İçeriğe atla

John Dupré

John A. Dupré
Doğumu3 Temmuz 1952 (72 yaşında)
Alma materOxford Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi
KurumuOxford Üniversitesi, Stanford Üniversitesi, Birkbeck Koleji, Exeter Üniversitesi

John A. Dupré (d. 3 Temmuz 1952), İngiliz bilim filozofudur. Yaşam Bilimleri Araştırma Merkezi Egenis'in direktörü ve Exeter Üniversitesi'nde felsefe profesörüdür.[1] Dupré'nin başlıca çalışma alanı biyoloji felsefesi, sosyal bilimler felsefesi ve genel bilim felsefesidir. Dupré, Nancy Cartwright, Ian Hacking, Patrick Suppes ve Peter Galison ile birlikte genellikle bilim felsefesinin "Stanford Okulu" olarak gruplandırılır.

Eğitimi ve kariyeri

Dupré, Oxford Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi'nde eğitim gördü ve Exeter'e taşınmadan önce Oxford, Stanford Üniversitesi ve Londra Üniversitesi Birkbeck Koleji'nde ders verdi.

2010 yılında Dupré, Darwinizm üzerine yaptığı çalışmalardan dolayı American Association for the Advancement of Science'a üye seçildi ve British Society for the Philosophy of Science'ın eski başkanıdır. 2018 yılında Bilim Felsefesi Derneği'nin (ABD) Başkan Yardımcısı (ve gelecek dönem başkanı) seçildi. 2020 yılında Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi Üyesi seçildi.[2]

Felsefi çalışmaları

Çoğulcu metafizik

Dupré, yaygın indirgemecilik kavramına karşı çoğulcu bir bilim modelini savunur. Fiziksel indirgemecilik, yüksek bilimlerde incelenen nesneler ile fizik tarafından incelenen nesneler arasında elde edilen nedensel veya meolojik bağlantılar nedeniyle tüm bilimin fiziksel açıklamalara indirgenebileceğini öne sürer. Örneğin, fiziksel bir indirgemeci, psikolojik gerçekleri (ilke olarak) nörolojik gerçeklere indirgenebilir ve bu da biyolojik gerçeklere indirgenebilir olarak görecektir. Biyoloji o zaman kimya terimleriyle açıklanabilir ve kimya o zaman fiziksel açıklama terimleriyle açıklanabilir. Bu tür indirgemecilik bilim adamları ve filozoflar arasında ortak bir konum olsa da, Dupré, dünyanın doğası gereği çoğulcu bir yapıya sahip olması nedeniyle böyle bir indirgemenin mümkün olmadığını öne sürmektedir.

Determinizm

İndirgemecilik için klasik bir argüman, her olayın yeterli bir fiziksel nedene sahip olması gerektiğine göre belirli bir nedensellik kavramına dayanır. Fiziksel etkileşimler bu nedenle tüm nedensel etkileşimleri açıklamak için yeterlidir. Bu varsayım altında, fiziksel koşulların tüm nedensel işi yaptığı göz önüne alındığında, psikolojik veya biyolojik gerçekler fiziksel gerçekler lehine elenebilir olmalıdır. Bu, diğer tüm fiziksel olmayan koşulları nedensel olarak gereksiz kılar.

Dupré, determinizmi ve her olayın fiziksel bir nedeni olduğu varsayımını reddederek bu sorundan kurtulmaya çalışır. Determinizm yerine, Dupré bir indeterministik, olasılıksal nedensellik kavramı önerir. Fikirleri Nancy Cartwright'tan etkilenmiştir.

Biyoloji felsefesi

Dupré, yaşam bilimleri topluluğundaki biyolojik araştırma programlarının önemli bir eleştirmenidir. Özellikle evrim-biyolojik hikâyeleri ve bunların sosyobiyoloji ve evrimsel psikoloji ile nasıl ilişkili olduğunu eleştirmektedir. Dupré, bu tür projelerin spekülatif kalması ve dünyadaki koşullar olarak araştırmacıların önyargılarını yansıtması gerektiğini savunmaktadır.

