Kâbus (tablo) - Turkipedia

Kâbus
(The Nightmare)


Sanatçı	Henry Fuseli
Yıl	1781
Tür	Tuval üzerine yağlı boya
Boyutlar	101,6 cm × 127 cm (400 in × 50 in)
Konum	Detroit Institute of Arts, Detroit

Kâbus veya özgün İngilizce adıyla The Nightmare, İngiliz-İsviçreli sanatçı Henry Fuseli tarafından yapılmış 1781 tarihli bir yağlı boya tablodur. Fuseli'nin en tanınmış eseri olan Kâbus birçok farklı şekilde yorumlanmıştır. Tablo aynı anda hem rüya gören bir kadını hem de ilgili rüyanın içeriğini betimliyor görünümü vermektedir. Gerek tabloda yer alan atbaşı gerekse kadının üzerinde betimlenmiş incubus kâbuslara ilişkin çağdaş inanç ve folklore atıfta bulunsa da, bazı kuramcılar tarafından daha özel anlamlarla ilişkilendirildikleri de olmuştur. Çağdaş eleştirmenler tablonun aşikâr cinselliğini şaşkınlıkla karşılamış, nitekim bu özelliğiyle tablo bazı akademisyenlerce bilinçaltına dair Freudçü fikirleri sezen bir öncü olarak görülmüştür.

Eser 1782'de, Londra Kraliyet Akademisi'ndeki ilk sergisinde ünlenmiş, Fuseli'nin ilk biyograficilerinden olan John Knowles bu sergide esere olan ilgiyi "[eser] heyecanlandırdı... yaygın olmayan derecede bir ilgi [vardı]" demiştir.^[1]

Thomas Burke tarafından yapılan ucuz bir baskısının nüshaları Ocak 1783'ten itibaren yaygınlaşarak elden ele dolaşmış, yayımcı John Raphael Smith'e 500 sterlin kazandırmıştır.^[1] Bu baskı nüsha altında Erasmus Darwin tarafından yazılmış bir şiir, "Kâbus" (Night-Mare), içermekteydi.^[2]

Eser siyasi hicivde, örneğin George Cruikshank gibi karikatüristlerce, parodilenmiştir.^[3] Eserin ünü dolayısıyla Fuseli eserin en az üç farklı sürümünü üretmiştir. Eser edebî çevrelerde de büyük yankı bulmuş, birçok edebî eserde ilham kaynağı olmuş veya konu edilmiştir. Örneğin genel kanı Mary Shelley'nin Frankenstein ya da Modern Prometheus isimli gotik romanındaki belirli bir sahnenin Fuseli'nin eserinden ilham aldığı yönündedir ki romanın kahramanının deneyimleriyle, Fuseli'nin yaşamış olduğu ve bazılarına göre tablonun alt yapısını oluşturan aşk deneyiminin paralelliği de belirtilmiştir.^[4] Bazı sanat tarihçilerinin eserin alt yapısını oluşturduğunu düşündükleri aşk deneyimi, Fuseli'nin, arkadaşı Johann Kaspar Lavater'in yeğeni olan Anna Landholdt'a duyduğu aşktır ki büyük ihtimalle karşılıksız olan bu aşk mutlu sona ermemiş; Fuseli'nin evlenme teklifi Landholdt'un babası tarafından uygun görülmemiş, Landholdt kısa bir süre sonra başkasıyla evlenmiştir. Fuseli'nin tablosu yüceltilmiş (süblime edilmiş) cinsel güdülerin temsilcisi olarak görülmüştür.^[5]

Kaynakça ve notlar

^ ^a ^b Knowles, John (1831). The Life and Writings of Henry Fuseli, Vol. 1. H. Colburn and R. Bentley. ss. 64-65. Erişim tarihi: 21 Ekim 2007.
^ Moffitt, John F. (2002). "A Pictorial Counterpart to 'Gothick' Literature: Fuseli's The Nightmare". Mosaic. 35 (1). University of Manitoba. Özgün İngilizce formuyla şiir şöyledir:
"So on his Nightmare through the evening fog
Flits the squab Fiend o'er fen, and lake, and bog;
Seeks some love-wilder'd maid with sleep oppress'd,
Alights, and grinning sits upon her breast."
^ Web image 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of Giulio Romano's The Dream of Hecuba. Erişim tarihi: 2007-10-15.
^ Ward, Maryanne C. (Kış 2000). "A Painting of the Unspeakable: Henry Fuseli's 'The Nightmare' and the Creation of Mary Shelley's 'Frankenstein'". The Journal of the Midwest Modern Language Association. 33 (1). ss. 20-31. doi:10.2307/1315115.
^ Palumbo, Donald (1986). Eros in the Mind's Eye: Sexuality and the Fantastic in Art and Film. Greenwood Press. ss. 40-42.

