İçeriğe atla

John Cooke

John Cooke (1608 - 16 Ekim 1660) İngiliz İç Savaşının ardından kurulan İngiltere Topluluğu'nun ilk başsavcısıdır. Devrik kral I. Charles'ın davasını yürütmüştür. Monarşinin restorasyonundan sonra tutuklanır. Yargılanır, kralın idamına dahil olmaktan suçlu bulunur. 16 Ekim 1660 günü Charing Cross'da asılır, çekilir ve dörde parçalanır. Tarihteki ilk savaş suçları mahkemesi olarak kabul edilebilecek mahkemenin önemli isimlerindendir.

Hayatı

Leicestershirelı çiftçi bir ailenin Isaac ve Elizabeth'in çocuğu olarak dünyaya gelir. 18 Eylül 1608 günü vaftiz edildiği bilinmektedir.Oxford'daki Wadham Kolejini bitirir. Hukuk eğitimi alır. Gençlik döneminde kıta Avrupasına gittiği bilinmektedir. Özellikle kilise ve devlet ilişkilerini incelemiş, Roma'da gördüğü ihtişam ve yolsuzluk konusunda çarpıcı açıklamalarda bulunmuştur. İngiltere'ye döndüğünde hukuk alanında yaptığı yeniliklerle dikkat çekmiş, ünlü bir hukuk adamı haline gelmiştir.

Ünlü hukuk adamının biyografisini yazan Geoffrey Robertson 2005 yılında yazdığı kitapta[1] Cooke'un orijinal ve ilerici bir hukukçu olduğunu yazar. Buna göre John Lilburne davasında sanığın susma hakkını garanti altına almış, benzer çok sayıda reformun ilk uygulamasını başlatmıştır. Borç yüzünden hapse atılmaya karşı mücadele etmiş, duruşmalarda kullanılan eski Latince terimlerin kaldırılmasını istemiş, idam cezasının hesapsızca verilmesini eleştirmiştir. Monarşi karşıtı olmasa da İngiliz İç Savaşı sonrasında kral I. Charles'ın uzlaşmaz tutumu nedeniyle bu konuma zorlanmıştır. I. Charles'in mahkemesi sırasında başsavcı olarak görev yapmış, Charles onun tarafından yapılan ithamları mahkemeyi tanımadığı gerekçesiyle yanıtlamamıştır. Daha önce çok sayıda kral devrilmiş ancak hiçbirisi yargılanmamıştır. Bu ilk görev 20 Ocak 1649 günkü duruşmayla başlar. Kral mahkemenin bir kralı yargılama yetkisi olmamasından hareketle mahkemenin otoritesini tanımayı reddeder.[2]

Yargılanması ve idamı

Oliver Cromwell döneminde İrlanda Başyargıcı olarak görev yapmış, davaların uzamasına engel olarak genellikle toprak ağalarının aleyhine olacak şekilde kararlara imza atmıştır.[3] II. Charles'ın tahta çıkmasıyla beraber başlayan Resorasyon döneminde krlaın mahkemesinde yer aldığı için tutuklanmıştır.[4] Mahkemesi sırasında kurumlara ve görevlere vurgu yapan mahkeme sırasındaki davranışından geri adım atmayarak durumunu savunur. İsnat edildiği gibi vatana ihanet içinde olmadığını savunur. Çok kişinin sorumluluktan kaçtığı bir durumda görev almaktan imtina etmediği gibi yeni rejimle de uzlaşıp canını kurtarma kaygısında da olmaz. Suçlu bulunur ve cezası infaz edilir. Vatan hainlerine verilen ceza gereği asıldıktan sonra çekilir ve dörde parçalanır. Ölmeden önce eşine şu satırları yazmıştır:

“ Kamu yararı için savaştık ve halkımız eğer özgürlükten ziyade kulluğu sevmemiş olsaydı onların ızdıraplarına son verecek olan mutluluk ve refah ortamını sağlamış olacaktık.[3]„

