İçeriğe atla

Jumar

İki sağ el jumarı, soldaki tırmanmaya hazır, sağdaki açık

Jumar, amacı iple tırmanmalarda ipi elin tutabildiğinden daha iyi tutup ip boyu yukarı veya aşağı hareketi kolaylaştıran mekanik alettir. İsmi, icatcıları Jurgen ve Walter Martin'in isimlerinden türetilmiştir.

Kullanımı

Dağcılık, mağarabilim, ağaç, orman ve bu tür ortamlardaki yaşam ve diğer olguları konu alan işlerde ve ekstrem spor dallarında sık sık yol ya da merdiven olmayan yerlere tırmanmak ve geri inmek, yük taşımak gerekir. Bir ya da iki halatı tırmanma güzergâhı ve yardımci ipleri bu güzergaha Sürtünme düğümleri ile tutturup merdiven basamağı gibi kullanarak bu yapılabilir. Jumar ve benzeri mekanik aletler hem kolaylık hem de hız avantajı sağlar. Ama fazla kuvvet yüzünden ipe de zarar verip koparabilecekleri için kullanımları biraz daha fazla güvenlik riski içerir.

Jumar Sürtünme düğümleri yerine hem Liderli tırmanmada, hem Tek ip tekniği ile tırmanmada, hem de Çift ip tekniği ile tırmanmada kullanılabilir ve aynı avantajları sağlar. Jumar yukarıya tırmanmada olduğu gibi kontrollü inişlerde de işe yarar, ayrıca rutubet ve buz gibi etkenler yüzünden Sürtünme düğümleri veya ip merdivenden bile daha çok tercih edilir.

Tarihi

İple tırmanmaya yardım eden mekanik aletler 1934 yılında Henri Brenot tarafından yapılıp, hem dağcılık hem de mağara keşfinde Fransa'da kullanılmıştır.[1]

İsviçre devleti için kartal gözlemleme işi ile uğraşan Adolph Juesi'nin ihtiyaç duyması ve Walter Martin' in imal etmesi peşinden Reichenbach (İsviçre) de, bu ikili tarafından kurulan Jumar Pangit şirketi tarafından 1958 de pazarlanmaya başlamıştır. Bu web sayfası (arşiv) eski Jumar modellerini anlatır. Yeni modelleri hala pazarlanmaktadır.

1968 yılında fransız mağaracı Fernand Petzl aynı işe yarayan bir alet geliştirdi. Onun firması Petzl'in elle tutulan ya da tutulmayan modelleri hala pazarlanmaktadır.

Daha sonra başka ülkelerde de (örn. ABDde) benzer aletler geliştirilmiştir ve pazarlanmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Chevalier, Pierre Subterranean Climbers Faber & Faber, London, 1951. ISBN 0-914264-14-1

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağcılık</span>

Dağcılık, yüksek dağlarda zirve yürüyüşü ve kamp kurmanın yanı sıra, aynı zamanda tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur.

<span class="mw-page-title-main">Kevlar</span>

Kevlar, çok hafif karbon kökenli çok sağlam liflerden oluşan bir malzemedir. DuPont firması tarafından 1965 yılında icat edilmiş, patentlenmiş ticari bir markadır. Kevlar günümüzde zırh, sağlam halat yapımı, yanmayan koruyucu giysi yapımında kullanılmaktadır. Kevlar çok yüksek çekme gerilimine dayanabilen liflerden oluşan ipliksi bir yapıdır. Dokunabilir, kumaş hâline getirilebilir, kesilebilir ve dikilebilir. Özellikle çelik yelek, miğfer, paraşüt ipi, yol bisikleti lastiklerinde, fiber veya data kabloları için ek sağlamlık sağlayan halat veya gemileri bağlamak için kullanılan hafif halatlar ve kompozit yapılar ile oluşturulan levha, boru veya özel taşıtların gövde veya kanat yapılarının yapımında kullanılmaktadır. "Aynı ağırlıktaki çelikten 5 kat daha sağlamdır" sloganı ile pazarlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Debriyaj</span>

Debriyaj, motorla vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites değiştirme olanağı sağlayan güç aktarma organlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Salıncak</span>

Oturup sallanmaya yarayan oyuncak, mobilya, beşik veya yatak.

