İçeriğe atla

Jean Monnet

Jean Monnet, 1888–1979 yılları arasında yaşamış bir Fransız iktisatçı ve maliyecidir. 1. Dünya Savaşı'ndan itibaren Avrupa'da birliğin sağlanması için çaba gösterdi. Savaş yıllarında Fransa ve İngiltere arasında birliğin sağlanması konusundaki çabaları dikkate alınarak 1919 yılında Milletler Cemiyeti Genel Sekreter Yardımcılığı'na atandı. Benzer çalışmaları ile dünyada birlik ve barışı sağlamaya çalıştı.

Jean Monnet, II. Dünya Savaşı yıllarında da Fransız ve İngiliz birliği için çalışmaya devam etti. 1940 yılında Fransa ve Büyük Britanya arasında federal bir birlik olan “joint communique”i tasarladı. Bu tasarı, her iki ülkeyi birleştirmekti ve birlik şöyle anlatılmaktaydı: “İki hükümet gelecekte Fransa ve Büyük Britanya’nın iki ayrı ulus değil tek bir Anglo-Fransız Birliği olacağını beyan etmektedir. Birliğin yapılandırılması savunma, dış ilişkiler ve ekonomik ilişkiler alanlarında ortak örgütlenmeleri içerecektir. İki Parlamento resmi olarak birleşecektir”. Planı Churchill ve de Gaulle tarafından kabul gördü.

Jean Monnet, 1943 yılında yaptığı bir konuşmasında Avrupa devletlerinin milli egemenlik temelinde yeniden yapılanmadıkları takdirde, barış içinde olamayacaklarını, Avrupa ülkeleri halklarına gerekli refah ve toplumsal kalkınmayı temin etmek için çok küçük olduklarını ve bir federasyon kurmaları gerektiğini belirtiyordu. Ne var ki, Fransız siyasi sınıfının yenilgiyi çoktan kabul etmiş olması nedeniyle, onun bu girişimleri Fransa'nın yenilgisini engelleyemedi. Savaşın ardından, Monnet, Fransız hükûmetine bir “küresel modernleşme ve ekonomik kalkınma planı” sundu. Fransız ekonomisini yeniden canlandırmak üzere Planlama Müdürlüğüne atandı ve 1947'de Fransa'nın Marshall Planı'na katılımına yol açan Monnet Planı'nı kaleme adı. 1949'da Monnet, önemli bir kömür ve çelik bölgesi olan Ruhr'un kontrolü için Almanya ve Fransa arasındaki ihtilafın tehlikeli boyutlara tırmanmakta olduğunu fark etti ve Fransız-Alman kömür ve çelik kaynaklarının bir Avrupa Hükûmeti'nin kontrolü altında toplanmasının gerekli olduğunu gördü. Fransız Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından gelen bir önergenin ardından Monnet, Schuman Planı taslağını hazırladı. Robert Schuman önergeyi kabul etti ve Adenauer ile fikir birliği içinde, 9 Mayıs 1950'de önergeyi kamuoyuna sundu.

1951'de, Paris Antlaşması ile altı ülke (Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) bugünkü Avrupa Birliği'nin temeli olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu (ECSC) kurdu. AKÇT’nin ilk başkanı olan Monnet (1952-1955), birliği Avrupa'nın ekonomik ve siyasi entegrasyonunun ve Avrupa Birliği'nin ilk adımı olarak değerlendirdi. AKÇT'nin yaratılması gerçekten de Monnet tarafından öngörülen sonuçları doğurdu. Avrupa sorununun tüm unsurları Fransız- Alman uzlaşması ile dindirildi, ihtilaftan siyasi işbirliğine doğru bir geçiş yaşandı ve bu AKÇB projesinin içerdiği demokratik gücün tohumlarının gelişmesini mümkün kıldı. 1955'te, Fransa'nın Avrupa Savunma Komitesi'ni (EDC) onaylamayı reddetmesiyle kızışan ciddi krizin ardından Jean Monnet AKÇT Başkanlığı'ndan istifa etti. Ancak çalışmalarına devam etti; siyasi ve ekonomik entegrasyon için mücadele etmek ve resmi kurumsal yapıların dışındaki yapılar üzerinden Birleşik Avrupa Devletleri fikrini benimsetmek için Hareket Komitesi'ni kurdu ve bir anlamda Avrupa'nın ilk lobicisi oldu. Hayatının kalanını Avrupa'nın birleşmesi yolundaki çalışmalara adadı. Tohumları Jean Monnet tarafından ekilen Avrupa Birliği fikri zaman içinde geliştirilmiş ve bugünkü yapısına kavuşmuştur.

