İçeriğe atla

Jarnsaxa (uydu)

Jarnsaxa
Keşif
KeşfedenScott S. Sheppard
David C. Jewitt
Jan T. Kleyna
Brian G. Marsden
Keşif tarihi26 Haziran 2006
Adlandırmalar
MPC belirtmesiSaturn L
Adın kaynağı
Járnsaxa
Alternatif adlar
S/2006 S 6
Yörünge özellikleri[1]
Yarı büyük eksen
18.811.000 km
Dış merkezlik0,216
-964,7 gün
Eğiklik163,3°
Doğal uydusuSatürn
Grupİskandinav grubu
Fiziksel özellikler[2]
24,7
15,6
Ortalama çap
4 km
Albedo0,06 (varsayılan)
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Jarnsaxa veya Saturn L, Satürn'ün düzensiz uydularından biridir. Keşfi, Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 5 Ocak - 29 Nisan 2006 tarihleri arasında yapılan gözlemler sonucunda 26 Haziran 2006'da duyuruldu ve geçici olarak S/2006 S 6 adı verildi.[3]

Genel bakış

Jarnsaxa'nın ortalama yarıçapı, yüzeyinin ne kadar yansıtıcı olduğunun bir ölçüsü olan 0,06'lık bir albedo varsayılarak, 4 kilometre (2,5 mi) olarak belirlenmiştir.[2] Jarnsaxa, Satürn etrafında yaklaşık 163 derece eğiklik ve yaklaşık 0,2'lik bir dış merkezlikle döner. Satürn'den ortalama 19,4 milyon kilometre (12,0 milyon mil) uzaklıkta olan uydu, yörüngesindeki bir turunu yaklaşık 1.007 Dünya gününde tamamlar.[3]

Jarnsaxa, İskandinav grubunun bir üyesidir. Bu "düzensiz" uydular, Satürn'ün etrafında gezegenin dönüş yönünün aksine ters yön yörüngeye sahiptirler. Jarnsaxa ve diğer İskandinav uyduları daireselden ziyade daha uzun olan dış merkezli yörüngelere sahiptir.

Satürn'ün diğer düzensiz uyduları gibi Jarnsaxa'nın da, düzenli uydularda olduğu gibi yeni oluşan gezegeni çevreleyen toz diskinden birikerek değil, Satürn'ün kütleçekimi tarafından yakalanan bir cisim olduğu düşünülmektedir.[3]

Adlandırma

Başlangıçta S/2006 S6 olarak adlandırılan uydu, İskandinav mitolojisinde Heimdallr'ı doğuran dokuz dev kadından biri olan Jarnsaxa'nın adını almıştır. Heimdallr, dünyamızı tanrıların evi olan Ásgard'a bağlayan gökkuşağı köprüsünün koruyucusudur.[3]

Kaynakça

  1. ^ "S.S. Sheppard (2019), Moons of Saturn, Carnegie Science, çevrimiçi". 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  2. ^ a b Denk, Tilmann; Mottola, Stefano; Tosi, Frederico; Bottke, William F.; Hamilton, Douglas P. (2018). "The Irregular Satellites of Saturn" (PDF). Schenk, P.M.; Clark, R.N.; Howett, C.J.A.; Verbiscer, A.J.; Waite, J.H. (Ed.). Enceladus and the Icy Moons of Saturn. Space Science Series. 322. Tucson, AZ: The University of Arizona Press. ss. 409-434. Bibcode:2018eims.book..409D. doi:10.2458/azu_uapress_9780816537075-ch020. ISBN 9780816537075. 
  3. ^ a b c d "Jarnsaxa - NASA Science". NASA. 19 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 

Dş bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satürn'ün doğal uyduları</span> Vikimedya liste maddesi

Satürn'ün doğal uyduları, sadece onlarca metre çapındaki minik uydulardan, Merkür gezegeninden daha büyük olan muazzam Titan'a kadar çok sayıda ve çeşitlidir. Satürn, halkalarında gömülü olmayan ve yörüngeleri doğrulanmış 146 uyduya sahiptir ve ayrıca milyonlarca gömülü küçük uydu ve daha küçük sayısız halka taneciklerini içeren yoğun halkaları vardır. Yedi Satürn uydusu, elips şekline sahip olabilecek kadar büyüktür, ancak bunlardan sadece Titan ve muhtemelen Rhea şu anda hidrostatik dengededir. Satürn'ün uyduları arasında özellikle dikkat çekici olanlar; azot bakımından zengin, Dünya benzeri bir atmosfere, kurumuş nehir ağları ve hidrokarbon göllerinden oluşan bir manzaraya sahip, Güneş Sistemi'ndeki ikinci en büyük uydu olan Titan, güney kutup bölgesinden gaz ve toz jetleri çıkan Enceladus ve tezat oluşturan siyah ve beyaz yarım küreleriyle İapetus'dur.