Makaralı yay, okçulukta yaygın olarak kullanılan yay çeşitlerinden biridir. Yayın kolları makara sistemi sayesinde el ile daha kolay büküldüğü için daha kuvvetli, daha sert, daha az hareket eden yaylar kullanılabilir, ok daha yüksek hız ve kinetik enerjiyle fırlatılabilir. Bu yüzden enerji kol hareketinden çok, çok daha hafif olan ve kolay dönen makaraları çevirmeye ve asıl amaç olan okun gönderilmesine harcanır, daha verimlidir.

<span class="mw-page-title-main">Prusik düğümü</span>

Prusik düğümü kendinden daha kalın bir ip üzerine bağlanıp sıkıştırıldığında uçlarından tutulup çekilirse kalın ipi kuvvetli bir el gibi kaymadan tutar ve elle düğümünden tutulup kolayca kalın ip üzerinde yeri değiştirilebilir. Uçların çekildiği yön farketmez. Düşüş yaşanmadığı takdirde bağlandığı kalın ipi zedelemez. Prusik düğümü düşüş durdurucu bir sistem değildir. Sadece düşüş engelleyici bir sistem olarak kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Düğüm</span> bir parça ip, ip veya benzeri bir şey bağlayarak yapılan bir tutturma

Düğüm; ip vb. doğrusal cisimleri, birbirine tutturmak için kullanılan yöntemdir. Düğüm, bir veya birden fazla ipten, dokumalardan, sicim ve kayışlardan, zincirlerden, hatta birbirine bağlanmış hatlardan meydana gelen dokumalardan meydana gelebilir. Düğümler, bağlama yöntemleri, kullanımları, hikâyeleri, kökenleri ve düğüm teorisinin matematiksel gözlemleri nedeniyle ilginç nesneler olarak tanınırlar.

Basit makineler, insanların işlerini kolaylaştırmak için geliştirildiği araçlardır. Basit makineler; kuvvetten kazanç sağlamak, yoldan kazanç sağlamak, kuvvetin yönünü değiştirmek, işin yapılma hızını değiştirmek ya da bir enerji türünü başka bir enerji türüne dönüştürmek amaçlarıyla kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Ceviz (düğüm)</span>

Ceviz, bir halatın bir ucundaki kolların açılıp birbirlerine bağlanmasıyla elde edilen bir düğüm çeşididir. Düğümden sarkan halat kolları inceltilerek halatın bedenindeki diğer kolların arasında dikilebilir.

<span class="mw-page-title-main">İzbarço bağı</span>

İzbarço bağı, İp ucu dirseğinin bir ip bedeni döngüsüne sancak bağı şeklinde tutturulmasıyla ip ucunda sabit ve güvenilir bir halka oluşturan bir düğüm çeşididir, yani bir Sancak bağı halkasıdır, Bulin bağı veya Borina düğümü de denir. İzbarço bağı farklı alanlarda farklı şekilde isimlendirilmiştir; Yay, bulin, elde emniyet ve izbaroço bağı aynı bağı ifade eden farklı isimlendirmelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Torba bağı</span>

Torba bağı torba, çuval gibi şeylerin ağzını bağlamak için kullanılan birçok bağa verilen ortak isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Sürtünme düğümleri</span> Vikimedya liste maddesi

Sürtünme düğümleri, kendinden daha kalın bir ip üzerine üçten fazla sarmal ile bağlanıp sıkıştırıldığında ince ipin uçlarından tutulup çekilince kalın ipi kuvvetli bir el gibi kaymadan tutan düğümler bu kategoriyi oluştururlar. Bu kategorideki düğümler sarmallarından tutularak ya da kalın ip boyu iteleyerek kolayca hareket ettirilebilirler ama uçlarından çekildiğinde harekete direnirler.

