İçeriğe atla

Jenny Clack

Jenny Clack
DoğumJennifer Alice Agnew
3 Kasım 1947(1947-11-03)
Ölüm26 Mart 2020 (72 yaşında)
Milliyetİngiliz
EğitimNewcastle Üniversitesi (BSc, PhD)
Leicester Üniversitesi
Cambridge Üniversitesi (MA)
Kariyeri
DalıZooloji
Palaeontology
Evrimsel biyoloji

Jennifer Alice Clack, FRS, FLS (doğum adı Agnew ; 3 Kasım 1947 - 26 Mart 2020), İngiliz paleontolog ve evrimsel biyolog. Tetrapodların erken evrimi konusunda uzmanlaştı ve özellikle "balıktan tetrapodlara" geçişi inceledi. Erken tetrapodların ve lob yüzgeçli balıklar arasındaki akrabalarının kökeni, evrimsel gelişimi ve yayılımı üzerine çalıştı. En çok 2002'de yayınlanan ve sıradan insanları düşünerek yazdığı Gaining Ground: the Origin and Early Evolution of Tetrapods (İkinci basımı 2012) adlı kitabıyla tanınır.

Clack, beş yıllık endometriyal kanser mücadelesinin ardından 26 Mart 2020'de 72 yaşında öldü.[1]

Taxa named by Jennifer Clack and colleagues
Year Taxon Authors
2020 Rossichthys clackae gen. et sp. nov Johanson et al.[2]
2020 Brittagnathus minutus gen. et sp. nov. Ahlberg & Clack[3]
2019 Parmastega aelidae gen. et sp. nov. Beznosov, Clack, Lukševičs, Ruta & Ahlberg[4]
2019 Limanichthys fraseri gen. et sp. nov. Challands et al.[5]
2018 Celsiodon ahlbergi gen. et sp. nov. Clack, Challands, Smithon & Smithson[6]
2018 Mesanerpeton woodi gen. et sp. nov. Smithson & Clack[7]
2018 Whitropus longicalcus gen. et sp. nov. Richards et al.[8]
2018 Deltodus tubineus sp. nov. Richards et al.[8]
2017 Spathicephalus marsdeni sp. nov. Smithson et al.[9]
2016 Perittodus apsconditus gen. et sp. nov. Clack & Smithson[10]
2016 Koilops herma gen. et sp. nov. Clack & Smithson[10]
2016 Ossirarus kierani gen. et sp. nov. Clack & Smithson[10]
2016 Diploradus austiumensis gen. et sp. nov. Clack & Smithson[10]
2016 Aytonerpeton microps gen. et sp. nov. Clack & Smithson[10]
2015 Ctenodus williei sp. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2015 Ctenodus whitropei sp. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2015 Ctenodus roberti sp. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2015 Xylognathus macrustenus gen. et sp. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2015 Ballagadus rossi gen. et sp. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2015 Ballagadus caustrimi sp. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2015 Coccovedus celatus gen. et sp. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2015 Occludus romeri gen. nov. Smithson, Richards & Clack[11]
2012 Ymeria denticulata gen. et sp. nov. Clack, Ahlberg, Blöm & Finney[12]
2011 Kirktonecta milnerae gen. et sp. nov. Clack[13]
2004 Occidens portlocki gen. et sp. nov. Clack & Ahlberg[14]
2003 Kyrinion martilli gen. et sp. nov. Clack[15]
2002 Pederpes finneyae gen. et sp. nov. Clack[16]
1998 Eucritta melanolimnetes gen. et sp. nov. Clack[17]
1993 Silvanerpeton miripedes gen. et sp. nov. Clack[18]

Onurlar

Clack, 2008 yılında ABD Ulusal Bilimler Akademisi'nden Daniel Giraud Elliot Madalyası'na layık görüldü ve bu onuru kazanan ilk kadındı.[19]

Clack, 2009 yılında Kraliyet Cemiyeti Üyesi seçildi [20] bu onuru elde eden ilk kadın omurgalı paleontoloğu oldu.[21] Ayrıca Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'nin Yabancı Fahri Üyesi seçildi.[22]

