İçeriğe atla

Jurgis Bielinis

Knygnešiai Kralı Jurgis Bielinis

Jurgis Bielinis (d. 16 Mart 1846, Purviškiai, Biržai yakınları – ö. 18 Ocak 1918, Katinai, Panevėžys yakınları), Litvanya’da Rusların yerel dilde kitap basımını yasaklaması sırasında yasadışı kitap kaçakçılığı (knygnešiai) yapan kişilerden biri. Ayrıca Litvanca Auszra ve Varpas gazetelerinin de yayıncısı ve yazarlarından biriydi. Bielinis, Bieliakas ve Jakulis takma adlarını kullanıyor ve Knygnešiai Kralı lakabıyla anılıyordu. Bu işi aktif olarak yaptığı otuz bir yıl boyunca Bielinis ile onun kurduğu örgütlerinin basın yasağı boyunca (1864-1904) Doğu Prusya'dan (Küçük Litvanya) Litvanca kitapların yarısını yasadışı bir şekilde ülkesine getirdiği tahmin edilmektedir.

Auszra gazetesi, 10 ve 11. sayılar, 1884

Yaşamı

Letonya'nın başkenti Riga’da Almanca eğitim veren bir ilkokuldan mezun oldu. Ruslar 1864'te Litvanca basın-yayın yasağı getirince bazı Litvanyalılar "Küçük Litvanya" da denen Doğu Prusya’da kitaplar yayınlamaya ve süreli yayınlara başladılar. Bu yayınlar Alman-Rus sınırından kaçak olarak ülkeye sokuluyordu. Bielinis, kaçak kitapçılığın önde gelen organizatörlerinden ve dağıtımcılarından biriydi. "Knygnešiai Kralı" olarak ün yaptı. İşin başında Samogitia Piskoposu Motiejus Valancius ile işbirliği yaptı. Doğu Prusya'da Tilžė'de (Tilsit) Litvanca kitaplar yayınlayan ilk kişi oldu. Daha sonra bu işi tek başına sürdürdü. 1885'ten itibaren yasağın kaldırıldığı 1904'e kadar Bielinis, Panevezys ilçesindeki Vadakteliai yakınlarında Garsviai mezrasında gizli bir dağıtım merkezi işletiyordu. Bir keresinde “Ruslar Litvanya'dan ayrılana kadar ölmeyeceğim.” dediği söylenir. Söz konusu kehaneti gerçek olmuş, Bielinis 18 Ocak 1918'de, Litvanya'nın resmî bağımsızlık ilanından bir ay önce, Litvanya'nın başkenti Vilnius'a gitmek üzere yola çıktığında, Panevėžys yakınlarında, Katinai'de ölmüştür.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Litvanya</span> Kuzeydoğu Avrupada yer alan Baltık ülkesi

Litvanya, resmî adıyla Litvanya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki Baltık bölgesinde yer alan bir ülkedir. Baltık Devletlerinden biri olup Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alır. Kuzeyde Letonya, doğu ve güneyde Belarus, güneyde Polonya ve güneybatıda Rusya ile sınırı vardır. Batıda ise İsveç ile deniz sınırı bulunur. Litvanya, 65.300 km²'lik bir alanı kaplar ve 2,86 milyon nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda en büyük şehri de olan Vilnius'tur. Diğer büyük şehirler sırasıyla Kaunas, Klaipėda, Šiauliai ve Panevėžys'dir. Litvanlar, etnolinguistik olarak Balt halklarının bir parçasıdır ve Hint-Avrupa dil ailesinin Baltik kolunda hayatta kalan birkaç dilden biri olan Litvanca dilini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Belarus</span> Doğu Avrupada bir ülke

Belarus, resmî adıyla Belarus Cumhuriyeti (Belarusça:

<span class="mw-page-title-main">Otto von Bismarck</span> Alman İmparatorluğunun ilk şansölyesi

Otto von Bismarck, 19. yüzyılda, bağları kuvvetli olmayan bir konfederasyon olan Almanya'nın birleşmesinde önemli rol oynayan ve Birleşik Almanya'nın ilk Şansölyesi olan Alman devlet adamıdır. Bismarck-Schönhausen Kontu ve Lauenburg Dükü olarak da anılan Otto von Bismarck, Yeni Almanya'yı kan ve demir politikasına göre kuracağını söylediği için kendisine Demir Şansölye adı verilmiştir.

