İçeriğe atla

Köpek dişi

Köpek dişi
Latince isimdens caninus
Tanımlayıcılar
Microsoft Academic2777560895
MeSHD003481
TA907
FMA55636

Köpek dişi, memeli oral anatomisinde incelenen uzun ve sivri diş. Fakat daha düz bir şekilde ortaya çıkabilirler. Bunun sonucu öndeki kesici dişlere benzerler. Öncelikli olarak sert yiyeceği parçalamakla görevlidirler.[1] İkincil kullanımları ise saldırıya yöneliktir. Çoğunlukla bütün memelilerde en büyük dişlerdir. Çoğu memelide ikisi alt çenede ve ikisi üst çenede olmak üzere dört adet köpek dişi bulunur. Aynı çenede bulunan köpek dişlerini birbirinden, kesici dişler ayırır. Örneklerini köpeklerde ve insanlarda görebiliyoruz.

İnsanlarda ve bulunan dört adet köpek dişinin ikisi üst çenede (maxillary), ikisi de alt çenede bulunur (mandibular).

Detaylar

Dört adet köpek dişi vardır. İkisi üst çenede, ikisi de alt çenede bulunur. Kesici dişlerden daha uzun ve daha güçlüdürler. Kökleri daha derindedir ve bu nedenle yüzeyde belirgin şekilde görünürler. Sivri ve koni şeklindedirler.[1] Dudaklara bakan yüzleri tümsek şeklinde, dile bakan yüzleri oyuk ve biçimsizdir. Ucuna doğru gidildikçe sivrileşir ve diğer dişlerin seviyesinden daha öte bir seviyede biter. Kökü bir tanedir fakat kesici dişlerinkinden daha uzun ve kalındır.

İnsanlarda üstteki köpek dişleri alttakilerden daha büyük ve daha uzundur.[2]) Genellikle belirgin bir tümsek oluştururlar. Normal olarak 11 veya 12 yaşlarında çıkarlar.

Önden bakıldığında üst çenedeki köpek dişleri, merkezdeki kesici dişlerden yaklaşık 1mm daha dardır. Diğer anterior (önde bulunan) dişlerden hafif derecede daha koyu ve sarı renklidir. İç taraftan bakıldığında oldukça gelişmiş bir cinguluma sahiptir (kabarık kısım).

Alttaki köpek dişleri üsttekilerden daha önde bulunur. Böylece çene kapatıldığında, uç noktaları, üst çenedeki köpek dişleri ve kesici dişlerin arasına oturur. Genelde 9 veya 10 yaşlarında çıkarlar.

Önden bakıldığında alt çenedeki köpek dişleri, üsttekilere göre belirgin şekilde dardır. İçten bakıldığında üst çenedeki köpek dişlerine göre oldukça pürüzsüzdür. Cingulum da üst çenedeki kadar gelişmemiştir.

Cinsel Farklılık

Birçok hayvanda üst ya da alt çene fark etmeksizin erkeklerde dişilere göre daha gelişmiş olduğu görülmektedir. Dişilerde işlevini yitirip, hiç görülmediği de olur. Antilop, misk geyiği, deve, at, yaban domuzu, çeşitli maymunlar, foklar ve denizaygırları örnek verilebilir.[3]

Memeli Olmayanlarda

Memeli olmayan hayvanlarda benzer işleve sahip "caniniform" olarak adlandırılan yapılar bulunur.

Resimler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Dursun, Nejdet. Veteriner Anatomi 2. Medisan. ISBN 978-975-7774-09-9. 
  2. ^ "eye-tooth". Oxford English Dictionary Online. Oxford University Press. 1989. 
  3. ^ The Descent of Man. Charles Darwin. s:Descent of Man/Chapter XVII

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sivri faregiller</span> böcekçiller takımına ait bir memeli familyası

Sivri faregiller veya Sivri fareler (Soricidae), tür bakımından zengin bir memeli familyasıdır. fareler ile benzerliklerine rağmen, Böcekçiller (Eulipotyphla) takımında sınıflandırılırlar. Dünya çapında, yaklaşık 10'u Orta Avrupa'da da yaşayan 350'den fazla tür tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Timsahgiller</span>

Timsahgiller (Crocodylidae), sıcak bölgelerde bataklıklar ve su kenarlarında yaşayan vücudu kemiksi pullarla örtülü sürüngenleri içeren, timsahlar (Crocodilia) takımına dahil bir familya.

<i>Yaban domuzu</i> Memeli Bir Hayvan

Bayağı yaban domuzu, domuzgiller (Suidae) familyasından evcil domuzun vahşi atası olarak sayılan çift toynaklı.

