İçeriğe atla

Joseph L. Goldstein

Joseph L. Goldstein
Doğum18 Nisan 1940 (84 yaşında)
Kingstree, Güney Karolina, ABD
VatandaşlıkABD
ÖdüllerNobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü (1985)
Kariyeri
Dalıbiyokimya

Joseph L. Goldstein (d. 18 Nisan, 1940, Kingstree, Güney Karolina, ABD) Nobel Tıp Ödülü kazanmış bir biyokimyacı ve genetikçi ve kolesterol metabolizması konusunda öncülük yapmış bir araştırmacıdır.

Biyografi

Dr. Goldstein 1962'de Washington and Lee University'den kimya dalında lisans derecesini ve Teksas Üniversitesi Güneybatı Tıp Merkezi'nden tıp doktoru diplomasını almıştır. 1985'te, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) metabolizması üzerinde yaptığı çalışmalardan dolayı Nobel Fizyoloji veya Tıp ödülünü (Michael S. Brown ile beraber) kazanmıştır. Genetik hastalıklarla ilişkili katkılarından dolayı çeşitli başka ödüller de kazanmıştır.

Dallas'ta Teksas Üniversitesi Sağlık Merkezi'ne (bugünkü adıyla Teksas Üniversitesi Güneybatı Tıp Merkezi'ne) 1972'de geri gelen Goldstein ve yakın çalışma arkadaşı Brown, kolesterol metabolizmasını araştırmışlar ve insan hücrelerinde, kandaki kolesterolu emmeye yarayan LDL reseptörleri olduğunu keşfetmişlerdir. Yeterli miktarda LDL reseptörlerinin olmaması familyal hiperkolesterolemi'nin nedenidir, bu da kolesterolle ilişkili hastalıklara neden olur. Koroner arter hastalığı ve dolaşımda yüksek LDL-kolesterolu arasındaki ilişkiyi açıklamanın yanı sıra, Brown ve Goldstein'in çalışmaları hücre biyolojisinde önemli bir yeri olan, reseptör eşlikli endositoz olgusunu ortaya çıkarmışlardır.

Bu keşifleri statin ilaçlarının geliştirilmesini sağlamıştır. Bu kolesterol-düşürücü ilaçlar ABD'de en çok kullanılan ilaçlar grubudur. Bu ilaçlar sayesinde dünyanın her tarafında pek çok insanın kalp krizi ve inme riski azalmaktadır. Bu önemli buluşların ardından Bown ve Goldstein'in ekibi proteinlerin lipit modifikasyonunun (protein prenilasyonunun) kanserdeki rolünü çözdüler.

1984'te Goldstein, (Brown ile beraber) Columbia Universitesi'nden Louisa Gross Horwitz Ödülü'nü kazandı. 1988'de Goldstein (Brown ile beraber) ABD Milli Bilim Madalyası'nı kazandı, tıp dünyasına olan katkılarından dolayı.

1993'te yanlarında doktora üstü eğitim görmekte olan Xiaodong Wang ve Michael Briggs, sterol düzenleyici elemana bağlanan proteinleri (İngilizce sterol regulatory element binding proteins; SREBP) saflaştırdılar. 1993'ten beri Dr. Goldstein, Dr. Brown ve çalışma arkadaşları, hücrelerin değişen şartlarda yağ ve kolesterol düzeylerini kontrol altında tutmalarını sağlayan SREBP'nin beklenmedik derecede karmaşık mekanizması üzerinde çalışmaktalar.

Dr. Goldstein Teksas Üniversitesi'nde "Regental Professor" unvanına, "Julie ve Louis A. Beecherl Biyomedikal Bilimler seçkin kürsüsü" ve "Paul J. Thomas Chair Tıp Kürsüsü" makamlarına sahiptir. Bilim politikası konusunda ABD çapında görevlere sıklıkla aday gösterilmesine rağmen, Dr. Goldstein, arkadaşı Michael Brown gibi, araştırma ile uğraşmaya devam etmeyi tercih etmektedir. Beraberce bir düzne doktora ve doktora sonrası öğrenciden oluşan bir araştırma ekibini idare etmektedirler. İkisi, bilimsel literatürde yayınlarına en fazla referans verilen bilim adamları arasındadır.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kolesterol</span> kan plazmasında taşınan bir tür sterol

Kolesterol, hayvanların vücut dokularındaki hücre zarlarında bulunan ve kan plazmasında taşınan bir sterol, yani bir steroid ve alkol birleşimidir. Daha düşük miktarlarda bitkilerde de bulunur. İlk defa 1754'te safra taşlarında kolesterol bulunduğu için bu maddenin ismi Yunanca chole- (safra) ve steros (katı) sözcükleri ile kimyadaki -ol ekinden türetilmiştir.

