İçeriğe atla

Julia'nın Gözleri

Julia'nın Gözleri
Julia's Eyes
YönetmenGuillem Morales
YapımcıGuillermo del Toro
Joaquín Padró
Mar Targarona
SenaristGuillem Morales
Oriol Paulo
OyuncularBelén Rueda
Lluís Homar
MüzikFernando Velázquez
Görüntü yönetmeniÓscar Faura
KurguJoan Manel Vilaseca
Yapım şirketiRodar y Rodar Cine y Televisión
Televisió de Catalunya
Double Dare You Productions
DağıtıcıFocus Features International
Yapım yılı2010
Çıkış tarih(ler)i11 September 2010 (TIFF)
20 October 2010 (İspanya)
Süre117 dk.
Ülkeİspanya
Dilİspanyolca
Çekim yer(ler)iİspanya
Hasılat$12,884,923
Diğer adlarıLos ojos de Julia

Julia'nın Gözleri (İspanyolca: Los ojos de Julia), Guillem Morales'in yönettiği, senaryosunu Guillem Morales ve Oriol Paulo'nun yazdığı, yapımcılığını Guillermo Del Toro, Joaquin Padro ve Mar Targarona'nın üstlendiği, Belén Rueda ve Lluís Homar'ın başrollerini paylaştığı, 2010 yapımı, İspanyol korku ve psikolojik gerilim filmidir.[1][2] Film, 2022 yılında Hintçe olarak Blurr adıyla yeniden yapılmıştır.[3]

Özet

Görünmeyen bir varlığın acısını çeken kör kadın Sara, bodrumunda kendini asmaya hazırlanır ama fikrini değiştirir. İlmiği çıkarmaya çalışırken altındaki tabure tekmelenerek onu ölüme terk eder. Kilometrelerce uzakta, Sara'nın ikiz kız kardeşi Julia bir şeylerin ters gittiğini hissederek yere yığılır.[4]

Aynı dejeneratif hastalığa sahip olan ancak hâlâ görebilen Julia, Sara'nın ölümü ve yakınlarda başka bir varlığın olduğu hissiyle azap çekmektedir. Görüşünü geri kazanmak için ameliyatı beklerken Sara'nın depresyonda olmadığı konusunda ısrar ediyor. Kocası Isaac, doktorunun kendisine Sara'nın göz ameliyatının başarılı olmadığını söylemesi nedeniyle araştırmayı bırakması konusunda ısrar ediyor.

Julia, Sara'nın yaşlı, kör komşusu Soledad ile tanışır. Soledad, Isaac'in onu terk edeceğine dair karamsar bir görüşe sahiptir, tıpkı Soledad'ın kendi oğlu Ángel'in bile kör olduktan sonra onu terk etmesi gibi. Sara'nın bir erkek arkadaşı olduğunu ve yakınlarda bir otele gittiklerini duyan Julia, Isaac ile birlikte oraya gider. Yaşlı bir kapıcı olan Créspulo ona yaklaşıyor ve onu "gölgelerde yaşayan adamlar" konusunda uyarıyor, çünkü onlar görmezden gelinmekten bıkmışlar.

Filmin yönetmen ve senaristi Guillem Morales
Filmin yönetmen ve senaristi Guillem Morales

Isaac ortadan kaybolur ve Julia "görünmez adamın" onu kaçırdığına ikna olur, ancak polis şüphecidir. Birisi Créspulo'yu öldürür ama polis bunun bir kaza olduğuna karar verir. Julia'nın görme yeteneği bozulmaya devam ediyor. Julia ve müfettiş Sara'nın evine döndüğünde müfettiş bir intihar notu ve Isaac'in cesedini keşfeder. Artık tamamen kör olan Julia hiçbir şey göremiyor.

