İçeriğe atla

José Ortega y Gasset

Jose Ortega y Gasset
Tam adıJose Ortega y Gasset
Doğumu9 Mayıs 1883(1883-05-09)
Madrid, İspanya
Ölümü18 Ekim 1955 (72 yaşında)
Madrid, İspanya
BölgesiBatı felsefesi
OkuluPragmatizm, Vitalizm, Varoluşçuluk

José Ortega y Gasset (9 Mayıs 1883, Madrid - 18 Ekim 1955, Madrid), İspanyol filozof.

Hakkında

Madrid ve Alman üniversitelerinde okudu. 1910'da doğduğu kente (Madrid) dönerek metafizik profesörü oldu. Çeşitli dergiler çıkararak İspanya'da kültür ve edebiyatı yeniden canlandırma hareketinde önemli bir isim oldu. La Revista de Occidente bu dergilerin en tanınmışıdır.

İç savaşın çıkmasıyla İspanya'dan ayrılan Gasset, önce Fransa'da, sonra Arjantin'de yaşadı. Yaşamının son yıllarında tekrar İspanya'ya döndü ve 1955'te Madrid'te öldü.

Ne söylediği kadar nasıl söylediğine de önem veren bu İspanyol filozof, Camus'ye göre "Nietzsche'den sonra belki de en büyük Avrupalı yazar"dır. Varoluşçu düşünce içerisinde anılması gereken önemli düşünürdür.

Kültürel ve siyasi açıdan muhafazakâr biri olan Gasset, tıpkı diğer varoluşçu düşünürler gibi, insan söz konusu olduğunda, varoluşun özden önce geldiğini söyler. Ona göre, taşa bir varoluş verilmiştir, onun olduğu şey olması için çarpışması, mücadele etmesi gerekmez. Oysa insan, içinde bulunduğu her anda, varoluşunu yeniden yaratmak, özünü belirlemek durumundadır.

1948'de Hans Breider tarafından Würzburg'daki Bayerischen Landesanstalt für Wein-, Obst- und Gartenbau'da yaratılan üzüme José Ortega y Gasset'in adı yani Ortega adı verilmiştir.[1]

Başlıca yapıtları

  • Adán el parasío (1910: Âdem Cennette)
  • Meditaciones del Quijote (1914: Kişot Üzerine Düşünceler)
  • El tema de nuestro tiempo (1923: Çağımızın Konusu),
  • España invertebrada (1922: Omurgasız İspanya)
  • La Rebelión de las masas (1929: Kitlelerin Ayaklanışı)
  • Origen y epílogo de la filosofía (1960: Felsefenin Kökeni ve Geleceği)

Gasset'nin bitiremediği büyük yapıtının derslerinde de kullandığı uzun bir bölümü, 1957'de El hombre y la gente (İnsan ve Herkes) adıyla yayımlandı. Ortega y Gasset'nin Türkçedeki ilk kitabı 1968 yılında May Yayınları tarafından çıkarılan Kitlelerin Ayaklanışı(')dır.

Kaynakça

Genel
Özel
  1. ^ GmbH, Deutsches Weininstitut. "Ortega". ドイツワイン (Japonca). Erişim tarihi: 22 Eylül 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Madrid</span> İspanyanın Madrid ilinde belediye

Madrid, İspanya'nın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehrin yaklaşık 3,4 milyon nüfusu ve yaklaşık 6,7 milyon metropoliten alan nüfusu vardır. Avrupa Birliği'nin (AB) en büyük ikinci şehridir ve tek merkezli metropoliten alanı AB'nin en büyük ikinci alanıdır. Şehir 604,3 kilometrekarelik coğrafi alanı kapsamaktadır. Madrid, İber Yarımadası'nın orta kesiminde Manzanares Nehri üzerinde yer almaktadır. Hem İspanya'nın hem de çevresindeki Madrid Özerk Topluluğu'nun başkenti olan şehir, aynı zamanda ülkenin siyasi, ekonomik ve kültürel merkezidir. Şehir, en yakın deniz kıyısından yaklaşık 300 km uzaklıkta yüksek bir düzlükte yer almaktadır. Madrid'in ikliminde yazlar sıcak, kışlar ise serin geçer.

