İçeriğe atla

John Hanning Speke

John Hanning Speke (d. 4 Mayıs 1827 – 15 Eylül 1864) İngiliz kâşif Afrika ve Nil Nehrinin kaynağını araştırdı. Nehrin kaynağını bulmuştur.

Richard Burton ile Afrika'ya yolculuk

John Hanning Speke

Rirchard Burton ile nehrin kaynağını bulmak üzere "Londra Kraliyet Coğrafya Derneği" tarafından görevlendirildi. Speke, Burton'un yardımcısı olarak atandı. Grup liderliği, planmacılık vb. görevleri üstlendi. Nehrin kaynağını, Ujiji Denizi olarak düşünüyorlardı. 30 eşek, iki yıl yetecek kadar erzak ile yolculuk başladı. Afrika'da uzun süren yolculuk ardından, Ujiji Denizi'ne vardılar. Ancak, bölgedeki yerlilerden aldığı bilgiler ve göle olan akıntı yönü nedeniyle, Nil Nehri'nin kaynağının Ujiji Denizi olmadığını anladılar. Hayal kırıklığına uğramış olarak, Arabistan'a gittiler. Orada, uzun süren bir misafirlikten sonra Richard Burton ile yolları ayrıldı. Speke, Nil Nehrinin kaynağını bulmak üzere ikinci yolculuğa çıktı. Bu sefer, kaynağı bulmak için kararlıydı. Çünkü, etraftakilerin söylediği bilgiler nedeniyle; Nyanza Gölü'nün Nil Nehrinin kaynağı olduğunu düşünüyordu. Nitekim, öyleydi de.

James Grant ve ikinci yolculuk

1860 baharında, Speke ve yardımcısı James Grant, Afrika'ya doğru yola çıktılar. Nyanza Gölü'nün güney ucundaki "Karagwe"ye varmaları 1861'in sonunu buldu. 1862 yılının Ocak ayında, genç Kral I. Mutesa ile karşılaştıkları Uganda'ya giren ilk Avrupalılar oldular. Uganda yerlileri, onlara şenlikler düzenledi. Burada Temmuz'a kadar kalarak yeniden yola koyuldular. Kısa süre sonra Grant, ağır hastalandı. Speke, onun iyileşmesini beklemeyip yoluna yalnız devam etti. 21 Temmuz 1862'de vardığı Nyanza Gölü'nün kıyısında durdu. Burasının, Nil Nehrinin kaynağı olduğuna emindi. Ancak, yeterince kanıt toplamadan Londra'ya döndü.

Sır dolu bir ölüm

Speke ve Grant, zaferle yurda döndüler; ancak Speke'in bulguları konusunda hâlâ kuşkular vardı. Tartışmaya son vermek amacıyla Burton'ın da bulunacağı, bilim adamlarından oluşan bir jürinin önünde bir açık oturum yapılması kararlaştırıldı. Ancak Speke, Eylül 1864'te, açık oturumdan bir gün önce, kaza kurşunu sonucu öldü. Bu olayın üzerine, Speke'in parlak bir zekâya sahip Richard Burton ile yüzleşmeyi göze alamadığı için intihar ettiği iddia edildi. Yıllar sonra, kâşif ve gazeteci H. M. Stanley, Nyanza Gölü'nün Nil Nehri'nin kaynağı olduğunu kanıtladı. Bunun üzerine, gölün kıyısına "Speke" adına bir anıt dikildi. Anıt üzerinde; "Speke'in anısına - Victoria Nyanza ve Nil - 1864" yazılıdır.

Ayrıca bakınız

  • Richard Burton

Kaynakça


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uganda</span> Doğu Afrikada bulunan bir ülke

Uganda ya da resmî adıyla Uganda Cumhuriyeti, Afrika kıtasının doğu kesiminde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir kara ülkesidir. Ülkenin sınır komşularını kuzeyde Güney Sudan, doğuda Kenya, güneyde çoğu sınırı Victoria Gölü ile oluşan Tanzanya, güneybatıda Ruanda ve batıda ise Kongo Demokratik Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Kampala'dır.