Temeli 1989 yılında Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında imzalanan bir Mutabakat Zaptı ile oluşturulan, ardından imzalanan finansman anlaşması ile uygulamaya başlanan Jean Monnet Burs Programı, o tarihten günümüze AB müktesebatı ve AB ile ilgili konularda bilgi sahibi insan kaynağı ihtiyacının karşılanmasına destek sağlamaktadır. Türkiye'deki en köklü ve en prestijli burs programına, Avrupa Birliği'nin fikir babası Jean Monnet'nin adı verilmiştir. Program bu çerçevede Türkiye'nin AB katılım sürecindeki çalışmalarına katkı sağlamaktadır.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği'nin genişlemesi</span> Avrupa Birliğine zaman içinde olan değişimleri ele alan madde.

Avrupa Birliği'nin genişlemesi, Avrupa Birliği'nin yeni üye devletleri kabul etme sürecidir. Bu süreç ilke defa altı ülkenin Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu adı altında 1952'de başladı. Genişleme sürecinde AB, 2007'de Bulgaristan ve Romanya'nın da katılımı ile 27 ülkeye çıktı. 1 Temmuz 2013'te Hırvatistan birliğin 28. üyesi olmuştur. 2020'de Birleşik Krallık'ın birlikten ayrılmasıyla üye sayısı tekrar 27'ye düşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Parlamentosu</span> Avrupa Birliğinin doğrudan seçilmiş parlamentosu

Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği'nde yaşayan 450 milyon nüfusu temsil eder ve temel işlevi bir siyasi güç olarak topluluk politikalarının hazırlanması için gereken kararları üretmektir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Ekonomik Topluluğu</span> üyelerinin ekonomik entegrasyonunu hedefleyen bölgesel bir kuruluş

Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), üyelerinin ekonomik entegrasyonunu hedefleyen bölgesel bir kuruluş. 1957'de Roma Antlaşması ile kuruldu. 1993'te Avrupa Birliği'nin (AB) kurulmasıyla Avrupa Topluluğu (AT) adını aldı ve AB'ye dâhil edildi. 2009'da ise tamamen AB'ye devredildi ve varlığı sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Günü</span>

Avrupa Günü, Mayıs ayının ilk 10 günü içerisinde Avrupa Birliği ülkeleri ve aday ülkelerde kutlanan gün. Avrupa Günü olarak Avrupa'da kutlanan gün aslında 5 Mayıs'tır. 5 Mayıs 1949'da Avrupa Konseyi kurulmuş ve bu tarih II. Dünya Savaşı'ndan çıkış için en önemli ümitlerden biri sayılmıştır. 5 Mayıs tarihi 1964 yılından bu yana Avrupa Günü olarak kutlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maastricht Antlaşması</span>

Maastricht Antlaşması, 7 Şubat 1992'de imzalanan ve AET’nin AB olması yolundaki son adım olan ekonomik ve parasal birliği de gerçekleştirme istikametine girdiği antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Schuman</span> Fransız siyasetçi (1886-1963)

Robert Schuman Lüksemburg doğumlu Fransız politikacı. Hristiyan Demokrat Partisi üyesi olarak siyasetle uğraşmıştır. Jean Monnet ile birlikte bir Avrupa Birliği kurulması fikrinin öncülerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Merkez Bankası</span> euro bölgesi içindeki 19 ülkenin para politikasını yöneten merkez bankası

Avrupa Merkez Bankası, Euro bölgesi içinde bulunan 20 ülkenin para politikasını yönetmekle yükümlü olan dünyanın en önemli merkez bankalarından biridir. 1 Haziran 1998 tarihinde Almanya, Frankfurt genel merkez olmak üzere kurulmuştur. Banka'nın temel görevi, avronun alım gücünü korumak ve avro bölgesinde fiyat istikrarını sağlamaktır. 1 Kasım 2019 tarihinden itibaren başkanlığını Fransız politikacı Christine Lagarde yapmaktadır.

Paris Antlaşması 18 Nisan 1951 yılında Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Fransa, Batı Almanya ve İtalya arasında imzalanmıştır. Antlaşmayla günümüzün Avrupa Birliği'ni temellerini oluşturacak olan ilk adım Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kurulmuştur. 23 Temmuz 1952 yılında yürürlüğe girecek olan antlaşmanın elli yıl boyunca yürürlükte kalması kararlaştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği tarihi</span>

Avrupa Birliği'nin temelini, II. Dünya Savaşı sonrasında sanayi bakımından özellikle önemli iki temel hammadde olan kömür ve çelik sektörünü güçlendirmek ve bunları uluslarüstü bir otorite ile kontrol ederek barışı sürdürmek amacıyla 1951'de kurulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu oluşturmaktadır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, 18 Nisan 1951'de Belçika, Almanya, Fransa, Hollanda, Lüksemburg ve İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması (1951) ile kurulmuştur. Yine bu ülkelerin imzaladığı 25 Mart 1957 tarihli Roma Antlaşması ile bir başka topluluk daha, Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) eklendi ve bu anlaşmayla, aynı tarihte Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kurulmuş oldu. 1958'de yürürlüğe giren Roma Antlaşması üye ülkeler arasında önce gümrük birliğini, yani malların gümrük vergisi ödenmeksizin üye ülkeler arasında serbestçe alınıp satılmasını öngörmüştür. Bu yapının oluşturulmasının öncüleri Fransız Planlama Teşkilatı Başkanı Jean Monnet ve Dışişleri Bakanı Robert Schuman olmuştur. Jean Monnet ve ekibinin titizlikle hazırlamış olduğu ve Robert Schuman'ın 9 Mayıs 1950'de ilan ettiği metin "Schuman Bildirgesi" adını alacak ve daha sonraları 9 Mayıs, Avrupa Günü olarak kabul edilecekti.

