İçeriğe atla

Junin Gölü

Junin Gölü
(Chinchaycocha)
Harita
Havza
KonumJunín, Peru
Koordinatlar11°1′12″G 76°6′27″B / 11.02000°G 76.10750°B / -11.02000; -76.10750
Yerleşim(ler) (sahil)Junín
Genel bilgiler
Akarsu (giden)Mantaro nehri
Etki alanı1.800 km2 (690 sq mi)
Uzunluk28 km (17 mi)
Genişlik13 km (8,1 mi)
Yüzölçümü175 km2 (68 sq mi)
En derin noktası12 m (39 ft)
Su hacmi556×10^6 m3 (727×10^6 cu yd)
Yüzey rakımı4.082 m (13.392 ft)
Wikimedia Commons
Güney Amerika üzerinde Junin Gölü
Junin Gölü
Junin Gölü (Güney Amerika)
Peru üzerinde Junin Gölü
Junin Gölü
Junin Gölü (Peru)

Junin Gölü ya da Chinchaycocha (Keçuva dili: Chinchaycocha (Kuzey Gölü) İspanyolca: Lago Junin),[1][2] Güney Amerika ülkesi Peru'nun Titikaka Gölü'nden sonra en büyük ikinci gölüdür. Ancak Titikaka Gölü'nden farklı olarak Junin Gölü'nün tamamı Peru ülke sınırları içinde yer alır. Junin Bölgesi'nde bulunur. Junin adını bulunduğu bölgeden ve yakınındaki Junin kasabasından alır.[3] Ancak Peru'nun eski halkı göle "And Kedisi Gölü" anlamında Chinchaycocha adını vermiştir. Chinchay And kedisi, Cocha da göl anlamındadır.[4] 1974 yılında göl ve çevresindeki alan Ulusal Koruma Alanı olarak ilan edilmiştir. Junin gölü önemli bir kuş gözlem yeridir.

Coğrafya

Junin Gölü, Peru'nun başkenti Lima'nın 257 km doğusunda, Peru Andları üzerindeki Bombon (Blossom) yaylasında Junin Eyaleti'ne bağlı Junin Bölgesi sınırları içerisindedir. Göl, genişliği 6 kilometreyi bulan sazlıklarla[5] çevrilidir. Göl Amazon havzası içindedir. Bol yağış alan yıllarda su seviyesinde önemli bir dalgalanma olmaz ancak kurak yıllarda suda önemli miktarda çekilme olur ve gölün derinliği 1,5 - 2 metreye kadar düşebilir. Upamayu Nehri çıkışındaki hidroelektrik istasyonu gölün su seviyesini etkilemektedir.

Gölün bulunduğu alanda yıllık sıcaklık ortalaması 14 °C derecedir. Sıcaklık en yüksek 25 °C, en düşük -2 °C derece olarak kaydedilmiştir.[6]

Fauna ve Flora

Junin Gölü ve çevresi, sıra dışı hayvan ve dünyada kendine özgü bitkisel formasyonu olan bitki çeşitliliğine sahiptir. Göl And kuşları için büyük önem taşıyan bir ekosistemdir. Sistemde yer alan yerleşik ve göçmen yaklaşık 50 kuş türü kaydedilmiştir; Yaban ördekleri, balıkçıl kuşlar, pembe flamingolar, Cauquén Huallata denilen And kazları (Chloephaga melanoptera), yanavicos denilen Puna ibisleri (Plegadis ridgwayi), And ibisleri (Theristicus branickii) ve beyaz kazlar önemlileridir.[6] Kuşlar açısından gülün asıl önemi iki endemik kuş türüne ev sahipliği yamasından gelmektedir. Batağangillerden Junin batağanı (Podiceps taczanowskii) ve Junin su tavuğu (Laterallus tuerosi) olarak adlandırılan her iki tür de yok olma tehlikesi altındadır.[7] Bu iki tür ile birlikte Parihuana olarak adlandırılan Şili flamingosu koruma altına alınmışlardır.[4] Üç kuş türünün korunmasıyla ilgili olarak And Ekosistemleri Derneği ECOAN (Asociación Ecosistemas Andinos), Amerikan Kuş Koruma Örgütü ABC (American Bird Conservancy) ve Jeff ve Connie Woodman Vakfı'nın (Jeff and Connie Woodman Foundation) yardımlarıyla 2010 yılında "Chinchaycocha Gölü'nde Tehlikedeki Kuş Türlerini Koruma Yönetim Planı"nı hazırladı.[8] Gölde bulunan Batrachophrynus cinsinden iki kurbağa cinsi de tehlike altındadır. Bunlardan Junin Dev Kurbağası (Batrachophrynus macrostomus) sadece bu gölde yaşamaktadır.[9] Göldeki balık faunası bol olmakla birlikte çoğunlukla yerli olmayan alabalık türlerinden oluşmaktadır. Işınsal yüzgeçlilerden Cyprinodontidae ailesine dahil yerel dilde Challhua olarak adlandırılan Orestias cinsi iki endemik balık cinsi (Orestias empyraeus ve Orestias polonorum) bulunmaktadır.[9] Yayın balığı (Pigydium oroyae) yerel tüketim için önemli bir kaynaktır.[6]