<span class="mw-page-title-main">İbn Battuta</span> Arap Mağribî seyyah ve kâşif (1304–1369)

İbn-i Battuta, Orta Çağ'da yaşamış olan Berberî Mağrip bilgini, kaşifi ve seyyahıdır. Rıhletü İbn Battûta diye bilinen seyahatnâmenin yazarıdır. Maliki mezhebine mensuptur. İbn-i Battuta, büyük ölçüde modern öncesi tarihte diğer tüm ünlü kaşiflerden daha fazla seyahat etmiş, toplam 117.000 km ile Zheng He'yi yaklaşık 50.000 km ve Marco Polo'yu da 24.000 km ile geride bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mississippi (nehir)</span> Kuzey Amerika kıtası ve ABDnin en uzun akarsuyu.

Mississippi Nehri, Kuzey Amerika'nın en uzun nehridir. Çok büyük bir kısmı ABD (%98.5) ve birazı da Kanada sınırları içinde akar. Kolları olan Missouri ve Jefferson nehirleriyle birlikte toplam uzunluğu 6.275 km'yi bulur ve bu haliyle Nil, Amazon ve Yangtze nehirlerinden sonra dünyanın en büyük 4. nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika</span> Tek bir kıta veya kara kütlesi olarak birlikte ele alındığında Kuzey Amerika ve Güney Amerika

Amerika veya Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'de Yeni Dünya olarak adlandırılan bölgede, Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve bunlara bağlı adalardan meydana gelen kıtalar ve adalar topluluğu. Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'deki kara alanının çoğunu kapsar ve Yeni Dünya'yı oluşturur. Amerika sözcüğü birçok dilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) anlamında da kullanıldığı için kavram karmaşasına neden olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Victoria Gölü</span> Afrikanın doğusunda bir göl

Victoria Gölü, Afrika'nın doğusunda Tanzanya, Uganda ve Kenya topraklarında bulunan dünyanın en büyük ikinci tatlı su gölüdür. Afrika'nın en büyük gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Nijer Nehri</span> Gine, Mali, Nijer ülkelerinden geçerek Benin - Nijerya sınırının bir kısmını oluşturan ve Nijerya topraklarında Gine Körfezine dökülen yaklaşık 4000 km uzunluğunda bir nehir

Nijer Nehri, 4.000 kilometreyi aşan uzunluğuyla Batı Afrika'daki en büyük nehirdir. Gine, Mali, Nijer ülkelerinden geçerek Benin - Nijerya sınırının bir kısmını oluşturur ve Nijerya topraklarına sokularak bir delta yapar ve Atlas Okyanusu'nun bir kolu olan Gine Körfezi'ne sularını boşaltır. Doğduğu kaynaktan döküldüğü yerin doğrultusu bir hilâli andırır.

<span class="mw-page-title-main">Saint Lawrence Nehri</span>

Saint Lawrence Nehri ya da Aziz Lawrence Nehri, güneybatı-kuzeydoğu istikameti yönünde akan ve Kuzey Amerika kıtasının orta bölgelerinden geçen büyük bir nehirdir. Nehir, Büyük Göller'i Atlas Okyanusu'na bağlar. Kanada'nın eyaletleri olan Québec ve Ontario boyunca ilerleyen nehir, aynı zamanda iki eyaletin sınırının bir bölümünü de oluşturur. Nehir, güneyde Ontario (Kanada) ile New York (ABD) arasında doğal uluslararası sınırı da belirler.

<span class="mw-page-title-main">David Livingstone</span> Britanyalı misyoner ve kâşif

David Livingstone, İskoç misyoner ve kâşif. Livingstone, Afrika'nın güney, orta ve doğu kesimlerinde 30 yıl boyunca yürüttüğü misyonerlik ve keşif çalışmalarıyla Batı'nın Afrika'ya yönelik yaklaşımlarını büyük ölçüde biçimlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nil</span> Afrikadaki başlıca nehir ve dünyanın en uzun nehri

Nil, 6650 km. uzunluğu ile dünyanın en uzun nehridir. Havzası Afrika kıtasının onda birini kaplar. Güneyden kuzeye doğru akar ve Beyaz Nil, Mavi Nil ve Atbarah olmak üzere üç ana kolu vardır. Nehrin en uzaktaki kaynağı Burundi'de oğu Afrika Göller Bölgesi'ndeki Kagera Nehri olarak doğar ve Tanzanya, Ruanda ve Uganda sınırlarını oluşturarak Victoria Gölü'ne dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Mungo Park</span> İskoç doktor ve kâşif

Mungo Park İskoç doktor ve kâşif. Afrika kıtası ve Nijer Nehri ile ilgi önemli keşiflerde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Rene Auguste Caillie</span> Fransız kaşif (1799 – 1838)

Rene Auguste Caillie Fransız kâşif. Afrika kıtası ve Timbuktu ile ilgili önemli keşiflerde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Richard Francis Burton</span> Britanyalı misyoner ve kâşif

Richard Burton, Britanyalı kâşif ve misyoner.

