İçeriğe atla

Joaquim Chissano

Joaquim Alberto Chissano
2. Mozambik Devlet Başkanı
Görev süresi
6 Kasım 1986 - 2 Şubat 2005
Yerine geldiğiSamora Machel
Yerine gelenArmando Guebuza
Mozambik Başbakanı
Görev süresi
20 Eylül 1974 - 25 Haziran 1975
Yerine gelenMário da Graça Machungo (1986'da)
Kişisel bilgiler
Doğum 22 Ekim 1939
Malehice

Joaquim Alberto Chissano (d. 22 Ekim 1939), Mozambikli siyasetçi. Chissano, Afrika ülkesi Mozambik'te 1986 ile 2005 yılları arasında devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. Chissano bu süreçte 1986 ile 1990 yılları arasında Mozambik Halk Cumhuriyeti'ni, 1990 ile 2005 yılları arasında da Mozambik Cumhuriyeti'ni yönetmiştir.

Chissano o dönem Portekiz koloni bölgesi olan ülkesinde bulunan tek kolej olan ve Lourenço Marques'te (günümüzde Maputo) bulunan Liceu Salazar'ı kazanarak bu kolejde okumaya hak kazanan ilk siyahi öğrenci olmuştur. 1960 yılından itibaren tıp alanında eğitim alabilmek adına Portekiz'e gitmiştir. Ancak dönemin António de Oliveira Salazar ve Marcelo Caetano idaresinde kurulan Portekiz gizli polis teşkilatı Polícia Internacional e de Defesa do Estado (PIDE) tarafından kendisine yapılan baskılar sonucunda 1961 yılında ülkesin geri dönmek zorunda kalmıştır.

FRELIMO'nun kurucuları arasında ye alan Chissano, Portekiz koloni yönetimi tarafından takip edildiği bir dönemde Paris'e giderek öğrenim hayatına devam etmiştir. 1974 yılında ülkesinin bağımsızlık şartlarının konuşulduğu toplantılara katılmış, ülkesinin Portekiz Doğu Afrikası dönemi içindeki ilk ve tek başbakanlık görevi olmak üzere 1975 yılında elde edeceği bağımsızlığa kadar ülkenin başbakanı olarak görev almıştır.

Ülkesinin 1975 yılında Mozambik Halk Cumhuriyeti olarak bağımsızlığını elde etmesi sonrasında Dışişleri Bakanı olarak görev yapmıştır. Ülkenin ilk devlet başkanı olan Samora Machel'in 1986 yılında uçak kazasında hayatını kaybetmesi neticesinde ilk önce Chissano'nun da içerisinde yer aldığı FRELIMO Merkez Komitesi Siyasi Bürosu tarafından tüm devlet başkanlığı yetkilerini bu komitede toplayan geçici hükûmet kurulmuş, yaklaşık iki haftalık geçiş hükûmeti sonrasında da 6 Kasım 1986 tarihi itibarıyla da Chissano devlet başkanlığı makamına getirilmiştir.

Başkanlığı döneminde ülkede yaşanan iç savaşı bitirmeye yönelik faaliyetlerde bulunmuştur. 1990 yılında yeni bir anayasanın kabulü ile birlikte ülkenin adı Mozambik olmuş, komünist ve tek partili düzenden çok partili ve demokratik bir anayasal yapıya geçişin gerçekleşmesini sağlamıştır. Chissano, lideri olduğu FRELIMO'nun karşı grubu olarak yeni bir direniş hareketi olarak kurulan ve 1976'da iç savaşı başlatan RENAMO (Mozambik Ulusal Direnişi) ile 1992 yılında Roma'da anlaşma sağlayarak iç savaşa son veren en önemli kişilerinden biri olmuştur.

1994 yılında gerçekleştirilen seçimlerin ve 1999 yılında gerçekleştirilen seçimlerin de kendi lehine sonuçlanması neticesinde toplamda üç dönem makamda kalmayı başarmıştır. 2004 yılında gerçekleştirilen seçimlere katılmayan Chissano, başkanlığı söz konusu seçimlerden galip çıkan Armando Guebuza'ya devrederek makamdan ayrılmıştır.

