İçeriğe atla

Károly Khuen-Héderváry

Károly Khuen-Héderváry
Macaristan Krallığı Başbakanı
Görev süresi
27 Haziran 1903 - 3 Kasım 1903
Hükümdar Franz Joseph
Yerine geldiğiKálmán Széll
Yerine gelenIstván Tisza
Görev süresi
17 Ocak 1910 - 22 Nisan 1912
Hükümdar Franz Joseph
Yerine geldiğiSándor Wekerle
Yerine gelenLászló Lukács
Hırvat Banı
Görev süresi
4 Aralık 1883 - 27 Haziran 1903
Hükümdar Franz Joseph
Yerine geldiğiHermann Ramberg
Yerine gelenTeodor Pejačević
Kişisel bilgiler
Doğum Károly Khuen de Belás
23 Mayıs 1849
Gräfenberg, Avusturya İmparatorluğu (günümüzde Çekya)
Ölüm 16 Şubat 1918 (68 yaşında)
Budapeşte, Macaristan

Kont Károly Khuen-Héderváry de Hédervár (doğum adı Károly Khuen de Belás) (23 Mayıs 1849, Gräfenberg - 16 Şubat 1918, Budapeşte), Macar siyasetçi. Khuen-Héderváry, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1903 yılında kısa bir süre ve 1910 ile 1912 yılları arasında olmak üzere iki dönem başbakanlık makamında bulunmuştur. Khuen-Héderváry 1883 ile 1903 yılları arasında Hırvat Banı olarak görev yapmıştır.

Hayatı

Macar soylusu babası Antal Khuen (1817–1886) ile annesi Angelika Izdenczi'nin (1823–1894) yedi çocuklarından en büyüğü olarak Gräfenberg'de dünyaya gelen Khuen-Héderváry, Zagreb'te büyüdükten sonra lisans eğitimini Zagreb Üniversitesi'nde hukuk bilimi üzerine almıştır. 1875 yılından bu yana üyesi olduğu Liberal Parti'nin temsilcisi olarak Reichstag'da vekil olarak yer almaya başlayan Khuen-Héderváry, özel hayatında da Slavonya'da sahip olduğu geniş toprakları ile ilgilenmiştir. İlerleyen süreçte ilk olarak yönetimine dahil olduğu Raab Komitatı'nın 1882 yılından itibaren Komitat başkanı olarak görev almıştır.[1]

Hırvatistan banusu dönemi

Başbakan Kálmán Tisza kuzeni olarak bizzat Tisza tarafından 4 Aralık 1883 tarihinde Hırvatistan banusu olarak atanmıştır. Bu görevini 27 Haziran 1903 yılına kadar yirmi yıl boyunca sürdüren Khuen-Héderváry, görev süresi boyunca özerk Hırvatistan'ın Macarlar için büyük bir sorun teşkil etmemesi için gayret göstermiştir. Yönetimi sırasında Macar ulusal sembollerinin kullanımını Hırvat ulusal sembolleri ile birlikte kullanılması için yaygınlaştırmış ve yine bu görevde bulunduğu süre içerisinde Macarcayı bölgenin resmi dillerinden biri haline getirmiştir. Banus olarak gösterdiği faaliyetler her ne kadar Hırvatlar tarafından kabul görmese de, katolik kilise ile Sırp azınlığın gösterdiği destekler ile Sabor'da uygulamalarını geçirme başarısını gösterebilmiştir.[2] Macar yanlısı siyasetinin haricinde otoriter ve baskıcı bir yönetim şekli nedeniyle 1902 yılında milliyetçi Hırvatlar tarafından başlatılan şiddet gösterileri sonucunda görevinden ayrılmak zorunda kalan Khuen-Héderváry, dönemin başbakanı ile görevleri değiştirerek başbakanlık makamına gelmiştir.[3]