<span class="mw-page-title-main">Dil kemiği</span>

Dil kemiği ya da hiyoid kemik, alt çenenin alt arkasında bununan oldukça küçük bir kemiktir. Kafatasında oynar ekleme sahip iki kemikten biridir. Os hyoideum, yassı ya da yuvarlak fibrokartilaginöz ve kemiksel parçalardan meydana gelmiştir. Hyoid kemiğinin görevi dilin kafatası içinde sabitlenmesidir. Bu kemik şakak kemiğinin processus styloideus'una bağlanır. Evcil memeli hayvanlardan etçillerde bu kemik temporal kemiğin processus mastoideus'una bağlanır.

<span class="mw-page-title-main">Hortumlular</span>

Hortumlular, en çok dikkati çeken özellikleri olan hortumları ile adlandırılmış bir memeli takımı. Günümüzde tek yaşayan temsilcileri fillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Memelilerin evrimi</span>

Daha fazla bilgi için: Yaşamın evrimsel tarihi

<span class="mw-page-title-main">Terapsit</span> yaşayan tek sinapsidler olan memelileri ve soyu tükenmiş akrabalarını içeren sinapsid kladı

Terapsitler (Therapsida), memelileri ve soyu tükenmiş akrabalarını içeren, gelişmiş bir sinapsit kladıdır. Başka bir deyişle terapsitler, Sinapsida'nın hayatta kalan tek sınıfı olan memelilerin tümünü ve onların soyu tükenmiş akrabalarını içeren sphenacodont grubudur. Ancak bu isim, daha çok memeli olmayan terapsitler için kullanılır.

Difiyodont, öncelikle süt takım ardından kalıcı takım olmak üzere ardışık iki takım dişe sahip olan hayvanlara denir. Besinleri çiğnemek için güçlü, sağlam ve tam takım dişler gerektiğinden çoğu memeli difiyodonttur.

<span class="mw-page-title-main">Diş anatomisi</span>

Diş anatomisi, anatominin çalışma alanlarından biri olup insan dişi yapılarını inceler. Dişlerin gelişimi, görünüşü ve sınıflandırılması bu çalışma alanı içerisine girer. Diş oluşumu doğumdan önce başlar ve dişlerin doğal morfolojisi o sıralarda belirginleşir. Diş anatomisi aynı zamanda taksonomik bir bilimdir. Dişleri ve onları oluşturan yapıları isimlendirmek çalışma alanı içerisine girer ve bu bilgiler diş tedavilerinde pratik bir amaca hizmet eder.

<span class="mw-page-title-main">Dentisyon</span>

Dentisyon, dişlerin gelişimi ve ağızdaki konumlanması ile alakalıdır. Daha teknik şekilde ifade edilirse, belirli bir yaşta belirli bir türün dişlerinin karakteristik düzeni, cinsi, sayısıdır. Başka bir deyişle, bir hayvanın dişlerinin sayısı, tipi ve morfo-fizyolojisi konularını ele alır.

<span class="mw-page-title-main">Kesici diş</span> memelilerin bir kısmında var olan ön kısımdaki dişler

Kesici diş, memelilerin bir kısmında var olan ön kısımdaki dişlerdir. Üst kısımdakiler premaksillada, alt kısımdakiler ise mandibulada yer almaktadır. İnsanlarda sekiz, keseli sıçangillerde on sekiz adet varken armadillolarda hiç yoktur. Kesici dişlerin, farklı türlerde farklı işlevleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Megatherium</span>

Megatherium, Geç Miyosen ila Erken Holosen devirleri arasında Güney Amerika'da yaşamış bir memeli cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Kedi anatomisi</span>

Evcil kedilerin anatomisi, Felis cinsindeki diğer üyeler ile benzerdir.

<i>Plesiadapis</i> soyu tükenmiş primat cinsi

Plesiadapis, yaklaşık 58-55 milyon yıl önce Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış, bilinen en eski primat benzeri memeli cinslerinden biridir. Plesiadapis, Eosen devrinde yaşamış adapiform primatı Adapis'e atfen "Adapise yakın" anlamına gelir. Bu cinsin tip türü olan Plesiadapis tricuspidens adını üst kesici dişlerinde bulunan üç tüberkülden alır.

