İçeriğe atla

Jineoloji

jinekoloji ile karıştırılmamalıdır.

Jineoloji (Kürtçe: jineolojî), kadın bilimi olarak da anılan, PKK lideri Abdullah Öcalan'ın teorize ettiği feminizm ve cinsiyet eşitliğini içeren doktrin. Kürtçe kadın anlamına gelen "jin" kelimesinden türetilen jineoloji 'kadın bilimi' olarak tarif edilir. Çeşitli kaynaklarda "Kürt feminizmi" olarak anılır.[1] Öcalan, bölgesel toplumlarda yaşayan kadınları baskı altına alan namus temelli din ve kabile kuralları temelinde “kadınların özgür olmadığı sürece bir ülkenin özgür olamayacağını” ve "kadın özgürlüğünün toplumdaki özgürlük düzeyini belirlediğini" ifade eder.[2][3][4]

Etimoloji ve tanım

Kürtçe'de jin "kadın" anlamına gelir. Bununla birlikte aynı kökten gelmesi bakımından "hayat" anlamına da tekabül eder.[5]

2013 yılında yayınlanan Liberating Life: Woman’s Revolution (Türkçe: Özgür Yaşam: Kadın Devrimi) adlı eserinde Öcalan şu ifadeleri kullanmıştır;[6]

"Toplumun iyice dönüşebileceği alan kadınların edindiği dönüşümün kapsamı tarafından belirlenir. Benzer şekilde kadının özgürlüğü ve eşitliği düzeyi de toplumun tüm kesimlerinin özgürlüğü ve eşitliğidir. Demokratik bir ulus için özgürlüğün toplumu özgürleşmiş toplumu oluşturması sebebiyle kadının özgürlüğü büyük öneme sahiptir. Kurtulmuş toplum demokratik bir ulustur. Dahası insan rolünü tersine çevirme ihtiyacı devrimci öneme sahiptir."

PKK'nın "Kadın Özgürlüğü İdeolojisi" jineolojiyi "mevcut sosyal bilimlerin yapamayacağı boşlukları doldurmak için temel bir bilimsel terim" olarak tanımlamaktadır. Bu tanımlamaya göre jineoloji toplum içinde kadınların özgürlüğü olmadan ve kadınları çevreleyen gerçek bir bilinç olmadan hiçbir toplumun kendisini özgür olarak adlandıramayacağı prensibi üzerine kurulmuştur.[7]

Öcalan, “kadın özgür olmadıkça bir ülke özgür olamaz” ifadesiyle, kadının özgürlük seviyesinin toplumdaki özgürlük düzeyini büyük ölçüde belirlediğini savunur.[3] Jineoloji fikrinin doğduğu noktada gerek geleneksel Kürt kültüründe gerekse genel olarak kadına yönelik şiddetin ve baskının yaygınlığı önem taşır. Irak ve Şam İslam Devleti, bölgedeki kadınların namus temelli baskı altına alınmasının en aşırı örneklerinden birisidir.

Daha geniş bir ölçekte, jineolojinin savunucuları kapitalizmi kadın karşıtı olarak tanımlamakta, dolayısıyla jineolojiyi de doğal olarak kapitalizm karşıtı olarak görmektedirler.

Pratikte jineoloji

Asya Ramazan Antar, tanınan bir Kürt feministi ve YPJ üyesiydi.

Jineoloji KCK yapılanmasının temel bir ilkesi olarak benimsenmiştir ve Suriye Kürdistanı gibi Kürtlerin fiilen yönetimde olduğu Suriye Kürdistanı bölgesinde Demokratik Birlik Partisi tarafından uygulanmaktadır.[5] Zira Rojava Savaşı'nda Kürt kadın milislerinin oranı %40 civarındadır.[2][3][5][8] Kadınlar Halk Savunma Birlikleri'nde (YPG) Kadın Koruma Birlikleri (YPJ) olarak kendi birimlerini oluşturarak erkeklerle birlikte savaşmaktadır.[2][3] YPJ içerisindeki kadınlar için jineoloji bir temeldir ve Öcalan'ın politik teorileri ile eğitim almaktadır.[2][3] Dolayısıyla Suriye'de yönetimde bulunduğu alanlarda politik cinsiyet eşitliği savunulmaktadır, zira kurulan yerel meclisler en az %40 kadınlardan oluşur.[9] Bununla birlikte üniversiteler, siyasi ofisler, polis birimleri ve ordu eşbaşkanlık olarak bir erkek ve bir kadın tarafından yönetilmektedir.[10]

Benzer olarak Türkiye faaliyet yürüten Halkların Demokratik Partisi ve Demokratik Bölgeler Partisi de aynı sistemi vurgulamakta ve eşbaşkanlık sistemiyle siyasi cinsiyet eşitliğini uygulamaktadır.[11]