Chissano başkanlığının son yılı olan 2003 ile 2004 yılları arasında ayrıca Afrika Birliği başkanlığını da yürütmüştür.[1]

Ödülleri

Kaynakça

  1. ^ "Chissano Afrika Birliği başkanı". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mozambik</span> Güneydoğu Afrikada bulunan bir ülke

Mozambik, resmî adıyla Mozambik Cumhuriyeti, Afrika'nın güneydoğusunda yer alan bir ülkedir. Mozambik kuzeyde Tanzanya, Malavi, kuzeybatıda Zambiya, batıda Zimbabve, güneybatıda ise Güney Afrika Cumhuriyeti ve Esvatini ile komşudur. Doğudaki Mozambik Kanalı ülkeyi Madagaskar, Mayotte ve Komorlar'dan ayırır. Başkenti ve en büyük şehri Maputo'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kongo Cumhuriyeti</span> Orta Afrikada bir ülke

Kongo Cumhuriyeti, Afrika kıtasının orta batı bölümünde yer alan bir ülkedir. Kongo-Brazzaville olarak da adlandırılan ve 1969 ile 1991 yılları arasında Kongo Halk Cumhuriyeti olarak varlığını sürdüren ülkenin sınır komşularını Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo DC, Angola'ya bağlı olan ancak anakara ile fiziki bağlantısı bulunmayan Cabinda bölgesi, Gabon ve Atlas Okyanusu oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Brazzaville'dir.

<span class="mw-page-title-main">São Tomé ve Príncipe</span> Batı Afrikadaki bir ada ülkesi

São Tomé ve Príncipe ya da resmî adıyla São Tomé ve Príncipe Demokratik Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batı kıyısında Gine Körfezi açıklarında yer alan bir ada ülkesidir. São Tomé ve Príncipe adaları ada ülkesini oluşturmaktadır. Ülkenin ada ülkesi olması nedeniyle sınır komşusu bulunmamakta olup, Ekvator Ginesi ile Gabon'un açıklarında yer almaktadır ve Gabon'un kuzeybatı kıyıları 250 km uzaklıktadır. Ülkenin başkenti São Tomé'dir.

<span class="mw-page-title-main">Mozambik Kurtuluş Cephesi</span>

Mozambik Kurtuluş Cephesi 1975 yılında bağımsızlığını kazandığından beri Mozambik'i yöneten siyasi partidir. Ana dayanağı azınlık olan Shangaan etnik grubudur. Kurtuluş önderleri ve parti liderleri Fabio Symplicio'dur.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Sömürge Savaşları</span> Portekiz Ordusuyla Portekiz’in Afrika’daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki yaşanmış savaşlar

