İçeriğe atla

Johann Gottlieb Fichte

Johann Fichte
Johann Gottlieb Fichte'nin karakalem resmi
Fichte'nin resmi Friedrich Jugel tarafından
Tam adıJohann Gottlieb Fichte
Doğumu19 Mayıs 1762(1762-05-19)
Rammenau, Saksonya
Ölümü27 Ocak 1814 (51 yaşında)
Berlin, Prusya
Çağı18. yüzyıl felsefesi
OkuluAlman Idealizmi, Alman Romantizmi , Post-Kantçılık
İlgi alanlarıFarkındalık, Ahlaki felsefe, Politik felsefe
Önemli fikirleriMutlak farkındalık, Tez, antitez, sentez
Etkilendikleri

Johann Gottlieb Fichte (19 Mayıs 1762, Rammenau - 27 Ocak 1814,[1] Berlin), ünlü Alman düşünürü. Felsefedeki en önemli kavrayışı, temel çıkış noktası kendi özgürlük anlayışıdır.

Fichte'ye göre, irade ya da ben, temel gerçeklik olup özgürdür, kendi kendisini belirleyen faaliyettir. Ben ya da irade dışında her şey ölü ve pasif bir varoluşu gösterir; yalnızca böyle bir faaliyet, kendi kendisini belirleyen tinsel bir faaliyet, gerçektir. İradenin kendisi, yaşam ve akıl, bilgi ve eylem ilkesidir, her türlü ilerleme ve uygarlığın harekete geçirici gücüdür; bilginin dayandığı temel, kuramsal düşüncenin birleştirici ilkesidir. Şu halde, felsefede yapılacak ilk iş, böyle bir faaliyetin niteliğine, hem kuramsal ve hem de pratik aklın koşullarına, ilke ve ön kabullerine ilişkin olarak ayrıntılı bir açıklama sunmaktır.

Bir dokumacının oğlu olan Fichte, yeteneği olduğunu fark eden bir zenginin himayesinde yüksek öğrenimini gerçekleştirebilmiştir. Fichte, Kant'a büyük hayranlık duymuş, onu görmeye gitmiş ve "Versuch einer Kritik aller Offenbarung" (Bütün Tanrısal İlhamların bir Eleştirisi) adlı eserini sunmuştur.

Onun felsefe konumu Kant, Friedrich Schelling, Hegel gibi isimlerin yanı sıra Alman felsefesinin temel taşları arasında yer alır. Alman idealizminin hem temellendiricisi hem de temsilcisi durumundadır. Kant sonrası Alman felsefesinin önde gelen isimlerinden biri olmuştur.

Eserleri

Bütün Vahiyleri Eleştirme Denemesi (Versuch einer Kritik aller Offenbarung) 1792
Avrupa Prenslerinin Şimdiye Kadar Yasaklamış Oldukları Düşünce Özgürlüğünün Geri İstenmesi, 1793
Fransız Devrimi Üzerine Kamunun Yargısını Düzeltmeye Dair Katkı ( Beitrag zur Berichtigung der Urteile des Publikums über die französische Revaluion), 1793
Bilgini Belirleyen Nitelikler Üstüne Dersler (Einege Vorlesungen über die Bestimmung des Gelehrten), 1794
Bütün Bilim Öğretisinin Temelleri (Grundlage der gesamten Wissenschaftslehre), 1794-1795
Bilim Öğretisinin İlkeleri Açısından Doğal Hukukun Temelleri (Grundlage des Natturrechts und Prinzipien der Wissenschaftslehre), 1796-1797
Bilim Öğretisinin İlkeleri Açısından Ahlak Öğretisi Sistemi (Das System der Sittenlehre Nach dem Prinzipien der Wissenschaftslehre), 1798
Kapalı Ticaret Devleti (Der Geshlossene Handelstaat), 1800
İnsanı Belirleyen Nitelikler (Die Bestimmung der Menschen), 1800
Çağımızın Temel Karakteristikleri (Die Grundzüge des gegenwaertigen Zeitalters), 1806
Bilginliğin Doğası ve Kendini Açığa Vuruşu Üzerine ( Uber des Wesen des Gelebrten, und seine erscheinungen im Gebiete der Freibeit), 1806
Kutsal Bir Yaşam İçin Kılavuz (Die Anweisung zum seligen Leben, oder auch die Religionslebre), 1806
Alman Ulusuna Sesleniş (Reden an die Deuthschen Nation), 1807-1808
Bilincin Olguları (Das System der Rechtslehre), 1813

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deneycilik</span> bilginin sadece veya öncelikle duyusal deneyimden geldiğini belirten teori

Deneycilik, empirizm veya ampirizm, bilginin duyumlar sayesinde ve deneyimle kazanılabileceğini öne süren görüştür. Deneyci görüşe göre insan zihninde doğuştan bir bilgi yoktur. İnsan zihni, bu nedenle boş bir levha gibidir.

