İçeriğe atla

Jet motorlu uçak

Frank Whittle'ın anıtında gerçek büyüklükteki Gloster E28/39 jet uçağı modeli gösterilmektedir
Saf turbojet gücüyle uçmuş dünyanın ilk jet uçağı Heinkel He 178
İniş yapmakta olan Virgin Atlantic Airways Airbus A340

Jet uçağı, jet motorları tarafından uçurulan bir uçak türüdür. Jet uçaklarnın genel olarak pervane gücüyle çalışan uçaklardan çok daha hızlı ve daha yüksek irtifalarda uçmaktadır, ortalama uçuş yüksekliği 10,000 ila 15,000 metre kadardır (yaklaşık 33,000 ila 49,000 ft). Bu irtifalarda jet motorları uzun mesafelerde azami verim sağlar. Pervane gücüyle çalışan motorlar ise azami verimi daha alçak irtifalarda sağlamaktadırlar. Ayrıca Jet uçakları diğerlerinin aksine sesten daha hızlı hareket edebilmektedirler.

Bir Romanyalı Mühendis Henri Coandă, 1910 yılında Coanda-1910 adında ilk jet uçağını yapmıştır. Daha sonraları, iki mühendis, Birleşik Krallık'ta Frank Whittle ve Almanya'da Hans von Ohain, 1930'ların sonlarına doğru ayrı ayrı bu kavravları geliştirmişlerdir, buna karşın ilk itibaren edilen turbojet Whittle'a aittir. Wittering Uçuş Okulu'nda Frank Whittle tarafından Ağustos 1928 kadar erken bir tarihte bu kavram ele alınmıştır, fakat aynı zamanda Hans von Ohain Şubat 1936'da jet uçağının tasarımı ve olanakları hakkında Ernst Heinkel'a bir mektup yazmıştır. Ancak Haziran 1926'da komprasör ve türbin üzerine RAE'de çalıştığı sırada bir bildiri yayınlayan A. A. Griffith, bu mektubu ele almıştır ve aynı zamanda öncelikle itibar edilen olmuştur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed C-130 Hercules</span> taktik nakliye uçağı

C-130 Hercules, Amerikalı Lockheed (şu an Lockheed Martin) firması tarafından geliştirilen orta sınıf bir taktik nakliye uçağıdır. Havacılık tarihinin en başarılı nakliye uçaklarından biri olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde 50'den fazla ülke için 2,500'den fazla C-130 Hercules üretilmiştir ve bu uçaklar 22 milyon uçuş saatini aşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Helikopter</span>

Helikopter, dikey kalkış ve iniş yapabilen döner kanatlı bir hava taşıtıdır. İsmin kökü Yunancada heliko pteron yani hareketli kanatlar anlamından gelir. Fransız Gustave Ponton d'Amécourt tarafından 1861'de ortaya atılmıştır. 1907 yılında Fransız Paul Cornu ilk motorlu helikopteri uçurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan-Gureviç MiG-25</span> Sovyet yapımı savaş uçağı

MiG-25 Rus Mikoyan Gurevich Tasarım Bürosu (OKB) tarafından geliştirilip üretilmiş üçüncü nesil bir avcı/ önleyici ve yüksek hızlı keşif uçağıdır. Prototip olarak ilk uçuşunu 1964 yılında gerçekleştiren Foxbat, sesten üç kat hızlı seyredebilme yeteneği, güçlü radar sistemi ve uzun menzilli havadan havaya füze donanımıyla zamanının Batılı gözlemcilerini oldukça endişelendirmiş, bu endişeler orta vadede ABD tarafından F-15 Eagle savaş uçağının geliştirilmesine giden zemini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Roket</span> itiş için kullanılan pirokinetik motor; yanıcı silah için bkz. Q2037215

Roket bir uzay aracı, hava aracı, araç, atkı veya bombadır. Roket, roket motorundan itme gücü elde eder. Roket motoru egzozu tamamen roket içinde taşınan roket itici yakıtından oluşur. Roket motorları etki ve tepki ile çalışır ve sadece egzozlarını yüksek hızda ters yönde dışarı atarak roketleri ileri doğru iter ve bu nedenle uzay boşluğunda çalışabilir. Etimolojik kökeni İtalyancada "bobin" anlamına gelen rocchetto olup, silindirik şekil benzerliğinden ötürü modern anlamında sahiplenilen kelimenin kullanımı 20. yüzyıl başlarında savaş gemilerinin öz itmeli ateşleme mermilerine dayanmaktadır. Türk Dil Kurumuna göre Türkçeye Fransızca roquette kelimesinden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Turbofan</span> jet motor türü

Turbofan, itişi egzoz gazıyla beraber, ön kısımdaki geniş fanla da sağlanan güvenilir ve bakımı kolay jet motoru tipidir. Ön kısmı büyük, arka kısmı koni şeklinde ve daha küçüktür. Genelde yolcu uçaklarında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Havacılık tarihi</span> İnsanlığın uçuş serüveni

Havacılık tarihi, insanlığın ilk günlerindeki ilkel uçuş denemeleri ve 17 Aralık 1903'te Wright Kardeşlerin ilk havadan ağır motorlu uçuşu yapması da dahil olmak üzere insanlı uçuşun gelişiminin tamamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Learjet 24</span>