Kederli Julia, Isaac'in altı aydır ilişkisi olduğu Sara'yı sevdiğini belirten intihar notunu öğrenir. Ancak bir göz bağışçısı bulunduğundan Julia'nın görme yetisini kurtarma operasyonu devam eder. İki hafta boyunca gözlerini ışıktan korumak için bandaj takması gerektiği söylendi ve morg, Isaac'in veda ederken görebilmesi için cesedini saklamayı kabul etti. Evde bakım yardımcısı Iván'ın günlük yardımıyla Sara'nın evine döner.

Julia, yönelim bozukluğundan mustariptir ve evde birinin gizlendiğine inanır; ancak Iván'ın sabrı bağımsızlığını yeniden kazanmasına yardımcı olur. Julia'nın bandajlarını çıkarmasına dört gün kala, görünmeyen bir adam uyurken ona ilaç vermeyi neredeyse başarır; ancak uyanır, paniğe kapılır ve yanlışlıkla davetsiz misafire vurur. Kendisine ilerleyen komşusu Blasco'ya kaçar. Onu yağmurda dışarıda saklanırken bulan ve ona dairesine kadar eşlik eden Iván'ı arayarak kaçar.

Baş rol oyuncularından Belén Rueda
Baş rol oyuncularından Belén Rueda

Iván dışarıdayken Julia, Blasco'nun utangaç kızı Lía'nın sesini duyar ve ona Iván'ın, operasyonunu mahvederek Sara'ya eziyet eden ve kör eden, Isaac'ı onu öldürmeden önce sahte intihar notu yazmaya zorlayan "görünmez adam" olduğunu söyler. Julia ve Sara'nın fotoğraflarıyla kaplı duvarları var. Julia banyoda saklanıyor ve dört gün erkenden, görmek için çaresizce bandajlarını yırtıyor. Julia banyodan çıkar ve Iván'ın duvarlarının ikizlerin fotoğraflarıyla ve Lía'nın kanlı cesediyle kaplı olduğunu görür.

Iván, Julia'nın operasyonu başarısız olduğu için ağlıyormuş gibi davrandığı daireye geri döner. Onu gerçek Iván'ın bedenine götürmeden önce bir anlığına ona inanıyor; Julia'nın çığlığı görebildiği gerçeğini ele veriyor. "Iván" ona onu sevdiğini ve görme yeteneği olmadığı sürece birlikte olmalarını istediğini, çünkü ona ihtiyacı olan tek kişinin kör kadınlar olduğunu söylüyor.

"Iván" Julia'yı Sara'nın evine götürür ve orada Soledad'a kaçar. "Iván" onu kovalar ve Soledad'a Anne diye hitap eder ve kendisinin kayıp oğlu Ángel olduğunu gösterir. Bir mum ve bardaklar, Soledad'ın Julia'yı yere sererken aslında kör olmadığı gerçeğini ele verir; bu noktada öfkeli bir Melek annesine saldırır ve onu kör eder. Julia kaçar ve polisle iletişime geçmeyi başarır. Polise odanın bir köşesinde saklanan kanlı bir meleği göstermek için bir el feneri kullanıyor. Sonunda görünür hale gelince kendi boğazını keser.

Hastanede Julia'ya yeni gözlerindeki hasarın geri döndürülemez olduğu söylendi. Son birkaç saatlik görüşünü kullanarak nihayet Isaac'in cesedine veda eder ve Isaac'in gözlerini ona bağışladığı ortaya çıkar.

