İçeriğe atla

Jean Chardin

Sir

John Chardin

FRS
DoğumJean-Baptiste Chardin
16 Kasım 1643(1643-11-16)
Paris, Fransa
Ölüm05 Ocak 1713 (69 yaşında)
Chiswick, Londra, Birleşik Krallık
MilliyetFransız ve Britanyalı

Jean Chardin veya doğum adıyla Jean-Baptiste Chardin (16 Kasım 1643 - 5 Ocak 1713) on ciltlik The Travels of Sir John Chardin kitabını yazmasıyla tanınan Fransız kuyumcu ve gezgindir. Kitap genel olarak Batı dünyasındaki çağdaş eserlere kıyasla İran ve Yakın Doğu üzerine yazılmış en iyi eserlerden biri olarak kabul edilir.

Hayatı

Chardin, Dauphine Meydanı'nda çalışan varlıklı bir tüccar ve kuyumcunun oğlu olarak Paris'te doğdu. 1664'te Lyonlu tüccar M. Raisin ile birlikte Doğu Hint Adaları'na gitmeye karar verdiler. Konstantinopolis ve Karadeniz'den geçerek 1666'nın başlarında İran'a ulaştılar. Aynı yıl Şah II. Abbas, Chardin'i kendisinin mücevher işlerinden sorumlu kişi olarak belirledi. Chardin 1667'nin ortasında Hindistan'ı ziyaret etti ve 1669'da İran'a döndü. Ertesi yıl Paris'e geldi. İran'da görgü tanığı olduğu bazı olayları 1671'de yazdığı 'Le Couronnement de Soleiman Troisième' isimli eserinde anlattı. İsfahan'da kendi sarayına hapsedilmiş soylu bir bilge olan Mirza Sefi, Chardin'e Farsça öğretti ve ona yardım etti. Peter de la Croix ve Tavernier bu bilginin doğruluğunu şiddetle eleştirirken, Ange de la Brosse bilginin doğruluğunu şiddetle savunmaktadır.[1]

Chardin, Ağustos 1671'de tekrar Doğu'ya doğru yola çıktı. Mart'tan Temmuz 1672'ye kadar Konstantinopolis'te kaldı. Sadrazam ve Fransız büyükelçisi arasındaki tartışmalar Fransız tebaasının şehirdeki konumunu tehlikeli hale getirdi ve Chardin küçük bir gemiyle Karadeniz'den geçerek kaçtı. Kefe, Gürcistan ve Ermenistan'dan geçerek 1673'te İshafan'a ulaştı. Megrelya'dayken gangsterler tarafından soyuldu ve £6,000 değerindeki iki küçük çantası dışında tüm eşyalarını kaybetti. Dört yıl boyunca İshafan'da kaldı. Sonrasında Hazar, Basra Körfezi ve İndus nehrin çevresindeki şehirleri ziyaret etti. Bu iki yolculukla hatırı sayılır bir servet elde etti ve eve dönmeye karar vererek 1677'de Ümit Burnu'ndan geçen bir yolculukla Avrupa'ya ulaştı.[1]

Voyage du Chevalier Chardin en Perse et autres lieux de l'Orient, kitabının kapağı
1674'te Persepolis'te Jean Chardin tarafından kaydedilen çivi yazıları

Yayımlamayı planladığı dört ciltten ilkini (Journal du Voyage. . . de Chardin en Parse et aux Indes Orientales, London) 1686'da yayımladı. Eşzamanlı olarak eserin İngilizce çevirisini yayımladı. Bu ciltte yazarın Paris'ten İshafan'a yolculuğu, yazarın Loggan tarafından boyanmış 1/2 ölçekli portresi ve çoğunlukla katlanarak yerleştirilmiş on sekiz bakır levha vardı. Eski eseri, "Epistle Dedicatory to James II" adıyla yeniden yayımlandı.

