İçeriğe atla

Jus soli

Jus soliye göre ülkeler
  Jus soli Kısıtlamalar olmaksızın
  Jus soli kısıtlamalarla
  Jus soli kaldırıldı
  jus soli yok

Jus soli (Latince: Jus: Hak, Soli: Toprak), doğuştan vatandaşlık olarak da bilinen, uyrukluk veya vatandaşlık ile ilgili devletin sınırları içinde doğan her birey için kabul edilebilir olan bir haktır.[1][2][3]

Jus soli, Dünya ülkelerinin yaklaşık % 20'sinde görülmektedir. Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ekonomisi gelişmiş ülkeler yasa dışı yabancı kökenli insanların doğan çocuklarına otomatik vatandaşlığın verilebildiği ülkelerdir. Örneğin, ABD sınırları içinde doğan her çocuk, ebeveynlerinin ülkesinin yasası ne derse desin otomatikman ABD vatandaşıdır. Yabancı diplomatların ABD'de doğan çocukları bu kuralın istisnalarıdır: onların çocukları yabancı ülke topraklarında doğduğu varsayılır.

Jus soli, jus sanguinisin aksine, İngiliz ortak hukukunun bir parçasıydı, bu, Avrupa anakarasının medeni hukuk sistemlerini etkileyen Roma hukukundan türemiştir.[4][5]

İrlanda Anayasası'nın Yirmi Yedinci Değişikliği'nin 2004 yılında yürürlüğe girmesinden bu yana, hiçbir Avrupa ülkesi koşulsuz veya neredeyse koşulsuz jus soli'ye dayalı olarak vatandaşlık vermemektedir.[6][7]

Avrupa, Asya, Afrika ve Okyanusya'daki hemen hemen tüm devletler, vatandaşlığın doğum yerinden ziyade ebeveynler tarafından miras alındığı jus sanguinis ("kan hakkı") ilkesine veya jus soli'nin kısıtlı bir versiyonuna dayanarak doğumda vatandaşlık vermektedir. Doğum yerine göre vatandaşlık yalnızca belirli göçmenlerin çocukları için otomatiktir.

Ju soli birçok durumda vatansızlığın önlenmesine yardımcı olur.[8] Vatansızlığın Azaltılmasına İlişkin 1961 Sözleşmesi'ne taraf olan ülkeler, kendi topraklarında doğan ve aksi takdirde vatansız kalacak kişilere vatandaşlık vermekle yükümlüdür.[9] Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi de benzer şekilde "Herkes, başka bir tabiiyet hakkına sahip değilse, topraklarında doğduğu devletin vatandaşlığına sahip olma hakkına sahiptir."[8] hükmünü içermektedir.

Göç Araştırmaları Merkezi, Dünya'nın 194 ülkesinin sadece 33'ü yasa dışı yabancıların doğan çocuklarına otomatik vatandaşlık hakkının verilmesini onaylamaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "International Migration Law No. 34 - Glossary on Migration". International Organization for Migration (İngilizce). 19 Haziran 2019. s. 120. ISSN 1813-2278. 23 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2024. 
  2. ^ Vincent, Andrew (2002). Nationalism and Particularity. Cambridge / New York: Cambridge University Press. 
  3. ^ Solodoch, Omer; Sommer, Udi (2020). "Explaining the birthright citizenship lottery: Longitudinal and cross-national evidence for key determinants". Regulation & Governance. Cilt 14. ss. 63-81. doi:10.1111/rego.12197. 
  4. ^ Ayelet Shachar, The Birthright Lottery: Citizenship and Global Inequality (Harvard University Press, 2009), p. 120.
  5. ^ Rey Koslowski, Migrants and Citizens: Demographic Change in the European State System (Cornell University Press, 2000), p. 77.
  6. ^ Gilbertson, Greta (1 Ocak 2006). "Citizenship in a Globalized World". Migration Policy Institute. 15 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2012. 
  7. ^ Vink, M.; de Groot, G.R. (2010). Birthright Citizenship: Trends and Regulations in Europe. Comparative Report RSCAS/EUDO-CIT-Comp. 2010/8 (PDF). Floransa: EUDO Citizenship Observatory. s. 35. 26 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2012. 
  8. ^ a b Lung-chu Chen, An Introduction to Contemporary International Law: A Policy-Oriented Perspective (Oxford University Press, 2015), p. 223.
  9. ^ Ivan Shearer & Brian Opeskin, "Nationality and Statelessness" Foundations of International Migration Law (eds. Brian Opeskin, Richard Perruchoud & Jillyanne Redpath-Cross: Cambridge University Press, 2012), p. 99.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pasaport</span> Yabancı ülkelere gidecek olanlar için geçerli olan belgedir