<span class="mw-page-title-main">Henry Morton Stanley</span> Britanya kökenli Amerikalı gazeteci ve kâşif

Henry Morton Stanley Afrika'da keşif yapan ve David Livingstone'u aramakla görevlendirilmiş Galler kökenli Amerikalı gazeteci ve kâşif.

<span class="mw-page-title-main">Afrika Talanı</span> Afrika Talanı, Afrikanın talanı veya Afrikanın kapışılması; Yeni Sömürgecilik (1870–1914) döneminde 1881-1914 yılları arasında emperyalist Avrupa sömürge imparatorlukları tarafından Afrika kıtasının işgal edilip paylaşılması

Afrika Talanı, Afrika'nın talanı veya Afrika'nın kapışılması; Yeni Sömürgecilik (1870–1914) döneminde 1881-1914 yılları arasında emperyalist Avrupa sömürge imparatorlukları tarafından Afrika kıtasının işgal edilip paylaşılması ve sömürgeleştirilmesi talan ve yarışı.

Dünyanın en uzun nehirleri listesi dünyada bulunan 1.000 km'den daha uzun olan nehir sistemlerini ihtiva eder. Uzunluk kavramı karmaşık ve tartışmalıdır. Değişik kaynaklar bir nehir sistemi hakkında bazen birbirinden farklı bilgiler vermektedir. Bilgi kaynaklarından farklı bilgiler verilmiş ise, eğer bu farklar büyük değilse bir ortalama verilmiştir ama eğer farklar çok büyükse değişik kaynaklardan verilen bilgiler ayrı ayrı parantez içine konulup verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bayuda Çölü</span>

Bayuda Çölü Sudan'da modern Hartum şehrinin kuzeyinde; Kadabas'in batısında; Nübye Çölü'nun güneyinde bulunmaktadır. Sahra Çölü'nün bir parçasıdır ve bu çölün doğu kısmını oluşturmaktadır. Çöl Nil Nehrinin 4. ve 6. Kataraktları (cataract) arasında yaptığı gayet büyük kavisin içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kagera Nehri</span> Ruandada bir nehir

Kagera Nehri, aynı zamanda Akagera Nehri veya Alexandra Nil olarak da bilinir, Nil'in yukarı kollarının bir bölümünü oluşturan ve Nil'e en uzaktaki kaynaktan su taşıyan bir Doğu Afrika nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Verney Lovett Cameron</span>

Verney Lovett Cameron, Orta Afrika'da keşifler yapmış İngiliz kâşif. 1875'te Ekvatoral Afrika'yı okyanustan okyanusa gezen ilk Avrupalı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand von Wrangel</span> Baltık Alman kâşifi

Baron Ferdinand Friedrich Georg Ludwig von Wrangel, bir Baltık Alman kâşifi, Rus İmparatorluk Donanması'nda denizci, Saint Petersburg Bilimler Akademisi'nin Onurlu Üyesi ve Rus Coğrafya Derneği'nin kurucusudur. Günümüz Alaska'sındaki Rus yerleşimlerinin valisi olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Florence Baker</span>

Florence, Lady Baker veya Florica Maria Sas; Barbara Szasz; Maria Freiin von Sass; Barbara Szasz; Barbara Maria Szasz; Barbara Maria Szasz Macaristan doğumlu İngiliz kaşiftir. Transilvanya'da doğdu. Ailesi ve erkek kardeşi, 8-9 Ocak 1849'da Nagyenyed'de yaklaşık 1000 Macar sivili öldüren Ioan Axente Sever ve Simion Prodan liderliğindeki Rumen yağmacılar tarafından öldürüldüğünde yetim kaldı. Macar ordusundan kalanlarla birlikte Osmanlı İmparatorluğu'na, Vidin'e kaçtı. Burada 1859'da Samuel Baker tarafından kurtarılana dek ortadan kayboldu..