"Kadınları sınırlayan namus temelli dini ve kabile kurallarını yıkmaya çalışmak" jineolojinin temelli gündemlerinden biridir.[12] Bununla birlikte bu fikir altyapısı tartışmaya açıktır ve Suriye'nin kuzeyindeki muhafazakâr toplumun çeşitli kesimlerinde tartışmalara neden olmaktadır. Jineoloji Suriye'de faaliyet yürüten Kongreya Star Kadın Akademisi'nde sunulan bir dizi kurstan biridir.[13]

Jineoloji, kadınların özgürleşmesi ve töre ve namus cinayetleri, tecavüz, aile içi şiddet gibi konularda öz savunma yapması gerektiğini savunur.[2] Türkiye özelindeki Kürt siyasi hareketi içerisinde kadınların aile içinde şiddete uğrayan kadınlara toplum merkezlerinde eğitim verilmektedir. Zira tarihsel yapıdaki geleneksel Kürt toplumunda bir kadının rolü erkeklere bağlıydı.[2]

Kürt Jineoloji Komitesi, PKK tarafından kurulan ve demokrasi, sosyalizm, ekoloji ve feminizmin yaygınlaştırılmasını amaçlayan bir kadın komitesidir.[14]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Jineology: Kurdish Feminism - Deep Green Resistance Great Basin". 5 Nisan 2015. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  2. ^ a b c d e f Argentieri, Benedetta (30 Temmuz 2015). "These female Kurdish soldiers wear their femininity with pride". Quartz. 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  3. ^ a b c d e Argentieri, Benedetta (3 Şubat 2015). "One group battling Islamic State has a secret weapon – female fighters". Reuters. 22 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  4. ^ Argentieri, Benedetta (8 Şubat 2015). "Women vs. the Islamic State: The Kurds have a secret weapon against brutal jihadists — female fighters". Pittsburgh Post-Gazette. 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  5. ^ a b c Lau, Anna; Baran, Erdelan; Sirinathsingh, Melanie (18 Kasım 2016). "A Kurdish response to climate change". OpenDemocracy. 12 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  6. ^ Abdullah Öcalan (2013). Liberating life: Women’s Revolution (PDF). International Initiative Edition. s. 57. ISBN 978-3-941012-82-0. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  7. ^ Düzgün, Meral (Temmuz 2016). "Jineology: The Kurdish Women's Movement". Journal of Middle East Women's Studies. 12 (2). Duke University Press. s. 284. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  8. ^ Al-Khalidi, Suleiman. "FSA commander says 25,000 Syrian rebels back Turkish force in Syria". 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  9. ^ Mogelson, Luke (30 Ekim 2017). "Dark Victory in Raqqa". The New Yorker (İngilizce). ISSN 0028-792X. 14 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  10. ^ Rakka, Petra Ramsauer,. "Augenschein im Utopia der syrischen Kurden". NZZ am Sonntag (Almanca). Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  11. ^ Nordland, Rod (12 Temmuz 2016). "Crackdown in Turkey Threatens a Haven of Gender Equality Built by Kurds". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 27 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  12. ^ "Syrian Kurds tackle conscription, underage marriages and polygamy". ARA News. 15 Kasım 2016. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  13. ^ Clarke-Billings, Lucy (6 Ekim 2016). "The Women Leading a Social Revolution in Syria's Rojava". Newsweek. New York, NY. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  14. ^ Maria Sáenz, Charlotte (18 Mart 2015). "Women Up in Arms: Zapatistas and Rojava Kurds Embrace a New Gender Politics". The WorldPost. The Huffington Post. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Feminizm</span> İdeoloji

Feminizm, kadınların haklarını tanıyarak bu hakların korunması amacıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan hareket. Sözcüğün köken olarak Latince "femina" ve onun Fransızca türevi olan "féminisme" sözcüğünden geldiği ve Türkçe eş anlamlısının hatunculuk olduğu belirtilmektedir. Kadın hareketi doğrudan kadınları ilgilendiren ve dolaylı olarak kültürü ilgilendiren konularda bilinç uyandırır. Feminizmin temel amaçları; eğitim, iş, çocuk bakımı, yönetim gibi konularda eşit haklara sahip olmaktan, yasal kürtaj hakkından, kadın sağlığı konusunda ilerlemelere, tacizin ve tecavüzün engellenmesinden lezbiyen haklarına kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Öcalan</span> PKKnın kurucu lideri (1978–1999)

Abdullah Öcalan veya zaman zaman kullanılan kısa adıyla Apo, yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt milliyetçiliği</span> siyasal ideoloji

Kürt milliyetçiliği, Kürtlerde, halk olma bilincinin kültürel ve siyasal eyleme yönlendirilmesini ifade eden kavramdır. Kürtlerin çoğunluk olduğu toprakları Kürdistan olarak tanımlayan ve bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını savunan siyasi hareket olmakla birlikte, Kürtlerin yaşadıkları topraklarda diğer etnik gruplar ile eşit haklara sahip olmasını, Kürtçenin resmî dil ve eğitim dili olmasını savunan siyasi görüştür.