İlgili Araştırma Makaleleri

Mary Wollstonecraft, İngiliz yazar, filozof ve kadın hakları savunucusu. Kısa kariyeri süresince romanlar, felsefi inceleme yazılarının yanı sıra bir seyahatname, bir conduct book, bir çocuk kitabı ve bir Fransız Devrimi tarihçesi de yazmıştır. Wollstonecraft en çok kadınların erkeklerden yaradılış icabı daha değersiz olmadığını ancak eğitimsiz oldukları için daha değersiz göründüklerini savunduğu, 1792 yılında yayımlanan Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi kitabıyla tanınır. Hem erkeklerin hem de kadınların akıl ve muhakeme sahibi varlıklar olarak kabul edilmelerini önerirken mantık üzerine kurulu bir toplumsal düzen tahayyül eder.

Frankenstein ya da Modern Prometheus, İngiliz yazar Mary Shelley (1797–1851) tarafından yazılan ve genç bir bilim insanı olan Victor Frankenstein'ın yarattığı alışılmışın dışında bir bilimsel deneyde garip şekilli ama akıllı bir yaratığın hikâyesini ele alan romandır. Shelley, hikâyeyi 18 yaşındayken yazmaya başladı ve romanın ilk baskısı, 1 Ocak 1818'de yazar 20 yaşındayken Londra'da isimsiz olarak yayımlandı. Yazarın adı ilk kez 1823'te Fransa'da yayımlanan romanın ikinci baskısında yer aldı.

Timothy Walter "Tim" Burton, Amerikalı film yönetmeni.

<i>Elm Sokağında Kâbus</i> Amerikan yapımı korku filmi

Elm Sokağında Kâbus, Wes Craven tarafından yazılmış ve yönetilmiş 1984 yapımı Amerikan korku filmidir. John Saxon, Heather Langenkamp, Ronee Blakley, Amanda Wyss, Jsu Garcia, Robert Englund ve Johnny Depp adlı oyuncular filmin kadrosunda yer almaktadır. Johny Depp, oyunculuğa ilk adımını bu filmle atmıştır. Film, Ohio'da Springwood isimli kurgusal bir kasabada birkaç gencin rüyalarında seri çocuk katili Freddy Krueger'ın hayaleti tarafından katledilmelerini konu alır. Wes Craven filmi yaklaşık 1.8 milyon $ bütçeyle çekmişti. Gösterimde daha ilk haftada bu miktarı telafi etti. ABD'de 25.5 milyon $ gişe hasılatı elde etmiştir. Film, korku türünde çok önemli bir yere kavuşmuş, filmin kötü adamı Freddy sinema tarihinde en çok bilinen kötü karakter olmuştur. Hem eleştirmenler hem de Craven filmin başarısında slasher türü korku filmlerin altın çağını başlatan Halloween (1978) filminin önemli rol oynadığını ifade ediyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Kenneth Branagh</span>

Kenneth Charles Branagh, Kuzey İrlandalı oyuncu, yönetmen.

Kâbus ile aşağıdakilerden biri kastedilmiş olabilir:

Kâbus: kötü veya ürkütücü bir rüya.
Kâbus (tablo): The Nightmare, Henry Fuseli'nin bir tablosu.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Johnson</span>

Joseph Johnson 18. yüzyıl Londra'sında ünlü yayıncı ve kitapçı. Aralarında başta Joseph Priestley, Anna Laetitia Barbauld ve Gilbert Wakefield olmak üzere Anglikan doktrinine karşı çıkanların da bulunduğu Mary Wollstonecraft, William Godwin ve Joel Barlow gibi radikal yazarların eserlerini yayınlamasıyla tanınır. Onun yayımları önemli konularda belirtilen görüşlerin genel bir görüntüsünü ve farklı türden üsluplar içerirdi.

