İçeriğe atla

Juneteenth

Juneteenth,[1][2] Amerika Birleşik Devletleri'nde Afroamerikan kölelerin azad edilişini kutlayan bir federal bayramdır. 19 Haziran 1865 ABD'de köleciliğin nihayet son bulduğu gün olarak kabul ediliyor. Aynı zamanda Kurtuluş Günü ya da Özgürlük Günü adlarıyla da bilinen Juneteenth 2021 yılında ABD başkanı Joe Biden'ın kongre tarafından sunulmuş öneriyi imzalamasıyla federal bayram olarak kabul edildi.

Tarihçe

Başkan Abraham Lincoln ülkede bütün kölelerin özgürleştirildiğini ilan ettiği Özgürlük Bildirgesi'ni 1 Ocak 1863'te, Juneteenth'e atfedilen tarihten iki yıl önce yayınlamış olmakla birlikte, 1861'de Güney eyaletlerinin ABD'den bağımsızlıklarını ilan ederek Amerika Konfedere Devletleri'ni kurması ve Amerikan İç Savaşı'na yol açması dolayısıyla kölelerin büyük çoğunluğu bildirgeden yararlanamamıştır.[2]

Köleci 11 eyaletten biri olan Teksas, aynı zamanda iç savaşın sonunda son teslim olan dolayısıyla köle Afrikalı Amerikalıların özgürleştirildiği son eyaletti. 9 Nisan 1865'te Robert E. Lee teslim oldu. Federal güçlerin komutanı General Gordon Granger Teksas'ın Galveston kentinde 19 Haziran 1865'te bütün kölelerin özgürleştirildiğini ilan eden "Üçüncü Emir"'i okuması Juneteenth kutlamalarının kökenini oluşturmaktadır. Aynı yılın sonunda köleliğin yasaklanması anayasaya Amerika Birleşik Devletleri Anayasası On Üçüncü Değişikliği vasıtasıyla eklendi.[2]

Bayram olarak kutlanması

Juneteenth'i eyalet bayramı kabul eden ilk eyalet 1980'de Teksas olmuştur. 2002 yılına kadar 8 eyalet bayramı kabul etmiştir.[3] 2019'a kadar 47 eyalet ve Washington, D.C. bayramı eyalet tatili olarak kabul etmiştir.[4] Buna karşın 2020'ye kadar ücretli bayram statüsü sadece Teksas'a mahsus kalmıştır.[5]

15 Haziran 2021'de ABD Senatosu Juneteenth'in federal bir bayram olmasını ve ücretli izin olarak değerlendirilmesini kapsayan bir yasa tasarısını oy birliğiyle kabul etti. 16 Nisan'da Temsilciler Meclisi'ne sunulan tasarı 14'e karşı 415 oy ile kabul edildi.[6][7] Tasarı sonraki gün Başkan Joe Biden'ın imzasıyla resmî statüye erişti. Junteenth ABD'nin 11. federal tatili ve Martin Luther King Günü'nden beri kabul edilmiş ilk yeni federal bayramı oldu.[8]

Kaynakça

  1. ^ "ABD'de bugün 19 Haziran 1865'te köleliğin kaldırılmasının yıl dönümü kutlanıyor". Anadolu Ajansı. 22 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023. 
  2. ^ a b c "Irkçılık karşıtları ABD'de köleciliğin sonunu simgeleyen Juneteenth'i kutlamaya hazırlanıyor". BBC News Türkçe. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023. 
  3. ^ Dart, Bob (19 Haziran 2002). "Juneteenth Crossing Nation". The Baltimore Sun. ss. A2. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020 – Newspapers.com vasıtasıyla. 
  4. ^ Shabad, Rebecca (19 Haziran 2020). "Senators propose bill to make Juneteenth a federal holiday". NBC News. 20 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Stewart, Caleb (16 Haziran 2020). "Virginia likely to become the 2nd state marking Juneteenth as a state holiday". WHSV. 20 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Barrett, Ted; Zaslav, Ali; Rogers, Alex (16 Haziran 2021). "Senate unanimously passes a bill making Juneteenth a federal holiday". CNN. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Grayer, Annie; Diaz, Daniella (16 Haziran 2021). "Congress passes bill making Juneteenth a federal holiday". CNN. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Juneteenth: US to add federal holiday marking end of slavery". BBC News. 17 Haziran 2021. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri</span> Kuzey Amerikada bulunan ülke

