İçeriğe atla

John (İngiltere kralı)

John
İngiltere kralı
Hüküm süresi6 Nisan 1199 - 19 Ekim 1216
Taç giymesi27 Mayıs 1199
Önce gelenI. Richard
Sonra gelenIII. Henry
Doğum24 Aralık 1166(1166-12-24)
Beaumont Sarayı, Oxford
Ölüm19 Ekim 1216 (49 yaşında)
Newark Kalesi
DefinWorcester
Eş(ler)i
Çocuk(lar)ıIII. Henry
Richard
Joan
İsabella
Elanor
HanedanPlantagenet Hanedanı
BabasıII. Henry
AnnesiAkitanya Düşesi Eleanor

Yurtsuz John (24 Aralık 1166 – 19 Ekim 1216), 1215'te Magna Carta'yı imzalayan İngiltere kralıdır.

Kral olmadan önceki dönemi

Norman krallarından II. Henry'nin en küçük oğludur. Ağabeyleri II. Henry'ye karşı isyan ettikleri için kral tarafından 1177'de İrlanda Lordu olarak atandı. Ancak 1189'da ağabeyi I. Richard babasına karşı ayaklandığında I. Richard'ı destekledi. Bu yüzden I. Richard kral olunca John'a karşı oldukça cömert davrandı ve Fransa'daki Montain kontluğunu ve İngiltere'deki pek çok araziyi bağışladı.[1]

I. Richard, küçük kardeşi John'dan İngiltere'ye girmeyeceği ve yönetime müdahale etmeyeceği konusunda söz almıştı. Ama 1190'da Üçüncü Haçlı Seferine katılmak için yola çıkmadan önce yerine yeğeni Arthur'u veliaht olarak atayınca John İngiltere'ye geldi ve Lord William Longchamp aracılığıyla yönetimi devraldı. Ancak diğer İngiliz soyluları Richard'a bağlılıklarını sürdürdüler.[1] Richard 1194'te İngiltere'ye döndü ve John'u yaptığı işkencelerin üstüne anavatanı olan İngiltere'den sürgün etti. John ağabeyinden özür diledi ve Richard kendisini affederek Mortrain ve İrlanda'daki mülklerini geri verdi.1196'da Richard'ın veliaht ilan ettiği Arthur'un Fransız kralı II. Philippe ile yaptığı yaptığı savaşta esir düşmesinin ardından John yeni veliaht olarak ilan edildi.[1]

Kraliyet yılları

1199 yılında I. Richard ölünce John kral ilan edildi. Ancak Normandiya ve Anjou dükleri, onun krallığını tanımadılar ve tahtın sahibinin Fransa'da esir tutulan Arthur olduğunu ileri sürdüler. Arthur'u elinde tutan II. Philippe de Arthur'dan yana tutum aldı. John nihayet 1203 yılında Arthur'u ele geçirip öldürdü. Ancak bu sorunlarının çözülmesini sağlamadı. Zira Normandiya ve Anjou dükleri bu sefer Fransa'nın saflarını geçtiler. İngiltere'nin Fransa'daki topraklarını kaybetmesi John'un prestij kaybetmesine neden oldu. Yeniden bu toprakları ele geçirmek için harekete geçti ama sefer masraflarını karşılamak için vergileri artırması yeniden huzursuzluklara yol açtı.[1]

Kilise ile anlaşmazlıklar

John Carterbury başpiskoposluğuna atamaları kendisi yapmak istiyordu. Papa III. Innocentius'un 1205 yılında Stephen Langton'u bu makama getirmesine karşı çıktı ve kendi belirlediği bir aday getirmeye çalıştı. Bunun üzerine Papalık, John'u aforoz ettiğini açıkladı. John ise misilleme olarak kilisenin mallarına el koydu. Çatışmanın galibi kilise oldu ve 1213 yılında John Papa'nın isteklerini kabul eden bir anlaşma yapmak zorunda kaldı.[1]