Apolipoprotein E (apoE), kandaki lipoproteinlerde bulunan belli başlı apolipoproteinlerden biridir. Yüksek trigliserit içerikli lipoproteinlerin normal katabolizması için gereklidir. Bu bağlamda apoE'nin işlevi, lipoproteinlerin karaciğer ve diğer organlara alımından sorumlu olan, LDL ve ApoE reseptörleri için ligand olmaktır. Apolipoprotein E, ilk olarak lipid metabolizması ve kalp hastalıklarında oynadığı rolden dolayı önem kazanmıştır. Daha yakın zamanlarda lipoprotein metabolizmasıyla doğrudan ilgili görülmeyen, Alzheimer hastalığı, immün (bağışıksal) regülasyon ve biliş (cognition) gibi biyolojik süreçlerle olan ilişkisi olduğu da gösterilmiştir. ApoE bozuklukları, şilomikron ve VLDL artıklarının yavaş atılmasına yol açtığından, bu durum kolesterol ve trigliserit düzeylerinin yüksek olduğu kalıtsal disbetalipoproteinoma veya tip 3 hiperproteinoma'da görülür.

<span class="mw-page-title-main">İnsülin</span> Peptit yapılı bir hormon

İnsülin, moleküler ağırlığı 5,8 kilodalton (kDa) olan, polipeptit yapılı ve vücuttaki karbonhidrat özüştürmesinin düzenlenmesinde glukagon ile birlikte rol alan bir hormondur. Kan şekerini düşürücü etki yapar. Pankreasın hormonal salgı birimleri olan Langerhans adacıklarından salgılanan insülinin adı da Latincede "ada" anlamına gelen "insula" sözcüğünden türetilmiştir.

Düşük yoğunluklu lipoprotein kanda kolesterol taşıyan ve yoğunluğu 1,019-1,063 g/mL arasında olan lipoprotein sınıfına karşılık gelir. Karaciğerde üretilen çok düşük yoğunluklu lipoprotein metabolizması sonucu oluşur. LDL tanecikleri 18-25 nm çapındadır, taşıdığı lipitlerin yanı sıra apolipoprotein B-100 (apoB-100) ve apoE proteinlerini içerir. LDL seviyesi ile kalp hastalıkları arasındaki bağlantıdan dolayı sıkça "kötü" kolesterol olarak anılır. LDL'in başlıca işlevi, kolesterol ve trigliserit üreten hücre ve dokulardan bu molekülleri alıp bunlara gereksinimi olan hücre ve dokulara taşımaktır. Yapısında %21 protein, %11 trigliserit, %22 fosfolipid, %37 kolesterol ester, %8 serbest kolesterol ve %1 serbest yağ asitleri bulunur. Vücuttaki toplam kolesterolün %70'i LDL'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">HMG-KoA redüktaz</span>

HMG-KoA redüktaz kolesterol ve benzeri moleküllerin sentezlendiği reaksiyon zincirinin ilk adımının enzimidir. Statin diye adlandırılan HMG-KoA redüktaz ketleyicileri (inhibitörleri) kan kolesterol seviyelerini düşürerek kalp hastalığı riskini azaltmak için kullanılırlar. Bu ilaç sınıfında bulunlar arasında atorvastatin

Mevalonat yolu veya HMG-KoA redüktaz yolu hemen tüm canlı hücrelerinde görülen bir metabolik yolaktır. Bu reaksiyonlar zinciri sonunda oluşan hidrofobik moleküllerin hücre zarı bakımı, hormon üretimi, proteinlerin zarlara tutturulması ve N-glikasyon gibi çeşitli görevleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Statinler</span> İlaç Grubu

Lipit düşürücü bir ilaçlar grubu olan statinler yüksek kan kolesterol düzeylerinden dolayı kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kişilerde kolesterolu düşürmek için kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Steroid</span> İçerisinde yağ asidi veya gliserol bulunmayan bir lipittir(yağ olabilmesi için içerisinde yağ asidi bulundurması gerekir)

Bu madde steroid kimyasalları hakkındadır. Sporda performans artırıcı steroidler ve etkileri için Anabolik steroid maddesine bakınız.