Chardin önsözünde, yayımlamayı planladığı üç cildi açıkladı. Pers tarihini kısaca anlatacak üçüncü cilt, 1675-77 yıllarına ait günlükleriyle birlikte hiç görünmedi. Diğer üç cilt (ilkine birçok eklemeyle birlikte) 1711'de Amsterdam'da 4to, Voyages de Mons. le Chevalier Chardin adıyla yayımlandı. 1711'de J. M, Zampi'nin La Relation des Mingreliens adlı eserinin çevirisini yayımladı. Chardin'in yazı tarzı basit ve grafiktir ve gördüklerini ve duyduklarını aslına uygun olacak şekilde anlatır. Montesquieu, Rousseau, Gibbon ve Helvetius Chardin'in yazılarını değerli bulmaktadır.[1]

1681'de Fransa'daki Protestanların zulüme uğraması yüzünden İngiltere'ye yerleşmeye karar verdi. Sarayda iyi karşılandı ve kısa süre sonra saray kuyumcusu olarak atandı. 17 Kasım 1681'de II. Charles tarafından Whitehall'da şövalye ilan edildi. Aynı gün Rouen Parlamentosu meclis üyesi ve M. de Lardinière Peigné'nin kızı olan Esther ile evlendi. Kayda değer miktarda mücevher ticareti yapan Chardin'den dönemin yazışmalarında "tüccarların çiçeği" olarak bahsedilmekteydi. 1682'de Holland House, Kensington'da yaşarken, Royal Society üyeliğine seçildi. 1684'te kral Chardin'i birkaç yıl kaldığı Hollanda'ya elçi olarak gönderdi ve East India Company temsilcisi olarak atadı. Londra'ya döndüğünde zamanının çoğunu Oryantal çalışmalarına ayırdı.[1]

El yazmalarını yayınlayamadan öldü ve ölümünden sonra el yazmaları kayboldu. Torunlarından bazıları el yazmalarını getirene yirmi gine ödül vereceklerini duyurdu. El yazmaları Chardin'in soyundan gelen Sir Philip Musgrave tarafından bulundu. Thomas Harmer el yazmalarını altı ciltte derledi ve Chardin'in imzasıyla yayımladı.[1]

Hayatının sonraki yıllarını Chardin Turnin'de geçirdi. Sir John, 1713'te Londra'nın Chiswick kentinde öldü. Turnham Green'e (Chiswick) gömüldü. Westminster Abbey'deki cenaze anıtının üstünde Sir John Chardin – nomen sibi fecit eundo ("seyahat ederek adını duyurdu") yazmaktadır.

Chardin'in kütüphanesinin kalıntıları 1712-13'te James Levy tarafından Tom'un kahvehanesinden St. Martin's Lane'e satıldı.[1]

Ailesi

Dört oğlu ve üç kızı vardı. En büyük oğlu John, 1720'de baronet olarak atandı ve evlenmeden öldü. Diğer oğullarının adı Daniel, Charles ve George'du. Büyük Kempton Malikanesi ve Sunbury'yi yeğeni Sir Philip Chardin Musgrave'e bıraktı.

Chardin'in çalışmasının değeri

Çağdaş bilim insanları Voyages'in 1711'de yayımlanan versiyonunu standart kabul eder. Kitabın tamamı asla İngilizceye çevrilmedi; İngilizce sürümler orijinal materyalin yarısından daha azını içermektedir.

Aralarında Montesquieu, Rousseau, Voltaire ve Gibbon'un da bulunduğu birçok Aydınlanma Çağı düşünürü Chardin'in çalışmalarını dolgun ve doğru bilgilerden oluştuğu için takdir etmiştir. John Emerson'a göre, "Safevi İran'ı hakkındaki bilgileri, kapsamı, derinliği, doğruluğu ve mantıklılığı bakımından diğer tüm Batılı yazarlarınkinden üstündür." Chardin çok uzaklara gitti, Farsçaya iyi derecede hakim oldu ve karşılaştığı yerlerin ve insanların ayrıntılı anlatımlarını bıraktı. Ayrıca Safevi sarayına doğrudan erişimi vardı ve çağdaş siyaset ve idare hakkındaki tanımları oldukça saygı görüyordu. Kitaplarında zaman zaman hatalar olsa da, genellikle Safevi tarihi, hükûmeti, iktisadı, antropolojisi, dini, sanatı ve kültürü üzerine çeşitli çalışmalar için güvenilir bir kaynak olarak kullanılmıştır.

Konuyla ilgili yayınlar

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Gibson 1887.