Başbakanlık dönemi

27 Haziran 1903 tarihinde kral tarafından başbakan olarak atanan Khuen-Héderváry, önceli Kálmán Széll'in liberal tutumunun aksine radikal yönü ile ön plana çıkmıştır. Ancak göreve geldikten kısa bir süre sonra Avusturya ile imzalanan 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması çerçevesinde dönüşümlü başbakanlık modeli nedeniyle görevini yeğeni István Tisza devretmek durumunda kalmıştır.[4]

Başbakanlık görevinin ardından 3 Mart 1904 tarihinde Tisza hükûmetine bakan olarak atanan Khuen-Héderváry, 31 Ocak 1905 tarihine kadar Macar bakanlar ile Viyana sarayları arasındaki sürekli bağlantıyı sağlamakla görevlendirilmiştir.[1][5]

17 Ocak 1910 tarihinde ikinci bir dönem için yeniden başbakan olarak atanan Khuen-Héderváry, ilk dönemindeki kısa sürede başbakanlıktan ayrılma sürecini yeniden yaşamamak adına daha ihtiyatlı ve radikal kararlardan uzak bir şekilde yürütme çabasına girmiştir.[6] Bu döneminde de Tisza taraftarlarının ağırlıklı olduğu bir hükûmet ile birlikte çalışan Khuen-Héderváry, yürürlüğe koymak istediği belli yasaları ve reformların Tisza tarafından kabul görmemesi, Avusturya-Macaristan ortak ordusu ile Avusturya donanmasının finansmanı ile ilgili yaşanan tartışmalar ve gösteriler neticesinde 22 Nisan 1912 tarihinde görevinden istifa etmek durumunda kalmıştır.[7][8]

Khuen-Héderváry ikinci başbakanlık dönemini yürüttüğü bir süreçte, Şubat 1910'da Tisza ile birlikte Ulusal Çalışma Partisi kurmuş, söz konusu partinin 1913 ile 1918 tarihleri arasında partinin genel başkanlık görevini yürütmüştür.[1][5] 1917 yılında kısa bir dönem Macaristan Mortgage Kredi Bankası (Macarca:Magyar Jelzálog Hitelbank) başkanlığını da gerçekleştirmiştir.

16 Şubat 1918 tarihinde 68 yaşında Budapeşte'de ölmüştür.

Unvan ve ödüller

  • Danışma Meclisi Üyesi (1883)
  • Golden Fleece nişanı (1891)
  • Macar Aziz Stephen nişanı (1910)

Galeri

  • Khuen-Héderváry (1894)
    Khuen-Héderváry (1894)

Kaynakça

  1. ^ a b c Khuen-Héderváry Károly Graf. In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Cilt 3, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Viyana 1965, Sayfa 318]
  2. ^ Dalibor Cepulu: Building the modern legal system in Croatia 1848–1918 in the centre-periphery perspective. In: Tomasz Giaro : Modernisierung durch Transfer zwischen den Weltkriegen. Yayınevi Klostermann, Frankfurt am Main 2007, Sayfa 47–92, burada: Sayfa 51, 82f. ve 89.
  3. ^ Barbara Jelavich: History of the Balkans. Twentieth Century. Cambridge University Press 1983, Sayfa 67f. ve Ivo Banac: The national question in Yugoslavia. Origins, history, politics. Cornell University Press, Ithaca, NY 1988, Sayfa 92ff.
  4. ^ Robert Bideleux, Ian Jeffries: A history of Eastern Europe. Crisis and change. Verlag Routledge, London 1998, Sayfa 259
  5. ^ a b András Gerő: Modern Hungarian society in the making. The unfinished experience. Verlag Central European Univ. Press, Budapeşte 1995, Sayfa 263
  6. ^ Peter F. Sugar: A history of Hungary. Verlag Indiana University Press, Bloomington 1990, Sayfa 288
  7. ^ Robert Bideleux, Ian Jeffries: A history of Eastern Europe. Crisis and change. Yayınevi Routledge, Londra 1998, Sayfa 261
  8. ^ Keith Hitchins: The nationality problem in Austria-Hungary. The reports of Alexander Vaida to Archduke Franz Ferdinand’s chancellery. Yayınevi Brill, Leiden 1974, Sayfa 155f. ve Ervin Pamlényi: Die Geschichte Ungarns. Verlag Corvina, Budapeşte 1971, Sayfa 477