Clack, 15 Haziran 2013 tarihinde Chicago Üniversitesi tarafından fahri bilim doktoru (DSc) unvanına layık görüldü. Üniversite Clack'ı "araştırmaları karasal omurgalı yaşamının kökenine ilişkin anlayışı kökten değiştiren uluslararası alanda önde gelen bir paleontolog" olarak tanımladı.[23] Ayrıca 2013 yılında Glasgow Jeoloji Derneği tarafından T Neville George Madalyası ile ödüllendirildi.[24]

17 Temmuz 2014'te Leicester Üniversitesi tarafından kendisine fahri Bilim Doktoru unvanı verildi.[25] Ayrıca 2014 yılında İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin Fahri Yabancı Üyesi yapıldı.[26]

2018 yılında Paleontoloji Derneği'nin en prestijli ödülü olan Lapworth Madalyası'nı kazandı.[27]

Kaynakça

  1. ^ Aucott, Rachel (26 Mart 2020). "Professor Jenny Clack, FRS, 1947-2020". www.zoo.cam.ac.uk (İngilizce). Department of Zoology, University of Cambridge. 27 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020. 
  2. ^ Johanson, Zerina; Jeffery, Jonathan; Challands, Tom; Pierce, Stephanie; Clack, Jennifer (27 Ekim 2020). "A New Look At Carboniferous Rhizodontid Humeri (Sarcopterygii; Tetrapodomorpha)". Journal of Vertebrate Paleontology. e1813150 (3): e1813150. doi:10.1080/02724634.2020.1813150. 
  3. ^ Ahlberg, Per E.; Clack, Jennifer A. (2020). "The smallest known Devonian tetrapod shows unexpectedly derived features". Royal Society Open Science. 7 (4): 192117. doi:10.1098/rsos.192117. ISSN 2054-5703. PMC 7211834 $2. PMID 32431888. 
  4. ^ Beznosov, Pavel A.; Clack, Jennifer A.; Lukševičs, Ervīns; Ruta, Marcello; Ahlberg, Per Erik (2019). "Morphology of the earliest reconstructable tetrapod Parmastega aelidae" (PDF). Nature. 574 (7779): 527-531. doi:10.1038/s41586-019-1636-y. ISSN 0028-0836. PMID 31645719. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  5. ^ Challands, Tom J.; Smithson, Timothy R.; Clack, Jennifer A.; Bennett, Carys E.; Marshall, John E. A.; Wallace-Johnson, Sarah M.; Hill, Henrietta (11 Mart 2019). "A lungfish survivor of the end-Devonian extinction and an Early Carboniferous dipnoan radiation". Journal of Systematic Palaeontology. 17 (21): 1825-1846. doi:10.1080/14772019.2019.1572234. ISSN 1477-2019. 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  6. ^ Clack, Jennifer Alice; Challands, Thomas James; Smithson, Timothy Richard; Smithson, Keturah Zoe (2 Kasım 2018). "Newly recognized Famennian lungfishes from East Greenland reveal tooth plate diversity and blur the Devonian–Carboniferous boundary". Papers in Palaeontology. 5 (2): 261-279. doi:10.1002/spp2.1242. ISSN 2056-2802. 
  7. ^ Smithson, Timothy R.; Clack, Jennifer A. (2017). "A new tetrapod from Romer's Gap reveals an early adaptation for walking". Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh (İngilizce). 108 (1): 89-97. doi:10.1017/S1755691018000075. ISSN 1755-6910. 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  8. ^ a b Richards, Kelly R.; Sherwin, Janet E.; Smithson, Timothy R.; Bennion, Rebecca F.; Davies, Sarah J.; Marshall, John E. A.; Clack, Jennifer A. (2017). "Diverse and durophagous: Early Carboniferous chondrichthyans from the Scottish Borders". Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh. 108 (1): 67-87. doi:10.1017/s1755691018000166. ISSN 1755-6910. 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  9. ^ Smithson, Timothy R.; Browne, Michael A. E.; Davies, Sarah J.; Marshall, John E. A.; Millward, David; Walsh, Stig A.; Clack, Jennifer A. (2017). "A new Mississippian tetrapod from Fife, Scotland, and its environmental context". Papers in Palaeontology (İngilizce). 3 (4): 547-557. doi:10.1002/spp2.1086. ISSN 2056-2802.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  10. ^ a b c d e Clack, Jennifer A.; Bennett, Carys E.; Carpenter, David K.; Davies, Sarah J.; Fraser, Nicholas C.; Kearsey, Timothy I.; Marshall, John E. A.; Millward, David; Otoo, Benjamin K. A.; Reeves, Emma J.; Ross (5 Aralık 2016). "Phylogenetic and environmental context of a Tournaisian tetrapod fauna" (PDF). Nature Ecology & Evolution. 1 (1): 2. doi:10.1038/s41559-016-0002. ISSN 2397-334X. PMID 28812555. