İçeriğe atla

Köprüçay

Pervari ilçesinin Köprüçay köyü için Köprüçay, Pervari sayfasına bakınız.
Köprü Çay
Köprüçay'da rafting
Köprüçay'da rafting
Konum
Ülke(ler) Türkiye Antalya, Isparta
Genel bilgiler
KaynakGüllüce (Amanas) Dağı
Kaynak rakımı2.151[1]
AğızAkdeniz
Ağız rakımı0 m
Uzunluk178.8 km[1]
Havza alanı2.357 km2[1]
Debi3065 hm³/yıl

Köprüçay, eskiden Eurimedon (Grekçe: Εὐρυμέδων Eúrymédon), Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km2, yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

Genel özellikleri

Akarsu karstik kaynaklarla beslenmektedir. Eğirdir Gölü'nün güney doğusundaki Anamas (Güllüce) Dağı'ndan çıkan Ayvalı çayı ve Karacahisar dereleri birleşerek Köprüçayı oluşturur. Aşağı kısımlarında Kocadere ve Sağırini derelerini de alır. Önce geniş vadide akan su Bolhasan köyünde dar kanyona girer. Serik ovasından mendereslerle geçerek Akdeniz'e dökülür.[2]

Fiziksel özellikleri

Köprüçay yılda 3065 hm³ su taşımaktadır. Çay üzerinde 96 MW kurulu güce sahip Beşkonak II Hidroelektrik santrali yapılmıştır. Çayın Bolasan köyü ve Beşkonak beldesi arasında uzanan kanyon vadi Köprülü Kanyon Millî Parkı ilan edilmiştir. Piknik ve kamp yapılabilen alanda, balıkta avcılığı da yapılmaktadır.[3] Köprülü kanyon 14 km uzunluk ve 100 m kenar yüksekliğe sahiptir. Türkiye'nin en önemli rafting alanlarından biridir.[4]

Köprü Çay'ın havza alanı 2.357 km2, ağzı ile kaynağı arasındaki yükselti farkı 2.992 m'dir. Havzasının 1.072 km2'si Isparta 1.285 km2'si Antalya sınırlarında bulunur.[1] Antalya'nın Serik ilçesi, Isparta'nın Sütçüler, Eğirdir ve Aksu ilçeleri akarsu havzasındadır.

Beyşehir Gölü'den Manavgat ve Köprü çaylarına yer altından fay kırıkları ve karstik düdenler aracılığı ile su kaçağı olduğundan şüphelenilmiş, bir deney çalışması yapılmıştır. Temmuz 1968 yılında düdenler bölgesine dökülen 280 kg özel boya 1989'da Köprü Çayı ve Manavgat Çayı yakınlarında altı noktadan yüzeye çıkmıştır. Havzaya düşen yağış ile akan su miktarı tutarsızdır. Yıllık debinin %40'ına karşılık gelen 1 milyar m3 havza dışındaki karstik kaynaklardan gelir. Akarsu toplamda 180 karstik kaynak ile beslenir. Bu nedenle kurak yazlarda bile akışına devam etmektedir. Akarsuyun debisi, kışları yağışın artması, ilkbaharda karların erimesi ile artmaktadır.[1]

Köprü Çay havzasında ortalama yağış 1.150 mm'dir. En fazla yağış 2200 mm ile, havzanın en yüksek alanı olan Dedegöl Dağının zirvelerine düşer. Köprü Çayı oluşturan kaynaklardan biri de Dedegöl Dağı'nda bulunan Pınargözü Mağarasından çıkan Pınargözü Deresi'dir. Akarsu Çaltepe köyü güneyinde suların azaldığı yıllarda bir düdene batar, 13 m sonra yeniden yüzeye çıkar.

Akarsuyun pH değeri 8,09 ile bazik yapıda ve su canlıların yaşam şartlarına uygundur. Ortalama sıcaklık en düşük ocak ayında 4,3 °C, en yüksek Temmuz ayında 26,4 °C olarak tespit edilmiştir. Çayda Capoeta antayensis ve Pseudophoxinus fahrettini endemik balık türleri yaşamaktadır.[5]

Köprüler

Köprüler, antik Roma dönemine ait Oluk Köprü ve Belkıs Köprüsü olup, tarihi kentleri birbirine bağlayan önemli yapılar olarak bilinir.

