İçeriğe atla

Josef Wenzel Radetzky von Radetz

Josef Wenzel Radetzky von Radetz
Josef Graf Radetzky von Radetz
Doğum02 Kasım 1766(1766-11-02)
Sedlčany, Bohemya, Bohemya Krallığı
Ölüm5 Ocak 1858 (91 yaşında)
Milano, İtalya Krallığı
Bağlılığı Habsburg Monarşisi
 Avusturya
Hizmet yılları1785-1858
RütbesiMareşal
Çatışma/savaşlarıOsmanlı-Avusturya
Fransız Devrim Savaşları
Napoleon Savaşları
Birinci İtalyan Bağımsızlık Savaşı
ÖdülleriMaria Theresa Askeri Nişanı
Altın Koyun Postu Nişanı
İmza

Johann Josef (Joseph) Wenzel (Anton Franz Karl) Graf Wenzel Anton Franz Karl Graf Radetzky von Radetz (Çekçe: Jan Josef Václav hrabě Radecký z Radče, İngilizce: John Joseph Wenceslaus, Count Radetzky of Radetz) (doğum: 2 Kasım 1766 - ölüm: 5 Ocak 1858), Çek asilzade ve Avusturyalı general. Johann Strauss I'ın Radetzky Marşı sayesinde adı ölümsüzleşmiştir. 91 yaşında ölene kadar, 70 yılı aşkın süre boyunca orduda hizmet vermiştir. Birinci İtalyan Bağımsızlık Savaşı'nın önemli muharebelerinden Custoza Savaşı (24-25 Temmuz 1848) ve Novara Savaşı (23 Mart 1849) gibi muharebelerde Avusturya İmparatorluğu ordularıyla kazandığı zaferler sayesinde ün kazanmıştır.[1]

Hayatı

Radetzky'nin doğduğu Třebnice Şatosu

Soylu bir ailenin çocuğu olarak 1766 yılında Bohemya'nın Sedlčany yakınlarındaki Třebnice (Almanca: Trebnitz) Şatosu'nda (zámek) dünyaya geldi. Küçük yaşında yetim kalan Radetzky, büyükbabasının ölümüne kadar onun tarafından yetiştirildi; daha sonra ise Viyana'daki Theresa Akademisi'ne gönderildi.Okuldaki ilk yılı olan 1785'te okulun dağıtılması sonrası harp okulunda öğrenciliğe başladı; böylece Habsburg ordusunda askeri kariyeri başlamış oldu.

1798 yılında Kranjskalı Kontes Francisca von Strassoldo Grafenberg ile evlendi. Evliliklerinden 3 kız, 5 erkek çocukları oldu.

Josef Wenzel Radetzky von Radetz'in tanınırlığında askeri başarılarının payı kadar ünlü besteci Johann Strauss I'un da payı vardır. Johann Strauss I'ın kendisine ithafen yazdığı eseri Radetzky Marşı sayesinde adı ölümsüzleşmiş, adına ithaf edilmiş beste bulunan askeri liderlerin arasına girmiştir.

Askeri kariyeri

Radetzky von Radetz'nin hanedan arması

İlerleyen yıllarda subaylığa yükselen Radetzky, 1787 yılında üsteğmen rütbesine erişti. Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yapılan savaşlarda Kont von Lacy'nin hizmetinde bulunan Radetzky, 1792-1795 yılları arasında Habsburg Monarşisi'nin Güney Netherlands'daki son yıllarına tanıklık etti.

