İçeriğe atla

Jean-Jacques Dessalines

Jean Jacques Dessalines, Haiti başkanı ve ardından imparator.

Jean-Jacques Dessalines (d. 20 Eylül 1758 - ö. 17 Ekim 1806), Haiti Devriminden sonra 1804'te ülkesinin bağımsızlığını ilan eden Haiti imparatoru.[1][2][3][4]

Köle ayaklanmaları

Ana madde: Haiti Devrimi

Batı Hint Adaları'ndaki Fransız sömürgesi olan Saint-Domingue'ye (Hispanyola adası) köle olarak getirildi. Siyah olan efendisinin yanında tarım işçisi olarak 1791'e değin çalıştıktan sonra, Fransız Devrimi'nin doğurduğu kargaşadan yararlanarak başlatılan köle ayaklanmasına katıldı. Sonraki 10 yıl içinde, Fransa'daki Devrimci Hükûmet'e bağlılığını bildirerek kendini Saint-Domingue Genel Valisi ilan eden siyah önder Toussaint L'Ouverture'ün yardımcılığına getirildi. Sömürgeyi yeniden ele geçirmek amacıyla Napolyon Bonapart'ın gönderdiği Fransız birlikleri 1802'de Toussaint'i devirince Dessalines, yeni yönetime boyun eğdi. Ama 1803'te Napolyon'un, 1794'te Konvansiyon'da alınan bir kararla kaldırılan köleliği yeniden kurmak istediğini ilan etmesi üzerine, öteki siyah ve mulatto (Avrupalı-Afrikalı karışımı) önderlerle birlikte Fransız yönetimine karşı mücadeleye girişti. İngilizlerin de yardımıyla, 4 Aralık 1803'te Fransız sömürge ordusu, kalan son topraklarını da Dessalines'in güçlerine teslim etti. Bu, dünya tarihinde bağımsız bir ulusun kurulmasıyla sonuçlanan tek köle isyanını resmen sona erdirdi.

Fransızların Saint-Domingue'dan atılmasından sonra, Dessalines Genel Vali oldu ve 1 Ocak 1804'te Saint-Domingue'nin bağımsızlığını ilan ederek, ülkenin Aravak dilindeki adı olan Haiti'yi benimsedi.

Dessalines, Haiti Devrim Ordusu Generalleri tarafından 8 Ekim 1804'te Cap-Haïtien şehrinde düzenlenen taç giyme töreninde "İmparator I. Jacques" olarak taç giydi. 20 Mayıs 1805'te Jean-Jacques Dessalines, ömür boyu İmparator ilan edildi ve halefini seçme hakkıyla birlikte İmparatorluk Anayasası yayınladı.

İmparator

Dessalines, Toussaint'in izlediği politikaların çoğunu olduğu gibi sürdürdü. Bu arada, ülkenin yeniden geçimlik ekonomiye dönmemesi için plantasyonlarda uygulanan angarya sistemini de korudu. Beyazlara karşı, Toussaint'den çok daha acımasız davrandı; beyazların topraklarına el koyarak mülk sahibi olmalarını yasakladı. Belki de olası bir Fransız istilasında beyazların beşinci kol işlevi göreceğinden korktuğu için, binlerce kişinin yok edildiği operasyonlar düzenledi. Bu kırımlar, beyazların mülk sahibi olmasını yasaklayan ve yüzyılı aşkın süre yürürlükte kalan yasalarla birlikte, nüfusun yüzde 80'ninden çoğunu oluşturan beyazların, siyahlar üzerinde egemenlik kurmasını engelledi. Melez önderlere karşı da ayrımcı bir tutum sergileyen Dessalines, bunlardan Alexandre Pétion'un başını çektiği bir ayaklanmayı bastırma girişimi sırasında öldürüldü. Ölümünden sonra Haiti, Alexandre Pétion ile siyah önder Henri Christophe arasında paylaşıldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Jean-Jacques Dessalines, 1758-1806 | Royal Museums Greenwich". www.rmg.co.uk. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 
  2. ^ "Haiti : Jean-Jacques Dessalines, leader of the Haitian Revolution". Haiti. 15 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 
  3. ^ "Bust of Jean-Jaques Dessalines (1758 – 1806)". Age of Revolution. 15 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 
  4. ^ "Founders Online: To Thomas Jefferson from Jean Jacques Dessalines, 23 June 1803". founders.archives.gov. 25 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

19. yüzyıl, miladi takvime göre 1 Ocak 1801 ile 31 Aralık 1900 günleri arasındaki zaman dilimi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">1803</span> yıl

