İçeriğe atla

Juozas Purickis

Juozas Purickis
Juozas Purickis, 1919.
Doğum19 Nisan 1883
Ölüm25 Ekim 1934
MilliyetLitvan
Diğer ad(lar)ıVygandas
VatandaşlıkLitvanya
EğitimKaunas Rahip Okulu
St Petersburg Roma Katolik İlahiyat Akademisi
Fribourg Üniversitesi
MeslekPolitikacı, diplomat ve gazeteci
Kurul üyeliğiLitvanya Konseyi

Juozas Purickis, Juozas Puryckis ya da genellikle kullandığı kalem adı ile Vygandas (d. 19 Nisan 1883 - ö. 25 Ekim 1934) iki savaş arası dönemde etkin olan Litvanya'lı politikacı, diplomat ve gazeteci. Haziran 1920'den Aralık 1921'e kadar Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.[1][2]

Purickis, Kaunas Rahip Okulu'nda ve St. Petersburg Roma Katolik İlahiyat Akademisi'nde okudu. Bir Roma Katolik rahibine atandı, ancak hiçbir zaman bu yönde çalışmadı.1926'da evlendi ve 1929'da resmi olarak dini yetkileri kendisinden alındı. Çalışmalarına İsviçre'deki Fribourg Üniversitesi'nde devam etti ve 1916'da teoloji doktorasını Litvanya'daki reform tezi ile aldı. I. Dünya Savaşı sırasında bağımsız bir Litvanya devleti kurma çabalarına katıldı, bu amaçla Juozas Gabrys tarafından kurulan Litvanya Bilgi Bürosu'nda çalıştı, Litvan savaş esirleri ve savaş mültecileri için yardım paraları topladı ve İsviçre'deki Litvanya konulu konferanslara katıldı. Konstantinas Olšauskas ile birlikte Vilnius Konferansı'na katıldı ve Alman yetkililerine Litvanya Krallığı kurma önerisini sundu. 1918-1920'de Purickis, Jurgis Šaulys'in vekili olarak Berlin'de Litvanya diplomatik temsilcisi olarak çalıştı, Wilhelm Karl'ın Litvanya kralı olarak seçilmesinde kilit rol oynadı ve Litvanya Konseyi'nde bunun için faaliyetler yürüttü. Purickis, Litvanya Hristiyan Demokrat Partisi delegesi olarak Mayıs 1920'de toplanan Litvanya Kurucu Meclisi'ne seçildi. Gelecek ay Başbakan Kazys Grinius hükûmetinde Dışişleri Bakanı oldu. Litvanya'nın bütün savaşlar arası dış politikasını şekillendiren konularda fikir yürüttü. Görev süresi boyunca Litvanya uluslararası alanda tanındı ve Milletler Cemiyeti'ne tam üye oldu.[3][4][5][6]

Aralık 1921'de Purickis, "Sakarin Vakası" olarak adlandırılan bir yolsuzluk skandalı nedeniyle istifa etti. Litvanya karşı istihbaratı, diplomatik muafiyet kapsamında Sovyetler Birliği'ne giden üç tren aracını araştırdı. İki arabada 1921-1922 Sovyet Kıtlığı kurbanlarına yardım için bağışlanmış gıda (şeker ve un) içeriyordu, ancak üçüncüsü kâr için satılacak sakarin de dahil olmak üzere çeşitli karaborsa ürünleri içeriyordu. Purickis ve diğer üç kişi Şubat 1925'te soruşturuldu, yargılandı ve beraat etti. Dava devam ederken, Purickis çoğunlukla Litvanya hükûmetine Klaipėda İsyanı ve Almanya ve İsveç ile ticaret görüşmeleri konusunda yardımcı olan Almanya'da yaşıyordu. Ayrıca Litvanya basınına daha çok ekonomik gelişmeler ve güncel siyasi meseleler üzerine yazılar yazmaya başladı. Beraatten sonra Litvanya'ya döndü ve Dışişleri Bakanlığı'na Ekonomi Bölümü ve daha sonra Hukuk-İdare Bölümü müdürü olarak yeniden çalışmalara başladı, ancak partisi Mayıs 1927'de hükûmetten çekildiğinde istifa etti. Purickis daha sonra hayatını gazeteciliğe ve diğer kamu çalışmalarına adadı. Resmi günlük gazete olan Lietuva'nın editörüydü (1925-1930) ve ardından ekonomi dergisi Tautos ūkis (1930'dan beri), Lietuvos aidas, Trimitas, Vairas, Mūsų Vilnius'ta çok sayıda makale yayınladı. 1929'daki kuruluşundan ölümüne kadar Litvan Yazarlar Birliği'nin başkanlığını yaptı. Litvan Tifekçiler Birliği'nin aktif bir üyesi ve Vilnius'un Kurtuluş Ligi ve aynı zamanda birçok uluslararası toplumun yönetim kurulu üyesiydi ve genellikle uluslararası entegrasyon ve işbirliği üzerinde çalıştı.[7][8][9][10][11]

