İçeriğe atla

Jeff Dahn

Jeff Dahn
Doğum9 Ocak 1957 (67 yaşında)[1]
VatandaşlıkKanadalı
Eğitim
  • Dalhousie University (BSc)
  • University of British Columbia (MSc, PhD)
Ödüller
  • Simon Fraser Üniversitesi Öğretimde Mükemmeliyet Ödülü (1994)
  • Kanada Kraliyet Cemiyeti Üyesi (2001)
  • Dalhousie Üniversitesi Fen Fakültesi Öğretim Ödülü (2004)
  • Elektrokimya Topluluğu Üyesi (2012)
  • Genel Vali (Kanada) İnovasyon Ödülü (2016)[2]
Resmî sitedal.ca/diff/dahn.html
Kariyeri
Dalı
Çalıştığı kurumlar

Jeff Dahn (d. 9 Ocak 1957, ABD) Dalhousie Üniversitesi Fizik ve Atmosfer Bilimleri ve Kimya Bölümü'nde profesördür. Dünya çapında dizüstü bilgisayarlarda, cep telefonlarında, arabalarda ve diğer birçok mobil cihazda kullanılan lityum iyon pilin öncü geliştiricilerinden biri olarak tanınmaktadır. Her ne kadar lityum iyon pillerin geliştirilmesine çok sayıda katkıda bulunmuş olsa da, en önemli keşfi Li+ iyonlarının etilen karbonat içeren solventlerden grafite eklenmesidir.[3] Bu katkı ticari Li-iyon pilinin icadındaki yapbozun son parçasıdır. Ancak Dahn bu konuda yalnızca John Goodenough, M. Stanley Whittingham ve Akira Yoshino'nun ödül aldığı 2019 Nobel Kimya Ödülü'ne seçilmemiştir.[4]

Eğitim

Dahn 1978'de Dalhousie Üniversitesi'nden Fizik alanında doktora derecesini, 1982'de British Columbia Üniversitesi'nden Ph.D. derecesi aldı.

Kariyer

Dahn, doktorasının ardından 1982'den 1985'e kadar Kanada Ulusal Araştırma Konseyi'nde araştırmalar yaptı. Ardından 1990'a kadar E-One Moli Energy'de çalıştı. O sırada Simon Fraser Üniversitesi Fizik Bölümü'nde öğretim üyesi olarak görev yaptı. Altı yıl sonra, 1996'da Dahn, Dalhousie Üniversitesi'ne Fizik ve Atmosfer Bilimleri Bölümü'ne profesör olarak geri döndü ve araştırmalarını lityum-iyon piller üzerine odaklamaya başladı.

Dahn, araştırma yapmaya başladığı andan itibaren endüstriyle yakın işbirliği içinde oldu. Simon Fraser Üniversitesi'nde geçirdiği yıllarda E-One Moli Energy ile çalıştı. 1996 yılında Dalhousie'ye taşındıktan sonra Gelişmiş Piller için Malzemeler alanında NSERC/3M Kanada Endüstriyel Araştırma Başkanı oldu ve bu görevi 20 yıl boyunca sürdürdü. Haziran 2016'da, lityum iyon pillerin enerji yoğunluğunu ve ömrünü artırmak ve maliyetlerini düşürmek amacıyla Tesla Motors ile 5 yıllık bir araştırma ortaklığına başladı.[5][6] Dahn ve Dalhousie Üniversitesi'ndeki ekibi, 2021 yılında Tesla ile olan araştırma sözleşmesini 5 yıl daha uzattı. Ayrıca 2021'de Avustralya merkezli bir pil malzemeleri ve teknoloji şirketi olan Novonix'in Baş Bilimsel Danışmanı oldu.[7]

Ödüller ve onurlar

Dahn; Uluslararası Pil Malzemeleri Birliği (IBA) Araştırma Ödülü (1995); Herzberg Madalyası, Kanada Fizikçiler Derneği (1996); ECS Pil Bölümü Araştırma Ödülü (1996); Kanada Kraliyet Cemiyeti Üyesi (2001); Kanada Fizikçiler Derneği Öğretimde Mükemmellik Madalyası (2009), Kanada Kimya Enstitüsü'nden Rio-Tinto Alcan Ödülü (2010), ECS Pil Bölümü Teknoloji Ödülü (2011) Uluslararası Pil Malzemeleri Birliği'nden Yeager ödülü (2016), Genel Vali Yenilik Ödülü (2016) ve Gerhard Herzberg Kanada Bilim ve Mühendislik Altın Madalyası (2017) dahil çok sayıda ödül almıştır.[8]

