Kârûn - Turkipedia

Kârûn, efsaneler, Kuran ve halk edebiyatında bahsi geçen çok zengin kişi.

Efsaneler

Lidya Kralı Krezüs'ün zenginliği mitolojilere konu olmuştur. Antik çağın bilinen en zengin kralı olan Krezüs, mitolojiye göre her tuttuğunun altın olması için -Frig Kralı Midas'ın yaptığı gibi- ilâhlara yalvarır; bu dileği kabul edilince mutluluğa erişeceğini sanır. Ancak çok zengin olduğu halde mutluluğu bir türlü bulamayan kral, acı içinde kıvranarak ölür.^[1] Tarihte ilk madenî parayı darb ettiren Krezüs; Orta Doğu halkları tarafından Kârûn ismiyle anılmaktadır.^[]

Anadolu'daki en eski Yahudî yerleşimlerinin Lidya topraklarında bulunması^[2]^[3] sebebiyle hikâyenin Yahudîler vasıtasıyla zaman, mekân gibi niteliklerinin değişerek Orta Doğu halkları arasında yayılması olasıdır.^[4]

(bakınız: Sardes Sinagogu)

Kur'an'da

Kur'an'da Kârûn'dan Kasas, Mü’min ve Ankebût Sûrelerinde bahsedilir.

Karun, Kur'an'a göre İsrailoğulları'ndan ve zenginliği sebebiyle şımaran birisidir. Serveti "Biz ona, anahtarlarını (bile taşımanın) güçlü bir topluluğa ağır geleceği hazineler verdik" şeklinde tanımlanır. Serveti için "Bunlar bana bendeki bilgi ve beceriden dolayı verilmiştir" der. Mûsâ'nın mucizelerine inanmaz, onu yalancılıkla ve sihirbazlıkla suçlar.^[5] Bunun sonucunda da Allah tarafından helak edilir.^[6]

Tevrat'a (sayılar 16. bölüm) göre Korah, Dathan ve Abiram (Aviram) adında, beraberlerinde topluluk tarafından seçilen 250 kişi ile birlikte Mûsâ ile tartışıp Mûsâ ve Hârûn'u ileri gitmekle suçlarlar. Bu kişiler, yandaşlarıyla birlikte Rab (Yahudi kültüründe Yahova için kullanılan ikame sözcük, Kral, Efendi) tarafından diri diri ölüler diyarına yollanırlar. Ancak Tanrı'nın öfkesi dinmez ve bu sefer bu kişilerin ölümlerini sorgulayan halka öldürücü hastalık (veba salgını) gönderilir.^[7] Ancak Tevrat'ta onların zenginliği ile ilgili bir ifade yer almaz.

Kur'an'daki Karun hikâyesinin efsaneler ve halk edebiyatındaki Karun hikâyesinin kaynağı olması da göz ardı edilemeyecek bir ihtimâldir. Krezus ile Kârûn arasında yaşadıkları yerlerin farklılığı yanında ve efsanevî zenginlikleri dışında hiçbir benzerlik olmaması, Kur'an hikâyesinin kaynağı olarak bâzı yorumcuları Tevrat anlatısında Mûsâ ile tartışan Korah isimli kişiye yönlendirmektedir. Bu kişinin zenginliği veya geride bıraktığı arkeolojik miras hakkında herhangi bir kayıt bulunmuyor. Ayrıca Korah anlatısı çölde, çadırların kurulduğu bir mola esnasında bir topluluk ile, Karun hikâyesi ise bir kişi ve onun zenginlikleri (bahçe, mâlikâne, hazineler) ile ilgilidir. Tevrat, o topluluğun diri diri ölüler diyarına gönderildiklerinden ve geride kalanların da salgın hastalık (veba) ile cezalandırılmalarından bahsetmektedir.

Halk edebiyatı

Kârûn'a binaen "Kârûn kadar zengin olmak" gibi deyimler türetilmiştir.

Gaziantep yöresine ait bir türküde Kârûn'dan şöyle bahsedilir.