Kaynakça

  1. ^ Čepėnas, Pranas (1986). Naujųjų laikų Lietuvos istorija (Litvanca). II. Chicago: Dr. Griniaus fondas. ISBN 5-89957-012-1. 
  2. ^ Gaigalaitė, Aldona; Žeimantienė, Jūratė (2004). Juozas Purickis-Vygandas (Litvanca). Vilnius: Vilniaus knyga. ISBN 9955-490-27-6. 
  3. ^ Gailius, Bernardas (2003). "Sacharino Byla". Naujasis Židinys-Aidai (Litvanca). Cilt 7–8. ISSN 1392-6845. 
  4. ^ Lukšas, Aras (19 Nisan 2013). "Diplomatas, visuomenininkas, kūrėjas" (Litvanca). Lietuvos žinios. 26 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2018. 
  5. ^ Merkelis, Aleksandras (1989) [1934]. Juozas Tumas Vaižgantas (Litvanca) (3. bas.). Vilnius: Vaga. ISBN 5-415-00658-3. 
  6. ^ Merkys, Vytautas (1994). Knygnešių laikai 1864–1904 (Litvanca). Vilnius: Valstybinis leidybos centras. ISBN 9986-09-018-0. 
  7. ^ Mingėla, Vladas (Nisan 1957). "Lietuvos plunksnos darbininkai". Aidai (Litvanca). 4 (99). ISSN 0002-208X. 26 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020. 
  8. ^ Pukienė, Vida (2013). Prelatas Konstantinas Olšauskas: visuomenės veikėjo tragedija (PDF). Edukologija. ISBN 978-9955-20-884-6. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020. 
  9. ^ Raišytė-Daukantienė, Aušra (2003). "Lietuvos Respublikos tarptautinių sutarčių, sudarytų 1918-1940 m., skelbimo problema" (PDF). Jurisprudencija (Litvanca). 48 (40). ISSN 1392-6195. 14 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2020. 
  10. ^ Skirius, Juozas (1999). "B. K. Balučio atsiminimai apie "Sacharino bylą"" (PDF). Istorija. Mokslo darbai (Litvanca). Cilt 39. ISSN 1392-0456. []
  11. ^ Anušauskas, Arvydas; Sviderskytė, Gražina (2008). XX amžiaus slaptieji archyvai: dvylika istorijos detektyvų (Litvanca). Versus aureus. ISBN 978-9955-34-118-5. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Konseyi</span> 18–23 Eylül 1917de gerçekleşen konsey

Litvanya Konseyi ya da 11 Temmuz 1918'den sonraki adıyla Litvanya Devlet Konseyi, 18-23 Eylül 1917 tarihleri arasında gerçekleşen Vilnius Konferansı'nda seçilen konseydir. Konseyin ilk üyeleri farklı yaş, sosyal statü, meslek ve siyasi ilişkilere sahip yirmi kişiden oluşuyordu. Litvan halkı adına yürütme yetkisi verilen konsey, bağımsız bir Litvanya devleti kurmakla görevlendirildi. 16 Şubat 1918'de konsey üyeleri Litvanya Bağımsızlık Yasası'nı imzaladı ve Litvanya'yı demokratik ilkelere dayanan bağımsız bir devlet olarak ilan etti. 16 Şubat, "Litvanya Devlet Restorasyon Günü" olarak kutlanmaya başlandı. Konsey, 1918 sonbaharına kadar ülkede Alman Ordusu'na bağlı askerî birliklerin bulunmasına rağmen bağımsızlık ilan etmeyi başardı. 1919 baharında konsey üyeleri sayısı yaklaşık iki katına çıktı. Konsey, ilk kez 15 Mayıs 1920'de toplanan Litvanya Kurucu Meclisi etkin oluncaya kadar çalışmalarını sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Vilnius Konferansı</span>