<span class="mw-page-title-main">Stanley B. Prusiner</span>

Stanley B.Prusiner Amerikalı nörolog ve biyokimyacı.

<span class="mw-page-title-main">Fibratlar</span>

Farmakolojide fibratlar bir amfipatik karboksilik asit sınıfıdır. Başta Hiperkolesterolemi olmak üzere çeşitli metabolik bozuklukların tedavisinde kullanılırlar, yani lipit düşürücü ilaçlardır.

<span class="mw-page-title-main">LDL reseptörü</span>

LDL reseptörü kolesterol zengini LDL'nin endositozuna aracılık eden bir reseptör proteindir. Hücre yüzeyinde bulunan bu reseptör, LDL taneciklerinin fosfolipit dış tabakasında yer alan apoB100 proteinini tanır. Reseptör ayrıca kilomikron kalıntıları ve VLDL kalıntılarında (IDL) bulunan apoE proteini de tanır. Brown ve Goldstein, familyal hiperkolesterolemiyi araştırırken LDL reseptörünü keşfettikleri için bir Nobel Ödülü kazanmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Michael Stuart Brown</span>

Michael Stuart Brown, Amerikalı genetikçidir. Joseph L. Goldstein ile beraber kolesterol metabolizmasının denetlemesinin keşfi için 1985'te Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanmıştır.

Bir kolesteril ester, kolesterolün bir asit ile tepkiyerek oluşturduğu bir esterdir. Lipit metabolizmasında kolesterol ester terimi yaygın olarak kolesterolün yağ asitleri ile oluşturduğu kolesteril asil esterleri için kullanılır. Kolesterolün esterleşmesi onun hücre içinde depolanmasını ve kanda taşınmasını sağlar. Aterotik plakaların oluşumu sırasında içlerinde kolesteril esterler birikmesi aterosklerozun ilk aşamalarındandır.

<span class="mw-page-title-main">SREBP</span>

Sterol düzenleyici eleman bağlayıcı proteinler, "sterol düzenleme elemanı" adlı DNA dizisine bağlanan transkripsiyon faktörleridir. SREBP'ler transkripsiyon faktörlerinin bazik-sarmal-ilmik-sarmal lösin fermuar sınıfına aittirler. İnaktifken çekirdek ve endoplazmik retikulum zarlarına bağlı olurlar. Düşük seviyede sterol bulunduran hücrelerde SREBP'ler kesilir ve suda çözünür bir N-ucu bölge, çekirdeğe taşınır. Bu etkinleşmiş SREBP'ler sonra spesifik sterol düzenleyici eleman DNA dizilerine bağlanarak, sterol sentezinde yer alan enzimlerin sentezini yukarı ayarlarlar. Sterollar ise SREBP'lerin kesilmesini inhibe ettiği için geri beslemeli bir döngü ile sterol sentezi yavaşlar ve sonunda durur.

<span class="mw-page-title-main">Avram Hershko</span>

Avram Hershko İsrailli hekim ve biyokimyacı.

<span class="mw-page-title-main">Henrik Dam</span>

Carl Peter Henrik Dam, Danimarkalı bilim insanıdır. 1943 yılında Edward Adelbert Doisy ile birlikte K vitamini keşiflerinden dolayı Nobel Fizik ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Günter Blobel</span>

Günter Blobel, Alman-Amerikalı biyolog.

<span class="mw-page-title-main">Alfred G. Gilman</span> Nobel Fizyoloji ödülü sahibi Amerikan farmakolojist

Alfred Goodman Gilman, ABD vatandaşı farmakolojist. 1994 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü bir diğer Amerikalı biokimyager Martin Rodbell'le paylaşmıştır. Gilman ve Rodbell bu ödülü birbirinden bağımsız olarak yaptıkları araştırmalar sonucu keşfettikleri G proteini nedeniyle kazanmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Bengt I. Samuelsson</span>

Bengt Ingemar Samuelsson İsveçli biyokimyagerdir.

<span class="mw-page-title-main">Bert Sakmann</span>

Bert Sakmann, Alman fizyologdur. "Hücrelerdeki tek iyon kanallarının işlevi" üzerine yaptığı çalışmaları için 1991 yılında Erwin Neher ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanmıştır. Yama kelepçe (patch-clamp) tekniğinin mucitlerindendir.