Amerika Birleşik Devletleri, yaygın olarak Birleşik Devletler veya Amerika olarak bilinir. Kuzey Amerika kıtasında, Kanada ve Meksika arasında bulunan, elli eyalet ve bir federal bölgeden oluşan, federal anayasal cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir. Dünya'nın, 9,8 milyon km2 yüz ölçümü ile karasal alan bakımından dördüncü, toplam alan bakımındansa üçüncü en büyük ülkesi ve 334 milyonu aşan nüfusu ile de en kalabalık üçüncü ülkesidir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda federal bölgesi olan Washington, DC'dir. En kalabalık şehri ise New York'tur.

<span class="mw-page-title-main">Arkansas</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Arkansas, ABD'nin Güney Bölgesi'ndeki eyaletlerinden biridir. Yaklaşık olarak 3 milyon nüfusu ile, 137.754 km²lik bir alan üzerinde yer almaktadır. Dağlık bölgeler ve ovalar olmak üzere iki coğrafi alana ayrılır. Doğudaki ve batıdaki ovalar Mississippi Alluvial ve West Gulf Coastal düzlüğünden oluşur. Kuzeyde ve batıdaki dağlık bölgeler, Ozark Platosu, Ouachita Dağları ve onların arasından akan Arkansas Nehri vadisidir.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan İç Savaşı</span> ABDde Kuzey ve Güney arasında yaşanan bir iç savaş (1861-1865)

Amerikan İç Savaşı veya genelde Güney eyaletlerinde kullanılan diğer adıyla Eyaletler Arası Savaş, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington'daki yönetimi ile ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney Eyaleti arasında çıkmış dört yıl süren geniş kapsamlı bir iç savaştır. Savaşın temel nedeni, ekonomisi tarıma dayalı güney eyaletlerinde yoğun olarak ucuz işgücü mahiyetinde kullanılan köleliğin ülkenin Kuzey Amerika'nın batı bölgelerine doğru genişlemesi nedeniyle tartışılmaya başlanması ve sanayileşmiş kuzey bölgelerinde uygulandığı gibi tüm ülkede yasaklanıp yasaklanmayacağı konusundaki anlaşmazlıktı.

<span class="mw-page-title-main">Abraham Lincoln</span> 16. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1861–1865)

Abraham Lincoln, Amerikalı siyasetçi, hukukçu ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. başkanıdır. 1861'den suikasta uğrayıp öldüğü yıl olan 1865'e kadar görev yapan Lincoln, döneminde çıkan Amerikan İç Savaşı'nda Amerikan ulusunu anayasal bir birlik olarak savunmak için Birleşik Devletler birliğini yönetti, savaşı kazandı. Dört yıllık başkanlık sürecinde köleliği ortadan kaldırmayı ve ABD ekonomisini modernleştirmeyi başardı.

<span class="mw-page-title-main">Kölelik</span> bir insanın başka birinin malı ve mülkü olması

Kölelik, bir insanın başka birinin malı ve mülkü olması. Başka bir kişinin malı ve mülkü olan kişiye köle, memlûk veya kul; köle sahibine ise efendi veya mevla denir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik</span> Osmanlı ekonomisinde ve toplumunda insan köleliği

Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisinin ve geleneksel toplumunun yasal ve önemli bir parçasıydı. Köle edinilen ana kaynaklar Güney Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'daki savaşlar, siyasi olarak organize edilmiş köleleştirme seferleri ve Afrika'dan getirilen siyahilerin satıldığı köle ticaretiydi. Büyük askeri seferlerin ardından köle satış fiyatlarının düştüğü bilinir. Osmanlı İmparatorluğu'nun idari ve siyasi merkezi olan İstanbul'da, 16. ve 17. yüzyıl nüfusunun yaklaşık beşte biri kölelerden oluşuyordu. Bu yüzyılların gümrük istatistikleri, İstanbul'un Karadeniz'den yaptığı ilave köle ithalatının 1453'ten 1700'e kadar toplam 2,5 milyon civarında olabileceğini gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">James Madison</span> 4. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1809–1817)

James Madison, Amerika Birleşik Devletleri'nin 4. başkanı, siyaset felsefecisi, devlet adamı ve ABD'nin kurucu babalarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri</span> Liste maddesi

Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri veya Amerika Birleşik Devletleri'nin devletleri, 50 tane olup birbirleriyle politik bir birlik oluştururlar. Her bir eyalet, bir coğrafi bölgede idari yetkiye sahiptir ve egemenliğini federal hükûmetle paylaşır. Egemenliğin her bir eyalet ile federal hükûmet arasında paylaşılmasından dolayı Amerikalılar hem federal cumhuriyetin, hem ikamet ettikleri eyaletin vatandaşıdır. Eyalet vatandaşlığı ve ikamet esnektir ve bir eyaletten diğerine taşınmak için herhangi bir hükûmet iznine gerek yoktur. Şartlı tahliyeyle serbest kalmış hükümlüler ve velayeti paylaşan boşanmış ebeveynlerin çocukları gibi belirli bir mahkeme kararıyla bu hakkı sınırlandırılmış kişiler, anılan kuralın istisnasını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Afrika'nın sömürgeleştirilmesi</span>

Afrika'nın sömürgeleştirilmesi, 15. yüzyılda köle ticareti ile başlamış ve uzun yıllar sürmüştür. Bunu en iyi anlatan terim İngilizce bir deyim olan "Afrika'ya hücum"dur.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Konfedere Devletleri</span> 1861den 1865e kadar Kuzey Amerikadaki fiili federal cumhuriyet

Amerika Konfedere Devletleri, Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldığını ilan eden 11 güney eyaletinin 1861'den 1865'e kadar oluşturduğu devlet. Amerikan İç Savaşı Amerika Konfedere Devletleri ve Amerika Birleşik Devletleri arasında olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nin yeniden yapılanma dönemi</span>

Yeniden yapılanma dönemi (1865-1877), ABD tarihinde Amerikan İç Savaşı'nın 1865 yılında sona ermesiyle başlayıp 1877 yılında sona eren dönemdir. Savaştan sonra Amerika Konfedere Devletleri'ne bağlı eyaletlerde anayasaya eklenen üç yeni maddeye göre devlet ve toplum yapısında önemli düzenlemeler yapılmıştır. Yeniden yapılanma her eyalette farklı dönemlerde başlasa da yapılanma politikaları 1877 yılında terk edilinceye kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Carpetbagger</span>

Carpetbagger, ABD tarihinde Amerikan İç Savaşı’nın 1865 yılında sona ermesiyle beraber yeniden yapılanma dönemi süresince Güney eyaletlerine gelen beyaz Kuzeyliler için kullanılan aşağılayıcı terimdir.

<span class="mw-page-title-main">İslam'da kölelik</span>

İslam'da kölelik, tarih boyunca birbirinden farklı şekillerde ve görüşlerde ele alınmış bir konudur.