Vilnius Konferansı veya Vilnius Ulusal Konferansı, 18-23 Eylül 1917 tarihleri arasında Vilnius'ta bir araya gelen, Rus İmparatorluğu, Polonya Krallığı ve Alman İmparatorluğu'ndan bağımsızlık sağlayıp ayrı bir Litvanya devleti kurma amacıyla toplanan konferanstır. Konferans bağımsız bir Litvanya'nın ilan edilmesi misyonuyla görevlendirilen yirmi üyeli Litvanya Konseyi'ni seçti. Litvan halkının iradesine sahip olduğunu savunan konferans bu doğrultuda konseye ve kararlarına yetki verdi. Konferans Litvanya'nın bağımsızlığa giden yolda temel yol gösterici ilkeleri oluştururken Litvanya'nın siyasi yapısı ile ilgili her türlü konuya daha sonra seçilecek olan Litvanya Kurucu Meclisi'nin karar vereceğini savundu.

<i>Lietuvos aidas</i>

Lietuvos aidas, Litvanya'da faaliyet yürüten günlük gazete. Antanas Smetona tarafından 6 Eylül 1917'de kuruldu. Litvanya Konseyi'nin yayın organıydı ve ardından yeni kurulan Litvanya hükûmetinin yarı resmi yayını oldu. Hükûmet Vilnius'tan geçici başkent Kaunas'a taşındığında yayın durduruldu. 1928'de Litvanya hükûmetinin yayını olarak yeniden canlandırıldı ve Litvanya'nın en popüler gazetesi oldu. Zirvede, 90.000 kopya birleşik tirajlı üç günlük baskı yayınladı. II. Dünya Savaşı döneminde yayını aksadı. 1990'da Litvanya, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan ettikten sonra, gazete bir kez daha Litvanya Cumhuriyeti Yüksek Konseyi'nin resmî gazetesi oldu. 1992 sonunda tirajı 103.000 kopyaya ulaştı. Ancak, kısa süre içinde özelleştirildi ve okurluk, finansal zorluklar ve diğer tartışmalarla da karşı karşıya kaldı. Nisan 2006'da, vergi borçları 4 milyon Litvanya litasının üzerine çıktığında Devlet Vergi Müfettişliği tarafından iflas işlemleri başlatıldı. Şirket 2015 yılında tasfiye edildi, ancak gazete kâr amacı gütmeyen bir kuruluş tarafından yayınlanmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya-Sovyet Savaşı</span>

Litvanya-Sovyet Savaşı veya Litvanya-Bolşevik Savaşı Litvanca: Karas su bolševikais), I. Dünya Savaşı'nın ardından yeni bağımsızlığını ilan eden Litvanya ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasındaki savaştır. Bu savaş 1918-1919 arasındaki batıya doğru gerçekleşen geniş kapsamlı Sovyet saldırısının bir parçasıydı. Saldırı, Almanya birliklerinin bulunduğu Ukrayna, Belarus, Litvanya, Letonya, Estonya, Polonya topraklarında Sovyet cumhuriyetleri kurma ve Alman Devrimi'ni başarıya ulaştırmaktı. Aralık 1918'in sonunda Kızıl Ordu birlikleri Litvanya sınırlarına ulaştı ve büyük bir çatışma olmadan Ocak 1919'un sonuna kadar Litvanya topraklarında hakimiyet sürdü. Sovyet hakimiyeti altında Litvanya-Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Şubat ayında geçici başkenti Kaunas'ı ele geçirmek isteyen Sovyet güçlerinin ilerlemesi, Litvanya ve Almanya birlikleri tarafından durduruldu. Nisan 1919'dan itibaren, Litvanya savaşı Polonya-Sovyet Savaşı ile paralel bir şekilde gitti. Polonya'nın Litvanya, özellikle Vilnius Bölgesi üzerinde toprak iddiaları vardı ve bu gerilimler Polonya-Litvanya Savaşı'na sıçradı. Tarihçi Norman Davies durumu şu şekilnde anlatır; "Almanya ordusu Litvanya milliyetçilerini destekliyordu, Sovyetler Litvanya komünistlerini destekliyordu, Polonya Ordusu ise hepsiyle savaşıyordu." Mayıs ayının ortalarında, Silvestras Žukauskas tarafından yönetilen Litvanya ordusu, kuzeydoğu Litvanya'daki Sovyetlere karşı bir saldırı başlattı. Haziran ortasına kadar, Litvanyalılar Letonya sınırına ulaştı ve Sovyet güçlerini, Sovyetlerin Ağustos 1919'un sonuna kadar tuttuğu Zarasai yakınlarındaki göl ve tepeler arasında sıkıştırdı. Daugava Nehri ile ayrılan Sovyet ve Litvanyalı güçler, Ocak 1920'de Daugavpils Savaşı'na kadar cephelerini korudular. Eylül 1919 gibi erken bir tarihte Sovyetler bir barış anlaşması müzakere etmeyi teklif etti, ancak görüşmeler Mayıs 1920'de başlayabildi. Sovyet-Litvanya Barış Antlaşması 12 Temmuz 1920'de imzalandı. Sovyet Rusya bağımsız Litvanya'yı tamamen tanıdı.