Dupré ayrıca biyolojik taksonominin ele alınmasıyla da ilgilenmektedir. Biyolojik sınıflandırmalar insanlar tarafından yapılır ve bu nedenle eleştiriye ve değişikliğe açıktır. Bu, özellikle insanların sınıflandırılması için geçerlidir - örneğin ırk veya cinsiyete göre. Dupré'nin bu alandaki argümanları, evrimci biyolog Stephen Jay Gould'un duygu ve eleştirilerini yansıtıp aynalamaktadır.

Çalışmaları

Kitapları

  • The Disorder of Things. Metaphysical foundations of the disunity of science. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 1993, 0-674-21260-6
  • Human Nature and the Limits of Science. Clarendon Press, Oxford 2003, 0-19-924806-0
  • Humans and Other Animals. Clarendon Press, Oxford 2002, 0-19-924709-9
  • Darwin's Legacy: What Evolution Means Today. Oxford: Oxford University Press, 2005, 978-0-19-280337-5
    • Darwin's Legacy: German translation Darwins Vermächtnis, Suhrkamp, Frankfurt/M. 2005, 978-3-518-29504-5;
    • Darwin's Legacy: Spanish translation El legado de Darwin. Qué significa hoy la evolución, Buenos Aires/Madrid, Katz editores S.A, 2006, 978-84-96859-10-4
  • Value-Free Science: Ideal or Illusion (with Harold Kincaid and Alison Wylie). New York: Oxford University Press, 2007, 978-0-19-530896-9
  • The Constituents of Life (the Spinoza lectures). Amsterdam: Van Gorcum, 2008, 978-90-232-4380-9
  • with S. B. Barnes, Genomes and What to Make of Them. Chicago: University of Chicago Press, 2008, 978-0-226-17295-8
  • with S. Parry, Nature After the Genome. Oxford: Wiley Blackwell, 2010, 978-1-4443-3396-1
  • Processes of Life: Essays in the Philosophy of Biology. Oxford University Press, 2012.
  • with D. J. Nicholson. Everything Flows: Towards a Processual Philosophy of Biology. Oxford University Press, 2018.

Dergi makaleleri

  • Dupré, John (June 1998). "Against reductionist explanations of human behaviour". Proceedings of the Aristotelian Society, Supplementary Volumes. 72 (1): 153-172. doi:10.1111/1467-8349.00040. JSTOR 4107016. 

Medyada görünümü

Kaynakça

  1. ^ "Starch 'fuel of human evolution'". BBC. 9 Eylül 2007. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2011. 
  2. ^ "New Members". 26 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Zooloji hayvanların bilimsel olarak incelenmesidir. Çalışmaları, hem yaşayan hem de soyu tükenmiş tüm hayvanların yapısını, embriyolojisini, sınıflandırmasını, alışkanlıklarını ve dağılımını ve ekosistemleriyle nasıl etkileşime girdiklerini içerir. Zooloji, biyolojinin ana dallarından biridir. Terim, Antik Yunanca ζῷον, zōion ('hayvan') ve λόγος, logos kelimelerinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Platonculuk</span>

Platonizm ya da Platonculuk, genel anlamda, Platon'un kurduğu ve daha sonra takipçileri tarafından geliştirilen felsefe öğretisi. Bu düşünce duyular dünyası ile gerçek dünya arasındaki karşıtlığa dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Doğa felsefesi</span> doğa ve fiziksel evrenin modern bilimin gelişmesinden önce baskın olan eski felsefi çalışması

Doğa felsefesi fiziğin, yani doğanın ve fiziksel evrenin felsefi çalışmasıdır. Modern bilimin gelişmesinden önce baskın bir alandı.