1919 yılında ortadan kaldırılan Prag'daki Radetzky Anıtı

Radetzky, 1775 yılında Ren Nehri kıyısındaki savaşlara katıldı. Daha sonraki yıllarda Johann Beaulieu'nun yanında Napolyon Bonapart'a karşı İtalya'daki mücadelede bulundu. Bu mücadele sırasında Kont von Lacy'nin oluşturduğu ve diğer Avusturyalı generallerin kopyalayarak uyguladığı "Kordon taktiği"ni eleştirdi.[] Cesaretli karakteri hemen göze çarpmaktaydı. 1794'teki Fleurus Savaşı'nda emrindeki bir grup süvariyle Fransız hattının arkasına sarkarak keşif görevini yürüttü. Charleroi ve Valeggio sul Mincio bölgeleri hakkında yaptığı keşiflerin ardından ancak birkaç süvari ile geri dönebildi. Bu görevinin ardından binbaşı rütbesine yükseltildi. Dagobert Wurmser'ın Mantua Kuşatması 'nda (1796–1797) yer aldı. 1799 yılında Trebbia ve Novi bölgelerinde yarbay ve albay rütbeleriyle yeteneklerini ve cesaretini sergiledi. Marengo Savaşı'nda Michael von Melas'ın subaylarından biri olarak Franz Xaver von Zach'ın getirdiği "bilimsel" taktik hakkında değişiklik önerileri getirdi. Burada savaşırken vücuduna beş kurşun isabet etti. Bu savaşın ardından "Maria Theresa Askeri Nişanı"na layık görüldü.

Viyana'daki Ringstraße'de Radetzky Anıtı

1805 yılında Ulm'a ilerleyen kuvvetlerin başındayken tümgeneral rütbesine yükseltildiğinin ve İtalya'daki Arşidük Charles'ın komutasına atandığının haberini aldı. Caldiero seferindeki başarısızlığı kısa süreli barış izledi. 1809 yılında 5. kolorduya bağlı emrindeki tugayla Eckmühl Savaşı'nda görev aldı.[2] Wagram Savaşı'ndaki 4. tugayla sağladığı başarılarla feld-mareşal teğmenliğine (lieutenant field marshal) yükseldi.[3] 1810 yılında 5. hafif süvari alayını alarak Maria Theresa Nişanı Komutanlığı'nı oluşturdu. 1809-1812 yıllarında Avusturya İmparatorluğu'nun Genelkurmay Başkanlığı görevini yürüttü. Aklındaki ordunun yeniden organize edilmesi ve taktik anlayışın düzenlenmesine ilişkin reformları hazinenin maddi imkanlar dolayısıyla karşı koymasıyla istediği şekilde ve hızda ilerletemedi.[] Bu aksaklıklar ve sorunlar yüzünden görevinden istifa etti. 1813 yılında ise Schwarzenberg Prensi Karl Philipp'in Kurmay Başkanlığı görevini üstlendi. Langenau Baronu Friedrich Karl Gustav onu olmazsa olmaz bir yardımcı olarak tanımlamıştır.[] Napolyon Savaşları'nda müttefik generaller ve hükümdarlar üzerinde önemli etkileri oldu. []Özellikle Leigzig seferinin tasarlanmasında önemli değişiklikleriyle belirleyici olmuştur. Brienne and Arcis sur Aube savaşlarında taktiksel olarak başarılar elde etmiştir. Müttefik kuvvetlerle birlikte 1814 Mart'ında Paris'e girenler arasındadır. Müttefik hükümarlarla birlikte Viyana Kongresi'ne katılmıştır. Burada, kongrenin öncülüğünü yapan ve adıyla anılan Metternich sistemi'nin kurucusu Avusturya İmparatorluğu Şansölyesi Klemens von Metternich ile Rus Çarı I. Aleksandr arasında arabuluculuk görevini yapmıştır.