Tate Britain galerisi Büyük Britanya’nın başkenti Londra’da yer alan Britanya ulusal sanat eserlerinin sergilendiği bir müzedir. Bu sanat galerisi kamusal olarak idare edilen Tate Muzeler Kurumunun bir kısmı olup bu kuruma dahil olan diğer sanat galerileri şunlardir: Londra'da Tate Modern, Liverpool'da bulunan Tate Liverpool; güneybatı İngiltere'de Cornwall'da St. Ives kentinde bulunan Tate Saint Ives ve sanal alanda "online" bulunan Tate Online. "Tate Britain" Londra'da Thames Nehri yakınlarında Londra metrosunun "Pimlico" istasyonu yanında "Millbank" mevkiinde ve 2000'de Tate Modern sanat galerisi açılan kadar Britanya asıllı ve modern sanat galerisi olarak kullanılmış bir binada konumlanmıştır. "Tate" Müzeler Kurumunin en eski kısmı olup 1897'de "Britanya Güzel Sanatlari Millî Galerisi " adıyla açılmıştır ve sonradan bu galerinin hamii olan Sır Henry Tate anısına "Tate Galerisi" olarak isimlendirilmiştir. Ünlü Britanyalı ressam olan J.M.W. Turner (1775-1851) tarafından ülkeye miras bırakılan eserleri sergilemesi dolayısıyla çok ün kazanmıştır.

Mary Shelley, kendi duygularının derinliklerinden çekip çıkardığı bir duyarlılıkla, yorgun Gotik dehşete yepyeni bir soluk kazandırmış, bu sürükleyici ve ürpertici felsefi roman klasiğini yaratmıştır.

Johann Heinrich Füssli İsviçreli ressam, teknik ressam ve sanat yazarı. Ömrünün çoğunu Birleşik Krallık'ta geçirmiştir.

Frankenstein, yönetmen James Whale'in, Peggy Webling tarafından Mary Shelley'e ait aynı adlı eserden uyarlanan tiyatro oyununa dayanan, 1931 yapımı film uyarlamasıdır.

Penny Dreadful. John Logan tarafından, Showtime ve Sky Atlantic kanallarının işbirliğiyle hazırlanan korku-drama tarzındaki Britanyalı-Amerikan dizisidir. Dizi birkaç Amerikan ve Birleşik Krallık ülkesinde yayınlanmak için planlansa da sonunda Showtime ve Sky Atlantic kanallarında yayınlanmaya başlamıştır. Prömiyeri 9 Mart 2014'te South by Southwest film festivalinde yapılan dizinin ilk bölümü 11 Mayıs 2014 tarihinde Showtime kanalında yayınlanmıştır. İlk sezon 8 bölüm yayınlandıktan sonra sezon arası vermiştir.

Victor Frankenstein, Mary Shelley'nin 1818 tarihli Frankenstein adlı romanının çağdaş uyarlamalarını temel alan bilimkurgu, aksiyon ve korku türündeki 2015 yapımı bir ABD filmi. Yönetmenliğini Paul McGuigan üstlenirken yazımını Max Landis gerçekleştirdi. Başrollerinde James McAvoy ve Daniel Radcliffe'in yer aldığı film, 25 Kasım 2015'te 20th Century Fox tarafından yayımlandı.

Frankenstein'ın canavarı Mary Shelley'nin Frankenstein ya da Modern Prometheus romanında ortaya çıkan yapay insan karakteri. Cenevreli tıp öğrencisi Victor Frankenstein tarafından, çeşitli cesetlerden toplanmış parçalardan bir araya getirilerek ve dikilerek, Ingolstadt'ta oluşturulmuştur. Daha sonraları yaratıcısının adıyla "Frankenstein" olarak bilinir olmuştur. Çirkin görünüşüne rağmen aslında iyi kalpli olmasına rağmen yalnızlığa itilmiş ve terk edilmiştir. Yüreği katılaşıp zalimleşen Canavar, kendisinden korkup onu terk eden ve ona bir gelin yaratma sözünden dönen yaratıcısından intikam almaya karar verir. Ama yaratıcısının ölümünden sonra yaptıklarından pişmanlık duyar ve kenidisini de yok etmeye karar verir ve Kuzey Kutbu'nda sislerin arasında ortadan kaybolur. Ama bunu yapmaya kararlı olup olmadığı belirtilmemiştir. sonradan yazılan pek çok devam romanı, film ve çizgi romanda hayata, döndürülmüştür. 19. yüzyıldan bu yana tiyatrodan başlayarak,birçok eserde görünmüş, filmlerde, dizilerde, bilgisayar oyunlarında, kitaplarda ve çizgi romanlarda yer almıştır. Canavarı canlandıran oyuncuların en meşhuru Boris Karloff'tur. Frankenstein ve Frankenstein'ın Gelini'nin yönetmeni James Whale'in hayatını anlatan Gods & Monsters filmine göre canavarın kafasının uzun ve köşeli olması kafatasına sonradan takılan ve sıvı dolu bir kavanozda bekleyip ağırlaşmış olan beynin şeklini almasından ileri gelmektedir. Boynundaki elektrotlarda elektriğin vücuduna giriş noktası olarak durmaktadır. Bu filme göre bütün bu detaylar yönetmen Whale'in fikridir.