Bilgisayar bilimi felsefesi, bilgisayar bilimi çalışmasında ortaya çıkan felsefi sorularla ilgilidir. Fizik felsefesi veya matematik felsefesi gibi bir bilgisayar bilimi felsefesi geliştirmeye yönelik bazı girişimlere rağmen, bilgisayar bilimi felsefesinin içeriği, amacı, odağı veya konusu hakkında hala ortak bir anlayış yoktur. Bilgisayar programlarının soyut doğası ve bilgisayar biliminin teknolojik tutkuları nedeniyle, bilgisayar bilimi felsefesinin kavramsal sorularının çoğu, bilim felsefesi, matematik felsefesi ve teknoloji felsefesi ile de karşılaştırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">William Whewell</span> 19. yüzyıl İngiliz bilim insanı ve ilahiyatçısı

William Whewell İngiliz polimat, bilim insanı, Anglikan rahip, filozof, teolog ve bilim tarihçisiydi. Trinity College, Cambridge'in usta hocalarındandı. Orada öğrenciyken, hem şiir hem de matematik alanında fark yarattı.

Belirimcilik, özellikle bilinç ve zihin felsefesinde indirgemecilikle yer yer tezat oluşturan belirme nosyonuna duyulan inanç. Bir sistemin bir özelliği sistemin diğer özelliklerinin etkileşimi sonucu yeni bir sonuç veriyorsa bu beklenmedik ve diğerlerinden farkı özellik belirim olarak adlandırılır. Beliren özellikler özdeş, birbirine indirgenebilir veya diğer özelliklerden çıkarsanabilir değildir. Bu bağlamsızlık durumunu açıklığa kavuşturabilmek için belirmenin farklı varyasyonları öne sürülmektedir. 

Mühendislik felsefesi, mühendisliğin ne olduğunu, mühendislerin ne yaptığını ve çalışmalarının toplumu nasıl etkilediğini ele alan ve bu nedenle etik ve estetik yönlerinin yanı sıra ontoloji, epistemoloji, vb. gibi bilim felsefesi veya teknoloji felsefesi'nde incelenebilecek konuları da içeren gelişmekte olan bir disiplindir.

<span class="mw-page-title-main">Zihin-beden düalizmi</span> Zihin ve bedenin ayrı olduğunu savunan felsefi düşünce

Zihin felsefesinde, Zihin-beden düalizmi, zihinsel işlevlerin fiziksel olmadığı ya da zihin ve bedenin ayrılabilir olduğu görüşüdür. Buradan hareketle, zihin-madde ilişkisi ve özne-nesne ilişkisi hakkında bazı görüşler öne sürer. Zihin-beden problemi konusunda fizikalizm ve enaktivizm ile karşıtlık gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Tıp felsefesi</span> felsefe dalı

Tıp felsefesi, sağlık bilimleri alanındaki uygulamalar, kuramlar ve araştırmalarla ilgilenen bir felsefe dalıdır. Daha çok bilgi kuramı, metafizik ve bioetikle uyuştuğu kimi noktalarda tıp etiği alanlarına eğilir. Felsefe ve tıp ilişkisi Antik Yunanistan'da ortaya konmuş ve yüzyıllar boyunca devam edegelmiştir. Ancak tıp felsefesi, 19. yüzyıla kadar akademik bir disiplin olarak kabul görmemiştir. 20. yüzyılın sonunda tıp ve felsefe alanında çalışan akademisyenler arasında tartışmalar cereyan etmiş ve bu alanın ayrı bir akademik disiplin olduğu konusunda fikir birliğine varılmıştır. Son yıllarda ise tıp felsefesi üzerine eğilen dersler açılmış, dergiler ve kitaplar yayımlanmış ve konferanslar verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bilim tarihi ve felsefesi</span> Bir akademik disiplin

Bilim tarihi ve felsefesi, Bilim felsefesi ve Bilim tarihi'ni kapsayan bir akademik disiplin'dir. Alandaki birçok bilim insanı öncelikle tarihçi veya filozof olarak eğitilmiş olsa da, birçok önde gelen üniversitede HPS'nin akademik derece veren bölümleri mevcuttur. Bilim felsefesi ve bilim tarihi'nin kendine ait disiplinleri olsa da Bilim tarihi ve felsefesi başlı başına ayrı bir disiplindir.