Eskiden Vikunya ve Alpaka sürülerinin, osjo veya chinchay adı verilen And kedilerinin dolaştığı, Göl çevresindeki sazlık ve kayalıklarda bugün bulunan en yaygın memeli yerel dilde poroncoy denilen bir Hamster (Cavia tschudii) türüdür. Atoj adı verilen And tilkisi ile Hanna adı verilen bir kokarca türü ile Çinçillagillerden Vizcacha da yaygın olarak bulunmaktadır.[6]

Göl ve çevresinde botanik dünyasında benzersiz Sucul bitkiler açısından bir çeşitlilik göstermektedir. Baskın bitkiler Yaban asması, kulübe ve çeşitli eşyaların yapımında kullanılan Tatora adı verilen uzun büyük sazlar, Cattails denilen almaşık yaprakları hasırcılıkta kullanılan hasır otu gibi kamışlar ile çalılardır.[6]

Kirlilik

1933'ten sonra Pasco'da çalışmaya başlayan üç madenin artıklarının ve Junín ve Carhuamayo şehirlerinden gelen kanalizasyon atıklarının göle bırakılması, göldeki balık ve kuş faunası üzerinde olumsuz etkide bulunmuştur. Kirlilik bu tür sulak alanların doğal ötrofikasyon[10] sürecine katkıda bulunmaktadır. Yaban hayatın yemek ve yuvalama alanları azalmaktadır. Kurşun, çinko ve bakır gibi madenlerle kirlenen su ve biyolojik kirlilik nedeniyle yüzeyi kaplayan yosunların sudaki oksijenin seviyesini azaltıcı etkisi sonucu balık, kurbağa ve kuş sayılarındaki ciddi azalma göl çevresinde yaşayan ve geçimlerini balıkçılık gibi yollarla gölden sağlayan insanları da olumsuz etkilemiştir.[6]

1980'lerde göl ve havzasında 368 bitki türü ve 90 kuş türü varken, günümüzde bu sayı 26 bitki türü ve 16 kuş türüne düşmüştür. Kurşun, çinko ve bakır konsantrayonunun yüksek olduğu sulak alandaki türler yok olmaktadır.[11] Junin dalgıcı olarak bilinen endemik türün gölün korumaya alınmasından sonra 1976'da Danimarkalı kuş bilimci Jon Fjeldså tarafından yapılan sayımda 300 adet olan sayısı, 1985'te yapılan sayımda hızla düşmüş, 1991'de Perulu araştırmacılardan oluşan bir ekip 50'den az sayıda kaldıklarını saptamıştır.[6]

Kirlilik nedeniyle suyun rengi kırmızıya dönen göldeki çevre sorunun çözülmesi için maden şirketlerinin fazla bir gayreti bulunmamakla birlikte çevre halkının duyarlılığı, yürütülen kampanyalar ve INRENA (Doğal Kaynaklar Ulusal Enstitüsü)'nün Junin Ulusal Koruma Alanı'na tahsis ettiği küçük kaynaklarla göl ekosisteminde hafif ama sürekli bir iyileşme gözlemlenmeye başlanmıştır.[6]

Junin Ulusal Koruma Alanı

7 Ağustos 1974'te gölü ve hemen çevresini içeren, 530 km² bir alanı kapsayan Junin doğal koruma alanı kurulur. Göl ve buraya komşu bölge, sıra dışı hayvan ve dünyada kendine özgü bitkisel formasyonu olan bitki çeşitliliğine sahiptir. Hamster (Cavia tschudii) gibi memeli hayvanlar, Batrachophrynus macrostomus gibi kurbağalar, Challhua gibi balıklar, Podiceps taczanowskii gibi kuşlar, Totora gibi bitkiler burada yerleşik olan halk tarafından kullanılırlar.

