İçeriğe atla

John Bardeen

John Bardeen Nobel Fizik Ödülü sahibi
John Bardeen
DoğumJohn Bardeen
23 Mayıs 1908
Madison, Wisconsin ABD[1]
Ölüm30 Ocak 1991 (82 yaşında)
Boston, Massachusetts, ABD[1]
MilliyetAmerikan[1]
MeslekFizikçi[1]
Tanınma nedeniTransistör[1]BCS teorisi[1] Süperiletkenlik[1]
ÖdüllerNobel Fizik Ödülü (1956)[2]Nobel Fizik Ödülü sahibi
Stuart Ballantine Madalyası (1952)
Oliver E. Buckley Yoğun Madde Ödülü (1954)
Ulusal Bilim Madalyası (1965)
IEEE Onur Madalyası (1971)
Nobel Fizik Ödülü (1972) Nobel Fizik Ödülü sahibi
Stuart Ballantine Madalyası(1952)
ForMemRS (1973)
Lomonosov Altın Madalyası (1987)
Harold Pender Ödülü (1988)

John Bardeen, (/ bɑːrˈdiːn /; d. 23 Mayıs 1908 - ö. 30 Ocak 1991) Amerikalı bir fizikçi. Nobel Fizik Ödülü'nü iki kez alan tek kişidir: ilk olarak 1956'da transistörün icadı için William Shockley ve Walter Brattain ile; ve yine 1972'de Leon Lenon N.Cooper ve John Robert Schrieffer ile BCS teorisi olarak bilinen geleneksel süperiletkenliğin temel teorisi için çalışmalar yürütmüştür.

Çocukluğu ve gençliği

ABD'nin Wisconsin eyaletinin Madison şehrinde doğdu. Madison Central yüksek okulundan 1923'te mezun oldu. Wisconsin Üniversitesinde elektrik mühendisliği okudu. Matematik ve fizikle ilgili konular üzerine çalıştı. Elektrik mühendisliği bölümününü bitirince Chicago'daki Western Electric Company'de çalışmaya başladı. 1928'de bölümünden mezun oldu.

Kariyeri ve ölümü

1938 yılında Minnesota Üniversitesinde ders vermeye başladı. 1943 yılında Manhattan Projesine katılması istendi, ancak kabul etmedi. 1956 yılında transistörü William Shockley ve Walter Houser Brattain ile birlikte icat edip yarı iletken üzerindeki çalışmaları sayesinde Nobel Fizik ödülü kazanmıştır. 1972 yılında Leon Neil Cooper ve John Robert Schrieffer ile birlikte BCS kuramını geliştirdi ve Nobel Fizik ödülünü 2. kez alarak bunu başaran ilk kişi oldu. 1991 yılında ABD'nin Boston şehrinde kalp krizinden öldü.

BCS kuramı

Nobel Fizik Ödülünü almasını sağlayan bu kuram süperiletkenliğin önemli bir parçasıdır. Süperiletkendeki elektron çiftlerinden sistemin kuantum mekaniksel dalga fonksiyonuna kadar her şey bu kuramdaydı. Akım taşıyıcıları elektronların bağımsız değil çiftler halinde hareket etmesiydi. Bunun nedeni kristal titreşimi kuantumları alışverişi yani fonon alışverişiydi. Bu çiftlere Cooper çifti adı verildi. Fizikteki ender olaylardan birini başarmalarıyla sistemin kuantum mekaniksel dalga fonksiyonu yazıldı. İzotopetkisinin süperiletkende malzemelerin izotopları için farklı olması, kristal titreşimlerin payı olduğunu ispatlamak için önemli bir kanıttı ama izotoplar sadece kütleleri farklı atomlardı. Kütle titreşim frekansını belirleyen bir değişkendi. Elektronlar arası bir çekim gücü olabileceği gözlendi. Diğer fikir simetrisinin kendiliğinden bozulabileceğiydi. Simetrinin bozulma miktarı ise düzen parametresi ile gösteriliyordu.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Süperiletkenlik, süperiletken adı verilen maddelerin karakteristik bir kritik sıcaklığın (Tc) altında derecelere soğutulmasıyla ortaya çıkan, maddenin elektriksel direncinin sıfır olması ve manyetik değişim alanlarının ortadan kalkması şeklinde görülen bir fenomendir. 8 Nisan 1911 tarihinde Hollandalı fizikçi Heike Kamerlingh Onnes tarafından keşfedilmiştir. Ferromanyetizma ve atomik spektrumlar gibi, süperiletkenlik kuantum mekaniğine girer. Karakteristik özelliklerini Meissner efektinden alır; süperiletken, süperiletkenlik durumuna geçerken bütün manyetik alan çizgilerini içeriden dışarıya atar. Meissner efektinin görülmesi de süperiletkenliğin klasik fizik tarafından mükemmel iletkenlik olarak tasvir edilmesini olanaksız hale getirir.