1803 (MDCCCIII) yılı Gregoryen Takvimine göre Cumartesi ve Jülyen Takvimine göre Perşembe günü başlayan bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">1804</span> yıl

1804 (MDCCCIV) yılı Gregoryen Takvimine göre Pazar, Jülyen Takvimine göre Cuma günü başlayan bir artık yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Père Lachaise Mezarlığı</span> Fransada bir mezarlık

Père-Lachaise Mezarlığı, Paris'in merkezindeki en büyük mezarlıktır. Paris'in 20. bölgesinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Haiti</span> Karayip Denizinde bir ada ülkesi

Haiti ya da resmî adıyla Haiti Cumhuriyeti, Amerika'da Karayip Denizi'nde bir ada ülkesidir. Küba'nın doğusunda yer alan Hispaniola adasını Dominik Cumhuriyeti ile paylaşır ve adanın batı kısımdadır. Küba ve Jamaika'nın doğusunda Bahamalar'ın güneyinde bulunur. Yüzölçümü 27.750 km² olan ülke Karayipler'in yüzölçümü en büyük üçüncü; 11 milyon nüfusu ile Karayipler bölgesinin en kalabalık nüfuslu ülkesi konumundadır. Başkenti Port-au-Prince'tir.

<span class="mw-page-title-main">Hispanyola</span> Karayiplerde bir ada

Hispanyola adası, Karayiplerin ikinci büyük adası olup Küba'nın doğusunda bulunur. Kristof Kolomb 5 Aralık 1492'de burayı keşfetmiş ve 1493'teki ikinci seferinde burada İspanya'nın Yeni Dünyadaki ilk sömürgesini kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Alexandre Dumas</span> Fransız yazar (1802 – 1870)

Alexandre Dumas, Fransız yazardır. Adaş oğluyla karıştırılmaması için Alexandre Dumas père adıyla da bilinir. Macera türündeki tarihi romanlarıyla ünlüdür. Eserlerinin 100 dile çevrilmesi sayesinde en çok okunan Fransız yazarlardan biri olmayı başardı. Monte Kristo Kontu, Üç Silahşorlar, Yirmi Yıl Sonra ve Demir Maskeli Adam gibi romanlarından bazıları dizi şeklinde yayınlanmıştı. Yirminci yüzyılın başlarından beri romanları yaklaşık 200 kadar filme uyarlandı. Dumas'ın öldüğü için bitiremediği son romanı Le Chevalier de Sainte-Hermine bir uzman tarafından tamamlandı ve 2005'te okuyuculara sunulduğunda en çok satanlara girdi. Roman Türkiye'de 2010'da Son Şövalye adıyla basıldı.

Fransızca eser veren yazarların doğum tarihine göre sıralanmış listesi

1800'ler, Gregoryen takvimine göre 1 Ocak 1800'de başlayıp 31 Aralık 1809'da sona eren onyıldır. 1800'ler büyük değişimlerin onyılıydı. Son 30 yıldaki teknolojik gelişmeler Sanayi Devrimini küresel bir hareket olmasını sağladı. Bütün savaşların yeni geliştirilmiş silahlarla olması Afrika ve Asya'da daha sonra Latin Amerika'da süregelen Emperyalist kampanyalara bir ivme kazandırdı.

Haiti Devrimi (1791–1804) Batı yarımküredeki en başarılı Afrikalı köle ayaklanmasıdır. Devrim sonucunda Haiti siyahlar tarafından yönetilen tarihteki ilk cumhuriyet olmuştur. Devrim sırasında Haiti'nin adı Saint-Domingue idi ve bir Fransız kolonisiydi. Devrim sürecinde Afrika kökenli halk kendisini Fransız egemenliğinden ve köleliğin boyunduruğundan kurtarmıştır. Kölelik dönemi sırasında yüzlerce köle isyanı olmuş olmasına rağmen bulunduğu ülkeyi tamamen özgürleştiren tek başarılı isyan Haiti Devrimidir.

<span class="mw-page-title-main">Les Invalides</span> Pariste bina kompleksi

Les Invalides ya da Hôtel national des Invalides, Paris'te bulunan, içinde pek çok farklı yapı barındıran, büyük ölçüde Fransa'nın askeri tarihiyle ilintili olan bir anıttır. 24 Şubat 1670 tarihinde, XIV. Louis'nin emriyle yapılmasına karar verilmiştir.

