Blok zinciri, blokzincir ya da özgün İngilizce tabiriyle blockchain, kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen bir kayıt listesidir.
Ethereum, ERC-20 kod sistemi sayesinde birçok kripto para biriminin altyapısını oluşturan merkeziyetsiz ve açık kaynak kodlu bir blok zinciridir. Ethereum blok zincirinin kurumsal kripto para birimi ise Ether'dir. Ether, Bitcoin'den sonra en büyük piyasa değerine sahip sanal paradır.
Hisse ispatı, (PoS) bir kripto para blok zinciri ağının dağıtık fikir birliğine ulaşmayı amaçladığı bir algoritma türüdür. PoS tabanlı kripto para birimlerinde, bir sonraki bloğu oluşturan, rassal seçim ve zenginliğin ya da yaşın çeşitli kombinasyonları yoluyla seçilir. Aksine, bitcoin gibi emek ispatınadayanan kripto paraların algoritması, madencilik kullanır. Yani, kayıtları (transaction) doğrulamak ve yeni bloklar oluşturmak için yoğun hesaplamalı bulmacaların çözümünü gerektirir.
Kripto para veya kısaca kripto, bir değişim aracı olarak çalışmak üzere, işlemleri güvence altına almak için matematiğin bir dalı olan kriptografi kullanılarak tasarlanmış bir dijital unsurdur. Kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal dövizdir. Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği, umumi işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zincirinden (Blockchain) gelmektedir.
Litecoin, 2011 yılında bir Google çalışanı Charlie Lee tarafından üretilen kripto para birimidir. İlk olarak 84 milyon adet üretilmiştir. Herhangi bir merkeze bağlı değildir. Litecoin Blok Zinciri, Bitcoin Blok Zincirine göre daha hızlı blok üretmektedir. Bitcoin ile Litecoin arasındaki en büyük fark bu olarak kabul edilir ve bu nedenle piyasa & transfer işlemleri daha süratli yapılabilir. İlk çıktığı dönemlerde büyük bir başarı yakalayarak diğer kripto para değerleri arasında kendisine önemli bir yer edindi. İlk alt coin olma özelliğini taşıyan Litecoin şu anda 1 milyar dolar üzerinde bir pazar değerine sahiptir. Diğer kripto para değerlerinden daha fazla depolama imkanı sunmaktadır.
Bancor Protokolü, kripto para birimi belirteçlerinin, takası kolaylaştırmak için bir emir defterine veya karşı tarafa ihtiyaç duymadan blok zincirleri dahil diğer belirteçlere otomatik olarak dönüştürülmesine izin vermek için kullanılan merkezi olmayan değişim ağları için bir standarttır. Bancor, dünyanın ilk blok zinciri tabanlı otomatik likidite havuzunu veya otomatik piyasa yapıcısını (AMM), ağındaki herhangi bir token için otomatik olarak verilmesini veya değiştirilmesini sağlayan gömülü bir dönüştürücü ile dijital bir para birimi olan Smart Token'i icat etti. Bancor Ağı, Bancor Protokolünü kullanan ve BNT, Bancor Ağ Jetonu aracılığıyla bağlanan ve herhangi bir jetonun başka bir jetona dönüştürülebildiği ağ için hub jetonu görevi gören tüm farklı jetonlardan oluşur.
Cardano, akıllı sözleşmeler için halka açık bir blockchain platformu çalıştırmayı amaçlayan bir kripto para birimi ağı ve açık kaynaklı bir projedir. Cardano'nun dahili kripto para birimine ADA denir. Projenin gelişimi Zug, İsviçre merkezli Cardano Vakfı tarafından denetlenmektedir.
TRON, TRX olarak bilinen, sisteme özgü bir kripto para birimine dayalı, Blockchain tabanlı merkezi olmayan bir işletim sistemidir.
Nxt, anonim yazılım geliştiricisi BCNext tarafından 2013 yılında başlatılan açık kaynaklı bir kripto para birimi ve ödeme sistemidir. İşlemler için fikir birliğine varmak için hisse ispatı kullanılır çünkü sabit bir para tedariki vardır ve Bitcoin'in aksine madencilik yoktur. Nxt, özellikle uygulama ve finansal hizmetlerin oluşturulabileceği değişken bir platform olarak tasarlandı.
Gavin Wood, Ethereum'un kurucu ortağı ve Polkadot'un yaratıcısı olan İngiliz bir bilgisayar programcısıdır. Solidity'i icat etti ve Ethereum Virtual Machine hakkındaki Yellow Paper'ı yazdı. Wood, Ethereum Kuruluşu'nun ilk baş teknoloji sorumlusu olarak görev yaptı. 2016 yılında Ethereum'dan ayrıldıktan sonra, Bitcoin, Zcash ve Polkadot için temel altyapı geliştiren Parity Technologies'in kurucu ortağı oldu.
Akıllı sözleşmeler anonim taraflar arasındaki işlemleri ve anlaşmaları güvenilir ve tutarlı bir şekilde yürütülebilen, geriye dönük değişimin mümkün olmadığı bilgisayar programlarıdır. Merkezi otoriteye, yasal sisteme veya harici icra mekanizmasına ihtiyaç duymamaktadır Akllı sözleşmeler aracı kurum ve kuruluşları ortadan kaldırdığı için hızlı ve düşük maliyetlidir. Yazılımsal algoritmalar ile şifrelenip dağıtık defterlerde tutulduğu için yüksek güvenliklidir. Akıllı sözleşmeler blok zinciri kavramından ayrı düşünülemezse de ilk olarak 1990'ların başında avukat ve kriptoloji uzmanı Nick Szabo tarafından geliştirilmiştir. Madeni veya kağıt para ile çalışan ve temelde bir takas sözleşmesi amacı üzerine kurulmuş otomat makineleri, akıllı sözleşmelerin atası olarak bilinir. Blok zincirlerine gömülü olan akıllı sözleşmeler, bir anlaşmanın sözleşme şartlarının güvenilir üçüncü tarafın müdahalesi olmadan otomatik olarak uygulanmasını sağlar. Bitcoin ilk kripto para olması dolayısıyla basit akıllı sözleşmelerin de ilk örneğidir. Fakat yapısı gereği bitcoin sadece para transferi amacıyla kullanılmaktadır. Ethereum akıllı sözleşmeleri bu noktada Bitcoinden ayrılır. Ethereum blok zinciri üzerinde daha farklı bir algoritmik yol izleyerek birçok amaca hizmet edebilecek akıllı sözleşmeler geliştirmede öncü olmuştur.