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  11. ^ a b c d e f g h Smithson, Timothy R.; Richards, Kelly R.; Clack, Jennifer A. (2016). "Lungfish diversity in Romer's Gap: reaction to the end-Devonian extinction". Palaeontology (İngilizce). 59 (1): 29-44. doi:10.1111/pala.12203. ISSN 1475-4983.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  12. ^ Clack, Jennifer A.; Ahlberg, Per E.; Blom, Henning; Finney, Sarah M. (2012). "A new genus of Devonian tetrapod from North-East Greenland, with new information on the lower jaw of Ichthyostega: A NEW GENUS OF DEVONIAN TETRAPOD". Palaeontology (İngilizce). 55 (1): 73-86. doi:10.1111/j.1475-4983.2011.01117.x.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  13. ^ Clack, Jennifer A. (2011). "A new microsaur from the early carboniferous (Viséan) of East Kirkton, Scotland, showing soft tissue evidence". Special Papers in Palaeontology. 29: 45-55. 
  14. ^ Clack, Jennifer A.; Ahlberg, Erik (2004). Arratia, G. (Ed.). A new stem tetrapod from the Early Carboniferous of Northern Ireland. Recent Advances in the Origin and Early Radiation of Vertebrates. München: Verlag Dr. Friedrich Pfeil. ss. 309-320. 
  15. ^ Clack, J A (1 Nisan 2003). "A new baphetid (stem tetrapod) from the Upper Carboniferous of Tyne and Wear, U.K., and the evolution of the tetrapod occiput". Canadian Journal of Earth Sciences. 40 (4): 483-498. doi:10.1139/e02-065. ISSN 0008-4077. 
  16. ^ Clack, J. A. (2002). "An early tetrapod from 'Romer's Gap'". Nature (İngilizce). 418 (6893): 72-76. doi:10.1038/nature00824. ISSN 0028-0836. PMID 12097908. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  17. ^ Clack, Jennifer A. (1998). "A new Early Carboniferous tetrapod with a mélange of crown-group characters". Nature. 394 (6688): 66-69. doi:10.1038/27895. ISSN 0028-0836. 
  18. ^ Clack, J. A. (1993). "Silvanerpeton miripedes, a new anthracosauroid from the Viséan of East Kirkton, West Lothian, Scotland". Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh. 84 (3–4): 369-376. doi:10.1017/s0263593300006179. ISSN 1755-6910. 
  19. ^ "Daniel Giraud Elliot Medal". National Academy of Sciences. 29 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2011. 
  20. ^ Ahlberg, P. E.; Smithson, T. R. (2021). "Jennifer A. Clack. 3 November 1947—26 March 2020". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 71: 79-101. doi:10.1098/rsbm.2021.0008.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  21. ^ "Jennifer Clack". Fellows Directory. The Royal Society. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2015. 
  22. ^ "Featured Scientists | Your Inner Fish | PBS". www.pbs.org. 2 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020. 
  23. ^ Koppes, Steve; Allen, Susie (15 Mayıs 2013). "University to bestow five honorary degrees at 515th Convocation". U Chicago News. The University of Chicago. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2015. 
  24. ^ "Two awards". University of Cambridge - Department of Zoology. 4 Temmuz 2013. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020. 
  25. ^ "Figures from public life to be honoured by University of Leicester". University of Leicester. 10 Temmuz 2014. 19 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2015. 
  26. ^ "Six new members elected to the Academy". 3 Şubat 2014. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  27. ^ "Professor Jenny Clack awarded the Palaeontological Association's Lapworth Medal". University of Cambridge - Department of Zoology. 18 Aralık 2015. 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Silüriyen</span> Paleozoyik Zamanın üçüncü dönemidir ve 443 ile 419 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Silüriyen, Paleozoyik Zaman'ın en kısa süren jeolojik dönemi olarak bilinir. 443,8 milyon yıl önce başlayıp 419,2 milyon yıl önce sona ermiştir. Bu dönem, adını Galler'deki Silures kabilesinden alır. Silüriyen'in başlangıcı ve sonu için belirlenen kayaç tabakaları kesin olarak tanımlanmıştır ancak tam tarihler birkaç milyon yıl kadar hata payına sahiptir. Silüriyen Dönemi, Ordovisiyen-Silüriyen yok oluşu ile başlar; bu olay sırasında deniz canlılarının yaklaşık %60'ının nesli tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Devoniyen</span> Paleozoyik Zamanın dördüncü dönemi

