İçeriğe atla

Jan Zaanen

Jan Zaanen
Doğum17 Nisan 1957(1957-04-17)
Leiden, Hollanda
Ölüm24 Ocak 2024 (66 yaşında)
MilliyetHollandalı
Mezun olduğu okul(lar)Groningen Üniversitesi
Tanınma nedeniZaanen -Sawatzky - Allen diyagramı
Yerel yoğunluk yaklaşımı
ÖdüllerSpinoza Ödülü
Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi Üyesi
Resmî siteKişisel web sitesi
Kariyeri
DalıTeorik fizikçi
Çalıştığı kurumlarLeiden Üniversitesi

Jan Zaanen (17 Nisan 1957 - 18 Ocak 2024), Hollandalı teorik fizikçidir. Leiden Üniversitesi'nde teorik fizik profesörü olarak görev yapmaktadır. Daha çok, güçlü korelasyonlu malzemede elektronlarla kuantum fiziğinin anlaşılmasına ve yüksek sıcaklık süperiletkenliği konularına yaptığı katkılarla tanınır. Zaanen'in çalışma alanları, elektronlar, spinler ve atomlar gibi sıradan bileşenlerden oluşan sistemlerde gerçekleşen kolektif kuantum fenomenlerinin yeni biçimlerinin araştırılmasıdır.

Zaanen-Sawatzky-Allen diyagramı olarak adlandırılan LDA+U bant yapısı yöntemini tanıttı ve özellikle katkılı Mott yalıtkanının şerit kararsızlığını keşfetmesiyle tanındı. Mevcut araştırmalarında, kuantum maddenin kuantum kritik noktası ve geleneksel olmayan aşamalarına odaklanmıştır. Holografik ilkenin yoğun madde fiziğine uygulanmasının en büyük savunucularındandır.[1] Ayrıca doğa ve bilim dergilerine yaptığı birçok editoryal katkı ile tanınır. Halen iki derginin editör ve hakem kurulunda olup Journal of High Energy Physics dergisinin de editörüdür.

Kariyer

Spinoza Ödülünü kazananlar 2006, Jan Zaanen, Ben Scheres, Jozien Bensing ve Carl Figdor. Sağda NWO yöneticisi Peter Nijkamp

Jan Zaanen 1982 yılında Groningen Üniversitesi kimya bölümünden onur derecesiyle mezun oldu. Dört yıl sonra aynı üniversitede doktorasını tamamladı. Spinoza Ödülü sahibi George Sawatzky ile birlikte çalıştı. Stuttgart'ta doktora sonrası bursuyla Max Planck Institute for Solid State Research'te çalıştı. Sonraki birkaç yıl ABD'deki AT&T Bell Laboratuvarlarında araştırmacı olarak çalışmalarda bulundu. 1993 yılında halen çalışmakta olduğu Hollanda'daki Leiden Üniversitesi'ne Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi (KNAW) üyesi olarak katıldı. 2000 yılında Leiden Üniversitesi'nde profesör unvanı aldı. Ayrıca 2004 yılında Stanford Üniversitesi'nde bir yıl süreyle misafir profesör olarak çalıştı.

2004 ve 2005 yıllarında Fulbright Programı sponsorluğunda Stanford Üniversitesi'nde bir yıl geçirdi. 2006 yılında bilimsel çalışmalarından dolayı Hollanda'nın Nobel ödülü sayılan Spinoza Ödülünü aldı.[2] Sicim teorisi ve yüksek sıcaklık süperiletkenliği konularında önde gelen bilim insanlarındandır.

Zaanen Hollanda gazetesi De Volkskrant'a verdiği bir röportajda şunları söylemiştir:[3]

Spinoza Ödülü'nü kazandıktan sonra, kendimi yeterince kanıtlayıp kanıtlamadığım konusunda endişelenmeme gerek kalmadı. Gerçekten sevdiğiniz şeylere bakmaya başlarsınız. Ayrıca yeni şeyler öğrenemeyecek kadar yaşlı olmadığımı kanıtlamak istedim. Sicim teorisi gerçekten fiziğin geri kalanından farklı bir oyundur ve bunu öğrenebildiğim için gurur duyuyorum.

Zaanen, Fransa Paris'te bulunan École normale supérieure'de teorik fizik alanında misafir profesör olarak çalıştı. 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla Belçika Brüksel'de bulunan Solvay Enstitüsü'nde fizik profesörü ve Cambridge Üniversitesi'nde Newton Centre üyesi olarak bulundu. Halen Leiden Üniversitesi'nde teorik fizik profesörüdür.