<span class="mw-page-title-main">Karabina (kanca)</span>

Karabina açıldığında kanca, kapandığında halka işlevi gören, bir çeşit köstektir. Normalde halka olarak kullanılıp, sadece anlık ve geçici olarak kanca olması, yaylı, kendiliğinden kapanan kapısıyla hızlı kullanım kolaylığı sağlaması, bir de kazaen açılmaya karşı tedbirleri varoluş sebebidir.

<span class="mw-page-title-main">The Ashley Book of Knots</span>

The Ashley book of knots ya da ABOK ya da TABOK, TABoK veya ABoK. Clifford W. Ashley tarafından yazılıp resimlenmis ve ilk basımı 1944'te gerçekleşmiş bir kitaptır. İçinde 3800 numaralanmış düğüm ve 7000 el çizimi düğüm resmi vardır.

<span class="mw-page-title-main">İple erişim</span>

İple erişim, pratik ip sistemleri kullanılarak çalışanların iskele, sepet ve hava platformu olmadan ulaşımı zor bölgelere erişimini sağlayan bir çeşit iş konumlandırma sistemidir, başlangıçta tırmanışta ve mağaracılıkta kullanılan tekniklerden geliştirilmiştir. İple erişim teknisyenleri erişim ve çalışma yapmak için, kemerleri üzerinde asılıyken, ip üzerinde iniş, çıkış ve yan geçiş yaparlar. Bazen bir iş oturağı kullanılabilir. İp desteği tamamen bir düşüş olasılığını ortadan kaldırma amaçlıdır, fakat ana ip hattındaki olası bir başarısızlığa karşı ayrıca düşüş durdurucu yedek bir sistem kullanılır. Ek sistem genellikle ikinci bir ip hattının- çalışma hattı ve güvenlik hattı - kullanılması ile oluşturulur.

Liderli tırmanma, bir tırmanma tekniğidir. Tırmanma ekibi liderinin genellikle yüzeydeki çatlaklar ve çıkıntılara elle veya aletlerle tutunarak tırmanması, bir sonraki tutanağa ulaştığında, emniyet ipinin üst noktasını oraya sabitlemesi, ekibin geri kalanlarının da liderin aşağıdan beraberinde getirdiği emniyet ipinin alt ucunu sağlama alması, böylece düşme durumunda düşüşün mümkün olduğunca kısa olmasını ve ekibin tırmanmaya kayıpsız devamını garantilemeleri, lider emniyetli bir durak platformuna ulaştığında diğer ekip elemanlarının aynı yolu kat etmeleri için liderin sabitleştirip ucunu aşağı atacağı ipi sürtünme düğümleri ile ve jumarla liderin uğraşısından çok daha kolay bir şekilde tırmanıp buluşmaları ve bir sonraki durak platformuna ulaşımı planlamaları şeklinde gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Tek ip tekniği</span> Tırmanma tekniği

Tek ip tekniği sağlamca asılı bir ipte yükselmede, sağlamca asılı bir iple inişlerde kullanılan bir tırmanma tekniğidir.

<span class="mw-page-title-main">Tırmanma merdiveni</span>

Tırmanma merdiveni katılımcıların tırmanabileceği, asılabileceği, oturabileceği ve bazı konfigürasyonlardaki slaydındaki metal boru veya halat gibi birçok malzemeden yapılmış bir oyun alanı ekipmanıdır. Açık oyun seti, çocuk parkı ve oyun parkı olan yerlerde de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Analiz</span> belirli bir türdeki mevcut verilere analitik yöntemler uygulama, karmaşık bir konuyu veya maddeyi daha iyi anlamak için daha küçük parçalara ayırma süreci

Analiz, karmaşık bir konuyu veya maddeyi daha iyi anlamak için daha küçük parçalara ayırma sürecidir. Teknik, matematik ve mantık çalışmalarında Aristoteles'ten önce uygulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Makara</span>

Makaralar, cisimleri hareket ettirmekte kuvvet kazancı sağlayan, kuvvetin yönünü değiştiren basit makinelerdir. İlk arkeolojik makara resimleri MÖ 8. yüzyıl Asur kabartmasında bulunmuştur.