Paris'teki Père Lachaise Mezarlığı ünlü simaların gömüldüğü yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Toussaint L'Ouverture</span> Haitili devlet adamı (1743-1803)

François-Dominique Toussaint L'Ouverture Haiti Devriminde yer almış Haitili devrimci önder ve yönetici. Fransız sömürgesi olan Saint-Domingue'de köle olarak doğar. Adadaki Fransız sömürgecilere karşı siyahi kölelerin ayaklanmasına önderlik ederek başarı kazanır. Ülkede köleliği kaldırır, Fransız yönetimini adadan kovar ve Haiti’nin bağımsızlığını ilan eder. Hispanyola adasının diğer kısmındaki İngiltere hakimiyetindeki Santo Domingo’yu da ele geçirerek buradaki köleleri de özgürlüklerine kavuşturur. Haiti tarihindeki ilk anayasayı yazar.

<span class="mw-page-title-main">Haiti bayrağı</span> Ulusal bayrak

Haiti bayrağı, günümüzde kullanılan hâli ile 25 Şubat 1986 tarihinde göndere çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Haiti İmparatorluğu</span>

Birinci Haiti İmparatorluğu, Kuzey Amerika'da 1804'te Haiti Devrimi sonucunda kurulan seçimli monarşidir. Haiti, 1 Ocak 1804'te bağımsızlığını ilan etmeden önce Fransa tarafından kontrol ediliyordu. Haiti Genel Valisi Jean-Jacques Dessalines, imparatorluğu 22 Eylül 1804'te kurdu. Kendini İmparator I. Jacques'i ilan ederek 6 Ekim'de kendi taç giyme törenini düzenledi. 20 Mayıs 1805 anayasası, imparatorluğun nasıl yönetileceğini belirledi ve ülke altı askeri bölüme ayrıldı. Her bölümün generali doğrudan imparatorla veya imparator tarafından atanan genelkurmay başkanı ile haberleşiyordu. Anayasa ayrıca hükümdarın seçilebilir olması ve hüküm süren imparatorun halefini atayabilmesi gücüne sahip olmasıyla tahtın ardıllığını da belirlemiş oldu. Anayasa, vatandaşlığa kabul edilmiş Almanlar ve Polonyalılar hariç, beyaz insanların imparatorluk içinde mülk sahibisi olmasını yasakladı.

<span class="mw-page-title-main">Alexandre Pétion</span>

Alexandre Sabès Pétion,(2 Nisan 1770 - 29 Mart 1818), Haiti'nin 1. Devlet Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Marie Séraphique</span>

Marie Séraphique, Fransız yapımı 18. yüzyıl köle gemisidir. Bu dönemde yasal olarak köle ticaretini gerçekleştiren sıradan bir gemi olmasına rağmen, geminin kaptanı ve ikinci kaptanı tarafından reklam amacıyla çizildiği düşünülen ayrıntılı çizimleri nedeniyle tarihsel olarak önem taşımaktadır. Çok ayrıntılı olan çizimlerde kölelerin karşı karşıya kaldıkları insanlık dışı koşullar resmedilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Célima Dorcély</span>

Célima Dorcély Alexandre, eski Haiti first laydsi.

<span class="mw-page-title-main">Thomas-Alexandre Dumas</span> Fransız general (1762 – 1806)

Thomas-Alexandre Dumas Davy de la Pailleterie Devrimci Fransa'daki Fransız kolonisi Saint-Domingue'den bir Kreol generaliydi. Fransız çağdaşı Joseph Serrant, Saint-Domingue'deki Toussaint L'Ouverture ve Rus İmparatorluğu'ndaki Abram Petrovich Gannibal ile birlikte Thomas-Alexandre Dumas, Afrika kökenli bir general olarak Avrupa birliklerini yöneten bir adam olarak dikkat çekmektedir. Fransız ordusunda tuğgeneral, tümgeneral ve bir Fransız ordusunun başkomutanı olan ilk beyaz olmayan kişiydi.

XV.Louis'nin isteği üzerine 1673 yılında kurulan Türkçesi Senegal Şirketi anlamında gelen "Compagnie du Sénégal", birçok Fransız sömürge şirketinden biriydi ve 1685 yılında İngiltere Kralı olan XIV. Louis'nin kuzeni York Dükü II.Jacques tarafından 1672 yılında kurulan Kraliyet Afrika Şirketi'nden bir yıl sonra, köle ticaretini doğrudan hedef alan 17. yüzyılda kurulan ikinci Avrupa şirketiydi. İlk yöneticilerinden biri ünlü amiral Jean-Baptiste du Casse idi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.