<span class="mw-page-title-main">Roma Antlaşması (1957)</span>

Roma Antlaşması, 25 Mart 1957 tarihinde Fransa, Batı Almanya, İtalya, Benelüks ülkeleri Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalanan ve bağımsız bir uluslararası örgüt olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'nu oluşturan antlaşma.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu</span>

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Soğuk Savaş döneminde Batı Avrupa ülkelerini birleştirmesi amacıyla kurulmuş, altı üyeli uluslararası bir örgüttü. Bu örgüt Avrupa demokrasisinin temellerinin atılmasında ve günümüz Avrupa Birliği'nin gelişmesinde rol oynamıştır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu uluslarüstü prensiplere göre oluşturulmuş ilk örgüttür. Topluluğun ilkeleri 9 Mayıs 1950'de, Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından Schuman Bildirgesi ile duyurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Brüksel Antlaşması (1965)</span>

Brüksel Antlaşması ya da Füzyon Antlaşması ya da Birleşme Antlaşması, 8 Nisan 1965 tarihinde Belçika'nın Brüksel kentinde imzalanan ve o dönemin üç Avrupa topluluğu olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nu tek çatı altında birleştiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği'nin üç sütunu</span>

Avrupa Birliği'nin üç sütunu, 7 Şubat 1992 tarihinde Hollanda'nın Maastricht kentinde imzalanan ve Avrupa Birliği'ni resmen kuran Maastricht Antlaşması uyarınca birlik politikalarının ayrıldığı üç ana başlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Schuman Bildirgesi</span>

Schuman Bildirgesi, 9 Mayıs 1950 tarihinde dönemin Fransa dışişleri bakanı Robert Schuman tarafından okunan ve Fransa ile Batı Almanya'nın kömür ve çelik sanayilerini tek çatı altında birleştirmeyi öngören öneridir. Avrupa politikasını değiştirecek olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun kurulması için ilk fikirleri 1947-1948 yılları arasında Fransa başbakanı ve 1948'den sonra da dışişleri bakanıyken ortaya attı. 5 Mayıs 1949 tarihinde Londra'da düzenlenen Avrupa Konseyi toplantısında Avrupa kaynaklarının paylaşılması yönünde ilkeleri anlattı.

Bernard Beck Fransız bürokrat ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Toplulukları</span>

Avrupa Toplulukları, bazen kullanılan tekil adıyla Avrupa Topluluğu, aynı kurumlar tarafından yönetilmiş üç uluslararası kuruluşa verilen genel ad. Bu kuruluşlar Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT), Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) idi. AET, Avrupa Birliği'ni kuran 1993 tarihli Maastricht Antlaşması ile Avrupa Topluluğu (AT) adını almıştı.

<span class="mw-page-title-main">René Pleven</span> Fransız siyasetçi (1901 – 1993)

René Pleven, bir Fransız politikacısı.

Cumhuriyetçi Halk Hareketi Hristiyan Demokrat merkezci eski bir Fransız siyasi partisidir. Hristiyan Demokrat direnişçiler tarafından sağ-sol çatışmasını aşmak amacıyla General Charles de Gaulle'e sadık olarak kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Savunma Birliği Antlaşması</span>

Avrupa Savunma Birliği Antlaşması ya da Paris antlaşması, 27 Mayıs 1952'de Avrupa bütünleşmesine taraf olan 6 ülke -Benelüks ülkeleri, Fransa, İtalya ve eski Batı Almanya tarafından imzalanan, ama asla onaylanamayan anlaşmadır. Anlaşma, ortak bir Avrupa silahlı kuvvetleriyle beraber bir de Avrupa Savunma Topluluğu (AST) kuracaktı. Anlaşma Fransız parlamentosundan onay almayı başaramadı ve İtalya'da hiç meclise sunulmadı. Bu yüzden asla yürürlüğe giremedi. Onun yerine Batı Almanya, 1948'deki Batı Birliği'nin yanı sıra NATO'nun da faal olmayan halefi Batı Avrupa Birliği'ne (BAB) alındı.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri</span> Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişkiler

Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri, Avrupa Birliği kurulduktan bir yıl sonra, 1959'da Türkiye'nin başvurusu ile başlamıştır. Bu başvuru, Demokrat Parti lideri Adnan Menderes tarafından yapılmıştır.