<span class="mw-page-title-main">KCK</span> Kürt politik organizasyonu

KCK, Türkçe tam adı ile Kürdistan Topluluklar Birliği, Abdullah Öcalan'ın teorize ettiği demokratik konfederalizm çerçevesinde kurulan çatı örgüt. KCK bünyesinde Kürdistan'ın sırasıyla Türkiye, Suriye, İran ve Irak sınırları içinde kalan dört parçasını temsil eden demokratik konfederalist siyasi partiler olarak tanımlanan Kürdistan İşçi Partisi (PKK), Demokratik Birlik Partisi (PYD), Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK) ve Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi (PÇDK) bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürdistanı çatışmaları</span> Kuzey Suriyede askeri ve siyasi çatışma

Rojava Savaşı ya da Suriye Kürdistanı Çatışmaları, Suriye'nin kuzeyindeki taraflar arasındaki çatışmaları kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürdistanı</span> Suriyenin kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge

Suriye Kürdistanı, Batı Kürdistan veya Rojava, Suriye'nin kuzeyinde ve doğu kesiminde çoğunlukla Kürtler olmak üzere Arap, Çerkes, Süryani ve Türkmenlerin yaşadığı bölge. Orta Doğu coğrafyasında Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı Kürdistan'ın, Suriye sınırları içinde kalan kısmını tanımlar. PYD tarafından bölgede Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ilan edilmiş; fakat Suriye hükûmeti veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">YPJ</span> Suriyede çoğunluğu Kürt kadınların oluşturduğu silahlı örgüt

YPJ veya Kadın Koruma Birlikleri YPG 'nin kadın koludur. 2012 yılında YPG'nin kadın tugayı olarak kurulmuştur. 2014'te 18 ile 40 yaşları arasında 7000'den fazla gönüllü savaşçı kadroya ulaşmıştır. Jineoloji YPJ'nin fikir bütünlüğünü oluşturan düşüncelere temel olan doktrinlerden biridir. Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">YJA STAR</span>

YJA STAR ya da STAR Özgür Kadın Birlikleri, PKK'nın askeri gücü HPG'nin kadın koludur. PKK'nın kadın silahlı militan ulusal hareketi olan YJA-STAR gerilla hareketiyle özgür komünler halinde mücadele vermektedir. Alınan bütün kararlar tamamen KCK dışındadır kadınların kendi kararlarının aldığı örgütlenme birimidir. Temel ideolojisi olarak Demokratik Konfederalizme dayanan kısmı PKK lideri Abdullah Öcalan'dan alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Asayiş (Suriye)</span>

Asayiş veya Rojava Asayîşi, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin resmî iç güvenlik teşkilatıdır. Suriye İç Savaşı sırasında kurulan polis teşkilatı, özel görevler için eğitilen Anti-Terör Birimleri'ne bağlıdır.

Kürt siyasi hareketi ya da Kürt özgürlük hareketi, Türkiye, Irak, Suriye ve İran topraklarında, Kürdistan olarak anılan jeokültürel bölgede yaşayan Kürtlerin anadilde eğitim, self determinasyon, özerklik ya da bağımsız devlet gibi politik taleplerini gerçekleştirmek için mücadele veren hareketin genel adı olarak kullanılır. Bu talepler yasal zeminde demokratik olarak tartışıldığı gibi silahlı olarak Marksist-Leninist çizgide gerçekleştirilmeye de çalışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Enternasyonalist Özgürlük Taburu</span> IŞIDe karşı YPGyi destek vermek için Suriye dışından gelen Marksist-Leninist, Hocaist, Maocu ve anarşist savaşçıları barındıran paramiliter milis gücü

Enternasyonalist Özgürlük Taburu (EÖT), Rojava Savaşı'nda Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı YPG'ye destek için kurulan 10 Haziran 2015'te Resulayn'nde kurulan Suriye dışından gelen Marksist-Leninist, Hocaist, Maocu ve anarşist savaşçıları barındıran paramiliter milis gücü. İspanya İç Savaşı'ndaki Uluslararası Tugaylar'dan ilham alan grubun bünyesinde Türk, İspanyol, Alman, Arnavut, Çerkes, Arap, Ermeni ve Laz kökenli savaşçılar bulunur. Milis grupların çoğu Enternasyonalist Özgürlük Taburu'nun kurulmasından önce YPG çatısı altında diğer gruplarla ilişkili olmadan savaşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Demokratik konfederalizm</span> ideoloji ve hükûmet yapısı