<span class="mw-page-title-main">Transistör</span> Devre elemanı

Transistör veya geçirgeç girişine uygulanan sinyali yükselterek gerilim ve akım kazancı sağlayan, gerektiğinde anahtarlama elemanı olarak kullanılan yarı iletken bir elektronik devre elemanıdır. BJT çift birleşim yüzeyli transistördür. İki N maddesi, bir P maddesi (NPN) ya da iki P maddesi, bir N maddesi (PNP) birleşiminden oluşur. Transistör üç kutuplu bir devre elemanıdır. Devre sembolü üzerinde orta kutup Base (B), okun olduğu kutup Emitter (E), diğer kutup Collector(C) olarak adlandırılır. Base akımının şiddetine göre kollektör ve emiter akımları ayarlanır. Bu ayar oranı kazanç faktörüne göre değişir. Transistörler elektronik cihazların temel yapı taşlarındandır. Günlük hayatta kullanılan elektronik cihazlarda birkaç taneden birkaç milyara varan sayıda transistör bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">William Shockley</span>

William Bradford Shockley, Amerikalı fizikçi ve mucittir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Schrieffer</span> Amerikalı fizikçi (1931 – 2019)

John Robert Schrieffer, Amerikalı fizikçi. "Başarılı olan ilk mikroskobik süperiletkenlik teorisini geliştirdikleri için" John Bardeen ve Leon Neil Cooper ile birlikte 1972 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bell Labs</span>

Bell Laboratuvarları, önceleri American Telephone & Telegraph Company (AT&T) 'nin şimdilerde ise Alcatel-Lucent 'in araştırma geliştirme kurumudur. Merkezi Murray Hill, New Jersey ABD'de bulunmaktadır.

Yoğun madde fiziği, maddenin yoğun hallerinin fiziksel özellikleriyle ilgilenen bir fizik dalıdır. Yoğun madde fizikçileri bu hallerin davranışını fizik kurallarını kullanarak anlamaya çalışır. Bunlar özellikle kuantum mekaniği kuralları, elektromanyetizma ve istatistiksel mekaniği içerir. En bilinen yoğun fazlar katı ve sıvılardır, harici yoğun fazlar ise düşük sıcaklıktaki bazı materyaller tarafından gösterilen üstünileten faz, atom kafeslerindeki dönüşlerin ferromanyetik ve antiferromanyetik fazları ve soğuk atom sistemlerinde bulunan Bose-Einstein yoğunlaşması. Araştırma için uygun sistemlerin ve fenomenlerin çeşitliliği yoğun madde fiziğini modern fiziğinin en aktif alanı yapıyor. Her 3 Amerikan fizikçiden biri kendini yoğun madde fizikçisi olarak tanımlıyor ve Yoğun Madde Fiziği Bölümü Amerikan Fizik Topluluğu’ndaki en geniş bölümdür. Bu alan kimya, malzeme bilimi ve nano teknoloji ile örtüşür ve atom fiziği ve biyofizikle de yakından ilgilidir. Teorik yoğun madde fiziği teorik parçacık ve nükleer fizikle önemli kavramlar paylaşır.