2012'den beri Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi üyesidir.[4]

Yüksek sıcaklık süperiletkenliği

Son zamanlarda Zaanen, yüksek sıcaklık süperiletkenliği konusunda yaptığı çalışma ve katkılarla tanınmaktadır. Çoğu yüksek sıcaklıklı süperiletkende, bakır atomları ince tabakalar halinde düzenlenir. Her atomun, komşusuna nazaran zıt olan kendi manyetik alanı vardır. Elektronlar da manyetik oldukları için bu ortamda hareket kabiliyetleri sınırlıdır. Son zamanlarda, Zaanen ve meslektaşları Cubrovic ve Schalm, fiziksel bir fenomeni açıklamak için sicim teorisini uyguladılar.[5] Başlangıçta sicim teorisini kullanmaları çok fazla eleştiri aldı.[6][7][8][9][10][11] Bununla birlikte, son yıllarda sicim teorisi lehine çok miktarda deneysel kanıt toplanmıştır. En son çalışmaları, Maldacena ikiliği veya ölçü/yerçekimi ikiliği olarak adlandırılan AdS/CFT iletişimi teorisinin geliştirilmesi üzerinedir.

AdS/CFT iletişiminin daha geniş bir fiziksel fenomen yelpazesine uygulanabileceği anlaşıldığında,[12] Zaanen, bu fikirleri, yüksek sıcaklık süper iletkenliği alanında kullanmak için ilham aldı. Zaanen bu konu hakkında şunları söylemiştir:

"Her zaman bu kuantum kritik durumu anladığınızda, yüksek sıcaklık süper iletkenliğini de anlayabileceğiniz varsayılmıştır. Ancak deneyler çok fazla bilgi üretse de, bu fenomeni nasıl tanımlayacağımız konusunda en ufak bir fikrimiz yoktu. Bu kadar iyi çalışmasını beklemiyorduk, matematik mükemmel uyuyordu, harikaydı. Hesapları gördüğümüzde ilk başta inanamadık ama doğruydu."[13]

Diğer çalışma alanları

Son yayınlar

  • A. Mesaros, K. Fujita, H. Eisaki, JC Davis, S. Sachdev, J. Zaanen, E.-A. Kim ve M. Lawler, Topolojik kusurlar, cuprat pseudogap durumlarının smektik ve nematik elektronik yapısını nasıl birleştirir, Science, 426 (2011).
  • RJ Slager, A. Mesaros, V. Juricic ve J. Zaanen, Topolojik bant izolatörlerinin uzay grubu sınıflandırması, Nature Physics, 98 (2013).
  • Y. Liu, K. Schalm, Y.-W. Sun ve J. Zaanen, Holografik Fermi-sıvı olmayan sıvılarda Kafes potansiyelleri: yerel kuantum kritikliğinin melezleştirilmesi, Yüksek Enerji Fiziği Dergisi, 036 (2012).
  • J. Zaanen, Holografik dualite: metallerden boyutları çalmak, Nature Physics 9, 609 (2013)
  • L. Rademaker, Y. Pramudya, J. Zaanen ve V. Dobrosavljeviç, Uzun menzilli etkileşimlerin kare kafes üzerinde yük sıralaması fenomeni üzerindeki etkisi, Physical Review E 88, 032121 (2013)
  • L. Rademaker, J. van den Brink, H. Hilgenkamp ve J. Zaanen, Ara katman eksiton yoğunlaşmasına bağlı olarak spin yayılımının geliştirilmesi, Physical Review B 88, 121101(R) (2013)
  • AJ Beekman, K. Wu, V. Cvetkovic ve J. Zaanen, Dönel Goldstone modunun sınırlarının kaldırılması: 2+1 boyutlarında süper iletken kuantum sıvı kristal, Physical Review B 88, 024121(2013)crystal in 2+1 dimensions, Physical Review B 88, 024121(2013)

