Königgrätz Muharebesi

Königgrätz Muharebesi
Prusya-Avusturya Savaşı
Königgrätz Muharebesi, Georg Bleibtreu'nun yağlıboya çalışması, 1869
Tarih 3 Temmuz 1866 Bölge Königgrätz, Avusturya İmparatorluğu Sonuç Prusya zaferi.
Taraflar
Prusya	Avusturya  Saksonya
Komutanlar ve liderler
Helmuth von Moltke Prens Friedrich Karl Veliaht Prens Friedrich Karl Bittenfeld[1]	Ludwig von Benedek[1] Albert
Güçler
220,984[2]	238,000
Kayıplar
1,935 ölü 6,959 yaralı 278 kayıp	5,793 ölü 8,514 yaralı 7,836 kayıp 22,170 esir

Königgrätz Muharebesi ya da Sadowa Muharebesi, Prusya Krallığı'nın Avusturya İmparatorluğu'nu yenilgiye uğrattığı ve Prusya-Avusturya Savaşı'nın sonucunu belirleyen muharebe. Muharebe, 3 Temmuz 1866 tarihinde Bohemya kasabaları Königgrätz (bugün Hradec Králové, Çekya) ve Sadowa'nın (bugün Sadová, Çek Cumhuriyeti) yakınlarında gerçekleşmiştir.

Yaklaşık 285.000 askerden oluşan Prusya kuvvetleri,^[3] üstün eğitim ve taktik doktrinlerini ve Dreyse tüfeğini kullanarak Königgrätz'daki muharebeyi ve tüm savaşı tek başlarına kazandılar.^[4] Prusya topçusu etkisizdi ve Prusya tarafındaki savaşın neredeyse tamamı Prens Friedrich Karl komutasındaki Birinci Ordu ve İkinci Ordu'dan bir tümen tarafından yapıldı.^[5] Prusya 7. Piyade Tümeni ve 1. Muhafız Piyade Tümeni, savaş alanının merkezindeki Swiepwald ve Chlum'da dört Avusturya kolordusunun 49 piyade taburundan 38'ine saldırıp imha ederek mücadelenin sonucunu belirledi ve Prusya takviye birlikleri Avusturya kanatlarına ciddi bir şekilde saldıramadan saat 15:00'te Avusturya'yı geri çekilmeye zorladı.^[6]

Haziran ayında savaş başladığında Prusya orduları Prusya sınırı boyunca toplanmıştı: Karl Herwarth von Bittenfeld komutasındaki Elbe Ordusu Torgau'da, Prusya Prensi Friedrich Karl komutasındaki Birinci Ordu Senftenberg ve Görlitz arasında ve Veliaht Prens Frederick William komutasındaki İkinci Ordu Neiße'nin (Nysa) batısındaki Silezya'da. Ludwig von Benedek komutasındaki Avusturya ordusu Olmütz'de (Olomouc) toplanmıştı. Sefer, Herwarth von Bittenfeld'in Saksonya Krallığı'ndaki Dresden'e ilerlemesi ve burada 23.000 kişilik Saksonya ordusunu kolayca yenerek Birinci Ordu'ya katılmasıyla başladı.

Avusturyalı komutan Benedek, birliklerini 18 Haziran'da Olmütz'deki karargâhlarından isteksizce çıkarmış ve I. Kolordu'nun sağ kanadı koruduğu üç paralel kol halinde kuzeye doğru ilerlemişti. Avusturyalılar Josefstadt kalesinde ve Saksonya ile Silezya'dan gelen dağ geçitlerinde mevzilenmişlerdi.^[7]

22 Haziran'da Prusya Genelkurmay Başkanı Helmuth von Moltke, komutası altındaki her iki orduya da Avusturya mevzilerinin yakınındaki Jitschin'e (Jičín) gitme emri verdi; bu, bir ordunun yolda yakalanma riskine rağmen savaşın süresini sınırlamak için yapılan cesur bir manevraydı.