Portekiz Sömürge Savaşları, aynı zamanda Denizaşırı Savaş ve Kurtuluş Savaşı olarak da bilinir, Portekiz Ordusuyla Portekiz'in Afrika'daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki savaşların adı. Soğuk Savaş döneminde Afrika kıtasındaki belirleyici ideoloji ve silahlı çatışmalardır. Portekiz, diğer Avrupa uluslarının aksine 1950 ve 1960'lı yıllarda Afrika'daki sömürgelerini bırakmamıştır. 1960'lı yıllarda sayısız silahlı kurtuluş örgütü ülkelerdeki komünist hareketin de gelişmesiyle bağımsızlık savaşı vermeye başlayacaktır. Bölgede ABD, Çin ve aparthayd yönetimindeki Güney Afrika desteğinde örgütlenen anti-komünist silahlı kuvvetlerle bağımsızlık yanlıları arasında iç savaşa varacak çatışmalar yaşanacaktır. Bölgedeki Portekiz'e karşı en belirgin kurtuluş savaşı veren ülkeler Angola, Mozambik ve Gine-Bissau olacaktır. Angola'da MPLA, Gine-Bissau'da PAIGC, Mozambik'de FRELIMO koordineli verdikleri silahlı mücadele karşısında Portekiz yönetimi zorlansa da öldürücü darbeyi 1974 yılında Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devrimi indirecektir. Portekiz Ordusu içerisinde örgütlenen Movimento das Forças Armadas Afrika'da sürmekte olan kanlı sömürge savaşları ve Salazar yönetiminden genel olarak kamuoyunun rahatsızlığı nedeniyle halkı da arkasına alarak darbe yapmış ve devrim sürecini başlatmıştır. Ülkedeki siyasal yapıda çok önemli değişiklikler gerçekleştiren yeni yönetim sömürgelerde kalan askerî birlikleri hızla geri çekecek ve Afrika'daki sömürgelerde iktidar yerel örgütlere hızla bırakılacaktır. Nisan 1974'te Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devriminin sömürge savaşını sona erdirmesinin ardından sömürge ülkelerindeki yüzbinlerce Portekiz vatandaşı ülkeye geri dönmeye başlamış, askerî personelin yanı sıra değişik etnik kökenden Afrikalı-Portekiz dönmüştür. Bu devasa göçten sonra özellikle Angola ve Mozambik'de uzun yıllar sürecek olan iç savaşlar çıkmıştır. Eski sömürge ülkeleri bağımsızlıklarını ilan ettikten sonra ciddi sorunlarla karşılaşacak, ekonomik ve sosyal gerilemenin yanı sıra, yolsuzluk, yoksulluk, eşitsizlik ve merkezi planlama eksikliği bağımsızlık dönemi üzerine kurulan beklentileri yerine getirmeye engel olacaktır. Afrika'da ilk sömürge sahibi olan Avrupalı ülke olan Portekiz, sömürgelerini de en son terkeden ülke olacaktır. Eski sömürgelerdeki ülkeler olan Angola'da Agostinho Neto, Mozambik'de Samora Machel, Gine-Bissau'da ise Luis Cabral devlet başkanı olacaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Samora Machel</span> Mozambik devlet başkanı (1975-1986)

Samora Moisés Machel, Mozambikli askeri komutan, devrimci ve siyasetçi. Machel, Afrika ülkesi Mozambik Halk Cumhuriyeti'nin 1975 yılında bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynamış, 1975 yılında üstlendiği devlet başkanlığını 1986 yılındaki ölümüne kadar yürütmüştür. 1986 yılında devlet başkanlığı uçağı Mozambik, Esvatini ve Güney Afrika Cumhuriyeti sınırlarının olduğu dağlık bölgede yere çakılmış ve Machel ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gine ve Yeşil Burun’un Bağımsızlığı için Afrika Partisi</span>

Gine ve Yeşil Burun'un Bağımsızlığı için Afrika Partisi veya PAIGC, Gine-Bissau'yu 1973 yılındaki bağımsızlığından 1990'lı yılların sonuna dek yöneten ve 2004 yılından 2005 yılına kadar iktidarda olan siyasi parti. Parti, halihazırda Ulusal Halk Meclisinde çoğunluğa sahiptir. 2007 yılında iktidardaki koalisyonun bir parçası olmuş, 2008 yılında görevden ayrılana kadar PAIGC üyesi Martinho Ndafa Kabi, başbakan olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Armando Guebuza</span> Mozambik devlet başkanı (2005-2015)

Armando Emílio Guebuza, Mozambikli siyasetçi. Guebeza, Afrika ülkesi Mozambik'te 2005-2015 yılları arasında devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Denis Sassou Nguesso</span> 5. Kongo Cumhuriyeti devlet başkanı

Denis Sassou Nguesso, Kongolu asker ve siyasetçi. Nguesso, Afrika ülkesi Kongo Cumhuriyeti'nde 1979 ile 1992 yılları arasında gerçekleştirdiği devlet başkanlığı görevini ülkede çıkan iç savaş sonucunda 1997 yeniden üstlenmiştir ve bu görevi günümüzde de sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pedro Pires</span>