<span class="mw-page-title-main">Miguel de Unamuno</span> İspanyol yazar

Miguel de Unamuno, İspanyol Bask düşünür, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Varoluşçuluk</span> Felsefi ve edebi akım

Varoluşçuluk veya egzistansiyalizm, 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyılda kendi içlerindeki derin öğretisel farklılıklarına karşın felsefi düşüncenin salt düşünen özne ile değil eyleyen, duyumsayan, yaşayan bir birey olarak insan öznesi ile başladığı inancını paylaşan belli başlı Avrupalı filozofların çalışmalarına karşılık gelen terim. Varoluşçu düşüncede her ne kadar 'özgürlük' yaygın olarak tepe nokta kabul edilse de akımın ilksel erdemi, otantisitedir. Varoluşçuluğa göre bireyin başlangıç noktası "varoluşsal tutum" olarak adlandırılan tutumla, yani görünürde anlamsız veya absürt bir dünya karşısında bir kopma ve keşmekeşlik duygusu ile nitelenir. Pek çok Varoluşçu, geleneksel ya da akademik felsefeyi biçim ve biçemsel yönden gerçek insan deneyiminden fazlasıyla soyut ve uzak olarak görmüştür. Ruhbilimsel ve kültürel devinimlerin bireysel deneyimlerle birlikte var olabileceğini savunan bu felsefi akımda, erdemlilik ve bilimsel düşünce birlikteliğinin insan var oluşunu anlamlandırmak için yeterli olamayacağını, bundan dolayı mevcut birlikteliğin gerçek değer yargıları içinde yönetilen ileri düzey bir kategori olduğu düşünülmüştür. İnsanın varoluşunu anlamlandırma, kesin olarak bahsedilen bu otantik gerçeklikle mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Paul Sartre</span> Fransız filozof (1905-1980)

Jean-Paul Charles Aymard Sartre, Fransız yazar ve düşünür. Felsefi içerikli romanlarının yanı sıra her yönüyle kendine özgü olarak geliştirdiği Varoluşçu felsefesiyle de yer etmiş; bunların yanında varoluşçu Marksizm şekillendirmesi ve siyasetteki etkinlikleriyle 20. yüzyıl'a damgasını vuran düşünürlerden biri olmuştur. Sartre, bir anlatıcı, denemeci, romancı, filozof ve eylemci olarak yalnızca Fransız aydınlarının temsilcisi olmakla kalmamış, özgün bir entelektüel tanımlamasının da temsilcisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Jose Echegaray</span>

Jose Echegaray y Eizaguirre İspanyol oyun yazarı ve politikacı. İspanyol tiyatrosunun gelişimine büyük katkı sağladı; eserleri Avrupa çapında sahnelendi. Siyaset hayatında ise ekonomi bakanlığına kadar yükseldi; İspanya Merkez Bankası'nı kurdu ve banknot basımını sağladı. 1904 yılında Frédéric Mistral ile birlikte edebiyat dalında Nobel Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Camilo José Cela</span>

Camilo José Cela, İspanyol yazar. "Karanlık gerçekçi" olarak tanımlanan üslubuyla 100'den fazla esere imza attı. İspanyol edebiyatının Cervantes'ten sonra en önemli ismi olarak anıldı. 1989'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Dasein</span>

Dasein, Almanca varoluş anlamına gelen ve Martin Heidegger tarafından Varlık ve Zaman adlı eserinde kullanılan bir terimdir. Heidegger'in asıl ilgi alanı "Varlığın Anlamı"dır; fakat bunun aslında özellikle insan varlığı için "Bazı varlıkların varlığının kipi" olduğunu söyler. Varlığın anlamı "Varoluş'un analizi" yoluyla keşfedilmelidir savını işler. Bu ona göre varlık konusunda Antik Yunan düşünürlerinden beri süregelen kördüğümü çözecek tek yoldur. Varlığa bir yaklaşım sağlayabilmek, şeylerin değil varlığın kipinin incelenmesine bağlıdır ve bize en açık olan varlık kipi kendi varlığımızdır yani varoluşumuzdur.

<span class="mw-page-title-main">Alejandro Casona</span>

Alejandro Casona 1927 Nesli'ne bağlı İspanyol şair ve oyun yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eurovision Şarkı Yarışması'nda İspanya</span>

İspanya, Eurovision Şarkı Yarışması'na ilk kez 1961 yılında, Radiotelevisión Española (TVE) isimli kamusal yayın kuruluşunun Avrupa Yayın Birliği'nin aktif bir üyesi olmasının ardından katılmıştır. İspanya 1961 yarışmasında yarışan 16 ülkeden bir tanesidir. O yıldan bu yana ülke yarışmadan hiç çekilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Saúl Ñíguez</span>

Saúl Ñíguez Esclápez Atlético Madrid'de orta saha pozisyonunda görev yapan İspanyol millî futbolcudur.