Oyuncular

  • Belén Rueda -Julia Levin/Sara
  • Lluís Homar - Isaac
  • Francesc Orella - Müfettiş Dimas
  • Pablo Derqui - Melek
  • Julia Gutiérrez Caba - Soledad
  • Daniel Grao - Dr. Roman
  • Bay Boris Ruiz - Blasco
  • Joan Dalmau - Crespulo
  • Andrea Hermosa - Lía Blasco
  • Carlus Fàbrega - Müfettiş yardımcısı
  • Dani Codina - Ivan
  • Clara Segura - Mina
  • Laura Barba - Dela[5]

Yapım

Guillermo del Toro ikinci kez İspanyol tarzı bir yapımda  yapımcı olarak çalıştı[6] ve filmin Joaquín Padró ve Mar Targarona ile birlikte Rodar y Rodar Cine y Televisión için ortak yapımcılığını üstlendi. Belén Rueda ve Lluís Homar başrollerinde rol aldı.[7] Guillem Morales, Oriol Paulo'yla birlikte senaryoyu yazdı.[8] Film Focus Properties International tarafından ortak finanse edildi.[9]

Film müzikleri

Filmin müzikleri, Barselona merkezli film bestecisi Fernando Velázquez tarafından yaratıldı.[10]

Gösterim

Filmin dağıtımı, Focus Features International (Universal Pictures International aracılığıyla) tarafından yapıldı.[11] Filmin galası 20 Ekim 2010'da İspanya'da yapıldı.[12] Birleşik Krallık'ta Optimum Releasing tarafından Julia's Eyes adıyla piyasaya sürüldü.[13] Avustralya'da 2 Haziran 2011'de Umbrella Entertainment tarafından  Julia's Eyes adıyla piyasaya sürüldü.[14]

Eleştiriler

Julia'nın Gözleri çoğunlukla olumlu eleştiriler aldı.

Haziran 2020 itibarıyla, yorum toplayıcı Rotten Tomatoes'da 40 incelemeye göre ortalama 6,54/10 puanla %90 onay derecesine sahiptir. Web sitesinin eleştirmenlerin fikir birliği şu şekildedir: "Akıllı, merak uyandırıcı ve görsel olarak farklı olan Julia'nın Gözleri, nabzı hızlandırırken aynı zamanda zihni meşgul eden başka bir modern İspanyol gerilim filmine işaret ediyor."[15]

The Guardian'dan Philip French şunu yazdı: "Körlüğü bir olay örgüsü aracı olarak, toplumsal farkındalık için bir metafor olarak ve zihinleri romantik bir şekilde birbirine bağlayan esrarengiz bir deneyim olarak kullanmak, sürükleyici dönemeçler ve şüpheli psikolojiyle dolu, büyüleyici, arkası kırık bir film."[16]

London Evening Standard'dan Charlotte O'Sullivan filmi ve özellikle Rueda'yı övdü ve şöyle yazdı: "Rueda harika bir oyuncu, sıkı yaralanmış ama asla kırılgan değil. Ekrana çıktığı andan itibaren Julia'nın içinde bulunduğu kötü durumu anlıyoruz."[17]

The Age'den Philippa Hawker şöyle yazdı: "Julia'nın Gözleri çözüme doğru ilerledikçe biraz tutarsızlaşıyor, ancak yol boyunca hatasız bir şekilde şık ve içtenlikle merak uyandırıcı. Morales kırmızı ringa balığı oynuyor, Hitchcock'a gönderme yapıyor, gerilimi artırıyor, kan döküyor; aynı zamanda kameranın eş zamanlı olarak ortaya çıkarma ve gizleme yeteneğiyle de oynuyor, sonuçta film klasik bir 'eve girme' tarzı keskin nişancı filminin özelliklerini taşısa da, sessiz, yavaş yavaş gelişen yüzleşmeler bulunmakta."[18]