Soylular ile anlaşmazlıklar

John, Papalık ile uzlaştıktan sonra, Fransa'daki toprakları geri almaya yöneldi. Ancak 1214 yılında Bouvines Muharebesi'nde ağır bir yenilgi yaşadı. Tekrar İngiltere'ye döndüğünde bu sefer, adadaki baronların da kendisine karşı birleştiklerini ve isyan içinde olduklarını gördü. Durumun ciddiyetini fark edip zaman kazanmaya çalıştı ve müttefikler aradı. Papalık John'a destek vereceğini belirtti. Bu destekten cesaret alarak asi baronların mallarına el konulması emrini verse de, baronlar oluşturdukları ordu ile Londra üzerine harekete geçtiler.[1]

Baronlar (büyük toprak sahipleri) eğer önerecekleri antlaşmayı kabul ederse onu tekrar kral yapacaklarını söylediler. Kral çaresizce bu antlaşmayı imzaladı (Magna Carta Libertatum 1215). Bu antlaşmanın önemi, tarihteki insan haklarıyla ilgili ilk yazılı antlaşma olmasıdır. Ancak baronlara tanınan ayrıcalıklar nedeniyle tamamen demokratik bir antlaşma değildir.

Magna Carta

Magna Carta Latince 'Büyük Sözleşme, Büyük Ferman' anlamına gelir ve Orta Çağ'ın en önemli belgelerinden biridir. Anlaşma feodallerin kral karşısındaki haklarını garanti eden bir belgedir. Üç temel prensibe vurgu yapar:[1]

  • Kilise, din görevlilerinin atanmasında özgür olacaktır.
  • Baronların rızası olmadan kararlaştırılan miktardan fazla vergi alınmayacaktır.
  • Mevcut yasalara uyan özgür insanlar keyfi olarak cezalandırılmayacaktır.

Kral herhangi bir nedenle bu kanunlara uymayı reddederse, soylular onu azledip yeni bir kral seçme hakkına sahip olacaklardı. Nitekim John bu anlaşmaya uymak niyetinde değildi. Bunun üzerine baronlar II. Philippe'in oğlu Louis'i kral olması teklifi ile İngiltere'ye çağırdılar. John, Fransızlar ve baronlarla mücadele ederken dizanteri hastalığına yakalandı ve 1216 yılında öldü.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Ortaçağ-Yeniçağ Avrupa Tarihi, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Ders Kitabı sf.30.31
Resmî unvanlar
Önce gelen:
I. Richard
İngiltere kralı
1199 - 1216 		Sonra gelen:
III. Henry

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Magna Carta</span> 1215 yılında imzalanmış İngiliz belgesi

Magna Carta veya Magna Carta Libertatum, 1215 yılında imzalanmış bir İngiliz belgesidir. Bu belge ile İngiltere kralının; yetkilerinin birkaçından feragat etmesi, yasalara uygun davranması ve hukukun arzu ve isteklerinden daha üstün olduğunu kabul etmesi zorunlu kılınarak İngiltere tarihinde kralın yetkileri ilk kez kısıtlanmış ve derebeylere bazı haklar tanımıştır. Magna Carta, günümüzdeki anayasal düzene ulaşana kadar yaşanılan tarihsel sürecin en önemli basamaklarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Yüz Yıl Savaşı</span> Ortaçağ döneminde 116 yıl süren İngiliz-Fransız çatışmaları (1337–1453)

Yüz Yıl Savaşı (Yüz Yıl Savaşları), İngiltere Kralı III. Edward'ın Fransa tahtında hak iddia etmesiyle 1337'de başlayan ve ancak 116 yıl sonra 1453'te sona eren savaşlar dizisidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Richard</span> İngiltere Krallığının 1189–1199 yılları arasındaki kralı

I. Richard veya Aslan Yürekli Richard, İngiltere Krallığı'nın 1189-1199 tarihleri arasındaki kralı. İngiltere Krallığı'nı 1154 ve 1485 yılları arasında yöneten Fransız asıllı Plantagenet Hanedanı'na mensup olan I. Richard, İngiltere Krallığı'nın tamamını ve Fransa'nın yarısını kapsayan bir bölgeye egemen olan Angevin İmparatorluğu'nun da hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">I. Edward</span> 1272-1307 arasında hüküm sürmüş İngiltere kralı