<span class="mw-page-title-main">Thylacosmilinae</span> tarih öncesi keseli alt familyası

Thylacosmilinae, Güney Amerika'da Miyosen ve Pliyosen dönemleri arasında yaşayan modern keselilerle ilişkili, soyu tükenmiş bir metatherian yırtıcı alt familyasıdır. Büyük Amerikan Biyotik Değişiminden önce yaşayan diğer Güney Amerika yırtıcı memelileri gibi, bu hayvanlar da diğer kıtalardan Carnivora takımının birçok eteneli memelisinin ekolojik nişini işgal eden Sparassodonta takımına aitti. Familyanın en dikkate değer özelliği, Barbourofelis ve Smilodon gibi diğer kılıç dişli memelilerle dikkate değer bir yakınsak evrim olan, uzun, aşağı doğru uzanan dişleridir.

<i>Prokennalestes</i>

Prokennalestes, fosilleri Moğolistan'ın erken Kretase aşamasından bilinen bazal eutherian memeli cinsi. İlk olarak 1989'da Kielan-Jaworowska & Dashzeveg tarafından, cinse ait iki tür ile tanımlandı: Prokennalestes trofimovi ve Prokennalestes minor.

<i>Sinoconodon</i> Jura devrinde yaşamış bazal mammaliaform cinsi

Sinoconodon, Geç Triyas ve Erken Jura devri'nde yaşamış bazal mammaliaform cinsi. Crompton ve Sun (1985) tarafından kritik öneme sahip Çin memelisinin tam bir kafatası olarak tanımlandı ve yaklaşık 200 milyon yıl önce Alt Jura Sinemurian Aşamasına tarihlendi. Mammalia'ya atfedilebilecek en bazal canlı olduğunu düşündüren bir dizi özeliğe sahiptir. 1961 yılında gerçek memelilerin dahil olduğu Triconodontidae familyasına atanmıştı, ancak Crompton ve Sun (1985) tarafından tanımlanan Çin örneği ile birlikte memeliler içinde daha bazal bir pozisyonda olması gerektiği kesinleşti.

<i>Zalambdalestes</i> geç kretasede yaşamış sivri fare benzeri memeli cinsi

Zalambdalestes, Moğolistan'ın Geç Kretase döneminden yaşamış, en çok bilinen erken eutherian memelilerden biridir. İnce ön ayakları arka ayaklarından daha uzun olan uzun burunlu, dört ayaklı bir memeliydi. Muhtemelen, hareketli burunları olan küçük, uzun bacaklı, her yerde yaşayan bir grup memeli olan yaşayan fil sivri farelerine benziyordu. Avcılardan kaçmak için hızlı koşarlar ve sıçrarlar. Bazı uzmanlar, Zalambdalestes'in fil sivri fareleriyle yakından ilişkili olduğuna inanıyor. Diğer uzmanlar, Zalambdalestes'in tavşanları ve akrabalarını içeren bir grup olan en eski lagomorf olduğunu savunuyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Gorgonopsia</span> etçil terapsid kladı

Gorgonopsiyenler (Gorgonopsia), Geç Permiyen'in baskın etçil terapsit grubu. Permiyen'de, kesit olarak oval olan ve tırtıklı bir arka kenar taşıyan büyük ölçüde genişlemiş üst ve alt köpek dişleri tarafından av üzerinde beslenmeye uyum sağlamış, nispeten nadir, küçük etoburlar olarak ortaya çıkarlar. Bununla birlikte, Geç Permiyen'in geri kalanında, gorgonopsiyenler baskın karasal etoburlardı ve aynı zamanda çağdaş Rus yataklarında da bulunurlar. Şimdiye kadar Güney Afrika ve Rusya dışında tamamen bilinmiyorlar ve diğer son Permiyen terapsit gruplarının aksine, tek bir gorgonopsiyenin bile Triyas'ın sonuna kadar hayatta kaldığı bilinmiyor.

<span class="mw-page-title-main">Myomorpha</span>

Myomorpha, Rodentia takımı içinde sınıflandırılan bir memeli alt takımıdır. Kapsadığı 1524 fare benzeri kemiricilerle tüm memeli türlerinin neredeyse dörtte birini oluşturur. İçerdiği türler çenelerinin ve azı dişlerinin yapısına göre gruplandırılır. En önemli özellikleri arasında mediyal ve lateral masseter kaslarının her ikisinin de öne doğru yer değiştirdiği dolayısıyla da kemirme için uyum sağladıkları myomorfik zigomasseterik sistemdir. Memeliler arasında yalnızca Hystricomorpha ve Myomorpha üyelerinde görülen bir özellik de mediyal masseter kasının göz çukurunun içinden geçmesidir. Bu alt takım üyeleri Antarktika dışında dünyanın her yerinde ve her türlü habitatta yaşar. Genellikle tohumla beslenen gececil hayvanlardır.