Devoniyen, Paleozoyik Zaman içinde 419,2 milyon yıl önce sonlanan Silüriyen'den, 358,9 milyon yıl önce Karbonifer'in başlangıcına kadar süren jeolojik bir dönem ve sistemdir. Bu döneme ait kayaçların ilk olarak incelendiği yer olan İngiltere'nin Devon bölgesine atfen adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karbonifer</span> Paleozoyik Zamanın beşinci dönemi

Karbonifer, Palezoyik Zaman'ın beşinci dönemidir. Yaklaşık 358,9 milyon yıl önce Devoniyen Dönemi'nin sonlanmasıyla başlamış ve 298,9 milyon yıl önce Permiyen Dönemi'nin başlamasıyla sonlanmıştır. Karbonifer, Latince kömür anlamına gelen carbō ve taşımak anlamına gelen ferō sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Bundan dolayı Karbonifer, Latincede "karbon-taşıyan" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Permiyen</span> Paleozoyik Zamannın altıncı ve son dönemi

Permiyen, jeolojik zaman cetvelinde, yaklaşık 298,9 milyon yıl öncesinden 251,9 milyon yıl öncesine kadar süren ve kayda değer çevresel değişikliklere sahne olan bir jeolojik dönemdir. Bu dönemde kara yaşamında bir dönüşüm görülmesine ek olarak hayvanlar ve bitkilerin evrimsel tarihinde dikkate değer olaylara sahne oldu. Permiyen Dönemi'nin adı, Rusya'da Ural Dağları çevresindeki çalışmalar sırasında, İngiliz jeolog Roderick Impey Murchison tarafından 1841 yılında tarihe kazandırıldı. Permiyen Dönemi, Karbonifer Dönemi ile Triyas Dönemi arasında yer alır ve bu dönemde gerçekleşen çeşitli birçok olaydan dolayı karada yaşayan canlı türlerinin evriminde ve çeşitliliğinde bir dönüm noktası olarak görülür.

<span class="mw-page-title-main">Sudan karaya geçiş</span>

Sudan karaya çıkış, evrimsel biyolojide tamamıyla su yaşamına adapte olmuş sucul canlıların aşamalı olarak kara hayatına uyum sağlamaları, canlılığın karalara çıkarak yeni yaşam alanları keşfetmeleri ve bu kara parçalarında koloniler kurmaya başladıkları süreci tanımlayan terim. Sudan karaya çıkış, örneğin tekhücreliler, mantarlar, bitkiler, omurgasızlar ve omurgalılarda olduğu gibi birbirinden bağımsız bir şekilde gelişmiş ve birden çok olayda tekrarlanmış bir süreçtir.

<span class="mw-page-title-main">Amniyot</span> karaya yumurtlayanlar

Amniyotlar veya amniyonlular (Amniota), bir dört üyeli olup kara hayatına uyum sağlamış yumurtalara sahiptir. Amniyotlar, sinapsitler ve sauropsitlerin yanı sıra fosil atalarını da içerir. Gerek yumurta olarak dışarıya bırakılan gerekse vücut içinde oovivipar olarak gelişen amniyot embriyolar çok geniş ve kapsamlı membranlar tarafından desteklenerek korunur. İnsanların da dahil olduğu eteneli memelilerde bu membranlar, fetusu saran bir amniyon kesesi içerirler. Embriyonu kaplayan bu membranlar ile larva aşamalarının bulunmayışı amniyotları iki yaşamlılardan ayırır.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<i>Eusthenopteron</i> tarih öncesi et yüzgeçli balık cinsi