Çay üzerinde iki antik köprü yer alır. Oluk köprü 2. yüzyıl ait olduğu düşünülen Roma yapısıdır. Köprü tarihi zamanlarda Pisidia uygarlığına ait Selge ve Pednelissos ile Pamphylia'ya ait Aspendos ile Side antik kentlerini birbirine bağladığı için önemlidir. Köprü ırmağa ve kanyona adını vermiştir.[6] Nehrin aşağı kesimlerinde Aspendos ve Side kentlerini birleştiren bir köprü daha yer alır: Belkıs (Köprüçay) köprüsü. En büyüğü 17 m yüksekliğinde olan yedi kemeri bulunur. 4. yüzyılda Romalılar tarafından yapılmıştır. Sonraki yüzyıllarda deprem ve seller sonucu yıkılmış, I. Alaaddin Keykubat tarafından 1219 - 1236 yıllarında yeniden yaptırılmıştır.[7]

Deltası

Köprü Çay taşıdığı alüvyonları Akdeniz kıyılarında biriktirerek Serik Ovası'nı oluşturmuştur. Antalya Ovası'nın doğusunda tipik kıyı ovası özelliğindedir. Ovada akışı azalan akarsu menderesler ve ırmak adaları oluştur. Sahilde kumlu plaj ve çakıl depoları bulunur.

Köprüçayın aşağı çığırında sulama sistemi kurulmuştur. Serik ovasının tamamı, Manavgat ovasının bir bölümü sulanmaktadır.[2]

Galeri

  • Köprüçay
    Köprüçay
  • Köprüpazar (Aspendos-Belkıs) Köprüsü
    Köprüpazar (Aspendos-Belkıs) Köprüsü
  • Oluk köprü
    Oluk köprü
  • Oluk köprü
    Oluk köprü

Kaynakça

  1. ^ a b c d e FURAL, Şakir (2016). "KÖPRÜ ÇAY HAVZASININ (ANTALYA – ISPARTA) JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN MORFOMETRİK YÖNTEMLER İLE ANALİZİ". balikesir.edu.tr. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2020. 
  2. ^ a b YETGİN UZ, Buket (2011). "Çalışma Alanının Su Kaynakları" (PDF). SERİK OVASINDA (ANTALYA) NLEAP BİLGİSAYAR MODELİ İLE SİMULE EDİLEN NİTRAT YIKANMA GÖSTERGELERİNİN UZAYSAL DEĞİŞKENLİĞİ. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. []
  3. ^ "Köprülü Kanyon Milli Parkı" (PDF). ANTALYA İL ÇEVRE DURUM RAPORU. csb.gov.tr. 2011. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  4. ^ "Antalya Köprüçay". ktbyatirimisletmeler.gov. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  5. ^ ÇİÇEK, Nazire Lerzan; ERTAN, Ömer Osman. "BULGULAR". Köprüçay Nehri (Antalya)’nın Fiziko-Kimyasal Özelliklerine Göre Su Kalitesinin Belirlenmesi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  6. ^ "OLUK KÖPRÜ". kesfetmekicinbak.com. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. []
  7. ^ "TAY". 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Beyşehir Gölü</span> Türkiyede bir göl

Beyşehir Gölü, Göller Yöresi'inde, Konya ve Isparta illeri topraklarında bulunan, Türkiye'nin üçüncü büyük gölü, en büyük tatlı su gölü.