1933'ten beri doğal parkın fauna ve florası, yaşanan niceliksel düşüş ve bölgenin mayınlarından zarar görmüştür. Bunun dışında Junin ve Carhuamayo şehirlerinin atık suları bölgenin kirlenmesini hızlandırmıştır.

yaban hayatı yüksek And türlerin en zengin bölgelerinden biri korumak için 1974 yılında oluşturulan National Reserve 53000 hektarlık bir alanı kaplar ve sulak alanlar, cattails ve diğerleri arasında su kuşları, binlerce yabani kobay, kedi ya da And ve kurbağalar osjos onlarca, canlı açık su geniş alanlar oluşur.[12]

Ulaşım

Ayrıca bakınız

  • Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
  • Türkiye'deki göller

Kaynakça

  1. ^ Teofilo Laime Ajacopa, Diccionario Bilingüe Iskay simipi yuyayk'ancha, La Paz, 2007 (Quechua-Spanish dictionary): chincha. s. Norte. Punto cardinal. qucha, qhucha, quchacha. - s. Laguna. Lago pequeño. qucha, qhucha. - s. Lago. Gran masa de agua en una depresión.
  2. ^ Diccionario Quechua - Español - Quechua, Academía Mayor de la Lengua Quechua, Gobierno Regional Cusco, Cusco 2005 (5-vowel-system): Chinchayqocha - s. Geog. (Topón. chincha, norte; qocha, lago: lago del norte.) Lago de considerables dimensiones en la meseta de Bombón en el departamento de Junín, Perú. chinchay - s. Zool. (Felis pardalis aequatorialis). Tigrillo. Orden carnívora, familia felidae. || v. Dirigir u orientar algo hacia el norte.
  3. ^ Gobierno Regional de Junín, Plan de Desarrollo Regional Concertado Junín 2004-2007
  4. ^ a b Ronald Luis Medrano Yanqui (2010). "Plan de Manejo con Fines de Conservación de las Especies de Aves Amenazadas del Lago Chinchaycocha" (PDF) (İspanyolca). Junin: Asociación Ecosistemas Andinos – ECOAN. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2014.  s.33
  5. ^ Bakınız: (Makrofitler ya da Sucul bitkiler
  6. ^ a b c d e f g h Wust, Walter (4 Ocak 2011). "Lago Chinchaycocha, Junin (Chinchaycocha Gölü, Junin)". hi-tecperu.com. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  7. ^ Schulenberg, Stotz, Lane, O'Neill, and Parker III. (2007). Birds of Peru. ISBN 978-0-7136-8673-9
  8. ^ Ronald Luis Medrano Yanqui (2010). "Plan de Manejo con Fines de Conservación de las Especies de Aves Amenazadas del Lago Chinchaycocha" (PDF) (İspanyolca). Junin: Asociación Ecosistemas Andinos – ECOAN. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2014. 
  9. ^ a b Stuart, Hoffmann, Chanson, Cox, Berridge, Ramani and Young, editors (2008). Threatened Amphibians of the World. ISBN 978-84-96553-41-5
  10. ^ Ötrofikasyon, göl gibi herhangi bir büyük su ekosisteminde, başta karalardan gelenler olmak üzere, çeşitli nedenlerle besin maddelerinin büyük oranda çoğalması sonucu bitki varlığının aşırı şekilde artmasıdır. Bakınız: "eutrophication." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  11. ^ Junin Ulusal Koruma Alanında görevli biyolog César García Rondinel'in açıklamasından haberleştiren: "Se agrava la contaminación del lago Chinchaycocha en Junín (Junin Chinchaycocha göl kirliliği kötüleşiyor". Peru21.pe. 20 Aralık 2008. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  12. ^ "Junin Ulusal Koruma Alanı". www.chinchaycocha.org. 8 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Junin Gölü ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Titikaka Gölü</span> Güney Amerikada bir göl

