İçeriğe atla

Kârkiyâ Hanedanı

Kârkiyâ Hanedanı
Kârkiyâ Hanedanı
1370ler-1592
1425'te Kuzey İran'daki siyasi durumun haritası
1425'te Kuzey İran'daki siyasi durumun haritası
BaşkentLahican
Yaygın dil(ler)Gilanca
Resmî din
Zaydî Şia İslam
HükûmetMonarşi
Tarihî dönemPost-klasik tarih
• Kuruluşu
1370ler
• Safevî fethi
1592
Ardıllar
Safevîler

Kârkiyâ Hanedanı, ayrıca Kiya'idler olarak da bilinir, 1370'lerden 1592'ye kadar çoğunlukla Biya-piş'i (doğu Gilan ) yöneten yerel bir Zeydi hanedandır.[1]

Kârkiyâ Hanedanı, Şah I. İsmail'in Safevi İran'ını kurmasına yardım etmiş ve daha sonra onun vasal devletlerinden biri olmuştur. Safevi şahı I. Abbas, 1592 yılında Gilan'a ordu göndererek Kârkiyâ Hanedanı'na son vermiştir.[2]

Kar-Kıyıd hükümdarlarının listesi

Kârkiyâ Hanedanı'nın hükümdarlarının tam listesi:[3][4][5][6]

  • Seyyid Ali Kiya (r. 1370'ler – 1389)
  • Hady Kiya (r. 1389–1394)
  • Emir Seyyid Muhammed (hükümdarlık dönemi 1394–1430)
  • Seyyid Razi Kiya (r. 1396–1426)
  • Seyyid Hüseyin Kiya (r. 1426–1430)
  • Seyyid Nasır Kiya (hükümdarlık dönemi 1430–1448)
  • Sultan-Muhammed Kiya (r. 1448–1478)
  • Sultan-Ali Mirza (hükümdarlık dönemi 1478–1504/05)
  • Sultan-Hasan (r. 1504/05–1506)
  • Sultan-Ahmet Han (r. 1506–1534)
  • Sultan-Kiya Ali (r. 1534–1534/5)
  • Sultan-Hasan Kiya (r. 1534/5–1538)
  • Han Ahmed Han (r. 1538–1592)

Anıtlar

Seyyid Ali Kiya, Seyyid Hady Kiya ve Seyyid Razi Kiya, Lahican'da bulunan tarihi Chahar Padshahan türbesine gömülmüşlerdir. Sitede ayrıca 1243 veya 1244'te öldürülen atalarından biri olan Seyyid Kârkiyâ'nın da mezarı bulunmaktadır.

Kaynakça

Özel
  1. ^ Goto 2020.
  2. ^ Kasheff 2001, ss. 635–642.
  3. ^ "The Kiya'ids". 8 Ocak 2012. 8 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  4. ^ "1 Dirham - Sayyid Razi Kiya, Husaynid dynasty". en.numista.com (İngilizce). 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  5. ^ "Dirham that was minted during the reign of Sayyed Razi Kiya". Stephen Album Rare Coins. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  6. ^ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (İngilizce). 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
Gelen

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kaçar Hanedanı</span> 1789-1925 yılları arasında İranı yöneten Türk hanedan

Kaçar Hanedanı, İran'daki Azerbaycan Türklerinin Kaçar boylarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yılları arasında hüküm sürmüş bir İran Devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Kadisiye Muharebesi</span>

Kadisiye Muharebesi, Müslüman Arap ordusu ve Sasani İmparatorluğu ordusu arasında İran'ın İslami Fethi ile sonuçlanan İslamiyet'in yayılmasının ilk döneminde yer alan geleceği belirleyen bir muharebe olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Orontid Hanedanı</span>

Orontid Hanedanı veya Yervanduni Hanedanı, MÖ 6. yüzyılda kurulan Ermenistan Satraplığı'nı yöneten İrani kökenli hanedandır. Bu hanedanın Helenleşmiş ve sonrasında Greko-Pers olarak anılan bir kolu Kommagene Krallığı'nı kurmuştur.

Safevi şahı unvanı, 1501 sonbaharında I. İsmail'in Çabani ve Şerur savaşlarını kazandıktan sonra Tebriz'i ele geçirmesi ve kendisini Şah ilan etmesiyle kabul edilmiş ve 1736 yılında Nadir Şah olduktan sonra bu hanedandan alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. İsmail</span> 3. Safevi Türkmen hükümdarı

II. İsmail. 1576-1577 döneminde Safeviler'in üçüncü Şahı olarak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Safevî vezîriâzamları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Safevî Devleti vezirleri listesi.

<span class="mw-page-title-main">Ganzak</span>

Ganzak, İran'ın kuzey batısında kurulu antik bir şehir. Urmiye Gölü'nün güneyinde bir yerdedir ve Atropates "muhtemelen" şehri başkenti olarak seçti. Minorski, Schippmann ve Boyce'a göre, şehrin tam yeri Miyanduab ovasında, Leylan, Malekan şehristanı yakını olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Safevî sanatı</span>

Safevi sanatı, bugünkü İran ve Kafkasya'da, 1501'den 1722'ye kadar olan Safevî Hanedanı'nın sanatıdır. Kitap ve mimari sanatı için yüksek bir noktadır; ve ayrıca seramik, metal, cam ve bahçeler de dahil olmak üzere. Safevî döneminin sanatları İran sanatının diğer herhangi bir döneminden çok daha üniter bir gelişme göstermiştir. Safevî Devleti İran'ın en önemli hanedanlarından biriydi. Müslümanların İran'ı fethetmesinden bu yana, en büyük İran imparatorluklarından birini, sanatsal başarılarla yönettiler.