Kaynakça

  1. ^ Jeff Dahn CV 21 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dalhousie Üniversitesi
  2. ^ Dal battery researcher Jeff Dahn honoured with inaugural Governor General's Innovation Award 18 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., dal.ca Dalhousie University battery researcher Jeff Dahn wins award 22 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., cbc.ca 2016 Governor General’s Innovation Awards Winners 14 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., gg.ca
  3. ^ von Sacken, Ulrich; Dahn, J. R. (1990). "Studies of lithium intercalation into carbons using nonaqueous electrochemical cells". J. Electrochem. Soc. 137 (7): 2009-2013. doi:10.1149/1.2086855.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023. 
  5. ^ "Lithium-Ion Battery Expert Jeff Dahn About To Start At Tesla Motors". CleanTechnica. 30 Mayıs 2016. 21 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023. 
  6. ^ "Charging onward". Natural Sciences and Engineering Research Council of Canada. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023. 
  7. ^ Schmidt, Bridie (19 Ocak 2021). "Battery scientist Jeff Dahn extends Tesla contract, forges new role with Novonix". The Driven. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023. 
  8. ^ "Halifax professor wins Canada's top science prize for battery research". Global News. 7 Şubat 2017. 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2017. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lityum</span> sembolü Li atom numarası 3 olan kimyasal element

Lityum, sembolü Li atom numarası 3 olan kimyasal elementtir. Periyodik tabloda 1. grupta alkali metal olarak bulunur ve yoğunluğu en düşük olan metaldir. Lityum, yüksek reaktifliğinden dolayı doğada saf hâlde bulunmaz. Yumuşak ve gümüşümsü beyaz metaldir. Havada bulunan oksijenle reaksiyona giren lityum, lityum oksit (Li2O) oluşturur. Bu oksitlenme reaksiyonunu engellemek için yağ içinde saklanır. Hava ve su tarafından hızlı bir şekilde oksitlenip kararır ve lekelenir. Lityum metali doldurulabilir pillerde (örnek olarak cep telefonu ve kamera pili) ve ağırlığa yüksek direniş göstermesi sebebiyle alaşım olarak hava taşıtlarında kullanılır. Li+ iyonunun nörolojik etkilerinden dolayı, lityumlu bileşikler farmakolojik olarak sakinleştiricilerde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Lityum iyon pil</span> şarj edilebilir pil türü

Bir lityum-iyon veya Li-iyon pil, enerji depolamak için lityum iyonlarının tersine çevrilebilir indirgemesini kullanan şarj edilebilir pil türüdür. Geleneksel lityum iyon pilinin anodu genelde karbon'dan yapılan grafit'tir. Katot genellikle metal oksit'tir. Elektrolit genelde bir organik çözücü içindeki lityum tuz'udur.

<span class="mw-page-title-main">Bertram Brockhouse</span> Kanadalı Fizikçi

Bertram Neville Brockhouse, Kanadalı fizikçi. "Nötron spektroskopisinin" özellikle de "Yoğun madde çalışmalarında kullanılan nötron saçılımı tekniklerinin" geliştirilmesine öncü nitelikte katkıları için için 1994 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Lityum polimer pil</span> Polimer elektrolit kullanılan Lityum-iyon pil

Lityum polimer pil veya daha doğrusu lityum-iyon polimer pil, sıvı elektrolit yerine jel polimer elektrolit kullanan, lityum-iyon teknolojisine sahip şarj edilebilir bir pildir. Bu piller, diğer lityum pil türlerinden daha yüksek özgül enerji sağlar ve mobil cihazlar, radyo kontrollü uçaklar ve bazı elektrikli araçlar gibi ağırlığın kritik bir özellik olduğu uygulamalarda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Akira Yoshino</span>

Akira Yoshino, Nobel Kimya Ödüllü Japon kimyagerdir. Asahi Kasei şirketinin bir çalışanı ve Nagoya'daki Meijo Üniversitesi'nde profesördür. Dünyada ilk defa olarak cep telefonları ve dizüstü bilgisayarlarda kullanılacak olan güvenli, üretilebilir lityum iyon pili icat etti. Yoshino, 2019 yılında M. Stanley Whittingham ve John B.Goodenough ile Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">John Goodenough</span>