<span class="mw-page-title-main">Immanuel Kant</span> Alman filozof

Immanuel Kant, Prusya kökenli Alman filozof. Alman felsefesinin kurucu isimlerinden biri olmuş, Aydınlanma Çağı ve felsefe tarihinin kendisinden sonraki dönemini belirgin olarak etkilemiştir. Bugün Rusya topraklarında bulunan Königsberg'de doğan Kant'ın epistemoloji, metafizik, etik ve estetik alanlarındaki kapsamlı ve sistematik çalışmaları, onu modern Batı felsefesinin en etkili isimlerinden biri hâline getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Postmodern felsefe</span> Felsefi akım

Postmodern felsefe, 20. yüzyılın ikinci yarısında, 18. yüzyıl Aydınlanması sırasında geliştirilen kültür, kimlik, tarih veya dil ile ilgili modernist felsefi fikirlerde var olduğu iddia edilen varsayımlara eleştirel bir yanıt olarak ortaya çıkan felsefi bir harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Schopenhauer</span> Alman karamsar filozof (1788–1860)

Arthur Schopenhauer, Alman filozof, yazar ve eğitmendir. Schopenhauer, Alman felsefe dünyasındaki ilklerdendir. Dünyanın anlaşılmaz, akılsız prensipler üzerine kurulu nedenselliklerinin olduğunu söyleyerek dikkat çekmiştir. Ayrıca Nietzsche'nin ilk akıl hocasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Cassirer</span>

Ernst Cassirer, Alman filozoftur.

Alman felsefesi, 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başlarından itibaren belirgin bir ağırlık kazanan, bir bakıma felsefenin yurdu hâline gelen Alman felsefe geleneğini ya da başka bir açıdan farklı felsefi eğilimlere sahip olan Alman felsefecilerinin bütünlüğünü ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">19. yüzyıl felsefesi</span>

19. yüzyıl felsefesi öncelikli olarak Alman felsefesinde romantizmin ve idealizmin zirveye ulaştığı bir dönemdir. Aynı şekilde materyalizmin de yeni bir derinlik kazandığı ve öne çıktığı görülür. Fransız felsefesinde bir yanda Charles Fourrier, Pierre-Joseph Proudhon, Claude Henri de Saint-Simon gibi reformcu düşünürler; öte yanda da August Comte ile pozitivizmin belirginleştiği görülür. Tarihçi Tocqueville ile sosyolog ve düşünür olan Emile Durkheim'ı da buraya eklemek gerekir.

<span class="mw-page-title-main">17. yüzyıl felsefesi</span>

17. yüzyıl felsefesi, Rönesans'ın etkisiyle ortaya çıkan gelişmelere dayanarak, Yeni Çağ düşüncesinin temellerini atmak üzere ortaya çıkan felsefe eğilimidir. Rönesansın ortaya koyduğu düşünsel gelişmeleri ve belirsiz kavram içeriklerini kullanan 17. yüzyıl düşünürleri, felsefi formüllerini tam bir sağlamlık ve kesinlik içinde ortaya koyma arayışı içinde olmuşlar ve ortaya koydukları çalışmalarla sistematik felsefeyi yeni bir derinlikle temellendirmişlerdir. Aydınlanma çağı düşüncesinin ilkeleri ve temel kavramları büyük ölçüde 17. yüzyıl felsefesinde hazırlanmıştır.

Akıl ya da Us, felsefede kavram oluşturma ve bunlara göre hükmetme kapasitesidir. Bugün Batı'da bu kavramı, büyük ölçüde ussal anlayışla yüzleştiren, ancak algılamadan ayıran Alman filozofu Immanuel Kant'ın etkisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Christoph Eucken</span>

Rudolf Christoph Eucken Alman felsefeci. Eserlerinde insan ve tin ilişkisi üzerinde yoğunlaştı. 1908'de edebiyat dalında Nobel Ödülüne layık görüldü. Eserleri özellikle ABD ve İngiltere'de çok dikkat çekmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Nietzsche'nin kütüphanesi</span>

Alman filozof Friedrich Nietzsche, ölümünden sonra dahi korunmuş ve günümüze kadar ulaşmış geniş bir özel kütüphaneye sahipti. Bugün bu kütüphane, yaklaşık 170'i, çoğu önemli olmak üzere, onun tarafından yapılan açıklamalar içeren yaklaşık 1,100 ciltten oluşmaktadır. Lakin okuduğu kitapların ancak yarısından azı kütüphanesinde bulunmaktadır.