<span class="mw-page-title-main">Jonas Basanavičius</span>

Jonas Basanavičius, Litvanyalı bağımsızlık aktivisti politikacı, doktor, yazar. Litvanya'nın bağımsızlığı için çok sayıda çalışma yürüttü. Litvanya Bağımsızlık Yasası imzacıları oturumunun başkanı idi.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinas Olšauskas</span>

Konstantinas Olšauskas, Litvan politikacı ve rahip.

Litvanya Kurucu Meclisi, 1920 yılında, 1922 Litvanya Anayasası'nı hazırlamak ve kabul etmek için demokratik olarak seçilen meclis.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Krallığı (1918)</span> Eski bir devlet

Litvanya Krallığı, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'da kurulan kısa ömürlü bir anayasal monarşi. Alman İmparatorluğu'nun devletinin fiilen uydu devleti olmuştu, ancak hukuki anlamda bağımsızdı.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Bağımsızlık Yasası</span> Litvanyanın bağımsızlık belgesi

Litvanya Bağımsızlık Yasası, Litvanya Devleti Bağımsızlık Yasası veya 16 Şubat Yasası, 16 Şubat 1918'de Litvanya Konseyi'nin demokratik ilkelerle yönetilecek bağımsız bir Litvanya devletinin kuruşunu ilan ettiği belgedir. Yasa metni Jonas Basanavičius başkanlığındaki konseyin yirmi temsilcisi tarafından imzalandı. Belge Vilnius Konferansı, 11 Aralık, 8 Ocak ve 16 Şubat tarihli kararlar dahil olmak üzere bu konudaki bir dizi çalışmanın sonucuydu. Yasa ilan edilene kadar geçen zaman uzun ve inişli çıkışlıydı, Alman İmparatorluğu Konsey'e bağımsızlık değil bir Almanya-Litvanya ittifakı kurulmasına yönelik açıklama yapması için baskı yaptı. Konsey, askerî birlikleri Litvanya'da bulunan Almanya makamları ile Litvanya halkının talepleri arasında dikkatli davranmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Vilnius Seimas'ı</span>

Büyük Vilnius Seimas'ı ya da Vilnius Büyük Meclisi, 1905 Rus Devrimi sonrası oluşan politik süreçte 4-5 Aralık 1905 tarihlerinde Vilnius'ta toplanam kongre. Söz konusu toplantı Litvanya'daki ilk modern ulusal kongresidir. Öncelikleri devrimi başlatan sosyal meseleler değil, ulusal endişelerle ilgiliydi. Seimas'a 2.000'den fazla katılımcı katıldı. Meclis, Rus İmparatorluğu içinde geniş siyasi özerklik talep etme ve bunu barışçıl yollarla gerçekleştirme kararı aldı. Seimas bağımsız bir Litvanya devletinin kurulması için zemin hazırladığı için, Litvanya Konseyi tarafından 16 Şubat 1918'de kabul edilen Litvanya Bağımsızlık Yasası'na doğru önemli bir adım olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Donatas Malinauskas</span> Ünlü diplomat

Donatas Malinauskas (

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Milliyetçi Birliği</span> Litvanyada bir siyasi parti