Uniswap, kripto para birimlerini takas etmek için kullanılan merkeziyetsiz finans protokolüdür. Uniswap aynı zamanda Uniswap protokolünü oluşturan şirketin de adıdır. Protokolün faaliyeti, akıllı sözleşmeler aracılığıyla Ethereum blok zincirindeki kripto para birimleri arasındaki otomasyonu kolaylaştırmaktır. Ekim 2020 itibarıyla, Uniswap, günlük işlem hacmine göre en büyük merkeziyetsiz borsa ve tüm borsalar içerisinde dördüncü en büyük kripto para borsası olduğu tahmin edilmektedir. Uniswap borsasının Eylül 2021 itibarıyla yaklaşık olarak günlük likit alım satım işlemleri karşılığında 4,7 milyon dolar ortalama işlem ücreti geliri bulunmaktadır.
EOS.IO, kripto para birimi EOS'a dayalı olan blok zinciri protokolüdür. Protokol'e ait akıllı sözleşme platformu, işlem ücretlerini ortadan kaldırdığını ve saniyede milyonlarca işlem gerçekleştirdiğini iddia etmektedir.
Kripto para, işlemleri güvenceye almak için kriptografi yani şifreleme kullanan, çalışma şekli nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış bir dijital varlık, bir sanal unsurdur. Kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal döviz’dir. Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği, umumi işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zincirinden (Blockchain) gelmektedir. Kripto para birimleri geleneksel anlamda para birimi olarak kabul edilmez ve bunlara emtia, menkul kıymetler ve para birimleri olarak sınıflandırma da dahil olmak üzere çeşitli işlemler uygulanmış olsa da, kripto para birimleri genellikle ayrı bir varlık sınıfı olarak görülür. Ancak, geleneksel para birimlerine kıyasla, kripto paralar, altın veya gümüş gibi fiziksel bir mal tarafından desteklenmez ve değerleri, kullanıcı ve yatırımcıların kabul ve kullanım seviyelerine ve piyasa koşullarına göre belirlenir.
Ethereum Classic, akıllı sözleşme işlevselliğine sahip açık kaynaklı, blok zinciri tabanlı dağıtılmış bir bilgi işlem platformudur. Halka açık bir Ethereum Sanal Makinesi'nde (EVM) yürütülen işlem tabanlı durum geçişleri aracılığıyla Satoshi Nakamoto fikir birliğinin değiştirilmiş bir sürümünü destekler. Ethereum Classic, Ethereum ağının orijinal, değiştirilmemiş geçmişini korur.
MetaMask Ethereum blok zinciri ile etkileşim kurmak için kullanılan bir kripto para cüzdanıdır. Kullanıcıların, daha sonra merkeziyetsiz uygulamalarla etkileşim kurmak için kullanılabilecek bir tarayıcı eklentisi veya mobil uygulama aracılığıyla Ethereum cüzdanlarına erişmelerine olanak tanır. MetaMask, Ethereum tabanlı araçlara ve altyapıya odaklanan bir blok zinciri yazılım şirketi olan ConsenSys Software Inc. tarafından geliştirilmiştir.
USD Coin (USDC), ABD dolarına sabitlenmiş; Ethereum, Stellar, Algorand, Solana, Tron ve Hedera Hashgarph sisteminde çalışan sabit kripto para birimidir. USD Coin, Circle tarafından kurulan ve kripto para borsası Coinbase ve Bitcoin madencilik şirketi Bitmain'den üyeleri içeren Centre adlı konsorsiyum tarafından yönetilmektedir.
Blok zincirinde çatal kavramı çeşitli şekillerde tanımlanır:
- "Bir blok zinciri ileriye doğru iki potansiyel yola ayrıldığında ne olur"
- "protokolde bir değişiklik" veya
- "iki veya daha fazla blok aynı blok yüksekliğine sahip olduğunda ortaya çıkan" durum
Solana, halka açık, açık kaynak kodlu ve merkezi olmayan blok zinciri platformudur. Hisse ispatı ve geçmiş ispatının birlikteliği ile sağlanır. Dahilî kripto para birimi SOL'dur. 2018 yılında Anatoly Yakovenko ve Raj Gokal tarafından kurulan Solana Labs tarafından 2020 yılında piyasaya sürülmüştür.
Chainlink, Ethereum üzerine inşa edilmiş merkezi olmayan bir blockchain oracle ağıdır. Ağın, kurcalamaya dayanıklı verilerin zincir dışı kaynaklardan zincir üstü akıllı sözleşmelere transferini kolaylaştırmak için kullanılması amaçlanmıştır. Yaratıcıları, sözleşmeyi doğrudan gerçek dünya verilerine, olaylara, ödemelere ve diğer girdilere bağlayarak akıllı bir sözleşmenin parametrelerinin sözleşmenin herhangi bir hissedarından bağımsız bir şekilde karşılanıp karşılanmadığını doğrulamak için kullanılabileceğini iddia etmektedir.