<span class="mw-page-title-main">Göksu</span> Türkiyede akarsu

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Mersin ili Silifke ilçesi güneyinde Akdeniz'e dökülen bir nehirdir. Göksu Nehri'nin uzunluğu 260 km, havza alanı 10.000 km²'dir. Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır: Kuzey kolu Gökçay, güney kolu ise Gökdere'dir, ikisinin kaynağı da Toros Dağları'ndaki Geyik Dağları'ndan çıkar. Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadim arasındadır ve Alanya'nın 50 km kuzeyinde bulunur. Bu iki kol Karaman-Ermenek'i geçtikten sonra Mut'un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Silifke güneyinde Paradeniz adıyla bilinen deltada Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Manavgat Nehri</span>

Manavgat, antik adıyla Melas, Toroslar'da doğarak Antalya'da Akdeniz'e dökülen nehir. Uzunluğu 93 km'dir. Batı Toros sıradağları arasından doğan kolların birleşmesiyle oluşur. Güney batıya yönelerek dar ve dik yamaçlı kanyonlar arasından geçer, ünlü Manavgat Şelalesi'ni meydana getirir ve Manavgat ilçe merkezinin doğusunda alüvyal bir kıyı ovasından denize dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Eğirdir Gölü</span> Türkiyede bir göl

Eğirdir Gölü, Isparta ili sınırlarında yer alan, tektonik ve karstik etkilerle oluşmuş, bir tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Köprülü Kanyon</span> Antalyada bir vadi ve milli park

Köprülü Kanyon, Isparta'nın Sütçüler ilçesinde başlayan ve Antalya'da denize dökülen, rafting yapmaya uygun bir Köprüçay'ın vadisi.

Antalya Bölümü, Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden Akdeniz Bölgesi'nin batıda kalan bölümüne verilen isimdir. Doğuda kalan kısım ise Adana Bölümü olarak adlandırılır. Bölümün illeri; Antalya, Isparta, Burdur'dur.

<span class="mw-page-title-main">Gembos Ovası</span> ovanın ismi GEMBOS dur. Kembos diye bir kullanım söz konusu değildir.

Gembos Ovası, Akdeniz Bölgesi'nde, Batı Toroslar kesiminde, kuzey güney doğrultulu 14 x 3 km boyutlarında karstik ova. Yükseltisi 1.150 m'dir. Kireçtaşının hakim olduğu dağlar arasında yer alır. Kuzey ucunda, kendisine katılan Uzunsu ile beslenir. Dışarıya akıntısı olmayan ova, kışın ve ilkbaharda 20 km2'lik bir göl halini alır, yazın suları çekilir.

<span class="mw-page-title-main">Köprülü Kanyon Millî Parkı</span> Antalyada bir milli park

Köprülü Kanyon Millî Parkı, Antalya'nın Manavgat ilçesinde millî park. Park, Bolasan ile Beşkonak arasında, ortasından Köprü Çayı akan 14 km uzunluğunda, 100 m derinliğinde Köprülü Kanyon çevresinde yer alır. 14 km uzunluğu ile en uzun kanyonumuzdur. Park arazisinde sedir ormanları ve Kapadokya'daki peri bacalarına benzeyen taş oluşumları vardır. Köprü Çayı üzerindeki eski taş köprü günümüzde de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Göller Yöresi</span> birden fazla gölden oluşan bölge

Göller Yöresi, Akdeniz Bölgesi'nde bulunan Acıgöl, Akgöl, Akşehir, Beyşehir, Burdur, Eber, Eğirdir, Gavur, Ilgın (Çavuşçu), Işıklı, Karamık, Karataş, Kovada, Salda, Suğla ve Yarışlı göllerinden oluşan bölgenin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alakır Çayı</span> Antalya da akarsu

Alakır Çayı Antalya ilinin sınırları içinde bulunan Bey Dağları'ndan çıkıp Akdeniz'e dökülen bir akarsudur. Debisi 4,5 m³/s ve uzunluğu 62 km olan çay Alakır Barajı'nı beslemektedir. Çayın üzerinde Romalılar devrinden kalma Kırk Göz Kemeri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Antalya Ovası</span>

Antalya Ovası, Akdeniz bölgesi, Antalya bölümünde batıda Beydağları, kuzeyde Toros Dağları ve doğuda yine Toros Dağları ile Antalya Körfezi arasında kalan ovalara Antalya Ovası denir. Bunlar üzerinde bulunan ilçelerin adlarına göre; Serik, Manavgat, Alanya Ovaları isimlerini alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Aksu Çayı</span> Akdeniz Bölgesinin Göller Yöresinden doğarak Antalya yakınlarında denize dökülen akarsu