Litvanya Milliyetçi Birliği, Milliyetçiler, 1926'dan 1940'a kadar Cumhurbaşkanı Antanas Smetona'nın otoriter rejimi sırasında Litvanya'da iktidardaki siyasi partiydi. Parti 1924'te kuruldu ama popüler değildi. Aralık 1926 askeri darbesi sonucu iktidara geldi. 1927'den 1939'a kadar, Bakanlar Konseyi yalnızca LTS üyelerini içeriyordu. 1936'da, diğer partiler resmen dağıldı ve LTS ülkenin tek yasal partisi oldu. 1930'larda parti giderek daha da radikalleşti ve İtalyan Faşizmine sempati duymaya başladı. Parti, Haziran 1940'ta SSCB'nin Litvanya'yı işgalinden sonra kapatıldı. Aynı isimdeki parti 1990'da yeniden kuruldu ve iki savaş arası LTS'nin halefi olduğunu iddia etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazimieras Bizauskas</span>

Kazimieras Bizauskas veya Kazys Bizauskas (

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası'nın Litvanya'yı işgali</span>

Litvanya'nın Nazi Almanyası tarafından işgali, 22 Haziran 1941'de Nazilerin Sovyetler Birliği'ni işgalinden, 28 Ocak 1945'te Memel Savaşı'nın sonuna kadar sürdü. İlk başta Almanlar, Alman gelişinden önce Litvanya'yı işgal eden baskıcı Sovyet rejiminden kurtarıcılar olarak karşılandı. Bağımsızlığı yeniden kurma veya bir miktar özerklik kazanma umuduyla Litvanyalılar Geçici Hükümetlerini örgütlediler. Bir süre sonra ise Litvanyalıların Almanlara karşı tutumları pasif direnişe dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Saliamonas Banaitis</span>

Saliamonas Banaitis (

Litvanya Sosyal Demokrat Halk Partisi iki savaş arası dönemde Litvanya'da faaliyet yürüten siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Didžioji Caddesi</span>

Didžioji Caddesi, {{dil|lt|Didžioji gatvė})), Litvanya'nın başkenti Vilnius'un Eski Şehir bölgesinde yer alan cadde. Pilies Caddesi ile Aušros Vartų Caddesi'ni birbirine bağlamaktadır. Cadde Vilnius Belediye Sarayı'nı çevrelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pilies Caddesi</span>

Pilies Caddesi, Litvanca: Pilies gatvė, Litvanya'nın başkenti Vilnius'a bağlı Eski Şehir'deki ana caddelerinden biridir. Katedral Meydanı'ndan Belediye Meydanı'na uzanan, etrafındaki diğer caddelere göre kısa bir caddedir.

<span class="mw-page-title-main">1926 Litvanya Darbesi</span> Litvanyada 1926 askeri darbesi

1926 Litvanya Darbesi, Litvanya'da demokratik olarak seçilmiş hükûmetin yerine Antanas Smetona liderliğindeki muhafazakar ve otoriter bir hükûmetle sonuçlanan askeri bir darbedir. Darbe, 17 Aralık 1926'da gerçekleşti ve büyük ölçüde ordu tarafından düzenlendi; Smetona'nın rolü günümüzde tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Darbe, dönemin en muhafazakar partisi olan Litvanya Milliyetçi Birliğini iktidara getirdi. LMB, 1926'dan önce oldukça yeni ve önemsiz bir milliyetçi partiydi. 1926'da üye sayısı yaklaşık 2000 kişiydi ve parlamento seçimlerinde sadece üç sandalye kazanmıştı. Zamanında Seimas'ın en büyük partisi olan Litvanya Hristiyan Demokrat Partisi orduyla işbirliği yaptı ve darbeye anayasal meşruiyet sağladı, ancak yeni hükûmette önemli bir görevi kabul etmedi ve Mayıs 1927'de çekildi. Ordu, iktidarı sivil hükûmete devrettikten sonra, siyasi hayatta doğrudan bir rol oynamayı bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Marcelė Kubiliūtė</span>

Marcelė Kubiliūtė Litvanyalı casus ve aktivistti. Kendisi, tüm büyük Litvanya nişanlarını alan tek Litvanyalı kadındır. Anıları 1999'da yayınlanana kadar neredeyse hiç tanınmayan bu kişi, artık Litvanya istihbarat servislerinde "efsanevi" bir figür olarak kabul ediliyor.