Eusthenopteron, tetrapodlarla olan yakın ilişkilerinden dolayı ikonik bir statü kazanmış olan tarih öncesi bir sarkopterygian cinsidir. Adı, Yunanca eustheno- "kuvvet" ve -pteron "yüzgeç" kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur ve "güçlü gelişmiş yüzgeçler" anlamına gelir. Bu hayvanın ilk tasvirleri, karaya çıktığını göstermektedir; ancak paleontologlar artık onun kesinlikle suda yaşayan bir hayvan olduğu konusunda hemfikirdir. Eusthenopteron cinsi, yaklaşık 385 milyon yıl önce Geç Devoniyen döneminde yaşamış birkaç türden bilinmektedir. Eusthenopteron ilk olarak 1881'de JF Whiteaves tarafından Quebec, Miguasha'dan gelen geniş bir balık koleksiyonunun parçası olarak tanımlandı. Miguasha'dan yaklaşık 2.000 Eusthenopteron örneği toplanmıştır; bunlardan biri, paleoiktiyolog Erik Jarvik tarafından 1940'lardan 1990'lara kadar yoğun ayrıntılı çalışmanın ve birkaç makalenin konusu olmuştur.

<i>Tetrapodomorpha</i> et yüzgeçli balık kladı

Tetrapodomorpha, akciğerli balıklardan çok yaşayan tetrapodlarla daha yakından ilişkili olan, tetrapodların en yakın et yüzgeçli akrabalarından oluşan bir omurgalılar kladıdır. Balıklar ve Tiktaalik gibi erken formlar arasında geçiş yapan gelişmiş canlılar, görünüşleri ve uzuv morfolojisi açısından yarı balık, yarı tetrapodlar olan keşifleri tarafından "fishapodlar" olarak adlandırılmıştır. Tetrapodomorpha, taç grubu tetrapodları ve topluca osteolepiformlar olarak bilinen birkaç ilgili et-yüzgeçli balık grubunu içeren birkaç erken gövdeli tetrapod grubunu içerir. Tetrapodamorpha eksi taç grubu Tetrapoda, balıktan tetrapod geçişini kapsayan parafitik bir birim olan kök Tetrapoda'dır.

<i>Acanthostega</i> Devoniyen döneminde yaşamış dört üyeli benzeri et yüzgeçli balık

Acanthostega, tanınabilir bacaklara sahip ilk omurgalı hayvanlar arasında yer alan, soyu tükenmiş bir kök-tetrapod cinsidir. Yaklaşık 365 milyon yıl önce Geç Devoniyen döneminde (Famennian) ortaya çıktı ve anatomik olarak et yüzgeçli balıklar ile karaya tam olarak çıkabilenler arasında orta düzeydeydi.

<i>Ichthyostega</i> Devoniyen döneminde yaşamış tetrapodomorf

Ichthyostega, Geç Devoniyen Dönemi'nin sonunda yaşayan erken bir tetrapodomorf cinsidir. Fosil kayıtlarındaki ilk dört ayaklı omurgalılardan biriydi. Ichthyostega, bataklıklarda ve sığ sularda gezinmesine yardımcı olan akciğerlere ve uzuvlara sahipti. Ichthyostega genellikle uzuvlara ve parmaklara sahip olması nedeniyle bir "tetrapod" olarak nitelende de, gerçek taç-tetrapodlardan daha bazal ("ilkel") idi ve daha doğru bir şekilde stegocephalian veya bazal tetrapod olarak adlandırılabilirdi. Aynı şekilde, amfibi yapısı ve alışkanlığı şüphesiz olsa da, ilk modern amfibiler Triyas Dönemi'nde ortaya çıktığı için dar anlamda grubun gerçek bir üyesi olarak kabul edilmez. 20. yüzyılın sonlarında diğer erken dönem stegosecaphalianların ve yakından ilişkili balıkların buluntularına kadar, Ichthyostega balık ve tetrapodlar arasında balık ve tetrapod benzeri özellikleri birleştiren bir geçiş fosili olarak tek başına durdu. Daha yeni araştırmalar, daha önce varsayıldığı gibi, bir semenderden çok bir yüzgeçayaklıya benzeyen olağandışı bir anatomiye sahip olduğunu göstermiştir.