<span class="mw-page-title-main">Erivan Vilayeti (Safevî Devleti)</span>

Erivan Vilayeti veya diğer ismiyle Çukur Saad, Safevi İmparatorluğu'nun günümüz Ermenistan toprakları merkezli bir vilayetiydi. Bölgenin başkenti, Safevî valilerinin bulunduğu şehir olan Erivan'dı.

Sasanilerin ataları, prens ve prensesleri ve Sasani imparatorlarının aile ağacıdır..

<span class="mw-page-title-main">Ak Hunlar-Pers savaşları</span>

Ak Hunlar-Pers savaşları, Ak Hunlar ile Sasani İmparatorluğu arasında gerçekleşen bir dizi savaştır.

Ekber Han Zend Zend Hanedanı'na mensup İranlı prens. 1779'da Kerim Han Zend'ın ölümünden sonra gerçekleşen kardeşler arası güç çatışmasında kilit rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">I. Simon</span> 1556dan 1569a ve 1578den 1599a kadar Gürcü Kartli kralı

I. Simon ya da diğer bir bilinen adıyla Svimon, 1556–1569 ve 1578–1599 yılları arası hüküm süren Gürcü Kartli kralıdır. İlk yönetim süresi boyunca Gürcistan'daki Safevi hâkimiyetine karşı savaştı. 1569'da Safeviler tarafından esir alındı ve dokuz yıl boyunca esaret altında kaldı. 1578'de serbest bırakıldı ve Kartli'de yeniden başa geçti. Bu dönemde, Gürcistan'ın Osmanlı hâkimiyetine karşı bir İran tebaası olarak savaştı. 1599'da Simon, Osmanlılar tarafından esir alındı ve esaret altında öldü. 1557'den 1569'a kadar Mahmud Han ve 1578'den 1599'a kadar Şahnavaz Han olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">İsa Han Safevi</span>

İsa Han Safevi ve ya İsa Han Şeyhavend, I. Abbas (1587-1629) devrinde yüksek görevlerde hizmet eden Safevi Hanedanı'na mensup şahzade.

Evez Bey Ustaçlı Kızılbaş aşiretlerinden olan Ustaçlıların Tamişli boyundan olan ve 16. yüzyılın başlarında görev yapan subaylarındandır.

Safevi-Rus antlaşması, Temmuz 1717'de Rusya Çarlığı ile Safevi devleti arasında imzalanan bir antlaşmadır. Anlaşma, Safevi Devleti Baş veziri Feteli Han Dağıstani ile Rusya Büyükelçisi Artemi Volinsky arasında imzalandı. I. Petro, anlaşmayı Temmuz 1719'da onaylamıştır. Safevi hükümdarı Şah Sultan Hüseyin (1694-1722) 1720'de antlaşmayı onaylamıştır. Bu anlaşma, Safevi devleti ile Rusya arasında imzalanan ilk resmi ikili anlaşmadır.

İran Gürcüleri veya Fereydan Gürcüleri Gürcü kökenli İran vatandaşlarıdır. Bugünkü Gürcistan, eski zamanlarda Ahameniş ve Sasani imparatorluklarına zaman zaman bağlı olarak yönetildi ve 16. yüzyıldan 19. yüzyılın başlarına kadar Safeviler ve daha sonra Kaçarlar olmak üzere İran'a bağlı krallıklara sahipti. Şah Abbas, selefleri ve halefleri, Kızılbaşların gücünü azaltmak, endüstriyel ekonomiyi geliştirmek, orduyu güçlendirmek ve çeşitli bölgelerde İsfahan, Mazandaran ve Huzistan eyaletleri de dahil olmak üzere İran'da yeni inşa edilen şehirleri doldurmak amacıyla yüzbinlerce Hristiyan ve Yahudi Gürcüyü zorla bu topraklara sürgün etti. Aralarında soyluların da bulunduğu bir kısmı da yüzyıllar boyunca gönüllü olarak göç etti ve bazıları da 19. yüzyılda Rusya'nın Kafkasya'yı ele geçirmesinden sonra muhacir olarak İran'a göç etti. Feridunşehr'in Gürcü topluluğu, Fars dili ve Oniki İmamcı Şii İslam gibi İran kültürünün belirli yönlerini benimsemek zorunda kalmalarına rağmen bugüne kadar Gürcü kimliklerini korudular.

İran'daki Çerkesler İran'da etnik bir azınlıktır. İran'daki Çerkesler, diğer Çerkes diasporalarından farklıdır; çoğu Safevi ve Kaçar döneminden gelmektedir ve yoğun olarak Farslaşmıştır, ancak bir kısmı da 19. yüzyılın sonlarında Çerkes soykırımı sonucuna göç etmiştir. İran'daki Çerkesler son birkaç yüzyıldaki dönemlerde oldukça etkiliydi. Bunların büyük çoğunluğu Fars diline asimile olmuştur ve artık çok az sayıda kişi ana dillerini konuşan Çerkes dilini konuşmaktadır.

Beydoğdu, Beg Togdı, Beğ Togdı, Hâcib Beg Togdı, Gaznelilerin emrinde görev yapan köle Türk komutandı. Daha sonrasında gözden düşerek idam edilmiştir.

Rüstem Bey Bayındır, bir Akkoyunlu şehzadesiydi. Yakup Bey'in ölümünün ardından 1492-1497 yılları arasından patlak veren hanedan mücadelesine katılanlardan biriydi. Kuzeni Ahmed Bey tarafından tahttan indirildi.