 Bu makale şu anda kamu malı bir yayından metin içerir: Gibson, John Westby (1887). "Chardin, John". Stephen, Leslie (Ed.). Dictionary of National Biography. 10. Londra: Smith, Elder & Co. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Sefiller</i> Victor Hugonun romanı

Sefiller, Victor Hugo tarafından yazılan tarihi romandır. İlk olarak 1862'de yayınlandı. 19. yüzyılın en büyük eserlerinden biri olarak kabul gördü. İngilizce konuşulan ülkelerde başarısız çeviriler nedeniyle genellikle orijinal Fransız ismiyle anılır. Hikâye 1815'te başlar ve 1832'deki Paris Haziran İsyanı'nda son bulur. Birkaç karakterin yaşamını ve birbirleriyle alakasını ele alan roman daha çok eski mahkûm Jean Valjean'ın yaşam mücadelesi ve kefaretini ödemeye çalışmasına odaklanır.

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Charles Perrault</span>

Charles Perrault, Fransız şair, yazar, edebiyat teorisyeni.

<span class="mw-page-title-main">Jules Verne</span> Fransız yazar (1828 – 1905)

Jules Gabriel Verne, Fransız romancı, şair ve oyun yazarıydı. Yayıncı Pierre-Jules Hetzel ile yaptığı işbirliği, Dünyanın Merkezine Seyahat (1864), Denizler Altında Yirmi Bin Fersah (1870) ve Seksen Günde Devr-i Alem (1872) gibi çok satan macera romanları serisi olan Voyages extraordinaires'in yaratılmasına yol açtı. Her zaman iyi belgelenmiş olan romanları, dönemin teknolojik ilerlemeleri dikkate alınarak genellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Anne Louise Germaine de Staël</span>

Anne Louise Germaine de Staël, Madame de Staël olarak bilinen İsviçreli yazar. İsviçre'nin Fransızca konuşulan bölgesinden olan Staël ülkesi dışında, daha çok da Paris'te yaşadı. Toplumsal Kurumlarla Bağlantısı İçinde Edebiyat adlı yapıtı din, hukuk, ahlak ve edebiyat arasındaki ilişkileri ele alıyordu. Bu kitap günümüzde edebiyat sosyolojisinin başlangıcı kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">I. Abbas</span> 5. Safevi hükümdarı

I. Abbas veya Büyük Abbas, Safevi Hanedanlığının beşinci hükümdarı olan Şah Abbas, Safevi Hanedanı'nın en güçlü hükümdarı olarak gösterilir. Şah Muhammed Hüdabende'nin üçüncü oğludur. 3 Ekim 1587 tarihinde Türkmen şeflerinin desteklediği bir askerî darbe ile 17 yaşında tahta geçip 1629 yılına kadar 42 yıl hükümdar olarak kalmıştır. Hükümdar olduğu tarih Safevi Devleti açısından zorlu bir dönemdir. İçeride Türkmen aşiretleri arasındaki kanlı çatışmalar, doğuda Özbek akınları, batıda ise Osmanlı İmparatorluğu'nun baskısı altındaydı. Bu durumun kaçınılmaz sonucu olarak ülke ekonomik olarak da çözülmektedir. Tarımsal ve endüstüriyel üretim düşerken ticaret de çökmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Peter Brook</span> İngiliz tiyatro ve film yönetmeni (1925-2022)

Peter Stephen Paul Brook,, İngiliz tiyatro ve sinema yönetmeni.

<i>VIII. Henry</i> (oyun) Shakespeare oyunu

VIII. Henry, ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından (kısmen) yazılmış ve İngiltere Kralı VIII. Henry'nin yaşam hikâyesini dramatik olarak temsil eden bir tarihsel janr tiyatro oyunudur. Zamanının belgelerinde bu oyunun ismi Her şey Gerçek olarak geçmektedir. Bu eserin ilk basılışı 1623'te yayımlanan Birinci Folyo edisyonundadır ve burada ilk defa oyunun ismi Henry VIII olarak verilmektedir. Oyunun bünyesi Shakespeare'in yazım hayatının sonlarına hazırladığı diğer romans janrlı eserlere çok benzemektedir. Fakat oyunun dilinin stilini inceleyen araştırmacılar bu eserin Shakespeare'in takipçisi olan oyun yazarı John Fletcher ile birlikte yazıldığına dair çok inandırıcı deliller bulunduğunu bildirmektedirler.