İtalya Seferi

Viyana Kongresi sonrası oluşan barış ortamında daha arka planda kalmayı tercih etti. Genelkurmay başkanlığı yaptığı dönemde hedeflediği reformlar için çabalarına kaldığı yerden devam etti ancak savaş yorgunu generallerin hiç karışmamayı tercih ettikleri konulardaki çabaları sonuçsuz kaldı.[] Öte yandan bu gayretleri rakiplerinin ve düşmanlarının sayısını arttırdı. Gelişmeler o kadar ki daha 20 yıllık feld-mareşal olarak 1829 yılında emekli olacaklar listesine dahil edilmesine kadar vardı.[] İmparator'un emekli etmek istememesi sonucu süvari generalliğine ve bir kalenin yöneticiliğine atandı. Hem Fransız Restorasyon Dönemi'nin hem de Avrupa'daki Restorasyon Dönemi'nin ayaklanmalarla sarsılmasıyla birlikte tekrar aktif görevlere verilmeye başlandı. Johann Maria Philipp Frimont'un yanında isyan eden Papalık Devleti'ne karşı mücadelede rol aldı ve 1834'te İtalya'daki Avusturya İmparatorluğu ordusunun komutanlığına atandı.

1836 yılında mareşalliğe yükseldi, artık 70'li yaşlardaydı. Bu rütbesine ve yaşına rağmen modernleşmeye ilişkin tavsiyelerine yine kulak verilmemiş, sadece yönetim alanında değil askeri alanda da istediklerini yapmasına karşı zorluklar çıkarılmıştır. 1848'de Sardinya Krallığı'na ve Piyemonte ve Sardinya Kralı Charles Albert'e karşı özellikle Milano'da çok zor durumlarla karşı karşıya kalmış, dört tarafından kuşatılmayla karşı karşıya kalmıştır. Fakat destek kuvvetlerin gelmesiyle durum Radetzky açısından iyiye gitmeye başlamıştır. 23 Mart 1849 tarihindeki Novara Savaşı ise nihai zaferi sağlamıştır. Ayrıca isyan eden Venedik'in (Mayıs 1948 - Ağustos 1949 - San Marco Cumhuriyeti), bir yılı aşan kuşatmanın ardından yeniden ele geçirilmesinde Avusturya ordularına komutanlık etmiştir. Bu başarısıyla Altın Koyun Postu Nişanı (Order of the Golden Fleece) alarak şövalyeliğe yükselmiştir.

Daha önceki karışıklık dönemlerinde Albrecht von Wallenstein ve Arthur Wellesley'in yaptığı ya da yararlandığı gibi davranmamış ve 1848 Devrimleri'nde emrindeki ordusunun kraliyete bağlı olarak kalmasını sağlamıştır. Bir vatansever general olarak birleşmiş bir Almanya tahayyülü olsa da İmparator'un ordusundaki komutanlık göreviyle hayallerini sınırlamıştır. İtalya'daki başarılarının ve sadakatinin ödülü olarak Habsburg Hanedanı'nın kanını taşımamasına rağnen 1848-1857 yılları arasında Lombardiya Krallığı'nda ve Venedik bölgesinden (Kuzeydoğu İtalya) sorumlu genel vali olarak görev yapmıştır. İtalyanlar dahi İtalyan milliyetçileriyle mücadele edip kazanan bu komutanı "adil bir yönetici, borcuna sadık bir centilmen" olarak tarif etmişlerdir.[4] Bir anektoda göre gençlerden oluşturduğu gönüllü ordusunun başındaki General Cesare Launier'ı ele geçirdiklerinde onunla tokalaşarak bir grup genci bu derece iyi yetiştirip cesaretle savaşmalarını sağladığı için tebrik etmiştir; çünkü Radetzky ve askerleri, karşılarında iyi eğitimli bir Sardinya ordusunun olduğunu sanmışlardır.[]