Kaynakça

  1. ^ "The AdS/CMT manual for plumbers and electricians" (PDF). 3 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ "NWO Spinoza Prize 2006". Hollanda Bilimsel Araştırma Kurumu. 27 Ağustos 2014. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015. 
  3. ^ "Meester & Gezle". de Volkskrant. 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2014. 
  4. ^ "Jan Zaanen" (Felemenkçe). Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2015. 
  5. ^ Čubrović, M., Zaanen, J., & Schalm, K. (2009). Sicim teorisi, kuantum faz geçişleri ve ortaya çıkan fermi sıvısı. Science Dergisi 7 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 325(5939), 439-444.
  6. ^ Woit, Peter Not Even Wrong 5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Math.columbia.edu. - 11 Temmuz 2012.
  7. ^ Smolin, Lee. The Trouble With Physics 18 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Thetroublewithphysics.com. - 11 Temmuz 2012.
  8. ^ The n-Category Cafe 14 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Golem.ph.utexas.edu (25 Şubat 2007). - 11 Temmuz 2012.
  9. ^ John Baez weblog 4 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Math.ucr.edu (25 Şubat 2007). 11 Temmuz 2012.
  10. ^ Woit, P. (Columbia University), Sicim teorisi: Evrim, Şubat 2001, arXiv:physics/0102051
  11. ^ Woit, P. Sicim teorisi test edilebilir mi? 15 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. INFN Roma Mart 2007
  12. ^ "String theory predicts an experimental result". RHIC. 12 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014. 
  13. ^ "News – Leiden University". 5 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Fizik, maddeyi, maddenin uzay-zaman içinde hareketini, enerji ve kuvvetleri inceleyen doğa bilimi. Fizik, Temel Bilimler'den biridir. Temel amacı evrenin işleyişini araştırmaktır. Fizik en eski bilim dallarından biridir. 16. yüzyıldan bu yana kendi sınırlarını çizmiş modern bir bilim olmasına karşın, Bilimsel Devrim'den önce iki bin sene boyunca felsefe, kimya, matematik ve biyolojinin belirli alt dalları ile eş anlamlı olarak kullanılmıştır. Buna karşın, matematiksel fizik ve kuantum kimyası gibi alanlardan dolayı fiziğin sınırlarını net olarak belirlemek güçtür.

<span class="mw-page-title-main">Sicim teorisi</span> makro ve mikro kosmosun teorilerini birleştirmeye çalışan teori. (her şeyin teorisi)

Sicim teorisi, parçacık fiziğinde, kuantum mekaniği ile Einstein'in genel görelilik kuramını birleştiren bir teori. "Sicim" adı, klasik yaklaşımda "sıfır boyutlu noktalar" şeklinde tarif edilen atomaltı parçacıkların, aslında "bir boyutlu ve ipliksi varlıklar" olabileceği varsayımına dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Leonard Susskind</span> Amerikalı fizikçi

Leonard Susskind, Stanford Üniversitesi'nde teorik fizik profesörü ve Stanford Teorik Fizik Enstitüsü yöneticisidir. Araştırmaları sicim teorisi, kuantum kozmolojisi, kuantum statik mekaniği ve kuantum alan teorisini içerir. ABD Ulusal Bilimler Akademisi ve Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi üyesi, Kanada’nın Perimeter Teorik Fizik Enstitüsünün kısmi üyesi ve Kore Modern Araştırma Enstitüsü’nün seçkin bir profesörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Teorik fizik</span> fizik biliminin bir branşı

Teorik fizik, fiziğin matematiksel modellemeler ve fiziksel nesnelerin soyutlandırılmaları çalışmaları ve doğa olaylarını açıklayan, gerçekselleştiren ve tahmin yürüten fizik dalıdır. Bu deneysel fiziğin zıttıdır ki deneysel fizik araçlarla bu olayları soruşturur.

Yoğun madde fiziği, maddenin yoğun hallerinin fiziksel özellikleriyle ilgilenen bir fizik dalıdır. Yoğun madde fizikçileri bu hallerin davranışını fizik kurallarını kullanarak anlamaya çalışır. Bunlar özellikle kuantum mekaniği kuralları, elektromanyetizma ve istatistiksel mekaniği içerir. En bilinen yoğun fazlar katı ve sıvılardır, harici yoğun fazlar ise düşük sıcaklıktaki bazı materyaller tarafından gösterilen üstünileten faz, atom kafeslerindeki dönüşlerin ferromanyetik ve antiferromanyetik fazları ve soğuk atom sistemlerinde bulunan Bose-Einstein yoğunlaşması. Araştırma için uygun sistemlerin ve fenomenlerin çeşitliliği yoğun madde fiziğini modern fiziğinin en aktif alanı yapıyor. Her 3 Amerikan fizikçiden biri kendini yoğun madde fizikçisi olarak tanımlıyor ve Yoğun Madde Fiziği Bölümü Amerikan Fizik Topluluğu’ndaki en geniş bölümdür. Bu alan kimya, malzeme bilimi ve nano teknoloji ile örtüşür ve atom fiziği ve biyofizikle de yakından ilgilidir. Teorik yoğun madde fiziği teorik parçacık ve nükleer fizikle önemli kavramlar paylaşır.

<span class="mw-page-title-main">Edward Witten</span> Amerikalı teorik fizikçi

Edward Witten Amerikalı teorik fizikçi ve İleri Araştırmalar Enstitüsü'nde profesör. Süpersicim Teorisi'nde dünyanın önde gelen araştırmacılarından. Teorik fiziğe geniş katkılar yaptı ve matematiğin gelişimine katkılarından dolayı 1990'da Fields Madalyası ile ödüllendirildi. 1995'te, Güney Kaliforniya Üniversitesi'ndeki bir konferansta M-teorisinin varlığını ileri sürdü ve M-teorisini daha önce gözlenen birtakım ikilikleri açıklamak için kullanması sicim teorisi'nde ikinci süpersicim devrimi olarak adlandırılan yeni bir araştırmayı harekete geçirdi.

