İçeriğe atla

John Langshaw Austin

John Langshaw Austin
Doğumu26 Mart 1911(1911-03-26)
Lancaster, Lancashire, İngiltere
Ölümü8 Şubat 1960 (48 yaşında)
Oxford, İngiltere
Çağı20. yüzyıl felsefesi
BölgesiBatı felsefesi
OkuluSıradan dil felsefesi, dilbilimsel felsefe, analitik felsefe
İlgi alanlarıDil felsefesi, zihin felsefesi, algı felsefesi, etik
Önemli fikirleriSözeylem, performative utterance, sıradan dil felsefesi
Etkilendikleri
Etkiledikleri

John Langshaw Austin, OBE, FBA (26 Mart 1911, Lancaster, İngiltere - 8 Şubat 1960, Oxford, İngiltere), gündelik dili incelemek suretiyle insan düşüncesini analiz etmeye çalışan ve söz eylem kuramını geliştiren İngiliz dil felsefecisidir.

Hayatı

Lancester'da doğmuş ve Oxford'da Balliol Koleji'nde akademik eğitimini almıştır. 1952 yılından ölümüne kadar Oxford Üniversitesi'nde ahlak derslerine profesör olarak katılmıştır. Oxford'da bulunan en hatırı sayılır ahlak profesörlerinden biridir.

Austin, esasında ahlak'tan daha çok dil felsefesiyle ilgilenmiştir. Özellikle 1955 yılında How to Do Things with Words (tr. Söylemek ve Yapmak) adlı eseri ve ölümünden sonra yayınlanan ders notları sayesinde Austin, söz eylem kuramının kurucusu olarak kabul görmüştür.

Felsefi fikirleri

Austin, How to Do Things with Words eserinde doğru veya yanlış olarak nitelendirilebilecek cümlelerin genel ifadeler içinde sadece küçük bir yer kapladığını savunur. Bazı ifadeler doğruluk-yanlışlık içermek yerine söylenmeleri ile beraber bir eylem haline gelirler. İleri sürdüğü ilk teorisinde performatif (uygulayıcı) ve konstatif (oluşturucu) kavramları arasında fark olduğunu belirtmiştir.

Performatif ifadeler, başarı veya başarısızlık olarak adlandırılabilirken, konstantif ifadelerin doğru ya da yanlış olarak değerlendirilebileceğini belirtmiştir. Daha sonraları Austin bu teorisini reddederek, her ifadenin eşzamanlı ve 3 boyutlu olduğunu ileri sürmüştür. Bunlar:

  • Düz söz, bir sözlüğe ait olup, dilbilgisine sahip kelimelerin ifadeleridir. Bu aşamada kelimelerin gerçekliklerinin ölçümü yapılabilir.
  • Edim söz, ifadelerin görev ve rollerinden bahseder. Örneğin, bir özür dileme, bir emir verme ya da tespit edilen bir şeyi söyleme gibi.
  • Etkisöz, ifadenin dolaysız aktarılmasıdır. Örneğin; verilen bir sözün tutulması olgusu.

Austin'in edimsöz eylemi başarı koşullarının var olduğunu iddia etmiştir. Bu koşullar, öncelikli şart olarak eylemlerin icra edilmesini gerektirir. Austin, bu eylemlerin icrasının, belirli uzlaşılmış sonuçlara bağlı olduğunu belirtmiştir.

How to Do Things with Words (Söz-eylem kuramı) Austin'in asıl eseridir. Ancak bunun yanı sıra Philosophical Papers (tr. Felsefe Yazıları) ve Sense and Sensibilia (tr. Algı ve Duyarlılık) eserleri de ölümünden sonra yayımlanmıştır.

Metnin orijinal basımı Austin'in el yazması şeklindedir (Bodleian Library, MS. Eng. Misc. C. 394/5) ve aynı başlık altında derse misafir olarak katılan birinin tuttuğu, 1955 yılında Austin'in Harvard'da William James Lectures (tr. William James Dersleri) ders notları da vardır.