Siyasi olarak ise işçi sınıfı ile Avusturya İmparatorluğu'nu yöneten Habsburg hanedanı'nı uzlaştırmaya çalışmıştır. Yaklaşan Sanayi Devrimi'ni ve onun güçlendireceği işçi sınıfının önemini anlayan Radetzky, üst ve orta sınıflardan oluşan İtalyan vatanseverlerinin partisi ile işçi (alt) sınıf arasındaki sınıf gerginliğini kullanmayı, böylece İtalya'daki bağımsızlık ayaklanmalarını engellemeyi hedeflemiştir. Ayaklanana ya da isyana kalkışan askerleri ve asileri acımasızca cezalandırmıştır. Örneğin isyana destek veren Macar askerler vurulmamış, hepsi asılmıştır. Öte yandan silahsız biçimde muhalefet yürüten Giuseppe Verdi, Alessandro Manzoni ve Antonio Rosmini gibi vatansever önderlere karşı çok daha ılımlı bir politika yürütmüştür, oysa aynı devirde diğer yöneticiler bu fikirlere sahip önderleri sürgüne göndermekteydi. 1859 yılında İtalya'nın birleşmesi'nden bir yıl önce ölerek hem izlediği ılımlı politikanın sonuçsuz kaldığını hem de İtalya'nın Avusturya kontrolü altında kalmasını sağlamanın tek yolunun askeri yöntemler ve baskı olduğu gerçeğini görmemiş oldu.

Ölümü

Radetzkys'nin Heldenberg'deki mezarı
1856 yılında Mareşal Radetzky

Milano'da geçirdiği bir kazanın ardından 5 Ocak 1858 tarihinde, kötüleşen sağlık durumunun da etkisiyle ölmüştür. 19 Ocak 1858 tarihinde Aşağı Avusturya'daki Heldenberg'de defnedilmiştir. İmparator ise onun Viyana'daki İmparatorluk mezarlığına (Capuchin crypt) defnedilmesini arzulamıştır. Radetzky, mirasını daha önce borçlarını ödemesini sağlayan Joseph Gottfried Pargfrieder'a bırakmıştır. Gedenkstätte Heldenberg (Anıtsal Kahramanlar Dağı) olarak anılan Heldenberg açık hava mezarlığı asker heykelleriyle doludur. Radetzky de anıtsal bir mezarlığın altında yatmaktadır.

Notlar

  1. ^ Josef Radetzky hakkında ansiklopedik bilgi (İngilizce)
  2. ^ Bowden, p 70
  3. ^ Bowden, p 164
  4. ^ "Radetzky'nin İtalya Seferi (İngilizce)". 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Viyana Kuşatması</span> Osmanlı ordusunun Viyanayı başarısız olarak ikinci kez kuşatması ve 60. günün sonunda bozguna uğradığı kuşatma

II. Viyana Kuşatması, 1683 Viyana Kuşatması veya Viyana Bozgunu, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olan Avusturya Arşidüklüğü'ndeki Viyana şehrini ele geçirmek için yaptığı ikinci girişimdi. Viyana Savaşı, şehrin iki ay boyunca Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatılmasının ardından 12 Eylül 1683 tarihinde Viyana yakınlarındaki Kahlenberg Dağı'nda gerçekleşti. Savaş, Habsburg monarşisi liderliğindeki Kutsal Roma İmparatorluğu ve Polonya-Litvanya Birliği tarafından, her ikisi de Kral III. Jan Sobieski komutasında, Osmanlılara ve onların vasal ve haraç devletlerine karşı yapıldı. Bu savaş, İngiliz Milletler Topluluğu ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nun Osmanlılara karşı ilk kez askerî işbirliği yaptığı savaş oldu. Osmanlıların yenilgisi, Avrupa'ya yayılmasında bir dönüm noktası oldu ve bundan sonra Osmanlılar daha fazla ilerleme kaydedemedi. Bunu takip eden ve 1699 yılına kadar süren savaşta Osmanlılar, Osmanlı Macaristanı'nın büyük bir kısmını Kutsal Roma İmparatoru I. Leopold'a bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya İmparatorluğu</span> 1804-1867 yılları arasında Habsburg hanedanı tarafından hükmedilen Orta Avrupa toprakları

Avusturya İmparatorluğu, 1804-1867 yılları arasında Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen Orta Avrupa topraklarına verilen isimdi.

<span class="mw-page-title-main">Maria Theresia</span> İmparatoriçe

Maria Theresia, Habsburg hanedanının devleti, 1740-1780 tarihleri arasında bizzat yöneten tek imparatoriçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Viyana Filarmoni Orkestrası</span>

Viyana Filarmoni Orkestrası, Avusturya'da bulunan ve dünyanın en iyi senfonik müzik topluluğu olarak bilinen orkestradır.