Titikaka Gölü, And Dağları'nda Bolivya ve Peru sınırında yer alan büyük bir tatlı su gölüdür. Genellikle dünyanın gezilebilir en yüksek gölü olarak adlandırılır. Titicaca, hem su hacmi hem de yüzey alanı bakımından Güney Amerika'nın en büyük gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Karataş Gölü</span>

Karataş Gölü Burdur, Tefenni ovasında yer alan küçük ve sığ bir tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası</span>

Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Düzce ilinde yer alır. 29 Kasım 2005 tarihinde su kuşlarını korumak amacıyla doğal koruma alanı ilan edilmiş olan sahadır. 764 hektar büyüklüğünde olan bölge Düzce'ye 10 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akyayan Gölü</span> Adanada göl

Akyayan Gölü, Çukurova ovasının güneydoğusunda Ceyhan Irmağının denize döküldüğü yerin batısında yer alan bir göldür. İdari olarak Adana il sınırları içerisindedir. Bölgede herhangi bir koruma statüsü yoktur. Ceyhan nehrinin yatak değiştirmesi, deniz hareketleri ve Ceyhan nehrinin taşıdığı alüvyonların birikmesi ile bugünkü halini almıştır. Alüvyal baraj gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ötrofikasyon</span> su ekosisteminin bozulması

Ötrofikasyon, göl gibi herhangi bir büyük su ekosisteminde, başta karalardan gelenler olmak üzere, çeşitli nedenlerle besin maddelerinin büyük oranda artması sonucu, plankton ve alg varlığının aşırı şekilde çoğalmasıdır. Bu durum sudaki çözülmüş oksijen miktarını azaltarak uzun vadede su ekosisteminin ölümüne neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Mogan Gölü</span> Ankarada bir alüvyal set gölü

Mogan Gölü, Ankara'nın Gölbaşı ilçesinde bulunan bir set gölüdür. Göl ve çevresi, Barselona Sözleşmesi çerçevesinde Türkiye'de ilan edilen 15 özel koruma bölgesinden bir tanesini oluşturan "Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi" içinde yer alır. Bulunduğu coğrafyada önemli bir sulak alan ve rekreasyon mekanı olmasının yanı sıra florası ve faunası bakımından da ülkenin önemli doğal yaşam alanlarından bir tanesidir.

<span class="mw-page-title-main">Acarlar Longozu</span> Sakaryada subasar ormanı

Acarlar Longozu, Sakarya'nın kuzeyinde Karasu ve Kaynarca ilçeleri arasında yer alan Türkiye'nin tek parça halindeki en büyük longoz (subasar) ormanı. Genişliği 250–1250 m, uzunluğu 7,5 km'dir. Oluşumu açısından tipik bir kıyı set gölüdür. Karadeniz'le arasında 20–25 m yüksekliğinde kumullar, güneyinde ortalama 100 m yüksekliğinde alçak tepelerle sınırlanır. Sakarya nehrinin 6 km batısında yer alır, fazla suları Okçu deresiyle Sakarya Nehri'ne dökülür. Ulaşım açısından Karasu ile arasında yaklaşık 26 kilometre, Sakarya ile arasında yaklaşık olarak 50 kilometre mesafe vardır.

<span class="mw-page-title-main">Sultansazlığı Millî Parkı</span> Türkiyede bir ulusal park

Sultan sazlığı, İç Anadolu Bölgesinde Kayseri il sınırları içerisinde Develi, Yahyalı ve Yeşilhisar ilçelerinin oluşturduğu üçgen içerisinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akyatan Gölü</span> Çukurova delta ovasındaki Türkiyenin en büyük lagün gölü

Akyatan Gölü, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin oluşturduğu Çukurova delta ovasında yer alan Türkiye'nin en büyük lagün gölüdür. Delta alanlarının deniz kıyısına yakın alanlarda göller, bataklıklar ve lagünler oluşur. Göl Adana ilinin Karataş ilçesi sınırlarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Simenit Gölü</span> Samsun Termede bir kıyı set gölü