<i>Orovenator</i> tarih öncesi sürüngen cinsi

Orovenator, fosilleri ABD, Oklahoma'daki Aşağı Permiyen yataklarında bulunmuş bazal diapsid cinsi. Oklahoma'daki Richards Spur bölgesinden alınan iki kısmi kafatasından bilinmektedir.

<i>Proterogyrinus</i> Embolomeri takımından soyu tükenmiş bir erken tetrapod cinsi

Proterogyrinus, Embolomeri takımından soyu tükenmiş bir erken tetrapod cinsidir. Proterogyrinus'un fosil kalıntıları İskoçya, Birleşik Krallık ve Batı Virjinya, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulundu ve yaklaşık 331 ila 323 milyon yıl önce Serpukhoviyen dönemine kadar uzanıyor. Cins ilk olarak 1970 yılında ünlü omurgalı paleontoloğu Alfred Sherwood Romer tarafından tanımlandı. Kapsamlı bir yeniden tanımlama daha sonra 1984'te Kanadalı paleontolog Robert Holmes tarafından yayınlandı. "Proterogyrinus " cins adı, "önceki gezgin" veya "önceki iribaş " anlamına gelir ve Yunancadır. Bu isim, Romer tarafından uzun gövdeli erken tetrapodları " -gyrinus " sonekiyle adlandırma eğilimine uygun olarak seçilmiştir.

<i>Hynerpeton</i> Devoniyen döneminde yaşamış dört üyeli benzeri et yüzgeçli balık

Hynerpeton, yaklaşık 365 ila 363 milyon yıl önce Geç Devoniyen döneminde Pennsylvania'nın nehirlerinde ve göletlerinde yaşayan, soyu tükenmiş bir erken dört uzuvlu omurgalı cinsidir. Hynerpeton'un bilinen tek türü, adını tanımlayanınn büyükbabası, şehir plancısı Edward Bassett'ten alan H. bassetti'dir. Hynerpeton, Amerika Birleşik Devletleri'nde keşfedilen ilk Devoniyen dört uzuvlu omurgalısı olduğu ve muhtemelen iç solungaçlarını ilk kaybedenlerden biri olduğu bilinmektedir.

<i>Tulerpeton</i> ilkel dört üyeli cinsi

Tulerpeton, Rusya'nın Tula Bölgesi'nde Andreyevka adlı bir bölgede bulunan bir fosilden bilinen, Devoniyen dört uzuvlu omurgalıların soyu tükenmiş bir cinsidir. Bu cins ve yakından ilişkili Acanthostega ile Ichthyostega, en eski tetrapodları temsil eder.

<i>Westlothiana</i> karbonifer dört üyelisi

Westlothiana, yaklaşık 338 milyon yıl önce Visean Karbonifer çağının son bölümünde yaşamış sürüngen benzeri bir tetrapod cinsidir. Cinsin üyeleri, günümüz kertenkelelerine yüzeysel bir benzerlik taşıyordu. Cins, tek bir tür olan, Westlothiana lizziae'den bilinmektedir. Tip örneği, 1984 yılında İskoçya, West Lothian, East Kirkton Quarry'deki East Kirkton Kireçtaşı'nda keşfedildi. Bu örnek, fosil avcısı Stan Wood tarafından "kertenkele Lizzie" olarak adlandırıldı ve bu isim diğer paleontologlar ve basın tarafından hızla benimsendi. Numune 1990 yılında resmi olarak adlandırıldığında, bu takma ismin anısına "lizziae" tür adı verildi. Bununla birlikte, benzer vücut şekline rağmen, Westlothiana gerçek bir kertenkele olarak kabul edilmez. Westlothiana'nın anatomisi hem "labirentodont" hem de sürüngen özelliklerinin bir karışımını içeriyordu ve başlangıçta bilinen en eski sürüngen veya amniyot olarak kabul edildi. Ancak, güncellenmiş çalışmalar bu tanımlamanın tamamen doğru olmadığını göstermiştir. Westlothiana, ilk amniyotlardan biri olmak yerine, Amniota'nın oldukça yakın bir akrabasıydı. Sonuç olarak, orijinal tanımdan bu yana çoğu paleontolog, cinsi diadectomorpar ve seymouriamorpar gibi diğer amniyot akrabalarının yanı sıra Reptiliomorpha grubuna yerleştirir. Daha sonraki analizler genellikle cinsi, amniyotlara veya lissamfibiyenlere veya potansiyel olarak aynı anda her ikisine de yakın olabilen olağandışı tetrapodların bir koleksiyonu olan Lepospondyli'nin en erken ayrılan üyesi olarak yerleştirir.