Litvanya Bağımsızlık Savaşları veya diğer adıyla Özgürlük Mücadeleleri Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'nın bağımsızlığı için yaptığı üç savaşı tanımlar. Bu savaşlar Bolşevik kuvvetlerine, Bermontiyalılara ve Polonya'ya karşı verilmiştir. Savaşlar, bağımsız Litvanya'nın uluslararası tanınmasını ve sivil kurumların oluşumunu geciktirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi</span>

Polonya tarihi ya da Lehistan tarihi bugünkü Polonya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Ayaklanması</span>

Ocak Ayaklanması, Polonya'daki Rus yönetimine karşı düzenlenen ayaklanma (1863-1864). Başarısızlıkla sonuçlanmış ve Rusların Polonya üzerindeki denetiminin daha da güçlenmesine yol açmıştır.

Litvanya tarihi bugünkü Litvanya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Chicago Mezbahaları</span> Upton Sinclair’in ABD’deki işçi sınıfının durumunu anlattığı eseri

Şikago Mezbahaları, Upton Sinclair’in yazdığı ve ABD’deki işçi sınıfının durumunun çarpıcı bir şekilde anlatıldığı kitap.

<span class="mw-page-title-main">Kara Kartal Nişanı</span> Prusya Krallığının en yüksek onur madalyası

Kara Kartal Nişanı, Prusya Krallığı'nın en yüksek onur madalyasıydı. Brandenburg elektörü III. Friedrich tarafından 17 Ocak 1701 tarihinde yürürlüğe konan nişan, son Prusya Kralı Kayzer II. Wilhelm'in 1918 yılında tahttan indirilmesiyle son bulmuştur. Ne var ki, Hollanda sürgününe gönderilen İmparator bu ödülü aile üyelerine vermeyi sürdürmüş ve ikinci eşi Hermine Reuss'u Kara Kartal Nişanı'na sahip ilk kadın yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Konseyi</span> 18–23 Eylül 1917de gerçekleşen konsey

Litvanya Konseyi ya da 11 Temmuz 1918'den sonraki adıyla Litvanya Devlet Konseyi, 18-23 Eylül 1917 tarihleri arasında gerçekleşen Vilnius Konferansı'nda seçilen konseydir. Konseyin ilk üyeleri farklı yaş, sosyal statü, meslek ve siyasi ilişkilere sahip yirmi kişiden oluşuyordu. Litvan halkı adına yürütme yetkisi verilen konsey, bağımsız bir Litvanya devleti kurmakla görevlendirildi. 16 Şubat 1918'de konsey üyeleri Litvanya Bağımsızlık Yasası'nı imzaladı ve Litvanya'yı demokratik ilkelere dayanan bağımsız bir devlet olarak ilan etti. 16 Şubat, "Litvanya Devlet Restorasyon Günü" olarak kutlanmaya başlandı. Konsey, 1918 sonbaharına kadar ülkede Alman Ordusu'na bağlı askerî birliklerin bulunmasına rağmen bağımsızlık ilan etmeyi başardı. 1919 baharında konsey üyeleri sayısı yaklaşık iki katına çıktı. Konsey, ilk kez 15 Mayıs 1920'de toplanan Litvanya Kurucu Meclisi etkin oluncaya kadar çalışmalarını sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Juozas Purickis</span> Litvan siyasetçi