Aksu Çayı, Akdeniz Bölgesi'nin Göller Yöresi'nden doğarak Antalya yakınlarında denize dökülen akarsudur. Aksu Çayı, Büyük Hitit Kralı IV. Tuthaliya'nın vasalı olan Tarhuntaşşa kralıyla yaptığı antlaşmaya göre bugünkü Teke yarımadasında yer alan Lukka diyarıyla Orta Toroslar'da yer alan Tarhuntaşşa bölgesini birbirinden ayıran sınır olarak belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dalaman Çayı</span> Çay

Dalaman çayı, Gölhisar ilçesinin güneyindeki Yeşilgöl dağlarından doğar, Çameli, Acıpayam, Ortaca ve Dalaman ilçe sınırlarını çizerek, Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Anamur Çayı</span> Mersinde akarsu

Anamur Çayı , Mersin ili, Anamur ilçesinde bulunan akarsu. Toros Dağları'ndan yeraltı akarsuyu olarak doğar, 35 km sonra Anamur merkezden Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Efrenk Çayı</span> Mersin üzerinden geçerek Akdenize dökülen çay

Efrenk Çayı (Müftü Çayı), eskiden Suntras, Bolkar Dağları'ndan doğan, Mersin şehir merkezinden geçerek, limanın batısından Akdeniz'e dökülen akarsu.

Kasaba Polyesi, Antalya ili sınırlarında karstik oluşumlu polye ovasıdır. Kaş sınırlarında, ilçe merkezinin kuzeydoğusunda, 4–5 km genişlik, 15 km uzunluğa sahiptir. Adını merkezi konumdaki Kasaba köyünden alır.

<span class="mw-page-title-main">Alara Çayı</span> Antalyada akarsu

Alara (Ulugüney) Çayı, Antalya ili sınırlarında, Orta Toroslardan doğan, Akdeniz'e dökülen 82 km uzunluğundaki akarsu. 2.647 m yüksekliğindeki Kuşakdağı ve Akdağ'dan kaynağını alır, önce Gündoğmuş–Alanya, sonra da Alanya–Manavgat ilçe sınırlarını oluşturarak denize ulaşır. Debisi 31,2 m3/sn, akarsu yüzey alanı 293 ha, yer üstü su potansiyeli 1.224 hm³/yıl, yer altı su potansiyeli 263 hm³/yıl, havzaya düşen ortalama yağış 819 mm'dir.

Karpuz Çayı, Orta Toroslar'dan doğan, Akdeniz'e dökülen doğu Antalya akarsuyudur. Havza alanı 641 km2, debisi 4,2 m3/sn, uzunluğu 36 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Acısu Çayı</span>

Acısu Çayı, Akdeniz'e dökülen Antalya ili akarsuyu. Serik sınırlarında Toroslar üzerindeki Akkayrak Tepe güneyinden, karstik kaynaklardan doğar. Mevsimlik veya sürekli akarsu kollarını alarak Belek'ten denize dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Tazı kanyonu</span> Antalya da bir vadi

Tazı Kanyonu, Antalya ilinin Manavgat ilçesi Beşkonak Mahallesi Gaziler köyü içerisinde yer alan bir kanyon vadidir. Köprülü Kanyon Milli Parkı sınırları içerisinde bulunan Tazı Kanyonu, Köprüçay Akarsuyunun vadiyi aşındırması ile oluşmuştur. Kanyonun oluşumunun buzul çağına dayandığı tahmin edilmektedir. Buz kütlelerinin birbirinden ayrılarak erimesi ve büyük bir enerji ile erozyon yaratarak vadilere kendini salması sonucunda, kireçli olmayan bölgelerde kalker kayalarının içlerini oyarak oluşmuştur. Kanyonun uzunluğu 4 km, genişliği 30–50 m, kenar yüksekliği ise 300-400 metredir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.