—John Cooke

Ailesi

Cooke'un kızı Freelove Cooke 13 Haziran 1674 günü Surrey'de altın işleme ustası John Gunthorpe ile evlenir. Babası Londra'da han işletmecisi olan John eşiyle beraber 1677 yılından önce Küçük Antiller'deki Antigua adasına göçer. Aile içi vasiyetnamelerden öğrenilen bilgiler üzerine 9 Eylül 1693 gününden önce her ikisi de ölmüştür. John ve Freelove ikilisinin üç oğlundan ancak bir tanesi hakkında bilgi vardır. John Gunthorpe Junior 1740 yılında yine Antigua'da ölmüştür. Gazeteci, tarihçi William Cooke Taylor (1800-1849) aile seceresini John Cooke'a dayandırmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Robertson, Geoffrey (2005), The Tyrannicide Brief: The story of the man who sent Charles I to the scaffold, Chatto & Windus/Vintage ISBN 978-0-09-945919-4
  2. ^ Başsavcı kralın yüzüne isnat edilen suçu okurken onu fiilen durdurmak istediği ancak başarısız olduğu iddia edilir.
  3. ^ a b İlgili 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian makalesi (İngilizce) 30 Haziran 2015 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ Indemnity and Oblivion Act adı verilen yasa kapsamında 1642-1660 yılları arasında monarşiye karşı işlenen suçlar af kapsamına alınmıştır. Bu af kralın bizzat ölümünden sorumlu olanları kapsamamaktadır


İlgili Araştırma Makaleleri

Yüce Divan, Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin; Cumhurbaşkanını, TBMM Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, yüksek yargı mensuplarını, Genelkurmay Başkanını ve kuvvet komutanlarını görevleriyle ilgili suçlarından ötürü yargılarken kullandığı sıfattır. Mahkemenin bu yetkisi Anayasa'nın 148. maddesinin 6. fıkrasına dayanır.

Duruşma, yargılamalarda iddia ve savunma makamlarının delillere dayanarak tartıştıkları sürece denir. Ayrıca taraflar arasında doğan uyuşmazlıklar gene mahkemelerdeki duruşmalarda karara bağlanır.

<span class="mw-page-title-main">Edward Coke</span>

Sir Edward Coke,, İngiliz hukukçu ve siyaset adamı. Stuartların kraliyet ayrıcalıklarına karşı gelip, hukukunun üstünlüğünü ileri düzeyde savunarak İngiliz hukuku ve İngiliz Anayasasının gelişimine büyük katkıda bulunmuştur. Norwich'te ve Cambridge Üniversitesi'ne bağlı Trinity College'da öğrenim gördükten sonra Inner Temple'a geldi ve burada hukuk okudu. Baroya kabul edilip, kısa sürede büyük ün kazandı. Norfolk papazı Edwani Dennv'nin Lord Cromvveli'yle yönettiği davada avukatlık yaptı. I. Elizabeth'in bakanı Lord Burghleymn yardımıyla hizmetine girdi ve hızla yükseldi. 1589'da Parlamento'ya seçildi. 1592'de Londra başsavcı yardımcısı ve yargı kayıtları sorumlusu oldu. 1593'te Avam Kamarası başkanlığına getirildi. Kraliçe Elizabeth'in politikası doğrultusunda Avam Kamarası üyelerinin kiliseyle ilgili konuları tartışma çabasını ustalıkla önledi. 1593'te başsavcılık makamının boşalmasından sonra Essex kontunun desteğiyle bu göreve gelmek isteyen Francis Bacon ile tartışmaya başladı. 1594'te bu göreve atanınca, bazı kaynaklara göre Bacon'ın başsavcı yardımcısı olmasına engel oldu. İlk karısı Bridget Paston'ın ölümünden (1598) dört ay sonra Bacon'ın da âşık olduğu Lady Elizabeth Hatton ile evlendi.

<span class="mw-page-title-main">Savcı</span> İddia makamı olarak adalete hizmet eden kişi

Savcı, ceza yargılamasında iddia makamı olarak adalete hizmet eden kişidir. Savcılık ceza muhakemesinde iddia görevini yaparak devlet adına ceza davası açan makamdır. Bu makamdaki yetkiliye savcı adı verilmiştir. Özetle savcı, suç haberinin kendisine ulaşmasıyla birlikte devlet adına araştırma ve soruşturma faaliyetinde bulunmak, kamu davasının açılmasını gerektiren şartlar oluştuğunda dava açmak ve yürütmek, mahkemelerin verdiği kararları yerine getirmek ve kanunla kendisine verilen diğer görevleri yapmak durumunda olan ve yargı organı içinde yer alan kamu görevlisi olarak tanımlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de yargı teşkilatı</span>