I. Edward, lakabıyla Uzun Bacaklı Edward veya İskoçların Çekici, 1272'den 1307'ye kadar İngiltere Kralıydı. Aynı zamanda İrlanda Lordu ve 1254'ten 1306'ya kadar Fransa kralının vasalı sıfatıyla Akitanya Dükü olarak Gaskonya'yı yönetti. Tahta çıkmadan önce genellikle Lord Edward olarak anılırdı. Henry'nin en büyük oğlu olan Edward, küçük yaşlardan itibaren babasının saltanatının siyasi entrikalarına dâhil oldu. 1259'da kısa bir süreliğine baronluk reform hareketinin yanında yer alarak Oxford Hükümleri'ni destekledi. Babasıyla uzlaştıktan sonra, İkinci Baronlar Savaşı olarak bilinen silahlı çatışma boyunca sadık kaldı. Lewes Muharebesi'nden sonra Edward, isyancı baronlar tarafından rehin alındı, ancak birkaç ay sonra kaçtı ve 1265'te Evesham Savaşı'nda baronluk lideri Simon de Montfort'u yendi. İki yıl içinde isyan bastırıldı ve İngiltere'nin sakinleşmesiyle Edward, 1270'te Kutsal Topraklara düzenlenen Dokuzuncu Haçlı Seferi'ne katılmak üzere yola çıktı. 1272'de babasının ölüm haberini aldığında eve dönmek üzereydi. Yavaş bir dönüş yaparak 1274'te İngiltere'ye ulaştı ve Westminster Abbey'de taç giydi.

<span class="mw-page-title-main">Isabelle (Fransa)</span>

Fransa Kraliçesi Isabelle, lakabıyla Fransa'nın Dişi Kurdu, Kral II. Edward'ın eşi olarak İngiltere Kraliçesi ve 1327'den 1330'a kadar İngiltere'nin fiili naibiydi. Fransa Kralı IV. Philippe ile Navarra Kraliçesi I. Jeanne'nin hayatta kalan en küçük çocuğu ve tek kızıydı. Kocasını devirerek yıllar boyunca oyunlarda ve edebiyatta "femme fatale" figürü haline geldi, genellikle güzel ama zalim ve manipülatif bir figür olarak tasvir edildi.

<span class="mw-page-title-main">II. Edward</span> İngiltere kralı

II. Edward, tahttan feragatten sonra Edward Caernarvonlu, 1307-1327 arasında İngiltere kralı. Yetkilerini sınırlamak isteyen güçlü baron grubuna karşı uzun ve umutsuz bir mücadeleye girişmiş ve sonunda karısı ile onun sevgilisi Baron Roger Mortimer tarafından tahttan indirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Edward</span> İngiltere kralı

III. Edward, lakabı Windsor'lı Edward - Edward of Windsor, Fransa ile Yüz Yıl Savaşları'nı (1337-1453) başlatan İngiltere kralı (1327-1377). Çocukları arasındaki taht mücadelesi kuşaklar boyunca sürmüş ve Güller Savaşı (1455-1485) ile doruğuna ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">IV. Otto (Kutsal Roma imparatoru)</span> Kutsal Roma İmparatorluğu

IV. Otto 1198-1208 döneminde iki rakip Almanya Kralı'ndan biri; 1208'den itibaren tek Almanya Kralı; 1209 - 1215'te tahttan zorla feragat etmesine kadar Kutsal Roma İmparatoru. Welf Hanedanı'ndan olan tek Almanya Kralı. Papa III. Innocentius ile çatışmaya girmesi sonucu papa tarafından 1210'da aforoz edilmiştir.