Magdalena Kožená Çek mezzo-soprano.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Baptiste Tavernier</span> Fransız yazar (1605 – 1689)

Jean-Baptiste Tavernier (1605-1689), Parisli bir seyyah ve Hindistan-Fransa ticaretinin öncülerindendir. Babası ve amcası haritacı olan Tavernier onların etkisiyle seyahat etmeye karar verdi. 16 yaşına geldiğinde İngiltere Hollanda ve Almanya’yı gezmişti. Nuremberg’de tanıştığı Albay Hans Brenner’ın amcası Macaristan Genel Valisinin evinde geçirdiği 5 yıl ve orada kurduğu bağlantılar ona ilerleyen hayatında büyük fayda sağladı. Ayrıca bu dönemde savaşlarda yer alarak askeri tecrübe de kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Ali</span>

Mirza Ali İranlı ressam. 16. yüzyılda yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Acis ve Galatée</span>

Acis ve Galatée, Fransız saray bestecisi olan Jean-Baptiste Lully tarafından hazırlanan, 1 prolog ve 3 perdeden oluşan, kırlarda geçen pastoral teması bulunduğu için "pastoral heroik" janrında bir opera eseridir. Eserin orijinal Fransızca librettosu Jean Galbert de Campistron tarafından ünlü antik Latince yazarı Ovidius'un Metamorfozlar adlı eserinden uyarlama ile Fransızca olarak hazırlanmıştır. Eserin prömiyer temsili "Académie Royale de Musique " tarafından 6 Eylül 1686'de, Anet Şatosu'nda yapılmıştır.

Giovanni Paolo Marana veya bazen kullanılan ismiyle Jean-Paul Marana, Cenevizli soylu, 1672 yılında Dük Savoy'un yönetiminde buluna Savona şehrinin başına geçmek için başarısız bir suikast girişiminde bulundu ve 1683 yılında Fransa'ya kaçmak durumunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Köy Falcısı</span>

Köy Falcısı bestesi ve librettosu Jean-Jacques Rousseau tarafından Fransizca olarak hazırlanmış bir perdeden oluşan, intermezzo buffo janrında bir kısa opera eseri.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Psellos</span> Bizanslı tarihçi

Michael Psellos ya da Psellus Bizanslı yazar, Yeni Platoncu filozof, tarihçi ve siyasetçi. Doğumu büyük olasılıkla 1017 ya 1018 yılındadır. 1078 yılında öldüğü muhtemeldir ama bazı kaynaklar 1096'ya kadar hayatta kaldığını bildirmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Giuseppe Torelli</span> Geç Barok dönemde yaşamış İtalyan bir kemancı ve bestecidir.

Giuseppe Torelli geç Barok dönemde (geç barok dönem 1680-1750) yaşamış İtalyan bir viyolacı, kemancı, öğretmen ve bestecidir.

<span class="mw-page-title-main">James Edward Smith</span>

James Edward Smith, Londra Linne Derneği'nin kurucusu İngiliz botanikçi. Bitki bilim mahlası Sm.'dir.

Paul Lucas, Fransız bir tüccar, doğa tarihçisi, hekim, yazar ve gezgindi.

<i>Yahudi Mektupları</i>

Yahudi Mektupları; veya Paris'teki Bir Yahudi Gezgin ile Çeşitli Yerlerdeki Muhabirleri Arasındaki Felsefi, Tarihsel ve Eleştirel Yazışmalar, Jean-Baptiste de Boyer, Marquis d'Argens'e atfedilen bir mektup romanı tarzında yazıllmış kitaptır. "Farklı şehirlerde ikamet eden beş seçkin haham arasındaki yazışmaların tercümesi olduğu iddia edilmektedir. ... Kitap, bu Yahudi hahamların seyahatleri sırasında başkentlerinde kalıcı veya geçici olarak ikamet ettikleri Avrupa'nın çeşitli hükümetlerinin bir araştırmasını içeriyor. ... Marquis d'Argens tercüman olarak imza atsa da, şüphesiz ki kitabın yazarıdır."

<span class="mw-page-title-main">William Gell</span>

Sir William Gell FRS, telaffuzu. "Jell", İngiliz klasik arkeolog ve illüstratör. 1804 yılında Troya ve çevresinin topografik illüstrasyonlarını yayımladı. Ayrıca Pompeii'deki arkeolojik kazıların sonuçlarını gösteren illüstrasyonlar da yayımladı. En iyi bilinen eseri, 1817 ile 1832 yılları arasında yayımlanan Pompeiana; the Topography, Edifices and Ornaments of Pompeii'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.