Pasaport, yabancı ülkelere gidecek olanlara yetkili kuruluşça verilen, yabancı ülke yetkililerinin kimlik incelemesinde geçerli olan belgedir.

<span class="mw-page-title-main">İş hukuku</span>

İş hukuku, işçi hakları, çalışma koşulları, işçi ücretleri, işçi sendikaları ve işveren-işçi ilişkileri ile ilgili konuları inceleyen hukuk dalıdır. İş hukuku Kara Avrupası hukuk sistemlerine dahil ülkelerde genellikle milli iş kanunları ile düzenlenmektedir. İş uyuşmazlıkları kural olarak iş mahkemelerinde görülmektedir. İş mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemelerinde görülmektedir.

Jus sanguinis, ülkelerin vatandaşlık kanunlarına göre, arzuları üzerine bireylerin kendi ailelerinin veya atalarının sahip oldukları vatandaşlığa geçebilmelerini sağlayan ve kan bağına bağlı olarak atfedilecek hukuk ilkesidir. (Latince jus ve sanguinis sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Alman pasaportu</span> Almanya vatandaşlarına uluslararası seyahatler için verilen resmî belge

Alman Pasaportu, Almanya vatandaşlarına uluslararası seyahatler için verilen resmî belgedir. Bir Alman pasaportu, Alman kimlik kartının yanında, Alman yetkilileri tarafından da rutin olarak Alman vatandaşlarının kimliğinin kanıtı olarak kabul edeceği diğer tek resmi olarak tanınan bir belgedir. Pasaport, kimlik ve Alman uyruklu karinesinin delili olarak hizmetinin yanında, yurt dışında Alman konsolosluk görevlileri yapacakları yardımların güvence sürecini kolaylaştırır. Pasaport Almanya için benzersiz bir sert kapaklı da olsa, standart düzeni ile diğer AB pasaportları ile bordo tasarımı paylaşmaktadır.

Uluslararası hukukta diplomatik tanıma, bir devletin başka bir devlet veya yönetimin, statüsünü veya bir eylemini, kabul ettiği, dahilî ve uluslararası sonuçlar doğuran, tek taraflı bir politik eylemdir. Diplomatik tanıma de facto veya de jure olabilir, genelde tanıyan hükûmetin bir resmî açıklaması yoluyla bu gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Kızılhaç Komitesi</span> insani yardım kuruluşu

Uluslararası Kızılhaç Komitesi, Cenevre, İsviçre merkezli bir insani yardım kuruluşu. 1949 yılındaki Cenevre Sözleşmeleri ve 1977 tarihli Ek Protokoller ve 2005 yılındaki III. Protokol ile ve taraf devletlerin imzası ile ICRC uluslararası ve iç çatışmalarda kurbanları korumak için yetki almıştır. Kurbanlar savaş yaralıları, esirler, mülteciler, siviller ve diğer muharebe dışı zarar görenler olarak sayılabilir. Kurum üç kez Nobel Barış Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığı</span> Amerikadaki insanlar

Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığı belirli haklar, görevler ve faydalar içeren bir statüdür. Vatandaşlık, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşama ve çalışma hakkı ve federal yardım alma hakkı gibi bir sonraki haklar grubunun temelini oluşturduğu için "hak sahibi olma hakkı" olarak anlaşılmaktadır. İki temel vatandaşlık yolu vardır: Amerika Birleşik Devletleri'nde doğmaya bağlı vatandaşlık, burada bir kişinin Amerika Birleşik Devletleri sınırları içinde doğmuş olması koşuluyla vatandaş olduğu varsayılır ya da doğum sırasında var olan diğer koşullar, ve Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olma, bir göçmenin vatandaşlık başvurusunda bulunduğu ve kabul edildiği bir süreçtir. Vatandaşlığa giden bu iki yol, Anayasa'nın 1868 tarihli On dördüncü Değişiklik, Vatandaşlık Klozu belgesinde şu şekilde belirtilmiştir:

Amerika Birleşik Devletleri'nde doğan ya da vatandaşlığa tabi olan ve onun yargı yetkisine bağlı olan herkes, ikamet ettiği yerde o eyaletin ve Birleşik Devletlerin vatandaşıdır."(14. Değişiklik)

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali</span>

Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali, Sovyetler Birliği'nin Molotov-Ribbentrop Paktı'na göre Estonya, Letonya ve Litvanya olmak üzere üç Baltık devletini Haziran 1940'ta askeri işgalidir. İşgalden sonra Ağustos 1940'ta kurucu cumhuriyetler olarak Sovyetler Birliği'ne ilhak edildiler. Bu ilhak, Batılı ülkeler ve çoğu kuruluşlar tarafından asla tanınmadı. 22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası Sovyetler Birliği'ne saldırdı ve birkaç hafta içinde Baltık topraklarını işgal etti. Temmuz 1941'de Nazi Almanyası, Baltık bölgesini Reichskommissariat Ostland'a dahil etti. Kızıl Ordu'nun 1944'teki Baltık Taarruzu'nın bir sonucu olarak Sovyetler Birliği, Baltık devletlerinin çoğunu yeniden ele geçirdi ve 1945'te resmi olarak teslim olana kadar geri kalan Alman kuvvetlerini Kurlandiya Kuşatması'nda tuttu. Sovyetler Birliği'nin Baltık ülkelerini "ilhak işgali" veya sui generis işgali Ağustos 1991'de bağımsızlıklarını yeniden kazanmasına kadar sürdü.

Portekiz vatandaşlık yasası; Portekizli bir ebeveynden doğma, Portekiz'de oturma izniyle vatandaşlığa kabul veya Portekiz vatandaşıyla evlilik yoluyla edinilen, Portekiz vatandaşlığına erişimi düzenleyen yasal kurallar dizisidir.

Kıbrıs Milliyet Yasaları 1967 yılına dayanıyor. Esas olarak jus sanguinise dayanır.

Malta vatandaşlık kanunu, 1 Ağustos 1989'dan önce Jus soli ilkesini temel alıyor olduysa da, esasen Jus sanguinis ilkelerine dayanır.

Yunanistan milliyet yasası jus sanguinis ilkesine dayanmaktadır. Yunan vatandaşlığı, kan bağıyla veya vatandaşlık yoluyla edinilebilir. Yunan yasaları çifte vatandaşlığa izin vermektedir. Bir Yunan vatandaşı aynı zamanda Avrupa Birliği vatandaşıdır ve bu nedenle diğer AB vatandaşları ile aynı haklara sahiptir.

İsrail Vatandaşlık Kanunu kimlerin İsrail vatandaşı olduğunu ve olabileceğini düzenler. Kanun diğer iki ilgili kanuna dayanır: 1950 yılında yürürlüğe giren, her Yahudinin İsrail’e göçmesine izin veren Geri Dönüş Kanunu ve nasıl İsrail vatandaşlığının alınıp kaybedileceğini tanımlayan, 1952 yılında yürürlüğe giren Vatandaşlık Kanunudur. Geri Dönüş Kanunu iki defa değiştirilirken ve Vatandaşlık Kanunu yürürlüğe girdiğinden beri 13 defa değişikliğe uğradı.