<span class="mw-page-title-main">Enantiornithes</span> avialan kladı

Enantiornithineler veya enantiornitheanlar olarak da bilinen Enantiornithes, Mezozoik Çağ'dan bilinen en bol ve çeşitli soyu tükenmiş avialan grubudur. Neredeyse tümünün dişleri ve kanatlarında pençe parmakları vardı, ancak bunun dışında dışarıdan modern kuşlara çok benziyorlardı. Seksenden fazla enantiornithine türü adlandırılmıştır, ancak bazı isimler yalnızca tek kemikleri temsil eder, bu nedenle hepsinin geçerli olmaması muhtemeldir. Enantiornithes, Kretase-Paleojen sınırında hesperornithidler ve diğer tüm kuş olmayan dinozorlarla birlikte yok oldu.

<span class="mw-page-title-main">Allosauridae</span>

Allosauridae, geç Jura döneminde yaşamış, allosauroid teropod dinozor familyasıdır. Allosauridae, ilk olarak 1878'de Amerikalı paleontolog Othniel Charles Marsh tarafından adlandırılan oldukça eski bir familyadır. Allosauridler, kemiğin yanal kısmına çıkma sürecini kısıtlayan bir astragalus, lateral kondilden daha büyük bir medial ve kondillerin yüzü boyunca yatay bir oluk ile ayırt edilir.

<span class="mw-page-title-main">Geç Devoniyen yok oluşu</span> Dünya biyota tarihindeki en şiddetli beş yok oluş olayından biri

Geç Devoniyen yok oluşu, Geç Devoniyen Devresi'ndeki birkaç yok oluştan meydana gelir ve bunlar toplu olarak yerkürenin yaşam tarihindeki en büyük beş kitlesel yok oluşundan biridir. Geç Devoniyen yok oluşu, 372 milyon yıl önce Frasniyen katı ile Devoniyen Dönemi'nin son katı olan Fameniyen'in arasındaki sınırda gerçekleşmiş olan Kellwaser olayı adlı büyük yok oluşu kast eder. Bu yok oluş ile tüm familyaların %19'u ve tüm cinslerin %50'sinin nesli tükendi. İkinci bir kitlesel yok oluş olan Hangenberg olayı, 359 milyon yıl önce meydana geldi ve böylece Dünya Karbonifer Dönemi'ne geçerken Fameniyen ile beraber Devoniyen de sonlandı.

<span class="mw-page-title-main">Triyas-Jura yok oluşu</span>

Sıkça Triyas sonu yok oluşu olarak da adlandırılan Triyas–Jura (Tr-J) yok oluşu, 201,3 milyon yıl önce gerçekleşmiş olup Triyas ve Jura dönemleri arasındaki sınırı belirler. Fanerozoyik'te hem kara hem okyanuslardaki yaşamı derinden etkileyen beş büyük yok oluştan biridir. Denizlerde konodont sınıfının tamamının ve deniz canlısı cinslerinin %23-34'ü bu yok oluşla ortadan kalktı. Karada, krokodilomorflar, teruzorlar ve dinozorlar dışındaki bütün arkozoromorfların nesli tükendi. Önceden bolca bulunan aetozorlar, fitozorlar ve rauisukitler gibi grupların nesli tükendi. Jura öncesinde birçok büyük temnospondil amfibinin ve hâlâ hayatta olan birtakım memeli olmayan terapsidin nesli tükendi. Ancak Tr–J sınırı ile kara omurgalıları arasındaki bağlantı, kara fosillerinin Triyas'ın son katı olan Resiyen'deki eksikliğinden ötürü hâlâ tartışmalıdır. Korunan canlılar arasında bitkiler, dinozorlar, teruzorlar ve memeliler bulunur. Bu durum dinozorlar ve teruzorların gelecek 135 milyon yıl boyunca Dünya üzerindeki baskın hayvanlar olmasına yol açtı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.