Eserleri

Kitapları

  • Sense and Sensibilia (Austin)|Sense and sensibilia. 1959. Oxford: Oxford UP, 1964.
  • Philosophical Papers. Ed. J. O. Urmson and G. J. Warnock. Oxford: Oxford UP, 1961, 1979.
  • How to do things with Words: The William James Lectures delivered at Harvard University in 1955. Ed. J. O. Urmson. Oxford: Clarendon, 1962. ISBN 0-674-41152-8 (Türkçesi: Söylemek ve Yapmak Harvard Üniversitesi 1955 William James Dersleri, (Çeviren: R. Levent Aysever), Metis Yayınları, 2009)

Makaleleri

  • "How to Talk: Some Simple Ways", Proceedings of the Aristotelian Society, Vol.53, (1953), pp. 227–246.
  • "Other Minds". In Austin, J.L. Philosophical Papers (ed. J. O. Urmson & G. J. Warnock], Oxford University Press, (Oxford), 1961 [Originally published in 1946].
  • "Performative Utterances"" in Austin, Philosophical Papers (ed. J. O. Urmson & G. J. Warnock, Oxford, 1961.
  • "A Plea for Excuses". 3 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In Austin, Philosophical Papers (ed. J. O. Urmson & G. J. Warnock), Oxford, 1961.
  • "Performative-Constative" in The Philosophy of Language (ed. John R. Searle), Oxford: Oxford UP, 1971. 13-22.
  • "Three Ways of Spilling Ink", The Philosophical Review, Vol.75, No.4, (October 1966), pp. 427–440.

Ayrıca bakınız

  • Performativite

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">William James</span> Amerikalı filozof ve psikolog (1842–1910)

William James, psikolojide işlevselcilik hareketinin öngörücüsü, pragmatizmin öncüsü Amerikalı filozof ve psikologdur.

<span class="mw-page-title-main">Harvard Üniversitesi</span> ABD, Massachusettste kurulu vakıf üniversitesi

Harvard Üniversitesi, Amerika Birleşik Devletleri'nde Massachusetts eyaletinin Cambridge şehrinde bulunan ve alanında dünyanın en önde gelen üniversitelerinden biri olarak tanınan özel bir yükseköğretim kurumudur. 1636 yılında kurulan ve Ivy League üyesi olan Harvard Üniversitesi, ABD'de hâlâ eğitim vermekte olan en eski yükseköğretim kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Charles Sanders Peirce</span> Amerikalı filozof, mantıkçı ve matematikçi (1839–1914)

Charles Sanders Peirce, pragmatizm akımının isim babası olmuş, daha sonra da pragmatist yöntemin ana hatlarını çizmiş olan Amerikalı filozoftur. Felsefede bilgi konusuna öncelik vermiş başlamış ve Aristoteles'in düzeni doğada bulan nesnel yaklaşımı ile Kant'ın bilgideki düzenin zihnin eseri olduğunu dile getiren öznel yaklaşımının bir sentezini yapmıştır. Kavram, fikir ve kuramlarımızın doğruluklarını, onların yararlılıklarıyla özdeşleştiren Peirce'e göre, yöntem öncelikle düşüncelerimizi açık ve seçik hale getirmekten oluşur ve bu yöntem sayesinde felsefe bir bilime dönüşecektir.

<span class="mw-page-title-main">Willard Van Orman Quine</span> Amerikalı filozof (1908 – 2000)

Willard Van Orman Quine, analitik felsefe geleneğinden Amerikalı filozof ve mantıkçı. "Yirminci yüzyılın en etkili filozoflarından biri" sayılır. 1930'dan 70 yıl sonraki ölümüne kadar Quine sürekli olarak Harvard Üniversitesi ile öyle ya da böyle yakından ilgiliydi, önce bir öğrenci; sonra da bir profesör olarak. 1956-78 yıllarında Harvard Edgar Pierce Felsefe Kürsüsünde ders verdi.