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 9. maddesi uyarınca “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.” Ancak, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkındaki Kanun içinde yer alan bazı belirleyici hükümler haricinde tüm yargı teşkilatının görev ve yetkisini belirleyen kapsayıcı ve genel bir yasal düzenleme yapılmamıştır. Dolayısıyla, hangi durumda hangi mahkemenin yetkili olacağı çeşitli kanunlarda dağınık ve sistematikten uzak bir biçimde yer aldığından mevcut mevzuat konuya genel bir bakış sağlamaktan uzak bir görüntü sunmaktadır.

Türkiye'deki asliye ceza mahkemeleri, Türkiye'de adli yargı kolunun içinde yer alan ceza mahkemelerinden biridir. Bulundukları il veya ilçenin adı ile adlandırılır. İhtiyaç sayısına göre birden fazla kurularak numaralandırılabilirler. Tek hakimli mahkemelerdendir. Duruşmalarda zabıt katibi ve cumhuriyet savcısının bulunmaları şarttır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin devlet yapısı</span>

Kuzey Kıbrıs'ın devlet yapısı, Kuzey Kıbrıs cumhuriyetle yönetilmekte olup yarı başkanlık sistemi bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükûmetin başkanıdır. Çok partili sistem uygulanmaktadır. Yürütme yetkisi hükûmetin elindedir. Yasama yetkisi ise hükûmetle beraber Cumhuriyet Meclisi'ne aittir.

Ağır ceza mahkemesi, Türkiye'de ceza davalarına bakan mahkemeler arasında, kanunlarda öngörülen cezaların ağırlığı kriteri uygulanarak asliye ceza mahkemelerinin görevini aşan tüm suçlara ilişkin davalara bakmakla görevlendirilmiş olan mahkemedir. Ağır ceza mahkemesi kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanunu'nda yer alan yağma, irtikap, resmi belgede sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık, hileli iflas suçları ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve "10 yıldan fazla" hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla görevlidirler. Ele aldıkları davaların cezaları daha ağır olduğundan, sulh ceza hakimlikleri ve asliye ceza mahkemelerinden sonra ilk derece ceza mahkemeleri arasında 3. basamakta yer alan yüksek görevli mahkemelerdir. Avukatların görevi sırasında işledikleri suçların yargılaması ağır ceza mahkemesinde yapılır.

Restorasyon İngiltere'de iç savaş döneminde kral I. Charles'ın 30 Ocak 1649 tarihinde idam edilmesiyle başlayan ve Fetret Devriyle devam eden süreçte İngiltere monarşisinin II. Charles'ın 29 Mayıs 1660 tarihinde Londra'ya girmesiyle başlayan dönemi anlatır. II. Charles İngiltere, İskoçya ve İrlanda monarşilerini birleştirmiştir. Süreç II. Charles'ın tüm saltanata dönemini (1660-1685) ve kardeşi II. James'in hüküm sürdüğü bir dönemi (1685-1688) de kapsar. Bazen süreç Muhteşem Devrimle iktidara gelmiş olan Orange-Nassau Hanedanına kadar götürülür.

<span class="mw-page-title-main">William Laud</span> Canterbury başpsikoposu (1573 - 1645)

William Laud, İngiliz asıllı akademisyen ve Anglikan papazı, 1633 yılından itibaren Canterbury Başpiskoposu. I. Charles döneminde görev yapmış, 1640 yılında tutuklanmış 1645 yılında da idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Denzil Holles</span>

Denzil Holles, Holles Baronu İngiliz asıllı yazar ve devlet adamı. I. Charles döneminde görev yapmış, Avam Kamarası'nda kanunsuz şekilde yakalanmak istenmiştir. Bu olayın İngiliz İç Savaşının çıkmasına yol açan kıvılcımlarından olduğu belirtilir.

<span class="mw-page-title-main">I. Charles'ın mahkemesindeki hakimler</span> Vikimedya liste maddesi

I. Charles'ın mahkemesindeki hakimler, 1649 yılında İngiltere, İskoçya ve İrlanda kralı I. Charles'ı yargılayarak idam cezasını imzalayanları anlatır. 1660 yılındaki Restorasyon sürecinin ardından bu kişiler yargılanmış ve çeşitli cezalara çarptırılmışlardır.