Kimya felsefesi, kimya biliminin temelindeki varsayımları ve metodolojiyi inceler. Kimya felsefesi, filozoflar, kimyagerler ve filozof kimyacılar tarafından araştırılmıştır. Tarihin büyük bölümünde bilim felsefesi büyük oranda fizik felsefesinden oluşmaktaydı fakat kimya kaynaklı felsefi sorular 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren artan düzeyde ilgi görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Peter Lipton</span> Amerikalı filozof (1954 – 2007)

Peter Lipton, Amerikalı bilim filozofu ve epistemologdur. Kasım 2007'deki beklenmedik ölümüne kadar Cambridge Üniversitesi'nde Hans Rausing Profesörü ve Tarih ve Bilim Felsefesi Bölümü Başkanı ve King's College'ın bir üyesiydi. Cambridge web sitesindeki ölüm ilanına göre, "dünyanın önde gelen bilim filozoflarından ve epistemologlarından biri olarak tanındı."

<span class="mw-page-title-main">Helen Longino</span>

Helen Elizabeth Longino, bilimsel araştırma için değerlerin ve sosyal etkileşimlerin önemini savunan Amerikalı bir bilim filozofudur. Kadınların bilimdeki rolü hakkında yazmıştır ve feminist epistemoloji ve sosyal epistemolojide merkezi bir figürdür. Stanford Üniversitesi'nde Clarence Irving Lewis Felsefe Profesörüdür. 2016 yılında Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne seçildi.

Julia Elizabeth Annas, Amerika Birleşik Devletleri'nde öğretmenlik yapmış bir İngiliz filozoftur. Arizona Üniversitesi'nde Fahri Felsefe Profesörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ian Hacking</span>

Ian MacDougall Hacking, bilim felsefesinde uzmanlaşmış Kanadalı bir filozoftur. Kariyeri boyunca Killam Beşeri Bilimler Ödülü ve Balzan Ödülü de dahil olmak üzere çok sayıda ödül kazandı ve Kanada Nişanı, Kanada Kraliyet Cemiyeti ve İngiliz Akademisi gibi birçok prestijli grubun üyesi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Philip Stuart Kitcher</span>

Philip Stuart Kitcher, Columbia Üniversitesi'nde John Dewey Fahri Felsefe Profesörü olan bir İngiliz filozoftur. Bilim felsefesi, biyoloji felsefesi, matematik felsefesi, edebiyat felsefesi ve daha yakın zamanda pragmatizm alanlarında uzmanlaşmıştır.

Elliott R. Sober Wisconsin-Madison Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde Hans Reichenbach Profesörü ve William F. Vilas Araştırma Profesörüdür. Sober, biyoloji felsefesi ve genel bilim felsefesi alanlarındaki çalışmaları ile tanınır.

Michael Ruse, biyoloji felsefesinde uzmanlaşmış ve bilim ile din arasındaki ilişki, yaratılış-evrim tartışması ve bilimdeki sınır belirleme sorunu üzerinde çalışmış İngiltere doğumlu Kanadalı bir bilim filozofudur. Ruse Florida Eyalet Üniversitesi'nde ders vermektedir.

Peter Achinstein, Johns Hopkins Üniversitesi'nde Amerikalı bir bilim filozofudur.

<span class="mw-page-title-main">Nancy Cartwright (filozof)</span> Amerikalı filozof

Nancy Cartwright, Lady Hampshire,, Amerikalı bilim felsefecisidir. San Diego California Üniversitesi'nde ve Durham Üniversitesi'nde felsefe profesörüdür. Halen, Uluslararası Bilim ve Teknoloji Tarihi ve Felsefesi Birliği'nin Mantık, Metodoloji ve Bilim ve Teknoloji Felsefesi Bölümü Başkanıdır.