<span class="mw-page-title-main">Generalfeldmarschall</span> Nazi Almanyasında en yüksek ikinci askeri rütbe

Generalfeldmarschall (Generalfeldmareşal), Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'ndan Üçüncü Reich'a kadar Cermen ordularındaki en yüksek rütbe. Habsburg Monarşisinde, Avusturya İmparatorluğu'nda ve Avusturya-Macaristan'da Feldmarschall rütbesi kullanıldı. 1914-1918 yılları arasında on kişiye bu rütbe verilmiş ve bunlardan dört tanesi Habsburg hanedanının egemenliğine mensuptur. Nazi Almanyası Luftwaffe ve ordularında Generalfeldmarschall rütbesi Temmuz 1940'ta Luftwaffe komutanı Hermann Göring'e Reichsmarschall rütbesi verilene kadar en yüksek rütbeydi. III. Reich'ın yıkılmasından sonra bu askeri yüksek unvan kullanımdan kalkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Habsburg Monarşisi</span> 1526-1806 arasında Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen Orta Avrupa toprakları

Habsburg Monarşisi, 1526-1806 yılları arasında Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen Orta Avrupa topraklarına verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Johann Strauss I</span>

Johann Strauss I,, Avusturyalı romantik akımın bestecilerindendir. Özellikle de valsleriyle ünlüdür. En ünlü valsi, "Lorelei Rhine Klänge op. 154."tür. En ünlü eserinin adı "Radetzky Marşı"dır ve Josef Wenzel Radetzky von Radetz'e ithafen yazılmıştır; bu marş, Viyana Filarmoni Orkestrası'nın geleneksel olarak düzenlediği Yılbaşı Konserinin kapanış eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Alman ikiliği</span> Avusturya ile Prusya arasında 18. ve 19. yüzyıllarda Orta Avrupada hakimiyet kurmak için uzun yıllar süren rekabet

Avusturya ve Prusya arasında 18. ve 19. yüzyıllarda Orta Avrupa'da hakimiyet kurmak için uzun yıllar süren rekabete Almancada Almanca: Deutscher Dualismus denilmektedir. Bu rekabetin bir parçası olarak savaşlar yapılırken, rekabet aynı zamanda Almanca konuşan halkları temsil eden bir siyasi güç olma yolunda da bir prestij yarışı haline gelmiştir. İki ülke arasındaki çatışma ilk olarak Yedi Yıl Savaşları'nda kendini gösterirken, Napolyon Savaşları ve İkinci Schleswig Savaşı gibi durumlarda zaman zaman aynı safta bulundukları da olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad Kuşatması (1789)</span> 1789 tarihinde Osmanlı güçlerinin Belgrada karşı yürüttüğü taarruz

15 Eylül – 8 Ekim 1789 tarihlerinde Ernst von Laudon komutasındaki Habsburg ordusunun Osmanlı kuvvetlerini Belgrad kalesinde kuşatmasıdır. 3 haftalık kuşatmanın ardından Habsburg ordusu kaleyi ele geçirmiştir. Avusturya, şehri 1791 yılına kadar elinde tutmuş daha sonra Osmanlı'ya tekrar geri vermiştir. Kuşatma sırasında sivrilen birkaç Avusturya askeri, Fransız Devrim Savaşları ve Napolyon Savaşlarında önemli görevler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Beş günlük Milan</span>

Beş günlük Milano, İtalya'da 1848 devrimleri sırasında İtalya'nın kuzeyinde bulunan Milano'da gerçekleşen olaylar için kullanılır. 18 Mart 1848 yılında İtalyalı isyancılar Milano'nun sokaklarına barikat kurup yarımadadaki direnişi buraya taşıdı. Direnişçiler, Mareşal Radetzky komutasındaki Avusturyalı askerler ile 5 gün süren savaşa tutuştu.