<span class="mw-page-title-main">Harpalyke (uydu)</span>

Harpalyke, Jüpiter'in ters yön yörüngeye sahip düzensiz uydusudur. 2000 yılında Hawaii Üniversitesi'nden Scott S. Sheppard liderliğindeki bir grup astronom tarafından keşfedilmiş ve geçici olarak S/2000 J 5 adı verilmiştir. Ağustos 2003'te, bazı anlatılarda Zeus (Jüpiter) ile de sevgili olan, Clymenus'un ensest kızı Harpalyke'nin adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">S/2003 J 10</span> Jüpiter uydusu

S/2003 J 10, 2003 yılında Hawaii Üniversitesi'nden Scott S. Sheppard liderliğindeki bir gök bilimci ekibi tarafından keşfedilen, Jüpiter'in ters yön yörüngeye sahip düzensiz uydusudur. Uluslararası Astronomi Birliği tarafından kesin bir isim ilan edilmediğinden hala geçici tanımıyla bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arche (uydu)</span>

Arche, Jüpiter'in düzensiz bir doğal uydusudur. Hawaii Üniversitesi'nden Scott S. Sheppard liderliğindeki bir gökbilim ekibi tarafından 31 Ekim 2002 tarihinde keşfedildi ve geçici olarak S/2002 J 1 adını aldı. Arche ismi, 30 Mart 2005 tarihinde Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından resmen onaylandı.

<span class="mw-page-title-main">Megaclite (uydu)</span> Jüpiterin düzensiz uydularından biri

Megaclite, Jüpiter'in doğal uydusudur. 2000 yılında Scott S. Sheppard liderliğindeki Hawaii Üniversitesi'nden bir gök bilimci ekibi tarafından keşfedildi ve geçici olarak S/2000 J 8 adı verildi.

Cyllene, Jüpiter'in doğal uydusudur. 2003 yılında Hawaii Üniversitesi'nden Scott S. Sheppard liderliğindeki bir gök bilimci ekibi tarafından keşfedildi ve geçici olarak S/2003 J 13 adı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Skathi (uydu)</span> Satürnün bir uydusu (Saturn XXVII)

Skathi, Satürn'ün İskandinav uyduları grubundaki düzensiz uydularından biridir. 23 Eylül 2000'de Brett Gladman liderliğindeki bir grup gökbilimci ekip tarafından keşfedildi. Ekip, 7 Aralık 2000'de Satürn'ün diğer yedi uydusu olan Tarvos, Ijiraq, Thrymr, Siarnaq, Mundilfari, Erriapus ve Suttungr ile birlikte keşiflerini duyurdu. Uydu, astronomik cisimlerin büyük ölçüde Yunan ve Roma isimleri ile adlandırılma çabasının bir parçası olarak, İskandinav mitolojisindeki bir figür olan Skaði'nin adını aldı.

Bebhionn, Satürn'ün küçük, düzensiz bir doğal uydusudur. Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 12 Aralık 2004 ve 9 Mart 2005 tarihleri arasında yapılan gözlemlerle keşfedildi ve keşfi 4 Mayıs 2005 tarihinde açıklandı. Voyager 2 uzay aracının geçişinden 23 yıl sonra keşfedilen birkaç Satürn uydusundan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Tarvos (uydu)</span>

Tarvos veya Saturn XXI, Satürn'ün doğrusal yönlü bir düzensiz uydusudur. B. J. Gladman ve arkadaşları tarafından 23 Eylül 2000 tarihinde keşfedildi ve geçici olarak S/2000 S 4 adı verildi. Ağustos 2003'te verilen ad, Galya mitolojisinde sırtında üç turna kuşu taşıyan bir boğa tanrısı olarak tasvir edilen Tarvos'tan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Düzensiz uydu</span> Uzak, eğimli ve genellikle eksantrik ve retrograd yörüngeyi takip eden doğal uydu