Kaynakça

  1. ^ ""Spanish horror can't overcome a contrived storyline"". Justin Luwe. Reuters. 23 Kasım 2010. 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  2. ^ "News: First Glimpse Of Del Toro Produced JULIA'S EYES". web.archive.org. 21 Haziran 2010. 21 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  3. ^ "Blurr movie review: The hills are alive – and chilling – with a terrific Taapsee Pannu". Firstpost (İngilizce). 9 Aralık 2022. 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  4. ^ "Julia'nın Gözleri". IMDb. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  5. ^ "Julia'nın Gözleri (2010), Full Cast & Crew". IMDb. 10 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  6. ^ Miska, Brad (8 Ağustos 2009). "Del Toro Comes on to Produce 'Julia's Eyes'". Bloody Disgusting! (İngilizce). 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  7. ^ "Another New del Toro Project: Julia's Eyes". 13 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  8. ^ Barton, Steve (16 Eylül 2012). "UK DVD To Learn That We Are The Night". Dread Central (İngilizce). 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  9. ^ Barton, Steve (19 Eylül 2012). "Exclusive Clip from Paranormal Witness - The Real Haunting in Connecticut". Dread Central (İngilizce). 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  10. ^ Miska, Brad (14 Mayıs 2010). "Spanish Trailer for Guillermo Del Toro Produced 'Julia's Eyes'". Bloody Disgusting! (İngilizce). 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  11. ^ Hopewell, John (22 Şubat 2010). "U.K.'s Optimum catches 'Julia's Eyes'". Variety (İngilizce). 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  12. ^ "Horror Spreading Across Spain". 30 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  13. ^ Jones, Gareth (3 Ağustos 2012). "Eyes of Water, The (Book)". Dread Central (İngilizce). 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  14. ^ "Umbrella Entertainment releases Julia's Eyes". 2 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  15. ^ "Julia's Eyes | Rotten Tomatoes". www.rottentomatoes.com (İngilizce). 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  16. ^ French, Philip (21 Mayıs 2011). "Julia's Eyes – review". The Observer (İngilizce). ISSN 0029-7712. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  17. ^ "Great victims are the secret ingredient in Julia's Eyes". Evening Standard (İngilizce). 10 Nisan 2012. 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  18. ^ Hawker, Reviewed by Philippa (1 Haziran 2011). "Julia's eyes". The Age (İngilizce). 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Panın Labirenti</i> Guillermo del Tornonun yönettiğg fantastik film

Pan'ın Labirenti, yönetmeni Guillermo del Toro olan fantastik film.

<span class="mw-page-title-main">Peter Jackson</span>

Peter Robert Jackson, üç kez Akademi Ödülü kazanmış Yeni Zelandalı film yapımcısı, senarist ve yönetmen. Kariyerinin ilk döneminde slasher türü filmler çekti. İlk filmi Bad Taste'i 1987 yılında çekti. Bu filmin aldığı olumlu yorumlardan sonra Meet the Feebles'ı (1989) yönetti; ancak bu film, Bad Taste kadar başarılı olamadı. 1993 yılında Weta Digital isimli şirketi kurdu. Cennet Yaratıkları filmi ile ilk Akademi Ödülü adaylığını kazandı. Kendisinin ilk büyük bütçeli Hollywood filmi olan Sevimli Hayaletler 1996 yılında gösterime girdi.

<span class="mw-page-title-main">Guy Ritchie</span> İngiliz senaryo yazarı ve film yönetmeni

Guy Ritchie, İngiliz senaryo yazarı ve film yönetmeni.

Ruhi Sarı, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Benicio del Toro</span> Amerikalı sinema oyuncusu

Benicio Monserrate Rafael del Toro Sánchez, Porto Riko doğumlu Akademi Ödüllü oyuncu, yönetmen, senarist ve yapımcı. Porto Rikolu avukat bir ailede doğan Benicio del Toro, 9 yaşında annesini kaybetti. 80'lerde TV dizisinde rol almaya başladı. "License To Kill" rolü ile daha da ünlendi. "Traffic" filmiyle Akademi Ödülü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Valeria Golino</span> İtalyan oyuncu

Valeria Golino, İtalyan oyuncudur. Oskar ödüllü film Rain Man 'deki rolüyle tanınan oyuncu, David di Donatello, Gümüş Kurdele ve Venedik Film Festivali ödülü sahibidir.