Kul Himmet üstadım gelse otursa

Hakk'in kelâmını dile getirse

Dünya benim deyi zapta geçirse

Kârûn kadar malın olsa ne fayda

Kârûn Hazinesi isimli eserler Uşak Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.^[4]

Ayrıca bakınız

Firavun
Hâmân

Kaynakça

^ Tarihin seyrinde Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Tarih Öğretmenliği Anabilim Dalı Bülteni
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2012.
^ ^a ^b http://epochtimestr.com/yasam/anadolu-efsaneleri/karun-efsanesi.html^[]
^ Kur'an 40: 23-24
^ Kur'an 29, 39
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2014.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lidya</span> Anadoluda Tunç Çağının sonlarından başlayarak MÖ VI. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge

Lidya, Anadolu'da Tunç Çağı'nın sonlarından başlayarak MÖ 6. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge. Esas olarak Gediz Nehri ve Küçük Menderes vadilerini kapsayan, günümüzde yaklaşık olarak Manisa ve Uşak illerine denk gelen bölgedir. Lidya medeniyetinin tarih sahnesinden çekilmesinden sonra da Roma İmparatorluğu dönemine kadar bu isimle anılmıştır. Kuzeyinde Misya, güneyinde Karya, doğusunda Frigya, batısında ise İyonya bölgeleri bulunmaktadır.

Kur'an veya yaygın kullanılan adıyla Kur'an-ı Kerim, Müslüman inancına göre, yaklaşık 23 yıllık bir süreçte ayetleri Allah tarafından Cebrâil adındaki melek aracılığıyla Muhammed'e parça parça vahiyler hâlinde indirilen bir kutsal kitaptır. İslam inancına göre Kur'an, Muhammed'in gerçek bir peygamber olduğunu kanıtlayan en önemli ve en büyük mucizedir. Müslümanlar, namaz başta olmak üzere belli başlı ibadetlerinde Kur'an'dan çeşitli bölümler okurlar.

Peygamber veya yalvaç, Tanrı aracılığıyla bir dini veya dinî öğretiyi yaymakla görevlendirildiğine inanılan kişidir. Peygamberler ayrıca dinî terminolojide âyet, işaret veya mûcize denilen doğaüstü güç veya olayların kendilerine atfedildiği mitolojik veya yarı mitolojik insanlardır. İbrahimî dinlerin inananları, peygamberlerin Tanrı'dan aldıkları “vahiy” adlı mesajları diğer insanlara ulaştırdıklarına inanırlar.

Hades, Yunan mitolojisinde ölülere hükmeden yeraltı tanrısıdır. Zeus, yeryüzünün hâkimiyetini kardeşleri arasında paylaşırken Zeus'a gökyüzü, Poseidon'a denizler ve Hades'e yeraltı düşer. O artık ölüler ülkesi tanrısıdır; ancak kötü değildir. Yer altının tüm hazineleri Hades'in olduğu için Romalılar onun adını varlıklı yani, Plüton olarak değiştirmiştir. Eşi, Demeter ve Zeus'un kızı Persephone'dir. Hades ve eşi Persephone amansız, insafsız, yürekleri hiçbir yakarış, hiçbir sunu ya da kurbanla yumuşamayan korkunç tanrılar olarak bilinir. Gigantlar arasındaki karşıtı Alcyoneus'dur.

Musa, Hristiyanlık, İslam ve Bahâîlik gibi İbrahimî dinlerde önemli bir peygamber, Yahudilikte ise en büyük peygamber kabul edilen İbrani din büyüğüdür. İsrail'in on iki oğlundan biri olan Levi'nin soyundan geldiğine inanılır. Tanah'taki anlatımlara göre İsrailoğulları'nın önderi ve kanun koyucusu olan Musa, Tanah'ın ilk beş kitabının birleşimi olan Tevrat'ın gökten indiricisi olarak atfedilir.

İbrahim, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam gibi İbrahimî dinlerin ortak atasıdır. Yahudilikte, Yahudiler ile Tanrı arasındaki özel ilişkinin kurucu babası, Hristiyanlıkta, Yahudi ya da Yahudi olmayan tüm inananların ruhsal atası, İslam'da ise Adem ile başlayan ve Muhammed'de sona eren peygamberler zincirinin bir halkasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kasas Suresi</span> Kuranın 28. suresi

Kasas Suresi, Kur'an'ın 28. suresidir. Adını, 25. ayette geçen “el-Kasas” kelimesinden almıştır. Kasas, kıssalar veya anlatılar anlamındadır. Kur'an'da çok sayıda anlatı yer alır.

Nors veya İskandinav mitolojisi, İskandinavya'da yaşamış Kuzey Cermen halklarının Hristiyanlık öncesi dinleri, inanışları ve efsaneleri. Cermen mitolojisinin bir parçası olan İskandinav mitolojisi, Anglosakson mitolojisi ve Kıtasal Cermen mitolojisi ile yakından ilişkilidir.