John Bannister Goodenough, Amerikan malzeme bilimci, bir katı-hal fizikçisi ve Nobel Kimya Ödülü sahibi. Austin'deki Texas Üniversitesi'nde makina mühendisliği ve malzeme bilimi alanlarında profesör. Goodenough, lityum iyon pillerin geliştirilmesi ve tanımlanmasıyla, malzemelerdeki manyetik aşırı değişim işaretlerini tanımlayan Goodenough–Kanamori kurallarıyla ve bilgisayar RAM'lerinde yeni ufuklar açan geliştirmeleriyle geniş ölçüde tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Stanley Whittingham</span>

Michael Stanley Whittingham İngiliz - Amerikalı kimyager. Binghamton Üniversitesi'nde hâlen kimya profesörlüğü ve Malzeme Araştırmaları Enstitüsü ile Malzeme Bilimi ve Mühendisliği programının yöneticiliğini yapmaktadır. Ayrıca Binghamton'daki Kimyasal Enerji Depolama Merkezi'nin de (NECCES) yöneticiliğini yapmaktadır Akira Yoshino ve John B. Goodenough ile birlikte 2019 yılında Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Alexander Pines</span> araştırmacı

Alexander Pines, Amerikalı kimyager. Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de Glenn T. Seaborg Emeritus Profesörü, Şansölye Emeritus Profesörü ve Yüksek Lisans profesörü, Kaliforniya Kantitatif Biyobilimler Enstitüsü (QB3) ve Biyomühendislik Bölümü üyesidir. 1945'te doğdu, Bulawayo, Güney Rodezya büyüdü ve İsrail'deki Kudüs İbrani Üniversitesi'nde lisans düzeyinde matematik ve kimya okudu. 1968'de Amerika Birleşik Devletleri'ne giden Pines doktorasını kimyasal fizik alanında 1972'de MIT'den aldı. Aynı yıl UC Berkeley'in fakültesine girdi.

<span class="mw-page-title-main">Raymond Lemieux</span> Kanadalı kimyager (1920-2000)

Raymond Urgel Lemieux, CC, AOE, FRS kimya alanında bir dizi keşfe öncülük etmiş Kanadalı organik kimyager. Alana ilk ve en ünlü katkısı sakkarozun sentezidir. Katkıları arasında anomerik etkinin keşfi ve karbonhidrat kimyasında hala kullanılan sakkarinlerin sentezi için genel yöntemlerin geliştirilmesi vardır. Kanada Royal Society ve Royal Society (İngiltere) üyesidir ve prestijli Albert Einstein Dünya Bilim Ödülü ve Wolf Kimya Ödülü'ne sahiptir.

John B. Goodenough Ödülü, malzeme kimyası alanına katkıları ödüllendirmek amacıyla Kraliyet Kimya Derneği tarafından iki yılda bir düzenlenen bir kimya ödülüdür. Malzeme Kimyası Bölümü Ödül Komitesi tarafından seçilen ödül sahibi, bir parasal ödül, bir madalya ve bir sertifika alır, ayrıca bir Birleşik Krallık konferans turu gerçekleştirir.

Katı hal pili, lityum iyon veya lityum polimer pillerde bulunan sıvı veya polimer jel elektrolitler yerine katı elektrolit kullanan bir pil teknolojisidir.

<span class="mw-page-title-main">ASPİLSAN Enerji</span>

ASPİLSAN Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş., 1981 yılında şarj edilebilir pil ve batarya üretmek için Kayseri'de kurulan bir şirkettir. ASELSAN, ROKETSAN, TUSAŞ, HAVELSAN ve İŞBİR Elektrik gibi ASPİLSAN Enerji de Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) firmasıdır; hisselerinin %98,32'si TSKGV’ye aittir.

Sodyum iyon pil, elektirik yükü taşıyıcıları olarak sodyum iyonlarını kullanan şarj edilebilir pildir. Çalışma prensibi ve hücre yapısı, lityum iyon pil (LIB) türleri ile benzerdir, ancak lityum yerine sodyum kullanılır. SIB'ler, eşitsiz coğrafi dağılım, yüksek çevresel etki ve lityumlu piller için gereken ancak sodyum-iyon pil türü için zorunlu olmayan lityum, kobalt, bakır ve nikel gibi birçok malzemenin yüksek maliyeti nedeniyle 2010'lar ve 2020'lerde ilgi gördü. Sodyum-iyon pillerin en büyük avantajı, sodyumun doğal bolluğudur. SIB'lerin benimsenmesine yönelik zorluklar, düşük enerji yoğunluğu ve yetersiz şarj-deşarj döngülerini içerir.