<span class="mw-page-title-main">Çok vatandaşlık</span> aynı kişi tarafından birden fazla ülkenin eşzamanlı vatandaşlığa sahip olunma durumu

Çok vatandaşlık, çift vatandaşlık, çoklu vatandaşlık veya çifte vatandaşlık, bir kişinin eşzamanlı olarak bu ülkelerin yasalarına göre birden fazla ülkenin vatandaşı olarak kabul edildiği vatandaşlık statüsüdür. Kavramsal olarak vatandaşlık, ülkenin iç siyasi yaşamına odaklanır ve milliyet, uluslararası bir meseledir. Bir kişinin milliyetini veya vatandaşlık statüsünü belirleyen uluslararası bir sözleşme yoktur. Bu kavram, yalnızca birbiriyle farklılık gösterebilen ve çatışabilen ulusal yasalar tarafından tanımlanmıştır. Çok vatandaşlık, farklı ülkelerin vatandaşlık için farklı ve mutlaka birbirini dışlamayan kriterler kullanmasıyla ortaya çıkar. Halk dilinde, insanlar birden fazla vatandaşlığa sahip olabilirler, ancak teknik olarak her ulus, belirli bir kişinin kendi vatandaşı olarak kabul edildiğini iddia eder.

<span class="mw-page-title-main">Roma vatandaşlığı</span> Antik Romada vatandaşlık

Antik Roma'da vatandaşlık özgür bireylerin yasalar, mülkiyet ve yönetim ile ilgili olarak elde ettiği ayrıcalıklı siyasi ve hukuki bir statüdür.

<span class="mw-page-title-main">Halkın Öncü Partisi (Güney Yemen)</span> Yemende bir siyasi parti

Halkın Öncü Partisi, Güney Yemen'de Baasçı bir siyasi partiydi. Suriye merkezli Baas Partisine bağlıydı. Abdullah Badhib, partinin genel sekreteriydi. Badhib, Aralık 1969'da Eğitim Bakanı olarak atandı. Parti, 1970'lerin başlarında Ulusal Cephede olmayan iki partiden biriydi. Ekim 1975'te UC'nin hakim olduğu Birleşik Siyasi Örgüt'e katıldı. Birleşme, Ağustos 1975'te yapılan üçüncü HÖP kongresinde onaylandı.

<span class="mw-page-title-main">Suriye vatandaşlık yasası</span> Suriye vatandaşlığının tarihi ve düzenlemeleri

Suriye vatandaşlık yasası, Suriye vatandaşlığının kazanılması, iletilmesi ve kaybedilmesine ilişkin yasadır. Suriye vatandaşlığı, Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşı olma durumudur ve doğum veya vatandaşlığa kabul yoluyla elde edilebilir. Suriye Vatandaşlık Yasası 1969 yılında 276 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan vatandaşlık yasası</span>

Hırvatistan vatandaşlık yasası 26 Haziran 1991'de kabul edilmiş, 8 Mayıs 1992, 28 Ekim 2011 ve 1 Ocak 2020'de değişikliklere uğramış ve 1993'te Anayasa Mahkemesi tarafından yorumlanmıştır. Bu yasa Hırvatistan Anayasasına dayanmaktadır. Esas olarak jus sanguinis ilkesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Slovenya vatandaşlık yasası</span>

Slovenya vatandaşlık yasası, öncelikle jus sanguinis ilkelerine dayanmaktadır. Çünkü Sloven bir ebeveynden gelme, Sloven vatandaşlığının kazanılması için birincil temeldir. Ancak Slovenya'da yabancı ebeveynlerden doğan çocuklar doğumla Sloven vatandaşlığı kazanmasalar da Sloven ebeveynlerin çocuğunun vatandaşlık kazanıp kazanmayacağını belirlemek için doğum yeri önemlidir.

Arjantin vatandaşlık kanunu, kişinin Arjantin vatandaşlığını nasıl edindiğini veya almaya uygun olduğunu düzenler. Uluslararası hukukta kullanıldığı şekliyle vatandaşlık, bir kişinin ulusal kimlik ve bir ulusa resmi üyelik elde etmesini sağlayan yasal yöntemleri tanımlar. Vatandaşlık, üyelik kazanıldıktan sonra bir ulus ile bir vatandaş arasındaki ilişkiyi ifade eder. Arjantin, doğuştan vatandaşlığın kazanılması için Jus soli ve Jus sanguinis'i kabul eden ikili bir sistemi tanıyor ve yabancı kişilerin vatandaşlığa geçmesine izin veriyor.