<span class="mw-page-title-main">Leon Cooper</span> Amerikalı fizikçi

Leon Neil Cooper "başarılı olan ilk mikroskobik süperiletkenlik teorisini geliştirdikleri için" John Bardeen ve Robert Schrieffer ile birlikte 1972 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Fonon</span>

Fonon, bir kristal örgüsünde bulunan atomların ortak titreşimlerinin nicesidir. Fiziksel olarak bir parçacık olmadığı için genellikle parçacığımsı olarak adlandırılır. Optik ve akustik fonon olmak üzere iki çeşidi bulunur. Optik fononların enerjileri daha yüksektir ve fotonla çiftleşmeleri daha kolay olur. Akustik fononlar ise daha düşük enerjilidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Abrikosov</span> Rus-Amerikalı teorik fizikçi (1928 – 2017)

Aleksey Alekseyeviç Abrikosov, Moskova doğumlu Rus Teorik fizikçidir. 2003 yılında Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anthony Leggett</span> İngiliz fizikçi

Anthony James Leggett, Tony Leggett olarak da bilinir, 26 Mart 1938 Camberwell, Londra, İngiltere doğumlu Profesör ve fizikçidir. 1983 yılından beri İllinois Üniversitesi'nde profesörlük yapan Leggett, 2008 ve 2003 yıllarında Fizik dalında en mükemmel eğitmen seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lev Landau</span> Sovyet teorik fizikçi (1908-1968)

Lev Davidovich Landau teorik fizik alanında pek çok katkı ve araştırma yapmış Bakü doğumlu Yahudi asıllı, Sovyet-Azerbaycanlı fizikçidir. Yoğun maddenin kuantum mekaniği hakkında çalışan Landau, süperakışkanlığı öngörmüş ve 1962 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır. Evgeny Mikhailowich Lifschitz ile çeşitli dillere çevirilen ve klasikleşen fizik kitapları serisini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Philip Anderson</span> Amerikalı fizikçi (1923 – 2020)

Philip Warren Anderson Nobel ödüllü Amerikalı fizikçi. Anderson lokalizasyonu, Antiferromıknatıslık, Simetri kırılması, Yüksek sıcaklık süper iletkenlik teorileri üzerine yazıları aracılığıyla bilim felsefesine belirmeleri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Süperakışkanlık</span>

Süperakışkanlık maddenin sıfır akmazlığa sahip bir akışkan gibi davrandığı hâlidir. Bu fenomen ilk olarak sıvı helyum ile keşfedildiyse de yalnızca sıvı helyum teorisinde değil aynı zamanda astrofizik, yüksek enerji fiziği ve kuantum kütleçekimi teorilerinde de uygulama alanına girmiştir. Bu fenomen Bose-Einstein yoğunlaşması ile bağıntılıdır ancak özdeş değildir: Bütün Bose-Einstein yoğuşukları süperakışkan olmadığı gibi bütün süperakışkanlar da Bose-Einstein yoğuşuğu değildir.

<span class="mw-page-title-main">Walter Brattain</span> Amerikalı fizikçi (1902 – 1987)

Walter Houser Brattain, Amerikan fizikçi. Çalışmalarını Bell Laboratuvarları'nda yürütmüştür. John Bardeen ve William Shockley ile birlikte transistörün mucitlerindendir. Bu üç bilim insanı ile birlikte 1956 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cooper çifti</span>

Yoğun madde fiziğinde, Cooper iletken çifti veya bina kontrol sistemi (BCS) iletken çiftinin belli koşullarda düşük sıcaklıkla sınırlanmasının elektron iletkeni olduğu ilk kez 1956 yılında Amerikalı fizikçi Leon Cooper tarafından tanımlanmıştır. Metal bir kapta elektronlar arasında rastgele küçük bir etkileşimin Fermi enerjiden daha düşük bir enerji imkânı sağlayan ikili elektronların durumuna sebep olduğunu ve bu ikililik durumunun sınırlı olduğunu gösterdi. Konvensiyonel süper iletkenlerde, bu etkileşim elektro-fonondan kaynaklı olmasıdır. Cooper çifti için süper iletkenlik, 1979 yılında Nobel ödülü alan John Bardeen, Leon Cooper ve John Schrieffer tarafından ilerletilmiş BCS teorisinde tanımlanmıştır.