<span class="mw-page-title-main">Gilbert Ryle</span>

Gilbert Ryle (1900-1976), çağdaş İngiliz filozofudur. Dil felsefesi geleneği içinde yer alır. Ludwig Wittgenstein'ın felsefi sorunlara yaklaşımını paylaşan İngiliz sıradan dil filozofları kuşağının bir temsilcisiydi. Aristoteles'ten etkilenip, Edmund Husserl ve Meinong'la da ilgilenen Ryle'ın en önemli iki kitabı Zihin Kavramı ve İkilemler'dir.

"Tanrı öldü" (Almanca:

Tanrı öldü. Tanrıdan geriye bir ölü kaldı. Ve onu biz öldürdük. Kendimizi nasıl avutacağız, biz katillerin katilleri? Neydi bıçaklarımızın altında ölümüne kan döken, dünyanın sahip olmuş olduğu bu en kutsal ve en kudretli şey: bu kanı kim silecek üzerimizden? Kendimizi temizlememiz için hangi su var? Hangi kefaret bayramlarını, hangi kutsal oyunları icat etmemiz gerekecek? Fazla büyük değil mi bize, bu amelin yüceliği? Sırf ona layık görünmek için bizim de tanrı olmamız gerekmez mi?

<span class="mw-page-title-main">Judith Butler</span> Amerikalı filozof

Judith Butler, feminist felsefe, kuir (queer) kuram, siyaset felsefesi ve etik dallarına katkı sağlamış Amerikalı postyapısalcı filozof. Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de Retorik ve Karşılaştırmalı Edebiyat bölümlerinde profesör olmanın yanı sıra European Graduate School'da Hannah Arendt Felsefe Profesörü'dür. Butler 1984'te Yale Üniversitesi'nden, akabinde Arzu Özneleri: Yirminci Yüzyıl Fransa'sında Hegelci Yansımalar adıyla basılan felsefe dalında doktora derecesi aldı.

<span class="mw-page-title-main">Edmund Phelps</span> Amerikalı ekonomist

Edmund Strother Phelps, Jr., Amerikalı ekonomist. 2006 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. 1982'den beri Columbia Üniversitesi'nde profesör olan Phelps, ayrıca Columbia'da Kapitalizm ve Toplum Merkezi'nin direktörüdür.

Peter Frederick Strawson, Britanyalı filozof, gündelik dil felsefesinin en önemli temsilcilerinden olan çağdaş düşünür. 1968-1987 yılları arasında Oxford Üniversitesi'nde Waynflete metafizik felsefesi profesörü olarak çalıştı.

Herbert Paul Grice İngiliz dil felsefecisi. Mesleki yaşamının son yirmi yılını Amerika Birleşik Devletleri'nde geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">John Searle</span> Amerikalı filozof

John Rogers Searle Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de Slusser profesörü olarak görev yapan Amerikalı felsefecidir. 31 Temmuz 1932 Colorado, Denver doğumlu John Rogers Searle Amerikalı bir filozoftur. İlgilendiği esas alanlar; dil felsefesi, aklın felsefesi ve metafiziğin alanlarıdır. Kaliforniya'daki Berkeley Üniversitesi'nde profesör olarak çalıştı. Üniversitenin cinsel taciz politikasını ihlal ettiği tespit edildiği için 2019 yılında görevine son verildi.