<i>Kral John</i>

Kral John ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından yazılmış olan 5 perdelik bir oyundur. Bu oyunun janrı tarih oyunu olarak verilmektedir; çünkü İngiliz Kralı II. Henry ve kraliçe Akitanya Düşesi Eleanor'un oğlu ve İngiliz Kralı III. Henry'nin babası olan 1199 – 1216 döneminde İngiliz Kralı olan Kral John'un hayat hikâyesini dramatik bir şekilde temsil etmektedir. Bu oyun 1590'li yılların ortalarında yazılıp temsil edilmiş olduğu sanılmaktadır; fakat ilk basılı şekli 1623 tarihli birinci folyo edisyonunda bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">II. Philippe</span> Fransa kralı (1165-1223)

II. Philippe Augustus, 1180 yılından ölümüne kadar Fransa Kralı idi. Kendisini "Fransa Kralı" olarak tanımlayan ilk Fransız hükümdarıdır. VII. Louis ve üçüncü karısı Adèle de Champagne'nin oğludur. Babasının hayatının geç dönemlerinde dünyaya gelen ilk erkek çocuk olduğu için kendisinde Dieudonné lakabı verilmiştir. "Augustus "(Latince : "görkemli", "büyük" veya "saygıdeğer) lakabı ise Fransa'nın kraliyet topraklarını bu kadar dikkat çekici bir şekilde genişlettiği için tarihçi Rigord tarafından verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Louis</span> Fransız Capet Hanedanı üyesi

VIII. Louis, Capet Hanedanı üyesidir. 1223 ile 8 Kasım 1226 arasında Fransa Kralı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Henry</span> İngiltere kralı

II. Henry, Anarşi olarak da adlandırılan iç savaş döneminin ardından, annesi olan Matilda'nın fiilen İngiltere'ye krallık yapan Stephen ile yaptığı anlaşmaya göre önce veliaht ve 25 Kasım 1154'ten sonra İngiltere kralı olarak tahta çıkmış ve 1154-1189 yılları arasında hüküm sürmüş ve Temmuz 1189 ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Baronlar Savaşı</span>

I. Baronlar Savaşı (1215-1217) İngiltere Krallığında yaşanan bir iç savaştı. Robert Fitzwalter liderliğinde baronlar ileride VIII. Louis olarak taç giyecek olan Louis komutasındaki Fransız Ordusunun desteğini alarak İngiltere kralı John'a karşı başkaldırırlar. Savaşın sonunda kral 15 Haziran 1215 tarihinde imzalanan Magna Carta ile belirlenen koşullara uymayı reddeder. İngiltere topraklarında bulunan Fransız Ordusu ise çok sayıda baron kralla barış imzalamasına rağmen çatışmayı uzun süre devam ettirir.

<span class="mw-page-title-main">Anarşi (1135-1153)</span> İngiltere ve Normandiyada 1135-1153 yılları arasında yaşanan iç savaş

Anarşi İngiltere ve Normandiya'da 1135-1153 yılları arasında yaşanan iç savaştır. İç savaş İngiltere kralı I. Henry'nin tek yasal vârisi olan oğlu William Adelin'in Beyaz Gemi'nin batmasıyla ölmesi üzerine çıkan krizden sonra patlak verir. Henry'nin kızı Matilda'yı kraliçe olarak tahta geçirme girişimleri başarısız olur. 1153 yılında ölümü üzerine yeğeni Stephen, kardeşi Winchester Dükü Henry sayesinde iktidarı alır. Stephen'in iktidarının ilk yıllarına baronlar arasındaki sonu gelmeyen savaşlar, Galler bölgesinde isyanlar ve İskoç saldırıları damga vurur.

<span class="mw-page-title-main">I. Henry</span>

I. Henry, 1106 – 1 Aralik 1135 döneminde Normandiya Dükü ve 3 Ağustos 1100 – 1 Aralık 1135 arasında İngiltere kralı olarak görev yapmıştır. I. William'ın dördüncü oğluydu, Latince ve Yedi özgür sanat üzerine eğitim gördü. William'ın 1087'de ölümü üzerine, Henry'nin ağabeyleri Robert Curthose Normandiya'yı, William Rufus İngiltere'yi miras aldı, ancak Henry topraksız kaldı. Batı Normandiya'daki Cotentin Kontluğunu Robert'tan satın aldı, ancak kardeşleri onu 1091'de görevden aldı. Cotentin'deki güç üssünü yavaş yavaş yeniden inşa etti ve Robert'a karşı William Rufus ile ittifak kurdu.