Simenit Gölü, Yeşilırmak deltasının doğu kısmında bulunan, idari olarak Samsun'un Terme ilçesinde yer alan, sazlık ve bataklıkların geniş yer kapladığı bir kıyı set gölüdür. 1-2 metre yer yer de 5 metre derinliğe ulaşmaktadır. Geçmiş yıllarda göl için; Semenlik, Simenlik, Karasu ve Arapsazı isimleri de kullanılmıştır. Simenit gölünde drenaj kanalları açılması ve taşınan alüvyal malzemeler sulak alanları daraltmış, iki ayrı göl oluşmuştur. Diğer Gölün ismi Akgöl'dür. Göl çevresinde 3355 hektarlık Yaban Hayatı Geliştirme Sahası oluşturulmuştur. Simenit ve Akgöl çevresi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve Doğal Sit Alanı olarak koruma altında olup 15 Mart 2023 tarihinde "kesin korunacak hassas alan" ilan edilmiştir.

Kızılırmak Deltası, diğer adıyla Bafra Ovası, Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerde, taşıdığı alüvyonlarla oluşturduğu, delta ovası ve sulak alanlar kompleksidir. Samsun ilinde Ondokuzmayıs, Bafra ve Alaçam ilçeleri sınırlarındadır. 56.000 hektarlık alanıyla Türkiye'nin en büyük deltalarındandır.

<span class="mw-page-title-main">İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı</span> Milli Park

İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı, Marmara bölgesi, Kırklareli ili, Demirköy ilçesinde, 3.155 ha alanda, 2007 yılında kurulan millî park.

<span class="mw-page-title-main">Paradeniz</span>

Paradeniz, Göksu Deltası'nda, Mersin ili sınırlarında bulunan lagün gölüdür. Deltada bulunan dört gölden birisidir.

Karaahmetli Tabiat Parkı, Kırıkkale ili, Bahşılı ilçesi, Karaahmetli köyü sınırlarında, 107 ha alanda kurulu olan bir tabiat parkıdır. 23 Temmuz 2009 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile tabiat parkı ilân edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çevre sorunları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, insan faaliyetlerinin, biyofiziksel çevre üzerindeki zararlı etkilere sebep olan çevre sorunlarının bir listesidir. Genel anlamda; sorunlar, etkileri ve hafifletici unsurlar olarak sınıflandırılırlarsa da, etkilerin birbirine bağlı olduğu ve yeni etkilere neden olabilecekleri gözden uzak tutulmamalıdır.

Azerbaycan faunası veya Azerbaycan hayvanlar alemi, Azerbaycan'da belirli bir toprak veya su alanında yaşayan farklı hayvan türlerinin çeşitliliğini ifade etmektedir.

Save Gölü, Irak'ın Müsenna vilayetinde, Fırat Nehri yakınında, yaklaşık 23 kilometre (14 mi) uzaklıkta Semave şehrinin batısında bulunan bir kapalı havzadır. Bu gölün girişi veya çıkışı yoktur, ancak suyu altındaki akiferlere taşıyan bir eklem çatlakları ve çatlaklar sistemi aracılığıyla Fırat'tan su çeker. Su seviyesi kuru ve yağışlı mevsimlerde dalgalanır, ancak su beslemesi ve buharlaşma arasındaki denge durumu nedeniyle kurumaz.

<span class="mw-page-title-main">Gölcük Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0007)

Isparta Merkez ilçenin güney batısında yer almaktadır. Isparta iline 5 ila 13 km, Burdur iline 25 km uzaklığındadır. Parka asfalt yol ile ulaşım sağlanabilir. Gölcük gölü ve çevresine, sahip olduğu bitki örtüsü, yaban hayatı, jeomorfolojik yapısı, peyzaj güzellikleri ve rekreasyon olanakları dolayısıyla korunan alan statüsü verilmiştir. 58880 dekar büyüklüğündeki alan 19.11.2008 tarih ve 2008/4422 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile alan Gölcük Tabiat Parkı olarak ilan edilmiş, karar 31.12.2008 tarih ve 2008/27097 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve alan yasal koruma statüsünü kazanmıştır. Alanın önemli bir kısmı 1. derece doğal sit alanındır. Erozyon çalışmaları kapsamında 1956 yılında ağaçlandırma çalışmasına başlanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çilingoz Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0068)

Çilingoz Tabiat Parkı, İstanbul ilinin Çatalca ilçesinde bulunan bir tabiat parkıdır.

Çiğ Gölü, Ordu ilinin Mesudiye ilçesinde bulunan göl.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.