Konuyla ilgili yayınlar

Wikimedia Commons'ta Károly Khuen-Héderváry ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Hungary: Governments and Politics 1848–2000 (ed. Mária ORMOS – Béla K. KIRÁLY). Columbia University Press, New York, 2001. Sayfa 132
Siyasi görevi
Önce gelen:
Hermann Ramberg		Hırvat Banı
1883-1903 		Sonra gelen:
Teodor Pejačević
Önce gelen:
Kálmán Széll		Macaristan Başbakanı
1903 		Sonra gelen:
István Tisza
Önce gelen:
Kálmán Széll		Macaristan İçişleri Bakanı
1903 		Sonra gelen:
István Tisza
Önce gelen:
Sándor Wekerle		Macaristan Başbakanı
1910-1912 		Sonra gelen:
László Lukács
Önce gelen:
Gyula Andrássy, Jr.		Macaristan İçişleri Bakanı
1910–1912 		Sonra gelen:
László Lukács

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Sovyet Cumhuriyeti</span>

Macaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan'da Béla Kun'un liderliğinde kurulan komünist bir rejimdir. Rusya'daki Bolşeviklerin yaptığı Ekim Devriminin ardından Avrupa'da kurulan Marksist-Leninist politikaların uygulandığı ilk komünist hükûmettir. Ömrü sadece dört ay sürmüştür. Romanya'nın Budapeşte'yi işgaliyle düşmüştür. Bu devletin varisi Macaristan Krallığı'dır. Krallık (1920-1944) arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">György Lázár</span> Macar siyasetçi (1924-2014)

György Lázár, Macar mühendis ve siyasetçi. Lázár, Avrupa'da günümüzde Macaristan'ın bulunduğu bölgede 1949 ile 1989 yılları arasında var olan Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde 1975 ile 1987 arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Jenő Fock</span> Macar siyasetçi

Jenő Fock, Macar siyasetçi. Avrupa'da günümüzde Macaristan'ın bulunduğu bölgede 1949 ile 1989 yılları arasında var olan Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde 1967-1975 arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">János Hadik</span> Macar siyasetçi

János Count Hadik de Futak, Macar siyasetçi. Hadik, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1918 yılında 17 saat başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sándor Wekerle</span> Macar siyasetçi (1848-1921)

Sándor Wekerle, Macar siyasetçi. Hadik, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1892-1895, 1906-1910 ve 1917-1918 yılları arasında üç farklı dönemde olmak üzere başbakanlık makamında bulunmuştur. Wekerle ilk geldiği dönemde soylu bir aileden gelmeyen biri olarak başbakanlık makamına gelen ilk kişi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">László Lukács</span> Macar siyasetçi ve yargıç (1850-1932)

László Lukács de Erzsébetváros, Ermeni asıllı Macar öğretim görevlisi, hukukçu ve siyasetçi. Lukács, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1912 ile 1913 yılları arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gyula Szapáry</span> Macar siyasetçi

Kont Gyula Szapáry de Szapár, Muraszombat et Széchy-Sziget Macar siyasetçi. 1890 ila 1892 yılları arasında Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">István Tisza</span> Macar siyasetçi (1861-1918)