Learjet 24 6-8 kişilik çift motorlu, yüksek hızlı, ticari jettir. Learjet firması tarafından Learjet 23'ün yerini alması için üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Learjet 23</span>

Learjet 23 6-8 koltuklu çift motorlu, yüksek hızlı iş jetidir. Learjet firması tarafından üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Learjet 25</span>

Learjet 25, ikisi mürettebat olmak üzere on koltuklu, çift motorlu, yüksek hızlı bir iş jetidir. Learjet firması tarafından Learjet 24'lerin yerini alması için imal edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-37</span>

Sukhoi Su-37, Rusya'nın çok amaçlı jet motorlu avcı uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Messerschmitt Me 262</span> İlk jet motorlu savaş uçağı

Augsburg merkezli Messerschmitt AG tarafından geliştirilen Messerschmitt ME 262,, seri olarak üretilen ilk jet uçağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Bell Boeing V-22 Osprey</span>

V-22 Osprey, müşterek kullanımlı, çok görevli askerî tiltrotordur. Helikopter ile uçak arasında bir geçiş formuna sahiptir. Dikey (VTOL) ve kısa (STOL) kalkış yeteneği vardır. Geleneksel helikopterlere uygun görevleri turboprop uçaklardaki gibi daha uzun menzil ve yüksek hızlı seyirle gerçekleştirmek için tasarlanmıştır. Bell Helicopter Textron tarafından, Boeing Helicopters partnerliğinde geliştirilmiştir. En büyük kullanıcıları ABD Deniz Piyadeleri ve Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'dir.

<span class="mw-page-title-main">Cessna 172</span> Sivil hava aracı

Cessna 172 Skyhawk 4 kişilik, yüksek kanatlı, tek motorlu Cessna modelidir. Dünyanın en çok üretilen popüler eğitim uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">IAI Heron</span> insansız hava aracı

IAI Heron İsrail havacılık sanayi yapımı insansız hava aracı. Heron 35.000 feet irtifada 24 saat havada kalabilir. 24 saatlik uçuş kapasitesi efektif olup gövdeye monte edilen techizata ve uçuş rotasına uçuş profiline göre azalabilir.

<span class="mw-page-title-main">Scramjet</span> jet motor türü

Scramjet bir ramjet çeşidi olup farklı olarak supersonik yanma odasına sahiptir. Havanın sıkıştırılarak alındığı, yakıtın yakıldığı yanma odası ve egzozun giriş hızından daha hızlı ayrıldığı lüleye (nozzle) sahiptir. Ticari jet motorları havanın motor içine alınıp sıkıştırılması için kompresör kullanır, daha sonra sprey halindeki yakıt sıkıştırılmış havayla birlikte ateşlenerek geriye doğru gider ve thrust oluşturur. Scramjet havayı sıkıştırmak için uçağın hızını kullanır, yani çok az hareketli parçaya ihtiyaç duymaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hans von Ohain</span> Alman uzay mühendisi (1911 – 1998)

Hans Joachim Pabst von Ohain jet motorunun mucitlerinden birisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Jet motoru</span> fosil yakıtlı motor türü

Jet motoru veya diğer adıyla tepkili motor, atmosferden aldığı havayı sıkıştırıp jet yakıtıyla yakarak ısıtan havacılık motoru. Bu ısıtma sonucunda ortaya çıkan gazları, hızla dışarı püskürterek, ters yönde bir itiş gücü oluşturur ve bu güçle, motorun bağlı olduğu aracın hareket etmesi sağlanır. Bu motorlar, Newton'ın hareket yasalarına bağlı olarak geliştirilmiştir. Bu yasaya göre; her etki eşit büyüklükte ve ters yönde bir tepki doğurur.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan-Gureviç DIS</span>

DIS-200 veya MiG-5,, Sovyetler Birliğinin II. Dünya Savaşında kullanmak istediği Mikoyan Gurevich Tasarım Bürosu'un bir prototip idi. Çift motorlu ve çift kuyruklu kombine uçaktan sadece iki adet üretildi. Keşif ve bombardıman için de düşünüldü ama bu asla hayata geçmedi.

<span class="mw-page-title-main">Turbojet</span> jet motor türü

Turbojet, hava solumalı, havacılık sektöründe kullanımı olan bir jet motorudur. Motorun termodinamik çevrim patenti 19. yüzyılda Brayton tarafından alınmış olmasına rağmen, İngiltere'de Frank Whittle ve Almanya'da Hans von Ohain tarafından birbirinden bağımsız olarak 1930'lu yılların sonlarında çalışır prototipleri geliştirilmiştir. Günümüzde daha çok askerî uçaklarda ve süpersonik yani "ses üstü" hızlarda uçuş yapan hava taşıtlarında kullanılır. Geçmişte ise 70'li yıllardan 2003 yılına dek hizmet veren Concorde uçağı, turbojet kullanan ve seri üretimi yapılan yegane yolcu uçağı olmuştur. Turbojet motorlar, çok yüksek miktarda itiş gücü üretirler ve böylece çok kısa sürede ivmelenme sağlayarak monte edildiği uçağı ses üstü hızlara çıkartır. Ekstra hız ve ivme sağlamak için turbojet motorlara artyakıcılar eklenir.