Her gelecek metafiziğe Mukaddime ya da İleride kendisini bir bilim olarak sunması muhtemel olan her metafiziğe prolegomena Almanca orijinal adı Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik, die als Wissenschaft wird auftreten können olan ve kısaca Prologomena olarak bilinen eser Immanuel Kant'ın 1783 tarihli felsefe kitabıdır. Felsefesinin kısa bir özetini yazdığı bu eserde genel hatlarıyla Kant felsefesi görülebilir. Immanuel Kant(1724-1804) felsefe tarihini derinden etkilemiştir. Epistemoloji, metafizik, etik, mantık, estetik başlıca odak noktalarıdır. Tutarlı bir sisteme sahiptir. Newton’un fiziği yasalaştırması gibi felsefeyi sağlam temellere oturtmaya çalışır. Ona göre kavramda ve görüde kesin a priori,önsel bilgi öğeleri vardır. Kant’ı ilgilendiren de bu a priori bilgilerdir. Analitik, aydınlatan bilgi ve sentetik, genişleten bilgi tasnifi de yapar. Burada da sentetik, genişletici bilginin a priori olanının mümkün olduğunu söyler ve Saf Aklın Eleştirisi’nde bunun imkanını sorgular. Çalışmaları Saf Aklın Eleştirisi adlı eseriyle yeni bir döneme girer. “kritik öncesi” ve “Kritik” dönem olarak betimlenen felsefe hayatı modern düşünce tarzını şekillendirmiştir. “Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena” adlı eserini Saf Aklın Eleştirisi'nin bir özeti, önsözü mahiyetinde yazmıştır. Kritik felsefedeki arayışlarının insanlar tarafından anlaşılamaması üzerine bu prolegomenayı, önsözü hazırlamıştır.

Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi 100 sayfayı aşmayan oldukça kısa bir metin olmasına rağmen Immanuel Kant'ın ahlak felsefesinin temellerini ortaya koyduğu en önemli metindir. Ahlak felsefesi alanında sistematik bir eser hazırlama girişiminden ilk kez 1768'de bahseden Kant, yazımına 1783 yılında başladığı eserin ilk baskısını 1785 tarihinde, en önemli eseri kabul edilen Saf Aklın Eleştirisi'nden dört yıl sonra yaptı. Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi aslen Pratik Aklın Eleştirisi'ne hazırlık olarak düşünülmüştü. Bu eserde ortaya konan ahlak felsefesinin esasları Pratik Aklın Eleştirisi'nde ve geç bir dönemde yazdığı Ahlak Metafiziği'nde geniş biçimde açıklanır ve incelenir.

Heinz Heimsoeth Alman felsefe tarihçisidir.

Olumsallık, modal mantık ve ontolojide kullanılan felsefî bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Lorenz Oken</span>

Lorenz Oken Alman doğa tarihçisi, botanist, biyolog ve ornitolog. Lorenz Okenfuß adıyla günümüzde Offenburg'un bir parçası olan Bohlsbach'da doğdu. Freiburg ve Würzburg üniversitelerinde doğa tarihi ve tıp eğitimi aldı. Göttingen Üniversitesi'nde Privatdozent oldu ve adını Oken olarak kısalttı. Lorenz Oken adıyla Grundriss der Naturphilosophie, der Theorie der Sinne, mit der darauf gegründeten Classification der Thiere (1802) adlı küçük bir eser yayımladı. Bu onu Almanya'da "Naturphilosophie" hareketinin lideri olmasını sağlayacak bir eserler serisinin ilkiydi.

Moritz Balthasar Borkhausen, Alman doğa bilimci. Bitki bilim mahlası Borkh.'dir.

<span class="mw-page-title-main">Laurids Smith</span>

Laurids Smith Danimarkalı bir din adamı, filozof ve erken dönem hayvan hakları yazarıdır. Smith, İskandinavya'nın hayvanlara insani muamelenin bilinen ilk savunucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand Fellmann</span>

Ferdinand Fellmann, Alman filozof. Ailesinin 1946'da Hirschberg'den sınır dışı edilmesinden sonra Hameln/Weser'de büyüdü.

<span class="mw-page-title-main">Dieter Henrich</span>

Dieter Henrich, Alman yazar ve filozof. Alman idealizmi geleneğinde çağdaş bir düşünür olan Henrich, "Alman İdealizminin kapsamlı ve son derece yenilikçi çalışmaları ve sistematik öznellik analizleri" ile "ileri Alman felsefi ve teolojik tartışmalarını önemli ölçüde etkilemiş" olan "bugün Almanya'daki en saygın ve en sık atıfta bulunulan filozoflardan birisi" olarak kabul edilir.