Kont István Tisza de Borosjenő et Szeged Macar siyasetçi, siyaset bilimci, başbakan ve Macar Bilimler Akademisi üyesi. Yaşamının en öne çıkan dönemi ikinci defa başbakan olduğu sırada Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na girmesidir. Daha sonra Krizantem Devrimi sırasında aynı zamanda Macaristan'ın Avusturya ile olan siyasi birliğini bitirdiği gün olan 31 Ekim 1918'de suikaste uğrayarak öldürülmüştür. Tisza Avusturya Macaristan imparatorluğu'nun çifte monarşi rejimini desteklemiştir ve o zamanların liberal-muhafazakâr ittifakı içinde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Béla Wenckheim</span>

Baron Béla Wenckheim, Macar siyasetçi. Wenckheim, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1875 yılında kısa bir dönem başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">István Bittó</span> Macar siyasetçi

Kont István Bittó de Sárosfa et Nádasd, Macar siyasetçi. Bittó, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1874 ile 1875 yılları arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kálmán Széll</span> Macar siyasetçi

Kálmán Széll de Duka et Szentgyörgyvölgy, Macar siyasetçi. Széll, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1899 ile 1903 yılları arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dezső Bánffy</span> Macar siyasetçi

Baron Dezső Bánffy de Losonc, Macar siyasetçi. Bánffy, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1895 ile 1899 yılları arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">József Szlávy</span> Macar siyasetçi

József Szlávy de Érkenéz et Okány, Macar siyasetçi. Szlávy, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1872 ile 1874 yılları arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kálmán Darányi</span> Macar siyasetçi

Kálmán Darányi de Pusztaszentgyörgy et Tetétlen Macar siyasetçi. 1936 ila 1938 yılları arasında Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştır. Ayrıca 5 Aralık 1938'den 12 haziran 1939'a ve 15 Haziran 1939'dan 1 Kasım 1939'a kadar Macaristan Ulusal Meclisi başkanlığı da yapmıştır. Darányi Macar siyasetinde radikal sağ ile ilişkilendirilir. Macar faşistlerine karşı sempatik olmadığından yurt içinde gittikçe artan otoriter bir siyaset izlemiş ancak yurt dışında Almanya ve İtalya'nın faşist güçleriyle ittifak yoluna gitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Demokratik Cumhuriyeti</span>

İlk Macar Cumhuriyeti veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Károly Kós</span> Rumen siyasetçi

Károly Kós, Macar mimar, yazar, çizer, politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Yıldızpatı Devrimi</span>

Yıldızpatı Devrimi veya Krizantem Devrimi Macaristan'da, I. Dünya Savaşı sonrasında Kont Mihály Károlyi liderliğindeki kısa ömürlü Birinci Macaristan Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşuna yol açan bir devrimdi.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Stephen Tacı Toprakları</span>

Aziz Stephen Tacı Toprakları, gayri resmi olarak Transleithaya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Macaristan bölümünün topraklarına denir. 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması ile kurulan bölge Birinci Dünya Savaşının sonunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasıyla sona erdi. İsim, Macaristan Krallığı için sembolik bir öneme sahip olan ve Macaristan'ın Aziz Stephen Tacı olarak bilinen Macaristan'ın tarihi taç giyme seremonisine atıfta bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan bayrakları</span> Avusturya-Macaristanda kullanılan bayraklar

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun ortak bir bayrağı yoktu. İktidardaki Habsburg Hanedanlığı'nın siyah-sarı bayrağı bazen fiili bir ulusal bayrak olarak ve 1869'da sivil gemiler için ortak bir sancak olarak kullanıldı. Kraliyet donanması, 1786'dan 1918'e kadar Avusturya sancağını taşıdı ancak kraliyet donanmasının alayları, önemli bir geçmişe sahip olduğundan 1867'den önce kullandıkları çift kartal sancaklarını taşımaya devam etti. 1915'te oluşturulan yeni sancaklar devam eden 1. Dünya Savaşı nedeniyle uygulanamadı. Devlet işlerinde Avusturya'nın siyah-sarı ve Macaristan'ın kırmızı-beyaz-yeşil renkleri kullanıldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.