<span class="mw-page-title-main">III. Henry</span> İngiltere Kralı, İrlanda lordu ve Akitanya Dükü (1216-1272)

III. Henry, 19 Ekim 1216 – 16 Kasım 1272 döneminde 56 yıl İngiltere kralı olarak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere tarihi</span> İngilterenin Tarihsel Gelişimi

İngiltere tarihi, günümüzde Birleşik Krallık içerisinde bir bölgeyi oluşturan ülkedir. Happisburgh, Norfolk'da bulunan çakmak taşı gibi aletler ve ayak izleri İngiltere'de 800.000 yıldan fazla önce yaşanmaya başlandığını göstermiştir. Modern insan için ilk kanıt, Kuzeybatı Avrupa'da 1927 yılında Devon, Kents Cavern'de keşfedilen bir çene kemiği olup yaşı 41.000 ila 44.000 arasında olduğu 2011 yılında tekrar belirlenmiştir. Devamlı olarak süregelen insan yerleşimi yaklaşık 12.000 yıl önce, son buzul çağının sonunda başlamıştır. Bölgede Orta Taş Çağı, Cilalı Taş Devri, Tunç Çağı gibi dönemlerde bulunan birçok türde kalıntıların yanı sıra, Stonehenge gibi yapıtlar ve Avebury türü anıtlar örnek olarak verilebilmektedir. Demir çağında İngiltere'nin güneyinde, İskoçya'da bulunan Firth of Forth (Haliçi) bölgesinde, Keltler ve Britonların yaşadığı ve aynı zamanda Belgae kabilelerinde ülkenin güney doğusunda yaşamış olduğu bilinmektedir. MS 43 yılında Roma'nın Britanya fethi başlamış olup dört yüzyıl sürmesine karşın ülke bu durumdan fazla etkilenmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Jean</span> Fransa Kralı

II. Jean –, İyi olarak adlandırılır, 1350'den 1364'teki ölümüne kadar Fransa Kralıydı. İktidara geldiğinde Fransa birçok felaketle karşı karşıyaydı: nüfusunun yaklaşık üçte biri ile yarısını öldüren Kara Ölüm; Jacqueries olarak bilinen halk isyanları; ülkeyi yağmalayan rutinlerin özgür şirketleri ; ve Jean'ın yakalandığı 1356 Poitiers Muharebesi da dahil olmak üzere feci askeri kayıplarla sonuçlanan İngiliz saldırganlığı.

<span class="mw-page-title-main">IV. Philippe</span> Fransa kralı (1268-1314; hd. 1285-1314) et roi de Navarre (1284-1305)

IV. Philippe, lakabı Yakışıklı Philippe, 1285-1314 Fransa Kralı'dır. 1284-1305 arasında I. Philippe adıyla karısı I. Jeanne ile birlikte Navarra Krallığı'nı yönetmiştir. Philippe yakışıklı olarak bilinirdi, le Bel lakabı buradan gelmektedir. Katı, otokratik, heybetli ve esnek olmayan kişiliği ona Demir Kral gibi başka lakaplar da kazandırmıştır. Azılı rakibi Pamiers piskoposu Bernard Saisset onun hakkında şöyle demiştir: "O ne insan ne de canavar. O bir heykel."

<span class="mw-page-title-main">William Longchamp</span>

William de Longchamp bir Orta Çağ Lord Şansölyesi, Baş Yargıç ve İngiltere'deki Ely Piskoposu idi. Normandiya'da mütevazi bir ailede dünyaya geldi ve ilerlemesini kraliyet lütfuna borçluydu. Çağdaş yazarlar, Longchamp'ın babasını bir köylünün oğlu olmakla suçlasa da, o bir şövalye olarak toprağı elinde tutuyordu. Longchamp önce II.Henry'nin gayri meşru oğlu Geoffrey'e hizmet etti, ancak hızla Henry'nin varisi I. Richard'ın hizmetine geçti. Richard 1189'da kral olduğunda, Longchamp Şansölyelik makamı için 3.000 £ ödedi ve kısa süre sonra Ely'nin piskoposluğuna seçildi ve papa tarafından elçi olarak atandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.