<i>Yetimhane</i> (film)

Yetimhane, 2007 İspanya-Meksika ortak yapımı yapımı korku gerilim filmidir. Özgün adı El Orfanato olan film İngilizce konuşulan ülkelerde The Orphanage adı ile gösterime verilmiştir.

<i>Çizmeli Kedi</i> (film, 2011)

Çizmeli Kedi, 2011 ABD yapımı bilgisayar animasyonu aksiyon komedi filmi. DreamWorks Animation tarafından yapılan filmin yönetmeni Chris Miller, yönetici yapımcısı Guillermo del Toro ve Tom Wheeler'ın senaryosuyla senaristi Brian Lynch'tir. Orijinal dilde seslendirmesini Antonio Banderas, Salma Hayek, Zach Galifianakis, Billy Bob Thornton ve Amy Sedaris'in yaptığı film, 28 Ekim 2011'de sinemalarda Digital 3D ve IMAX 3D gösterime girdi.

<i>Kızıl Tepe</i>

Kızıl Tepe, 2015 yılında vizyona giren ABD yapımı gotik romantizm filmi. Guillermo del Toro tarafından yönetilen filmin yazarlığını del Toro, Matthew Robbins ve Lucinda Coxon üstleniyor. Filmin başrollerini Mia Wasikowska, Tom Hiddleston, Jessica Chastain, Charlie Hunnam ve Jim Beaver paylaşıyor. Legendary Pictures tarafından üretilen film, Universal Pictures tarafından piyasaya dağıtıldı ve 16 Ekim 2015'te vizyona girdi.

<i>Star Wars: Son Jedi</i> 2017 yapımı ABD filmi

Star Wars: Son Jedi , Rian Johnson'ın yazıp yönettiği, 2017'de gösterime giren Amerikan yapımı epik uzay operası filmi.Yıldız Savaşları destanının 9 bölümden oluşacak olan film serisinin sekizinci bölümü ve üçüncü Yıldız Savaşları üçlemesinin 2015'teki Star Wars: Güç Uyanıyor filminden sonraki ikinci filmidir. Filmin yapımcılığını Lucasfilm üstlenirken dünya çapında dağıtımını ise Walt Disney Studios Motion Pictures yaptı. Filmin kadrosunda Mark Hamill, Adam Driver, Daisy Ridley, John Boyega, Oscar Isaac, Lupita Nyong'o, Domhnall Gleeson, Anthony Daniels, Gwendoline Christie, Andy Serkis, Benicio del Toro, Laura Dern ve Kelly Marie Tran yer almaktadır.

Amerikalı şarkıcı ve aktris Lana Del Rey toplamda üç filmde aktrislik yaptı, on sekiz televizyon programına ve üç reklama çıktı. Besteci olarak ise beş filmde yer aldı. İlk olarak Poolside (2010) adlı filmde Lisa adlı zengin bir kızı oynadı. Ardından kendi adını taşıyan ve yapımcılığını Interview'ın üstlendiği kara film tarzında yer aldı. Ardından Anthony Mandler yönettiği Tropico (2013) adlı kendi yazdığı filmde yer aldı. Filmde Havva ve Meryem'i kurgulayarak oynadı. Diğer televizyon programlarından sonra ise Keds ve H&M markalarının reklamlarında yer aldı.

<i>Suyun Sesi</i>

Suyun Sesi, Guillermo del Toro tarafından yönetilen ve senaryosu del Toro ile birlikte Vanessa Taylor tarafından yazılan, 2017 çıkışlı Amerikan yapımı romantik, fantastik bir filmdir. Başrollerinde Sally Hawkins, Michael Shannon, Richard Jenkins, Doug Jones, Michael Stuhlbarg ve Octavia Spencer'ın yer aldığı film, 1962'de Baltimore'de geçmektedir ve Güney Amerika'da yakalanmış bir amfibiyen ile gizli bir laboratuvarda çalışan konuşma engelli temizlik işçisi arasında geçen hikâyeyi anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2018 Cannes Film Festivali</span> Film festivali

71. Cannes Film Festivali, 8-19 Mayıs 2018 tarihleri arasında Fransa'nın Cannes şehrinde gerçekleştirilen film festivalidir. Festival'in jüri başkanlığını bu yıl Avustralyalı kadın oyuncu Cate Blanchett üstlendi.