Ancak Benedek kararsızdı ve Prusya ordularını teker teker ortadan kaldırmak için sayıca üstünlüğünü kullanamadı.^[7] Başlangıçta Avusturyalılar, kendi kuvvetlerine büyük kayıplar verdirmelerine rağmen Prusyalıları yendikleri Trautenau (Trutnov) hariç her yerde geri püskürtüldü. 29 Haziran'da Prens Friedrich Karl Jitschin'e ulaşmış ve General Clam-Gallas komutasındaki Avusturya I. Kolordusu'nu ağır bir yenilgiye uğratmıştı.^[8] Veliaht Prens, sert direnişe rağmen Königinhof'a (Dvůr Králové) ulaşmıştı.

30 Haziran'da Friedrich Karl'ın Birinci Ordusu, İkinci Ordu'nun bir günlük yürüyüş mesafesine kadar ilerledi. Ancak, sonraki iki gün boyunca Prusya süvarileri Avusturyalıları tamamen gözden kaybetti, ancak Moltke'nin eylemlerine ilişkin tahmini (Elbe Nehri'ne çekilme) doğru çıktı.

Verdiği kayıplardan dolayı hayal kırıklığına uğrayan Benedek geri çekilme emri vermiş ve orduyu bir "felaketten"^[8] kurtarmanın tek yolu olarak İmparator Franz Josef'ten acilen barış yapmasını istemişti. Bu reddedilince ve imparatorluk telgrafının muğlak son cümlesi son bir direniş emri olarak yorumlanınca, Benedek Avusturyalıları Sadowa ve Königgrätz arasında Elbe'ye doğru çekti.^[8]

Prusyalılar nihayet 2 Temmuz arifesinde Sadowa yakınlarında Avusturyalıları gördü ve Friedrich Karl ertesi sabah saldırmayı planladı. Moltke, Veliaht Prens Frederick William'a Avusturyalıların toplandığı noktada diğer iki orduyla güçlerini birleştirmesini emretti, ancak İkinci Ordu'nun mevzilerine giden telgraf hatları kesikti ve yirmi millik mesafeyi zamanında kat etmek için gece yarısı iki atlı subayın gönderilmesi gerekti. Veliaht Prens'in Kurmay Başkanı, yetenekli bir lojistikçi olan Leonhard von Blumenthal, İkinci Ordu'nun rota planını derhal yeniden düzenledi.

Avusturya'nın 215.000 kişilik ordusu 3 Temmuz'da Prusya'nın Elbe Ordusu (39.000) ve Birinci Ordusu (85.000) ile karşı karşıya geldi. Avusturya piyadeleri kısmen tahkim edilmişti ve arkada süvariler ve tepelik, ormanlık arazide atış menzili olan topçu birlikleri tarafından destekleniyordu. Savaş, Prusya'nın Bystřice Nehri'nin batısında mevzilenmesiyle şafak vakti yağmur ve sisin azalmasıyla başladı. Sabah 8'den kısa bir süre önce Avusturya topçusu ateş açarak Herwarth von Bittenfeld komutasındaki Prusya sağ kanadını sıkıştırdı. Avusturya'nın solundaki Saksonlar iyi bir düzen içinde geri çekildiler ve ilerleyen Prusya sağ kanadına daha yüksek bir yerden ateş yağdırmaya başladılar. Herwarth von Bittenfeld, Tuğgeneral von Schöler komutasındaki yedi taburluk öncü birliğin saat 10:00 civarında nehre geri çekilmesini ve savunma pozisyonu almasını emretti.