Juozas Purickis, Juozas Puryckis ya da genellikle kullandığı kalem adı ile Vygandas iki savaş arası dönemde etkin olan Litvanya'lı politikacı, diplomat ve gazeteci. Haziran 1920'den Aralık 1921'e kadar Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Jurgis Šaulys</span>

Jurgis Šaulys, Litvanyalı ekonomist, diplomat ve politikacı ve Litvanya Bağımsızlık Yasası'na imza atan yirmi kişiden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Bağımsızlık Yasası</span> Litvanyanın bağımsızlık belgesi

Litvanya Bağımsızlık Yasası, Litvanya Devleti Bağımsızlık Yasası veya 16 Şubat Yasası, 16 Şubat 1918'de Litvanya Konseyi'nin demokratik ilkelerle yönetilecek bağımsız bir Litvanya devletinin kuruşunu ilan ettiği belgedir. Yasa metni Jonas Basanavičius başkanlığındaki konseyin yirmi temsilcisi tarafından imzalandı. Belge Vilnius Konferansı, 11 Aralık, 8 Ocak ve 16 Şubat tarihli kararlar dahil olmak üzere bu konudaki bir dizi çalışmanın sonucuydu. Yasa ilan edilene kadar geçen zaman uzun ve inişli çıkışlıydı, Alman İmparatorluğu Konsey'e bağımsızlık değil bir Almanya-Litvanya ittifakı kurulmasına yönelik açıklama yapması için baskı yaptı. Konsey, askerî birlikleri Litvanya'da bulunan Almanya makamları ile Litvanya halkının talepleri arasında dikkatli davranmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Aušra</span>

Aušra veya Auszra ilk ulusal Litvanya gazetesi idi. İlk sayı 1883'te Almanya'nın Doğu Prusyası Ragnit'te yayınlandı. Daha sonra aylık olarak Tilsit'te yayınlandı. Sadece kırk konu yayınlanmış ve tiraj 1.000'i aşmamış olsa da, sonuçta bağımsız bir Litvanya Devleti (1918-1940) ile sonuçlanan Litvanya ulusal uyanışının başlangıcına işaret etmesi önemli bir olaydı. Litvanya basın yasağının Çarlık makamları tarafından uygulandığı 1883 ve 1904 yılları arasındaki bu döneme Aušros gadynė denir. Mali zorluklar nedeniyle baskı 1886'da durdurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Biržai</span>

Biržai kuzey Litvanya'da bir kasaba. Biržai, yeniden inşa edilmiş Biržai Kalesi malikanesi ile ünlüdür ve tüm bölge, birçok geleneksel tarifi bira fabrikası ile ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Aukštaitija</span> Litvanyanın beş etnografik bölgesinden biri

Aukštaitija Litvanya'nın beş etnografik bölgesinden birinin adıdır. Adı, özellikle doğu kısımları olmak üzere bölgenin nispeten yüksek rakımından geliyor.

<span class="mw-page-title-main">Justinas Staugaitis</span>

Justinas Staugaitis Litvanyalı bir Roma Katolik piskoposu, politikacı, eğitimci ve yazar. Litvanya'nın Bağımsızlık Yasası'nı imzalayan yirmi kişiden biri.

<span class="mw-page-title-main">Steponas Kairys</span> Litvan siyasetçi (1879-1964)

Steponas Kairys (

<span class="mw-page-title-main">Vydūnas</span>

Wilhelm Storost, sanatsal adı Vilius Storostas-Vydūnas ya da daha çok bilinen adıyla Vydūnas, Prusya-Litvanyalı öğretmen, şair, hümanist, filozof ve Litvanyalı yazar, Küçük Litvanya'daki Prusya Litvanya ulusal hareketinin lideri ve Doğu Prusya'daki teosofi hareketinin liderlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Jadvyga Juškytė</span>

Jadvyga Teofilė Juškytė, Litvanya Ulusal Uyanışı sırasında tanınmış Litvanyalı aktivist.