Kürt komünalizmi veya Apoculuk olarak da bilinen demokratik konfederalizm, İmralı Cezaevi'nde PKK lideri Abdullah Öcalan tarafından teorize edilen ve devletsiz bir topluma dayanan siyasi paradigmadır. Özerklik, doğrudan demokrasi, siyasi ekoloji, feminizm, çok kültürlülük, öz savunma, öz yönetim kooperatif ekonomisi unsurlarına dayanan konfederasyon özelliklerine sahip bir demokratik öz örgütlenme sistemine ilişkin siyasi bir kavramdır. Toplumsal ekoloji, özgürlükçü belediyecilik, Orta Doğu tarihi ve genel devlet teorisinden etkilenen Öcalan, bu konsepti Kürt ulusal özlemlerinin yanı sıra sınıflı topluma kök salmış bölge ülkelerindeki diğer temel sorunlara siyasi bir çözüm ve dünyanın dört bir yanındaki halklar için özgürlük ve demokratikleşmeye giden bir yol olarak sunmaktadır.

Rojava Anayasası veya Rojava Kantonları Anayasası, resmî adıyla Rojava Toplumsal Sözleşmesi, Suriye'nin Rojava olarak bilinen ve özerkliğini ilan eden bölgesinin geçici anayasasıdır. Rojavalıları temsil eden Demokratik Birlik Partisi'nin 29 Ocak 2014 tarihinde kontrolü altındaki üç Rojava kantonunun Suriye devletinden özerk olduğunu ilan etmesiyle kabul edildi. Anayasanın 12. maddesinde, Rojava'nın "gelecek Suriyesi’nin bir parçası" olduğu ve Suriye'de kurulması beklenen, merkeziyetçi olmayan bir federal yönetim sistemine örnek olacağı belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürtleri</span> Etnik grup

Suriye Kürtleri, Suriye'de doğmuş veya ikamet eden Kürtlerdir. Kürtler, Uluslararası Azınlık Hakları Grubu, CIA The World Factbook ve hükûmet yanlısı kaynaklara göre ülke nüfusunun %10 ila %15'ini oluşturan Suriye'deki en büyük etnik azınlıktır. Suriye Kürtleri, hükûmet tarafından rutin bir ayrımcılığa ve zorbalığa maruz kaldılar.

<span class="mw-page-title-main">Demokratik Toplum Hareketi (Suriye)</span>

Demokratik Toplum Hareketi veya kısaca TEV-DEM, 16 Ocak 2011'de Suriye'de kurulan solcu siyasi koalisyon. Kuzey Suriye Federasyonu'nun yasama organı ve ulusal parlamentosu olan Suriye Demokratik Konseyi'nin koalisyon hükûmetidir. Koalisyondaki lider parti Demokratik Birlik Partisi'dir. Hareketin eşbaşkanları Zalal Jagar ve Kharib Heso'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi</span> Suriyede de facto özerk bölge

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (KDSÖY) Suriye'nin kuzeydoğu kesimindeki Suriye Kürdistanı'nda Arap, Çerkes, Kürt, Süryani ve Türkmenlerin yaşadığı, Ekim 2019 itibarıyla de facto özerk olan yönetim alanı. PYD tarafından bölgede önce özerk kantonlar, sonrasında federasyon ilan edilmiş; fakat hiçbiri Suriye hükûmeti veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır. İsviçre'de ve birçok Avrupa ülkesinde temsilcilikleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Rojava Üniversitesi</span>

Rojava Üniversitesi, Suriye'de De facto bir üniversitedir.

<i>Jin, Jiyan, Azadi</i> politik ve sosyal Kürtçe söylem

Jin, Jiyan, Azadi, Kürt bağımsızlık hareketinde kullanılan ve kadınların önemini tanımayı amaçlayan politik, popüler bir Kürtçe slogandır.

<span class="mw-page-title-main">Asya Abdullah</span>

Asya Abdullah, Kürt siyasetçi. PYD'nin eş başkanıdır. TEV-DEM koalisyonunun eski eş başkanı olan Abullah, Suriye Kürdistan Topluluklar Birliği'nin (KCK) kıdemli daimi üyesi olarak görev yapmaktadır. Rojava'daki Kürt siyasi projesine destek toplamak için aktivistlere, akademisyenlere ve dünya liderlerine ulaşmak için çok sayıda konferansta sunum yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Asya Ramazan Antar</span>

Viyan Antar veya Asya Ramazan Antar (1998–2016), uluslararası medya tarafından Rojava çatışmasında ve IŞİD'e karşı mücadelede feminist mücadelenin sembolü haline gelen bir Kürt Kadın Koruma Birlikleri (YPJ) militanıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.