Prusya merkezi, General Edward Frederick Charles von Fransecky komutasındaki Prusya 7. Tümeni ile daha önce Prusya'nın arkasını güvence altına alarak, iki Avusturya kolordusu tarafından karşılandığı Swiepwald'a (Swiep Ormanı) doğru ilerledi. Yedinci Tümen hem ormanı temizlemek hem de veliaht prensin komutasındaki İkinci Ordu gelene kadar Prusya'nın sol kanadını korumak zorundaydı. Prusyalılar, Avusturyalı savunmacıların köylerini metodik olarak temizledi. Prusya Kralı I. Wilhelm, Fransecky'yi desteklemek için Birinci Ordu'ya nehrin karşısına geçme emri verdi. Sadowa ele geçirildi ama yakındaki bir ormanda şiddetli bir savaş başladı. Avusturya topçusu, Prusya ilerleyişinin dumanına ateş ederek Prusyalıları durdurdu. Prusyalılar yavaşlatılmıştı ve nehirden geçmek kolay olsa da, topçuları karşıya geçirmek son derece zordu. Prusya saldırısı, ilerleyen Prusya 8. ve 4. Tümenlerinin dumandan çıkar çıkmaz Avusturya topçusu tarafından kesilmesiyle durduruldu. Ancak Avusturyalı lider Benedek, daha sonraki yorumculara göre savaşı kazandırabilecek bir süvari hücumu çağrısında bulunmayı reddetti. Öğle saatlerinde yedek birlikler konuşlandırıldı, ancak savaşın sonucu hâlâ belirsizdi ve Prusyalı komutanlar endişeyle veliaht prensi bekliyordu.

Bu noktaya kadar Avusturyalıların sayıca ve konum olarak üstünlüğü devam etmişti. Silahlarının menzili daha uzundu, bu da sayıca üstün olan Prusyalıların ne topçu ateşine karşı ilerleyebileceği ne de Avusturyalı piyadelerle etkili bir şekilde çatışabileceği anlamına geliyordu. Prusyalılar savaş için üç orduyu bir araya getirmeye çalışmışlardı, ancak emirlerin telgrafla gönderilmesi ve askerlerin demiryoluyla taşınmasıyla ilgili sorunlar, üç ordudan yalnızca ikisinin zamanında ulaşması anlamına geliyordu. Prusya merkezi, orman örtüsü içinde pozisyonunu korumayı ve üstün süvarilere sahip olduğu düşünülen Avusturyalıların atlı hücumunu engellemeyi başardı. Ancak ormandaki savaşın yakın teması Avusturya'nın avantajlarını ortadan kaldırmaya başlamış, Avusturyalılar topçularını yakın savaşta eğitememiş, nemli hava süvari hücumunu riskli hale getirmiş ve Avusturya'nın IV. Kolordusu savaşa parça parça katılmıştır. Bu noktada iki ordunun göreceli güçleri tersine dönmeye başlamıştı. Prusya topçusunun Avusturya topçusuna kıyasla daha kısa menzili tartışmaya açıkken, Avusturya'nın ağızdan dolma hafif silahlarına ve toplarına kıyasla Prusya'nın Dreyse tüfeğinin çok daha yüksek atış hızı çok önemliydi. Buna ek olarak, iğneli tüfek savunmada yüzükoyun yatarken ve ilerlemede hızla hareket ederken kullanılabilirken, Avusturyalılar Lorenz tüfeklerini yeniden doldurmak için her atıştan sonra ayağa kalkmak zorundaydı.

Saat 11:00'de muharebenin karar anı geldi; Avusturya merkezi, Avusturya ordusunun neredeyse dörtte birini geri iten ve tutan Prusya 7. Tümenini kuşatmak için bir manevra başlattı. Albay Carl von Pöckh Prusyalıları geri püskürtmek için gönderildi ve şiddetli bir piyade hücumuyla 7. Tümeni ormanın eteklerine geri çekilmeye zorlamayı başardı. Yan ateş Pöckh'ün taburunu tarayarak bir savaş gücü olarak yok etti ve komutanını öldürdü. Ateş, Prusya merkezini Avusturya saldırılarını durdurmak için sağlamlaştıran 8. Tümenden geliyordu.

Avusturya'nın II. ve IV. Kolordularından tümenler savaşa katılmış olsa da, kesin bir piyade hücumu olmadığı gibi, Prusyalılar süvari ile saldırılabilecek bir kanat da sunmamıştı. Avusturyalılar nihayetinde savunma pozisyonlarından saldırıya geçerken yakalandılar ve sağ kanatları gelen Prusya piyadelerine açıkta kaldı.