Astronomide düzensiz uydu veya düzensiz doğal uydu, uzak, eğik ve genellikle dış merkezli, ters yön yörünge izleyen bir doğal uydudur. Bunlar, oluşumunu yörüngelerinde gerçekleştiren düzenli uydulardan farklı olarak ana gezegenleri tarafından yakalanmışlardır. Düzensiz uydular, genellikle benzer şekilde düzensiz yörüngelere sahip olan fakat sonunda uzaklaşarak ayrılacak olan geçici uyduların aksine sabit bir yörüngeye sahiptir. Terim, şekle atıfta bulunmaz; örneğin Triton yuvarlak bir uydudur, fakat yörüngesi nedeniyle düzensiz olarak kabul edilir.

Geçici olarak S/2004 S 26 olarak bilinen Satürn LVIII, Satürn'ün bilinen en dıştaki doğal uydusu'dur. Keşfi Scott S. Sheppard, David C. Jewitt ve Jan Kleyna tarafından 12 Aralık 2004 ile 21 Mart 2007 arasında alınan gözlemlerden 7 Ekim 2019'da duyuruldu. Kalıcı ataması Ağustos 2021'de verildi.

<span class="mw-page-title-main">Paaliaq</span> Satürnün doğal uydusu

Paaliaq, Satürn'ün ters yön yörüngede hareket eden düzensiz uydusudur. Ekim 2000'in başlarında J. J. Kavelaars, Brett J. Gladman, Jean-Marc Petit, Hans Scholl, Matthew J. Holman, Brian G. Marsden, Philip D. Nicholson tarafından keşfedilmiş ve geçici olarak S/2000 S 2 adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tarqeq</span>

Tarqeq, Satürn'ün doğal uydusudur. Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 5 Ocak 2006 ve 22 Mart 2007 tarihleri arasında yapılan gözlemler sonucunda keşfedildi ve 13 Nisan 2007 tarihinde duyuruldu. Adını İnuit ay tanrısı Tarqeq'ten almıştır ve İnuit grubunun bir üyesidir. Çapı yaklaşık yedi kilometredir. Cassini uzay aracı Tarqeq'i 15-16 Ocak 2014 tarihlerinde 1,5 gün boyunca gözlemlemişti.

<span class="mw-page-title-main">İskandinav grubu</span> Satürnün uyduları kategorisi

İskandinav grubu, Satürn'ün ters yön yörüngeye sahip düzensiz uydularından oluşan büyük bir gruptur. Yarı büyük eksenleri 12 Gm ile 24 Gm arasında, eğimleri 136° ile 175° arasında ve eksantriklikleri ise 0.13 ile 0.77 arasında değişmektedir. İnuit ve Galyalı gruplarından farklı olarak, yörünge parametreleri geniş ölçüde dağılmıştır ve grubun daha homojen yörünge ve fiziksel parametrelere sahip bir dizi alt gruptan oluşması muhtemeldir. Örneğin tek başına 174 derece civarında eğime sahip uyduların en az iki alt grup içerdiği düşünülmektedir. Diğer sekiz uydu, Skathi alt grubunu oluşturur. Yarı büyük eksenleri 15 Gm ile 20 Gm arasında, eğimleri ise 147° ile 158° arasında değişmektedir. Narvi, Bestla ile ayrı bir alt grup oluşturur. Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), bu uydular için İskandinav mitolojisinden alınan isimleri saklı tutmaktadır. Tek istisna, ismi Yunan mitolojisinden alınan, diğerlerinden daha önce keşfedilen Phoebe uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Hermippe (uydu)</span> Jüpiterin uydusu

Hermippe,, Jüpiter'in bilinen en küçük doğal uydularından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Eurydome (uydu)</span> Jüpiterin uydusu

Eurydome,, Jüpiter'in bilinen en küçük doğal uydularından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Pasithee (uydu)</span> Jüpiterin uydusu

Pasithee,, Jüpiter'in düzensiz bir doğal uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Chaldene (uydu)</span> Jüpiterin uydusu

Chaldene,, Jüpiter'in düzensiz bir doğal uydusudur.

Kallichore,, Jüpiter'in doğal uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Jupiter LV</span> Jüpiterin uydusu

Jupiter LV, Jüpiter'in düzensiz bir doğal uydusudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.