Francisco Morazán 1830-1839 yılları arasında Orta Amerika Federal Cumhuriyeti başkanlığı da yapan siyasetçi. Orta Amerika başkanı olmadan önce Honduras devlet başkanı idi. 11 Kasım 1827 tarihinde yapılan La Trinidad Savaşı ile popülaritesi arttı. Savaştan sonra 1842 yılında idamına kadar, Morazán Orta Amerika'nın siyasi ve askeri alanında önemli bir yere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol milliyetçiliği</span> İspanyanın birliğini savunan siyasî ideoloji

İspanyol milliyetçiliği, İspanyolların bir millet olduklarını savunan ve kültürel birlikteliği amaçlayan milliyetçiliktir. Genel anlamda siyasal ve toplumsal hareketler ile İspanyol kültürüne, diline ve tarihine karşı bir sevgiden esinlenerek oluşmuştur. İspanyol milliyetçileri sık sık İspanya içindeki Bask ve Katalan milliyetçiliği gibi diğer milliyetçi hareketleri reddederler.

<span class="mw-page-title-main">Madrid Complutense Üniversitesi</span>

Madrid Complutense Üniversitesi İspanya, Madrid'de bulunan ve dünyanın en eski üniversiteleri arasında yer alan bir devlet üniversitesidir. Üniversite her yıl 86.000'in üzerinde öğrenci kabul edip, İspanya'nın en iyi üniversiteleri arasında yer almaktadır. Madrid'in Ciudad Universitaria semtinin tümünü kapsayan geniş bir kampüsü bulunan üniversitenin, Pozuelo de Alarcón yörekentinin Somosaguas semtinde de yerleşkesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Emilia Pardo Bazán</span>

Emilia Pardo-Bazán y de la Rúa-Figueroa ya da kısaca Emilia Pardo Bazán, kontes Pardo Bazán, İspanya'ya Natüralizm'i getiren İspanyol bir soylu ve aristokrat yazar, gazeteci, feminist, deneme yazarı, edebiyat eleştirmeni, şair, tiyatro yazarı, çevirmen, editör, profesör ve konuşmacıydı. Kadın hakları ve feminizm konusundaki fikirleriyle bir öncüydü. Kadınların eğitiminin temel bir gereksinim olduğunu belirterek bu hakkı talep etti ve her çalışmasının önemli bir bölümünü bu fikri savunmaya adadı. Edebi eserlerinin arasında en tanınmış olanlarından biri Ulloa Malikaneleri'dir («Los pazos de Ulloa») (1886).

<span class="mw-page-title-main">José Ferrater Mora</span>

José María Ferrater Mora, Katalan filozof, denemeci ve yazar. 20. yüzyılın en önde gelen Katalan filozofu olarak kabul edilir. Diccionario de filosofía ve Varlık ve Ölüm: Bütünleşmeci Felsefenin Anahatları da dahil olmak üzere 35'ten fazla kitabın yazarıdır. Çalıştığı konular ontoloji, felsefe tarihi, metafizik, antropoloji, tarih ve kültür felsefesi, epistemoloji, mantık, bilim felsefesi ve etiktir. Ayrıca birkaç film yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Antonio Gasset</span> İspanyol gazeteci, televizyon sunucusu ve sinema eleştirmeni

Antonio Gasset Dubois, İspanyol gazeteci, televizyon sunucusu ve sinema eleştirmeni.

<span class="mw-page-title-main">José Millán-Astray</span>

José Millán-Astray İspanyol komutan, İspanyol Lejyonu kurucusu ve İspanya İç Savaşı sonrasında Franco İspanyası'nın ilk dönem önde gelen isimlerindendi. Astray savaş sırasında çok çeşitli yerinden yaralandığı için sakattı. Muhafazakâr ancak Franco karşıtı Miguel de Unamuno ile giriştiği kavgayla bilinir.

<span class="mw-page-title-main">José Luis Sampedro</span>

José Luis Sampedro Sáez, "daha insancıl, daha şefkatli, halkların onurunu geliştirmeye yardımcı olabilecek" bir ekonomiyi savunan İspanyol bir ekonomist ve yazardı. 1990'dan bu yana Real Academia Española'nın akademisyeni, İspanya Sanat ve Edebiyat Nişanı, Menéndez Pelayo Uluslararası Ödülü (2010) ve İspanyol Edebiyatı Ulusal Ödülü'nün (2011) sahibidir. İspanya'daki kemer sıkma karşıtı hareketin önde gelen isimlerinden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ortega (üzüm)</span>

Ortega beyaz şarap yapımında kullanılan bir üzüm çeşididir. 1948'de Hans Breider tarafından Würzburg'daki Bayerischen Landesanstalt für Wein-, Obst- und Gartenbau'da yaratıldı ve 1981'de çeşit korumasıyla piyasaya sürüldü. Müller -Thurgau ve Siegerrebe arasında bir melezdir. Breider, bu türe İspanyol şair ve filozof José Ortega y Gasset'in adını vermeyi seçti.