"Big Eyes", Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı Lana Del Rey'in bir şarkısı. Del Rey ve yapımcı Dan Heath tarafından yazıldı ve Tim Burton'ın Büyük Gözler adlı filminin başlık parçası olarak kullanıldı. Filmin soundtrack albümünün bir parçası olarak Interscope Records tarafından dijital indirmeye 23 Aralık 2014'te resmi olarak açıldı. Şarkının sözleri, filmin ortasında bir süpermarkette resimlerinin satıldığını keşfeden baş karakterin duygularına gönderme yapıyor.

<span class="mw-page-title-main">Oriol Paulo</span>

Oriol Paulo İspanyol senarist ve yönetmendir. Ceset (2012) ve Görünmeyen Misafir (2017) gibi suç gerilim filmleriyle tanınır. Her iki film de uluslararası beğeni topladı ve birkaç dilde yeniden çekildi.

<i>Beklenmedik Hamle</i> Steven Soderbergh tarafından yönetilen 2021 yapımı suç gerilim filmi

Beklenmedik Hamle, Steven Soderbergh tarafından yönetilen, fotoğraflanan ve düzenlenen, Casey Silver tarafından üretilen ve Ed Solomon tarafından yazılan 2021 Amerikan dönemi suç gerilim filmidir.

<i>Örümcek-Adam: Örümcek-Evrenine Geçiş</i>

Örümcek-Adam: Örümcek-Evrenine Geçiş, Marvel Entertainment ile birlikte Columbia Pictures ve Sony Pictures Animation tarafından üretilen, Marvel Comics karakteri Miles Morales / Spider-Man'i içeren, yakında çıkacak bir Amerikan bilgisayar animasyonlu süper kahraman filmidir ve Sony Pictures Releasing tarafından dağıtılır. Örümcek-Adam: Örümcek Evreninde'nin (2018) iki bölümden oluşan devam filminin ilki. Filmin yönetmenliğini Joaquim Dos Santos, Kemp Powers ve Justin K. Thompson üstleniyor ve senaryosunu Phil Lord, Christopher Miller ve David Callaham yazıyor.

<span class="mw-page-title-main">Lia Origoni</span> İtalyan oyuncu

Lia Origoni, 1940'lı ve 1960'lı yıllarda popüler olan İtalyan kadın şarkıcıdır.

<i>Gizemli Gerçek</i>

Gizemli Gerçek Billy Ray tarafından yazılıp yönetilen 2015 yapımı gerilim filmi ve Eduardo Sacheri'nin "La pregunta de sus ojos" adlı romanından uyarlanan 2009 Arjantin yapımı aynı adlı filmin yeniden çevrimi. Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Güney Kore ve İspanya ortak yapımı olan filmin başrollerinde Chiwetel Ejiofor, Nicole Kidman ve Julia Roberts, yardımcı rollerde ise Dean Norris, Michael Kelly, Joe Cole ve Alfred Molina yer alıyor. Film STXfilms tarafından 20 Kasım 2015'te gösterime girdi.

<span class="mw-page-title-main">Guillem Morales</span> İapanyol film yapımcısı, senarist ve yazarı

Guillem Morales, Birleşik Krallık'ta yaşayan BAFTA ödüllü İspanyol film yapımcısı, senarist ve yazardır. En çok İngiliz filmi The Wasp'ı (2024) yönetmesinin yanı sıra İspanyol gerilim filmleri The Uninvited Guest ve Julia'nın Gözleri yazıp yönetmesiyle tanınır. Ayrıca BBC TV dizisi Inside No. 9'un birçok bölümünü yönetmiştir.