Kroisos, MÖ 585'ten, Pers kralı Büyük Kiros tarafından mağlup edildiği MÖ 547/546 yılına kadar hüküm sürmüş Lidya kralı. Mermnad Hanedanı'ndan gelmektedir ve Alyattes'in oğludur. Herodotus'un aktardığına göre 14 yıl hüküm sürmüştür. Zenginliğiyle bilinmekte olan Kroisos'un, Delphoi tapınağına gönderdiği armağanlar, Herodotus ve Pausanias tarafından aktarılmıştır. Daha önceki elektron sikke basımını bırakarak, altın ve gümüş olmak üzere, yani iki ayrı metalden sikke bastırmıştır.

Sardis, Manisa'nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarında bulunan ve Lidya (Lydia) devletine başkentlik yapmış antik kent. MÖ 1300'de kurulup MS 1200'de yıkılmıştır. Salihli merkezine 9 km, İzmir'e 82 km uzaklıkta olup, İzmir-Ankara karayolunun iki yanına yayılmıştır.

Lut, bugünkü İsrail ile Ürdün sınırı arasındaki topraklarda yaşayan bir kavim olan Lut kavmine gönderildiğine inanılan peygamber. İbrahim'in akrabası olduğuna ve İbrahim'in peygamberliğini ilk kabul eden kişi olduğuna inanılır. Lut'a kavminin azap haberini vermeye giden üç büyük melek önce İbrahim'e gidip, ona bir çocuğunun olacağı müjdesini vermişlerdir. Yahudilik ve Hristiyanlık inancına göre Lut, peygamber değil yalnızca bir din büyüğüdür.

Kara Veba olarak da bilinen Kara Ölüm, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da 75-200 milyon kadar insanın ölümüne yol açtığı düşünülmektedir. 1346-1353 yılları arasında Avrupa'da zirveye ulaşan salgın, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Hastalığın sebebi Yersinia pestis bakterisidir. Genellikle hıyarcıklı veba görülse bile, pnömonik veba ve septisemik veba da görülebilir.

Babil Kulesi, Tevrat'ta ve dünyanın birçok bölgesinde yerel efsanelerde bahsi geçen, Tanrı'ya ulaşmak için inşa edilen kule. Kur'an'da da benzer ama farklı bir hikâye geçmektedir.

Harun, Musa'nın ağabeyi olan Yahudi kâhin ve din büyüğü.

Hâmân, Kur'an'da Mûsâ, Firavun ve Kārûn ile birlikte anılan bir şahıs veya figürdür. Kur'an anlatısında Mûsâ kendisine bildirilen âyetlerle birlikte Firavun, Hâmân ve Kārûn'a gider ancak onlar Mûsâ'yı sihirbazlıkla ve yalancılıkla suçlarlar. Mûsâ'nın davetini kabul etmeyen Firavun: "Sizin için benden başka bir tanrı tanımıyorum" der ve Hâmân'dan, Mûsâ'nın tanrısına ulaşmak için kendisine bir kule yapmasını ister. En sonunda Firavun, Hâmân ve Kārûn günahlarından ötürü cezalandırılır.

Tâlût, Şaul veya Şaul Ben Kiş, Tanah'taki kitaplardan olan Samuel kitabı ve 1 Tarihler ve Kur'an'da adı geçen MÖ 1047 ile MÖ 1007 yılları arasında İsrail Krallığı'nın ilk kralıydı. Hakim Samuel tarafından krallığa seçilen Şaul zamanında başkent Gibeah'tı. Antik Filistinliler ile Gilboa Dağında yaptığı savaş sonucu yaralandı ve oğlu Yonatan'ı kaybetti. Bunun üzerine savaş meydanında öleceğini anlayan Şaul, düşmanın kılıcıyla ölmektense intihar etmeyi yeğledi.

<span class="mw-page-title-main">Sart Çayı</span> ege bölgesinde bir akarsu

Sart Çayı, tarihte Pactola olarak bilinir. Ege Bölgesi'nde Ege Denizi'ne dökülen bir çaydır. Bozdağ'dan doğar, şu an Manisa sınırları içinde bulunan ve Lidya Krallığının başkenti olan Sardes harabelerinden geçerek Gediz Nehri'ne dökülür.

Miryam veya Meryem Amram ile Yochebed'in kızı ve Musa ile Harun'un ablasıdır. Adından ilk defa Tevrat'ın Çıkış kitabında bahsedilir.

Estonya mitolojisi, Estonya halkına mitolojik hikâyeler verilen isimdir. Hristiyanlık öncesi ve Orta Çağ Estonya mitolojisine ilişkin bilgiler tarihi kayıtlarda, gezginlerin anlatımlarında ve dini kayıtlarda görülür. Estonya folklorunun sistematik kayıtları 19. yüzyılda başladı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.