BCS Teorisi 1911'de süperiletkenliğin bulunmasından beri süperiletkenliğin ilk mikroskopik teorisidir. Bu teori superiletkenliği Cooper çiftinin bozon haline yoğunlaşmasından kaynaklanan mikroskopik etki olarak tanımlamaktadır. Bu teori ayrıca nükleer fizikte, atomik çekirdekte nukleonların etkileşimini tanımlamada kullanılır. John Bardeen, Leon Cooper ve John Robert Schrieffer (“BCS”) tarafından 1957 de hazırlandı ve 1972 de Nobel fizik ödülünü aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek sıcaklık süperiletkenliği</span> alışılmadık derecede yüksek sıcaklıklarda süper iletkenler gibi davranan malzeme

Yüksek sıcaklık süperiletkenleri, normalin üzerinde sıcaklıklarda süperiletken olarak davranan materyallerdir. İlk yüksek sıcaklık süperiletkeni, 1986’da IBM araştırmacıları Georg Bednorz ve K. Alex Müller tarafından keşfedilmiştir ve 1987’de seramik materyalindeki yüksek iletkenlik keşfinde önemli atılımlarından dolayı Nobel Fizik Ödülü ile ödüllendirilmişlerdir. Sıradan ya da metalik süperiletkenler genellikle 30 Kelvin (-243,15 °C) altında geçiş sıcaklıklarına sahipken yüksek sıcaklık süperiletkenleri 138 K (-135,15 °C) kadar iletkenlik sıcaklıklarıyla gözlemlenir. 2008’e kadar sadece belirli bakır ve oksijen bileşiklerinin (kupratlar) yüksek sıcaklık süperiletkenlik özelliklerine sahip olduğuna inanılıyordu ve yüksek sıcaklık süperiletkenlik terimi bizmut, stronsiyum, kalsiyum, itriyum, baryum gibi bileşikler için bakır oksijen süperiletkenleri yerine kullanılıyordu; fakat şu an birçok demir bileşiğinin yüksek sıcaklıklarda süperiletkenliği biliniyor.

Süperiletkenlik bazı maddelerin elektrik direncinin belli bir sıcaklığın altında sıfır olması ve manyetik akıyı dışarı itmeleri olgusudur. Süperiletkenliğin tarihi Hollandalı fizikçi Heike Kamerlingh Onnes’in 1911’de cıvada süperiletkenliği keşfetmesiyle başlamıştır. O zamandan günümüze diğer birçok süperiletken madde keşfedilerek süperiletkenlik teorisi geliştirilmiştir. Bu konular yoğun madde fiziği alanında aktif çalışma alanları olmaya devam etmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Uygulamalı fizik</span> Fizik ve mühendislik arasındaki bağlantı

Uygulamalı fizik, belirli bir teknolojik veya pratik kullanım için tasarlanmış fizik. Genellikle fizikle mühendislik arasındaki bağlantı olarak düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Jan Zaanen</span>

Jan Zaanen, Hollandalı teorik fizikçidir. Leiden Üniversitesi'nde teorik fizik profesörü olarak görev yapmaktadır. Daha çok, güçlü korelasyonlu malzemede elektronlarla kuantum fiziğinin anlaşılmasına ve yüksek sıcaklık süperiletkenliği konularına yaptığı katkılarla tanınır. Zaanen'in çalışma alanları, elektronlar, spinler ve atomlar gibi sıradan bileşenlerden oluşan sistemlerde gerçekleşen kolektif kuantum fenomenlerinin yeni biçimlerinin araştırılmasıdır.