<span class="mw-page-title-main">Lysander Spooner</span> Amerikalı filozof ve yazar (1808 – 1887)

Lysander Spooner, Amerikalı politik düşünür, deneme ve kitapçık yazarı, üniteryen, kölelik karşıtı, bireyci anarşist, hukuk kuramcısı, sosyalist Birinci Enternasyonal'in bir üyesi ve girişimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Ward Hill Lamon</span> Abraham Lincolnün en yakın arkadaşı ve yakın koruması

Ward Hill Lamon, Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. Başkanı ve Cumhuriyetçi Parti'nin ilk başkanı olan Abraham Lincoln'ün en yakın arkadaşı ve yakın korumasıydı. ABD'nin Virginia eyaletinde 2 yıl tıp okudu. Angelina Turner ile evlendi. Bu evlilikten Angelina Ehud isminde bir de kızı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Kölelik karşıtlığı</span> Köleliğin sona erdirilmesi

Kölelik karşıtlığı ya da köleliğin kaldırılması yanlılığı, Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Latin Amerika'da 18. ile 19. yüzyıllar arasında gerçekleşmiş zenci köleliğinin bitirilmesi amaçlı toplumsal akım.

<span class="mw-page-title-main">Guadalupe Hidalgo Antlaşması</span> Meksika-Amerika Savaşını (1846-1848) sonlandıran barış antlaşması

Guadalupe Hidalgo Antlaşması, 2 Şubat 1848'de, Amerika Birleşik Devletleri ile Meksika arasında Meksiko yakınlarında imzalanan ve Meksika Savaşı'nı sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Harriet Tubman</span> Amerikalı eylemci hemşire

Harriet Tubman, Siyahi Amerikalı kölelik karşıtı eylemci, Süfrajet, Sivil haklar eylemcisi ve Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon aleyhine çalışıp Birlik lehine casusluk yapmış hemşire.

<span class="mw-page-title-main">Yeraltı Demiryolu</span>

Yeraltı Demiryolu, 19. yüzyılın başından ortasına kadar Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulan ve Afrikalı-Amerikalı köleler tarafından köleliğin kaldırıldığı özgür eyaletlere, Kanada'ya ve Nova Scotia'ya kölelik karşıtları ve kölelik karşıtlığına sempati duyanlar yardımıyla kaçmak için kullanılan gizli yollar ve güvenli evler ağıydı. Bu terim aynı zamanda kaçakçılara yardım eden, siyah ve beyaz, özgür veya köle, tüm kölelik karşıtları için de kullanılmaktadır. Meksika'ya veya denizaşırı ülkelere çeşitli diğer yollar da bulunmaktaydı. 1763-83 yılları haricinde İspanyol toprakları olan Florida'ya, güneye doğru giden daha erken bir kaçış yolu, 17. yüzyılın sonlarından Florida'nın 1821'de ABD toprağı olmasına dek kullanılmıştır. Kaçak köleler, Florida'nın el değiştirmesinin ana nedeni idi. Bununla birlikte, şu anda genel olarak Yeraltı Demiryolu olarak bilinen ağ, 1700'lerin sonlarında kuruldu ve kuzeydeki özgür eyaletler ve Kanada'ya doğru uzanarak 1850-1860 arasında doruğa ulaştı. Bir tahmin 1850'de 100.000 kölenin Yeraltı Demiryolu aracılığıyla kaçtığını belirtmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nde kölelik</span>

Amerika Birleşik Devletleri'nde kölelik, 1776'da Amerikan ulusunun doğuşundan 1865 yılında 13. değişiklikle kaldırılana kadar, çoğunlukla Afrikalı ve Afroamerikalılardan oluşan taşınır mal statüsünde yasal bir kurumdu. Kölelik, erken sömürge günlerinden beri İngiliz Amerikası'nda uygulanmaktaydı ve 1776'da Bağımsızlık Bildirgesi zamanında on üç kolonide yasaldı. Köleleştirilmiş bir kişi yasal olarak bir tür maldı ve diğer kişisel mallar gibi satın alınabilir, satılabilir veya devredilebilirdi. Bir at gibi, yetenekli köleleştirilmiş bir insan çalıştırılabilir ve yeni köleleştirilmiş insanların üretimi için yetiştirilebilirdi. Kölelik, 1865'e kadar eyaletlerin yaklaşık yarısında sürdü. Ekonomik bir sistem olarak, kölelik, büyük ölçüde kiralama yöntemi ile değiştirildi.