<i>Cromwell</i> (film) film

Cromwell, 1970 ABD-İngiltere yapımı filmdir. İngiliz İç Savaşı sırasında Parlamento birliklerinin komuta heyetinde olan ve daha sonra iktidara gelen Oliver Cromwell’in hayatından ilham alan filmde yönetmenlikte Ken Hughes, başrollerde ise Richard Harris ile Alec Guinness yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Fairfax</span>

Thomas Fairfax, İngiliz İç Savaşında parlamento ordusunda komutan ve Oliver Cromwell'in silah arkadaşı. Çok başarılı ve önemli bir asker olarak parlamento kuvvetlerini sayısız zafere ulaştırmıştır. İç savaşın kazanılmasından sonra kurmay heyetinde bulunan Cromwell'in siyasi olarak gerisinde kalmıştır. Devrik kral I. Charles'ın mahkemesinde yer almayı reddetmiş, iktidarı Cromwell'e bırakarak siyasetten çekilmiştir. Bu tutumu ve savaş meydanındaki hoşgörülü davranışları nedeniyle II. Charles Restorasyonu sırasında parlamento yanlısı komutanlara verilen ağır cezalardan azade olmuştur. Siyah saçları ve gözleri nedeniyle kendisine Siyah Tom takma adı yakıştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">John Bradshaw</span> İngiliz hakim

John Bradshaw İngiliz hakim. Özellikle İngiliz İç Savaşının ardından kral I. Charles'ın yargılandığı davada mahkeme başkanı olmasından dolayı tanınır.

Rump Parlamentosu, İngiliz İç Savaşı sırasında 6 Aralık 1648 günü gerçekleştirilen Pride Darbesi sonucu Uzun Parlamento'daki Oliver Cromwell karşıtı ve I. Charles'ın vatana ihanetten yargılanmasına karşı olan vekillerin tasfiye edilmesinden sonra ortaya çıkan parlamentodur.

İngiliz İç Savaşı zaman çizelgesi, İngiliz İç Savaşı öncesi, sırası ve sonrasındaki öne çıkan olayları içerir.

<span class="mw-page-title-main">John Pym</span>

John Pym İngiliz milletvekili, Uzun Parlamento lideri, kral I. James ve sonrasında kral I. Charles'ın azılı muhalifi. 1642 yılında İngiliz İç Savaşını başlatan olayda başroldedir. Aralarında kendisinin de olduğu beş muhalif vekili bizzat tutuklamak üzere Avam Kamarası'na gelen kral I. Charles uzlaşmaz tavrıyla iç savaşı başlatmış olur. Pym, kralın danışmanı olan William Laud'u İngiltere'yi yeniden Katolikleştirmeye çalışmakla suçlar.

<span class="mw-page-title-main">I. Charles'ın mahkemesi</span>

I. Charles'ın mahkemesi, İngiliz İç Savaşı sırasında muzaffer Rump Parlamentosunun devrik kral I. Charles'ı yargılamak için meydana getirdiği mahkemedir. Hususi olarak kralı yargılamak için kurulmuştur.

12 Eylül Davası, 12 Eylül Darbesi'ni gerçekleştiren komutanlardan hayatta kalanların yargılandığı dava. Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya, 765 sayılı TCK'nin "Devlet Kuvvetleri Aleyhine Cürümler" başlıklı 146. maddesi uyarınca müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Tahsin Şahinkaya'nın, Kenan Evren’den iki ay sonra, 90 yaşında ölmesiyle Yargıtay aşamasındaki dava düştü ve kararlar kesinleşmedi. Yıllar sonra, 15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi sonrası; Kenan Evren'in ifadesini alan dönemin Ankara Cumhuriyet Başsavcı Vekili, Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya'ya dava açan dönemin Ankara Cumhuriyet Savcısı, açılan davaya ilk bakan hâkimler ve iddia makamında bulunan savcılar, "Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) soruşturması" kapsamında meslekten ihraç edildi. Daha sonra bazıları yargılandı ve mahkûm oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.