<i>Frankensteinın Oğlu</i> (film, 1939) Universalın Marry Shelleynin romanının üçüncü ve son cildinden uyarladığı 1939 tarihli korku filmi

Frankenstein'ın Oğlu Universal'ın Marry Shelley'nin romanının üçüncü ve son cildinden uyarladığı 1939 tarihli korku filmidir. Daha önceki iki filmi James Whale'ın yönetmesine rağmen bu filmi Rowland V.Lee yönetmiştir. Bu Boris Karloff'un yaratığı canlandırdığı son filmdir. Ayrıca Universal'ın Frankenstein serisinde Mary Shelley'nin romanına dayanan son filmdir. Daha sonraki filmler orijinaldir. Başrollerinde Basil Rathbone, Boris Karloff ve Bela Lugosi yer almaktadır. Colin Clive'in 1937'de ölmesi üzerine Henry Frankenstein yerine oğlu Wolf Von Frankenstein'ın ana karakter olarak yer almasına karar verilmiş ve bu rol Basil Rathbone'a verilmiştir.Canavarın intikam amacıyla belirli kişileri öldürmesi direkt romandan alınmıştır.

Çağdaş edebiyatın tarihi veya çağdaş edebiyat tarihi, Aydınlanma Çağı'nda Avrupa'da başlayıp 18. yüzyıldaki Barok dönem ile sonuçlanan süreci kapsayan tarihî gelişimdir. Bu gelişimi olgunlaştıran düşünsel temeller, Rönesans ve Erken Modern Dönem'de atılmıştır.

Anksiyete rüyası, kabustan daha rahatsız edici olabilecek düzeyde hoş olmayan bir rüyadır. Anksiyete rüyaları, uyanma anında rüyayı gören kişide görülebilecek rahatsızlık, sıkıntı veya endişe duyguları ile karakterizedir. Anksiyete rüyaları hızlı göz hareketi uykusunda ortaya çıkar ve olağan temalar tamamlanamamış görevleri, utanmayı, düşmeyi, hukuki veya finansal belaya girmeyi, başarısız durumları ve başka bir kişi tarafından takip edilmeyi, genellikle gerçekçi olmayan bir varlığı içerir. Anksiyete rüyalarına çocukluk travması veya çatışma ile uğraşan bir yetişkin neden olabilir. Rüyayı gören kişide kaygı yaratsalar da, anksiyete rüyaları aynı zamanda bir kişinin egosunun yeniden kurulmasının bir yoludur.

Presumption; or, the Fate of Frankenstein 1823'te yazılmış,Richard Brinsley Peake tarafından Mary Shelley'in Frankenstein ya da Modern Prometheus romanının ilk sahne uyarlamasıdır.28 Temmuz 1823'te oynanmaya başlayan oyun,28 Ağustos 1823'te Mary Shelley ve babası William Godwin tarafından English Opera House'da seyredilmiştir.Shelley,9 Eyül'de arkadaşı Leigh Hunt'a yazdığı mektupta şunları yazdı:

John William Polidori İngiliz yazar ve doktor. Bazı eleştirmenler tarafından fantastik kurgu çatısı altındaki modern vampir edebiyatı türünün yaratıcısı olarak kabul edilir. Romantizm akımına olan yakınlığı ile tanınır. En başarılı eseri, ilk modern vampir anlatısı sayılan Vampir adlı öyküsüdür. Bu eser ilk basıldığında Lord Byron'a atfedilmişti; fakat baskıda bir yanlışlık yapıldığı ve öykünün aslında Polidori'ye ait olduğu, hem Byron hem de Polidori tarafından doğrulandı.

Elm Sokağı Kabusu 3: Rüya Savaşçıları Chuck Russell tarafından yönetilen 1987 Amerikan fantezi slasher filmidir. Hikâye Wes Craven ve Bruce Wagner tarafından geliştirildi ve Elm Sokağı'ndaki Kabus serisinin üçüncü bölümüdür ve başrollerde Heather Langenkamp, Patricia Arquette, Larry Fishburne, Priscilla Pointer, Craig Wasson ve Robert Englund Freddy Krueger rolündedir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.