Ancak ne süvariler ne de topçular Prusya piyadelerine doğrudan yardım etti. Saat 12:30 civarında 2. Tümen'in iki yivli bataryası geldi ve saat 13:00 civarında Elbe Ordusu'ndan Oberst von Bülow, iki alaydan oluşan kolordu topçusunu savaş alanına getirdi. Saat 1'den sonra, Oberst von Rozynski bu bölgedeki 66 topa komuta etti. Ancak bunlar etkili bir şekilde kullanılamayacak kadar gerideydi. Bu durum Karl Eberhard Herwarth von Bittenfeld'in Avusturya soluna karşı büyük bir saldırı emri vermesini engellemiştir.

Saat 14:30'da Veliaht Prens Frederick William, sabahtan beri mümkün olan en hızlı şekilde ilerleyen yaklaşık 100.000 askerinin büyük kısmıyla nihayet geldi ve Prusya topçusu Avusturya merkezini vururken Swiepwald'dan çekilen Avusturya sağ kanadını vurdu. Benedek geri çekilme emri verdiğinde bile, saat 16:00'da Avusturya I. ve VI. Kolordularının son karşı saldırıları da kırılmıştı. Korgeneral Wilhelm Hiller von Gaertringen'in [de] 1. Prusya Muhafız Alayı, Avusturya topçularına ulaşarak onları topçu hattını yeniden kurmayı bırakmaya ve geri çekilmeye zorladı. Topçuların Avusturya mevzilerini bir arada tuttuğunu gördüğü için saldırmıştı ve saldırısı savaşmaya devam eden tek süvari bataryasını yok etti ve diğerlerini yedekleriyle birlikte kaçmaya zorladı.

Bu noktada, ağır kayıplar vermiş, topçu ve süvari korumasından yoksun, yüksek arazinin düşmanın elinde olduğu ve merkezin yuvarlandığı Avusturyalıların durumu hızla kötüleşti. İkinci Prusya Ordusu Avusturya hatlarını tamamen yararak merkezin gerisindeki Chlum [de]'u aldı. Sabahın erken saatlerinde Avusturya topçusu ve Sakson piyadesi tarafından kana bulandıktan sonra sadece pozisyonunu koruyan Elbe Ordusu, Avusturya'nın sol kanadına saldırdı ve yarıldı. Probluz [cs] ele geçirdi ve Avusturya kanadını yok etmeye devam etti. Prusya Kralı, Tuğgeneral Ferdinand Rosenzweig von Dreuwehr'in Avusturya tugayının taburlarının son karşı saldırısıyla yavaşlayan hat boyunca kalan tüm kuvvetlere saldırı emri verdi. Gelen takviye birlikler, Avusturyalılar 1. Prusya Muhafızlarını Chlum'a geri çekilmeye zorladıkları sırada savaşa katıldılar. Sonuç, Avusturya hattını çökerten kesin bir ateş gücü şokuydu. Prusya ilerleyişi o kadar hızlıydı ki, Benedek topçularını desteklemek ve saat 15:00'te emrettiği genel geri çekilmeyi karşılamak için bir dizi süvari karşı saldırısı emretti. Bunlar Avusturya'nın gerisini korumada, Elbe üzerindeki köprüleri geri çekilen Avusturyalı askerler için açık tutmada ve Prusyalıların takibini önlemede başarılı oldu, ancak korkunç bir maliyetle: 2.000 adam ve neredeyse bir o kadar at çatışmada öldü, yaralandı veya esir alındı. Benedek'in kendisi saat 18:00 sularında Elbe'yi geçti ve birkaç saat sonra imparatora, uyardığı felaketin gerçekten de gerçekleştiğini bildirdi.