<span class="mw-page-title-main">Ádám Récsey</span>

Ádám Récsey, 1848 Macar Devrimi sırasında 4 gün başbakanlık görevi yürüten Macar politikacı ve general. Yasa dışı olarak başbakan olmuş, bununla birlikte kısa süre sonra görevinden istifa etmek zorunda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Louis, Avusturya arşidükü</span>

Arşidük Louis Macaristan, Bohemya Prensi ve Toskana Prensi, Macaristan kralı, Bohemya ve Toskana Büyük dükü II. Leopold ve eşi Maria Luisa'nın 14. çocuğu.

<span class="mw-page-title-main">Raab Muharebesi (1809)</span>

Raab Muharebesi veya Győr Muharebesi 14 Haziran 1809'da Napolyon Savaşları sırasında Fransız-İtalyan kuvvetleri ile Habsburg kuvvetleri arasındaki muharebe. Bu çatışma, o dönem Avusturya İmparatorluğu'na bağlı Macaristan Krallığı'nın Győr (Raab) yakınlarında gerçekleşti ve Fransız-İtalyan zaferiyle sonuçlandı. Bu zaferin ardından Arşidük John'un kuvvetleri Wagram Muharebesi'nde yer alamadı. Eugène de Beauharnais'in bu başarısının ardından I. Napolyon, Wagram'da zafer eldi etti.

<span class="mw-page-title-main">János Pálffy</span>

Johann Bernhard Stephan, Graf Pálffy de Erdőd, Macar asili, Macaristan Palatinesi ve İmparatorluk Mareşaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Hisarcık Muharebesi</span>

Hisarcık Muharebesi, Krotzka Muharebesi / Grocka Muharebesi olarak da bilinen ' Habsburg Monarşisi ile Osmanlı İmparatorluğu arasında 21-22 Temmuz 1739'da Belgrad Grocka'da yaşanan muharebedir. Osmanlılar galip geldi ve Belgrad şehrini akabinde kuşatarak aldı. Muharebe, Osmanlı-Habsburg savaşlarının bir parçasıydı.

Silezya Ordusu, Bohemya Ordusu gibi 1813'ten 1815'e kadar Napolyon'a karşı Alman Harekatında Müttefik birliklerinin büyük bir birliğiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ludwig von Wallmoden-Gimborn</span>

Ludwig Georg Thedel Graf von Wallmoden, Avusturyalı bir süvari generaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Rieti Muharebesi</span>

Rieti Muharebesi, 7 Mart 1821'de Avusturya ve Napolili isyancılar arasında gerçekleşti. Avusturyalılar galip geldi. Asi Napolili general Guglielmo Pepe 10.000 askerden oluşan bir kuvvete komuta ederken, Avusturyalı general Johann Frimont yaklaşık 14.500 askerden oluşan bir orduya komuta ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">I. Joseph Wenzel</span>

I. Josef Wenzel, çoğunlukla sadece Wenzel olarak anılmaktadır. 1712-1718 ve 1748-1772 yılları arasında Lihtenştayn Prensi ve 1732-1745 yılları arasında Lihtenştayn taht naibi olarak görev yapmıştır. Kendisi sıradaki varis olmamasına rağmen ilk olarak uzaktan kuzeni I. Hans-Adam'ın yerine geçmiştir. Asıl varis amcası Anton Florian'dı, ancak aile arasında pek sevilmiyordu ve bu nedenle Hans-Adam vâris olarak Josef Wenzel'i tercih etmiştir. Daha sonra 1718'de Rumburk Kontluğu karşılığında prensliğini devretmeye karar verdi. Otuz yıl sonra yeğeni Prens Johann Nepomuk Karl'ın erkek çocuğu olmadan ölmesinin ardından Lihtenştayn'ı tekrar devralmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Franz Joseph (Lihtenştayn Prensi)</span>

Franz Joseph I, Lihtenştayn Prensi, asıl adı Franz de Paula Josef Johann Nepomuk Andreas, 1772'de ölene kadar Lihtenştayn Prensiydi.