Pedro Verona Rodrigues Pires, Yeşil Burunlu siyasetçi. Pires, Afrika ada ülkesi Yeşil Burun Adaları'nda 2001 ile 2011 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mozambik Halk Cumhuriyeti</span>

Mozambik Halk Cumhuriyeti 1975 yılından 1990 yılına kadar bugünkü Mozambik Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Angola Halk Cumhuriyeti</span> 1975 ilâ 1992 arasında bugünkü Angola Cumhuriyeti sınırları içerisinde hüküm sürmüş devlet

Angola Halk Cumhuriyeti 1975 yılından 1992 yılına kadar bugünkü Angola Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Mozambik devlet başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Mozambik devlet başkanı, Afrika ülkesi Mozambik'in bağımsızlığını kazandığı 1975 yılından bu yana ülkenin en üst makamında yer alan kişiye verilen unvandır. Ülkenin ilk devlet başkanı Machel'in 1986 yılında hayatını kaybetmesi neticesinde kısa bir süre devlet başkanlığı yetkileri FRELIMO Merkez Komitesi Siyasi Bürosu tarafından oluşturulan geçici hükûmet tarafından yürütülmüştür. Ülkeyi yöneten devlet başkanı 1975 ile 1990 yılları arasında Mozambik Halk Cumhuriyeti 'ni, 1990 yılından itibaren de Mozambik Cumhuriyeti 'ni yönetmiştir. Ülkede bu görevde bulunan kişilerin listesi şu şekildedir:

<span class="mw-page-title-main">Pátria Amada</span>

Pátria Amada, Afrika ülkesi Mozambik'in ulusal marşıdır. Ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1975 yılında Viva, Viva a FRELIMO marşını kullanmaya başlayan ülke, 2002 yılında bu marşı kabul ederek kullanmaya başlamıştır. Bir önceki marşın ülkeyi 1975 ile 1994 yılları arasında tek parti olarak yöneten FRELIMO'yu yücelttiği ve övdüğü gerekçesiyle yeni siyasi çok partili sistemde kabul görmemesi nedeniyle, gerçekleştirilen ilk bağımsız seçimler sonrasında sözleri FRELIMO'suz hali ile yeniden düzenlenerek ülkenin yeni marşı olarak yürürlüğe girmiştir.

FRELIMO Merkez Komitesi Siyasi Bürosu, Afrika ülkesi Mozambik'te 19 Ekim 1986 ile 6 Kasım 1986 tarihleri arasında devlet başkanlığı yetkilerini üzerinde toplayan yetkili organ.

<span class="mw-page-title-main">Dawda Jawara</span>

Sir Dawda Kairaba Jawara, Gambiyalı veteriner hekim ve siyasetçi. Jawara, Afrika ülkesi Gambiya'da bu makama çıkan ilk devlet başkanı olarak 1970 ile 1994 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aristides Pereira</span>

Aristides Pereira, Yeşil Burunlu siyasetçi. Pereira, Afrika ada ülkesi Yeşil Burun Adaları'nda bu makama çıkan ilk devlet başkanı olarak 1975 ile 1991 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

Mozambik başbakanı, Afrika kıtası ülkesi Mozambik'in bağımsızlığını kazandığı 1975 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin Portekiz Doğu Afrikası ismi ile Portekiz'e bağlı bir koloni bölgesi olduğu 1974 yılında oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Luísa Diogo</span>

Luísa Diogo, Mozambikli siyasetçi. Diogo, Afrika ülkesi Mozambik'te 2004 ile 2010 yılları arasında başbakan olarak görev yapmıştır.

Mário Fernandes da Graça Machungo, Mozambikli ekonomist ve siyasetçi. Machungo, Afrika ülkesi Mozambik'te 1986 ile 1994 yılları arasında başbakan olarak görev yapmıştır.