Lityum demir fosfat (LiFePO4 veya LFP pil (lityum ferrofosfat) pil; Katot olarak lityum demir fosfat (LiFePO4) ve anot olarak metalik arkalıklı bir grafit karbon kullanan bir lityum iyon pildir. Düşük maliyet, yüksek güvenlik, düşük toksisite, uzun döngü ömürleri ve diğer faktörler nedeniyle, LFP pilleri araç kullanımında, şebeke ölçeğinde yedek güç sistemlerinde yer bulmaktadır. LFP piller kobalt içermez. Eylül 2022 itibarıyla EV'ler için LFP tipi pilin pazar payı %31'e ulaştı ve bunun %68'i yalnızca Tesla ve Çinli EV üreticisi BYD üretiminden geldi. Çinli üreticiler şu anda LFP pil tipi üretiminde neredeyse tekele sahiptir. 2022'de patent sürelerinin dolmaya başlaması ve daha ucuz pillere olan talebin artmasıyla LFP tipi üretimin 2028'de lityum nikel manganez kobalt oksit (NMC) tipi pilleri geçecek şekilde artması bekleniyor.

Lityum nikel manganez kobalt oksitler (Li-NMC, LNMC veya NMC ), lityum, nikel, manganez ve kobaltın karışık metal oksitleridir. LiNixMnyCozO2 genel formülüne sahiptirler. En önemli temsilcileri, x + y + z'den oluşan geçiş metali sitesinde az miktarda 1'e yakın lityum bulunan bir bileşime sahiptir. Ticari NMC numunelerinde, bileşim tipik olarak < %5 fazladan lityum içerir. Bu gruptaki malzemeler yapısal olarak lityum kobalt(III) oksit (LiCoO2) ile yakından ilişkili katmanlı bir yapıya sahiptir ancak stokiyometride ideal bir Mn(IV), Co(III) ve Ni(II) 1:1:1 yük dağılımına sahiptir.

Alüminyum-iyon piller, alüminyum iyonlarının yük taşıyıcı olarak görev yaptığışarj edilebilir bir pil sınıfıdır. Alüminyum, iyon başına üç elektron değiştirebilir. Bu, bir Al3+ eklenmesinin üç Li+ iyonuna eşdeğer olduğu anlamına gelir. Bu nedenle, Al3+ (0,54 Å ) ve Li+ (0,76 Å) iyon yarıçapları benzer olduğundan, önemli ölçüde daha yüksek sayıda elektron ve Al3+ iyonları katotlar tarafından çok az hasarla kabul edilebilir. Al, Li'nin 50 katı (23,5 megavat-saat m-3) enerji yoğunluğuna sahiptir ve bu kömürden bile yüksektir.

Potasyum-iyon pil, şarj aktarımı için potasyum iyonları kullanan bir pil türüdür ve lityum-iyon pillere analogdur. 2004 yılında İranlı/Amerikalı kimyager Ali Eftekhari tarafından icat edildi.

Lityum-sülfür pil bir tür şarj edilebilir pildir. Yüksek özgül enerjisi ile dikkat çekmektedir. Lityumun düşük atom ağırlığı ve kükürdün orta derecede atom ağırlığı, Li-S pillerin nispeten hafif olduğu anlamına gelir. Ağustos 2008'de Zephyr 6 tarafından en uzun ve en yüksek irtifa insansız güneş enerjisiyle çalışan uçak uçuşunda kullanıldılar.

Nanotop piller, karbon ve lityum demir fosfat gibi çeşitli malzemelerden oluşabilen nano boyutlu toplardan yapılmış katot veya anotlu deneysel bir pil türüdür. Nanoteknoloji kullanan piller, artırılmış yüzey alanları nedeniyle hızlı şarj ve deşarj gibi yüksek performansa izin pillerdir.

Contemporary Amperex Technology Co. Limited, CATL olarak kısaltılır, elektrikli araçlar ve enerji depolama sistemiler için lityum-iyon pillerin yanı sıra pil yönetim sistemilerin (BMS) üretiminde uzmanlaşmış, 2011 yılında kurulmuş Çinli bir pil üreticisi ve teknoloji şirketidir. 2021'de %32,6 pazar payına sahip olan CATL, bir önceki yıla göre %167,5 artışla küresel 296,8 GWh'in 96,7 GWh'ini üreterek elektrikli araçlar için dünyadaki en büyük lityum iyon pil üreticisidir. 2022 yılında daha da büyüyerek pazar payını %37'ye çıkardı. Şirket, 2025 yılına kadar 500 GWh'den fazla ve 2030 yılına kadar 800 GWh'den fazla üretim kapasitesine sahip olmayı planlıyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.