Savaş Avusturyalılar için ağır kayıplarla sona erdi. Prusyalıların yaklaşık 9.000 adamı ölmüş, yaralanmış ya da kaybolmuştu. Avusturyalılar ve müttefikleri 44.000'den fazla ölü, yaralı ya da kayıp vermiş, 22.170 kişi de esir alınmıştı. Avusturya'nın daha önce Birinci Cenevre Sözleşmesi'ni imzalamayı reddetmesi Avusturyalıların kayıplarını artırdı. Sonuç olarak, Avusturyalı sağlık personeli savaşçı olarak kabul edildi ve kuvvetlerin büyük kısmıyla birlikte sahadan çekilerek yaralıları ölüme terk etti.^[]

Königgrätz, Avusturya-Prusya Savaşı'nın belirleyici muharebesiydi. Prusyalılar daha sonra mağlup Avusturya Ordusunu takip etmeye devam ederek bir dizi küçük çatışmaya girdiler ve son çatışma 22 Temmuz'da Blumenau'da, tam da savaşa son veren Prag Barışı imzalanırken gerçekleşti. Özellikle Küçük Almanya çözümü (Avusturya'sız Almanya) ve ardından Kuzey Almanya Konfederasyonu'nun kurulmasıyla Almanya'nın birleşmesine giden yolu açarak Prusyalı devlet adamları için büyük bir fırsat sağladı. Bu sonuç aynı zamanda 1870'te Fransa ile bir savaş çıktığında Prusya'nın elinin serbest olmasını sağladı.

Prusya'nın bu zaferinden sonra Fransa, Pfalz ve Lüksemburg'da toprak tavizleri koparmaya çalıştı. Şansölye Otto von Bismarck 2 Mayıs 1871'de Reichstag'da yaptığı konuşmada şunları söyledi:

Fransız halkı ise Prusya'nın zaferine içerlemiş ve 1870 Fransa-Prusya Savaşı'nın perde arkasını oluşturan "Revanche pour Sadova" ya da "Sadowa'nın İntikamı" talebinde bulunmuştur.

• Hollyday, FBM (1970), Bismarck, Great Lives Observed, Prentice-Hall .
• Prussian General Staff (1872). The Campaign of 1866 in Germany. Colonel von Wright; Henry M. Hozier tarafından çevrildi. Londra: Clowes & Sons. 
• Rothenberg, G. (1976). The Army of Francis Joseph. West Lafayette: Purdue University Press. ISBN 0-911198-41-5. 
• Zuber, Terence (2008). The Moltke Myth: Prussian War Planning, 1857-1871. Lanham, Maryland: University Press of America. ISBN 978-0761841616. 

• Barry, Q. (2009). The Road to Königgrätz: Helmuth von Moltke and the Austro-Prussian War 1866. Solihull: Helion. ISBN 978-1-906033-37-8. 
• Bucholz, Arden (2001). Moltke and the German Wars, 1864–1871. European History in Perspective. New York: Palgrave. ISBN 0-333-68758-2. 
• Craig, Gordon A. (2003) [1964]. The Battle of Königgrätz : Prussia's Victory Over Austria, 1866 (illustrated bas.). University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1844-2. 
• Creasy, Edward; Mitchell, Joseph B. (1964). "17 (The Battle of Sadowa, A.D. 1866)". Twenty Decisive Battles of the World. Macmillan. 
• Devries, Kelly; Martin J. Dougherty; Christer Jorgensun; Chris Mann; Chris McNab (2008). "Sadowa (Königgrätz), 1866". Battles that Changed Warfare. Londra: Amber Books. ss. 128-137. ISBN 978-1-905704-67-5. 
• Gore-Brown, S (2009). The Prussian Artillery in the Campaign of 1866. Wokingham, Berkshire, UK: Helion & Co. Ltd. ISBN 978-1-906033-05-7. 
• Hozier, Henry (1867). The Seven Weeks' War. II. Whitefish, MT: Kessinger Pub. LLC. ISBN 0-548-16480-0. 
• Perrett, Bryan (1992). The Battle Book. London, England: Arms and Armour Press. s. 237. ISBN 1-85409-328-2. 
• Showalter, Dennis (2004). The Wars of German Unification. Modern Wars Series. Londra: Hodder Education. ISBN 978-0-340-58017-2.