<span class="mw-page-title-main">Euthyphron ikilemi</span> Platonun yarattığı, ahlakın kökeni üzerine etik problem

Euthyphron ikilemi ya da İlahi buyruk teorisi ilk kez Platon'un Euthyphron ile diyaloğunda ortaya atılmış olan felsefi ve teolojik problem. Kısaca "ahlaki davranışlar tanrı tarafından emredildiği için mi ahlakidir, yoksa ahlaki olduğu için mi tanrı tarafından emredilmiştir" şeklinde bir sorudan ibarettir ve 2400 yıldır din felsefesinin temel sorularından biri olmuştur. İkilem tek tanrılı dinlerdeki teolojik tartışmalarda küçük bir farklılıkla yeniden kurulmuştur. İkilemde ya birinci ya ikinci seçenek tercih edilmek zorunda kalınmış, Hristiyanlıkta Ockham ile Augustinus, İslamiyette de Eş'ariyye ve Mutezile akımları iki farklı ucu desteklemiştir. Din felsefesindeki bu tartışma bugün de canlılığını korumaktadır.

<span class="mw-page-title-main">William Whewell</span> 19. yüzyıl İngiliz bilim insanı ve ilahiyatçısı

William Whewell İngiliz polimat, bilim insanı, Anglikan rahip, filozof, teolog ve bilim tarihçisiydi. Trinity College, Cambridge'in usta hocalarındandı. Orada öğrenciyken, hem şiir hem de matematik alanında fark yarattı.

Feminist etik, geleneksel etik teorilerinin, çoğunlukla erkek egemenliğinde olduğu için, kadının ahlaki deneyimine az değer verildiği inancına dayanan bir etik yaklaşımdır ve bu nedenle etiği dönüştürmek için bütüncül bir feminist yaklaşımla yeniden şekillendirmeyi seçer.

Edimsellik, performativite, performatiflik veya icra edicilik, J. L. Austin'in 1955 tarihli How to Do Things with Words isimli kitabında ortaya atılmış bir terim olup, söylenişi aynı zamanda bir eylem olan sözcük veya cümleler anlamına gelir (sözeylem). Örneğin nikah memurunun ‘Sizi karı–koca ilan ediyorum’ deyişi buna örnek olarak verilebilir. Austin'den sonra bu terim John Searle, Jacques Derrida ve Judith Butler gibi düşünürler tarafından da kullanılıp farklı bağlamlara uyarlanmıştır. Antropoloji, sosyal coğrafya, kültürel coğrafya, ekonomi, toplumsal cinsiyet çalışmaları, hukuk, dilbilim, performans çalışmaları, tarih, işletme, felsefe gibi çok çeşitli alanlarda uygulamaları olan bir kavramdır.

Susan Rose Wolf, şu anda Chapel Hill'deki Kuzey Karolina Üniversitesinde Edna J. Koury Felsefe Profesörü olan Amerikalı bir ahlak filozofu ve eylem filozofudur. Daha önce Johns Hopkins Üniversitesinde (1986–2002), Maryland Üniversitesinde (1981–1986) ve Harvard Üniversitesinde (1978–1981) ders verdi.

Peter Achinstein, Johns Hopkins Üniversitesi'nde Amerikalı bir bilim filozofudur.

Sir Hamilton Alexander Rosskeen Gibb, H. A. R. Gibb olarak bilinir, İskoç tarihçi ve Oryantalisttir.

<span class="mw-page-title-main">Saf gerçekçilik</span>

Saf gerçekçilik, algı felsefesi ve epistemolojide duyuların bize nesnelerin gerçekte oldukları gibi doğrudan farkındalığını sağladığını söyleyen fikridir. Doğrudan gerçekçilik olarak anıldığında, saf gerçekçilik genellikle dolaylı gerçekçilik kavramıyla karşılaştırılır.

Sözeylem, aynı zamanda bir eylem teşkil eden sözler için kullanılan dil felsefesi ve dilbilim terimi. Konuşucunun yalnızca bilgi sunmayıp aynı zamanda bir eylem gerçekleştirdiği söylemlerdir. Örneğin, "Kimchi istiyorum; rica etsem onu bana uzatır mısınız?" ifadesi, konuşmacının kimchiyi elde etme arzusunu ifade etmesinin yanı sıra birisinin kimchiyi kendisine uzatması için bir talep sunması nedeniyle bir sözeylem olarak kabul edilir.