Kuantum kütleçekim kuramsal fiziğin bir dalı olup doğanın temel kuvvetlerinden üçünü tanımlayan kuantum mekaniği ile dördüncü temel kuvveti kütleçekimin kuramı olan genel göreliliğini birleştireceği düşünülen bir kuramdır.

<span class="mw-page-title-main">Heike Kamerlingh Onnes</span> Hollandalı fizikçi

Heike Kamerlingh Onnes, Nobel ödüllü Hollandalı fizikçi. Soğutma teknikleri ve malzemelerin yaklaşık mutlak sıfıra kadar soğutulduğunda nasıl davrandığı konularında araştırmalar yapmıştır. Onu Süperiletkenlik olgusunu araştırmaya sevk eden en önemli olay 1908 yılında 0,9 K'de helyumu sıvılaştırmayı başarmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Roy Glauber</span> Amerikalı teorik fizikçi (1925 – 2018)

Roy Jay Glauber, Amerikalı kuramsal fizikçi. Kendisi Harvard Üniversitesi'nde fizik profesörü ve Arizona Üniversitesi optik bilimleri öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. Fizik dalında 2005 Nobel Ödülü kazanmış bu ödülü John L. Hall ve Theodor W. Hansch ile birlikte paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Abrikosov</span> Rus-Amerikalı teorik fizikçi (1928 – 2017)

Aleksey Alekseyeviç Abrikosov, Moskova doğumlu Rus Teorik fizikçidir. 2003 yılında Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Martinus Veltman</span>

Martinus Justinus Godefriedus Veltman, Hollandalı bir teorik fizikçi. Parçacık teorisi üzerindeki çalışmaları için eski öğrencisi Gerardus 't Hooft ile birlikte 1999 Nobel Fizik Ödülünü paylaştı.

<span class="mw-page-title-main">Lev Landau</span> Sovyet teorik fizikçi (1908-1968)

Lev Davidovich Landau teorik fizik alanında pek çok katkı ve araştırma yapmış Bakü doğumlu Yahudi asıllı, Sovyet-Azerbaycanlı fizikçidir. Yoğun maddenin kuantum mekaniği hakkında çalışan Landau, süperakışkanlığı öngörmüş ve 1962 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır. Evgeny Mikhailowich Lifschitz ile çeşitli dillere çevirilen ve klasikleşen fizik kitapları serisini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Brian Josephson</span>

Brian David Josephson, Galli teorik fizikçi ve Cambridge Üniversitesi’nden emekli olmuş fizik profesörüdür. En iyi bilindiği çalışmaları süper iletkenlik ve kuantum tünellemedir. 1962 yılında 22 yaşında doktorasını yaparken Cambridge’te yaptığı Josephson etkisi öngörüsü için 1973 yılında Nobel Fizik Ödülü aldı. Josephson Gallerli olup da Nobel Fizik Ödülü alan tek kişidir. Ödülü fizikçiler Leo Esaki ve Ivar Giaever ile paylaştı.

Holografi ilkesi, bir uzayın hacminin kendi yüzeyi üzerine kodlanmış şekilde düşünülebileceğini ifade eden bir kuantum kütleçekimi ve sicim kuramı özelliğidir. İlk olarak Gerardus 't Hooft ortaya atmış ve yine Leonard Susskind; Hooft ile Charles Thorn'un fikirlerine kendininkilerini de ekleyerek net bir sicim kuramı yorumu haline getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Philip Anderson</span> Amerikalı fizikçi (1923 – 2020)

Philip Warren Anderson Nobel ödüllü Amerikalı fizikçi. Anderson lokalizasyonu, Antiferromıknatıslık, Simetri kırılması, Yüksek sıcaklık süper iletkenlik teorileri üzerine yazıları aracılığıyla bilim felsefesine belirmeleri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Süperakışkanlık</span>

Süperakışkanlık maddenin sıfır akmazlığa sahip bir akışkan gibi davrandığı hâlidir. Bu fenomen ilk olarak sıvı helyum ile keşfedildiyse de yalnızca sıvı helyum teorisinde değil aynı zamanda astrofizik, yüksek enerji fiziği ve kuantum kütleçekimi teorilerinde de uygulama alanına girmiştir. Bu fenomen Bose-Einstein yoğunlaşması ile bağıntılıdır ancak özdeş değildir: Bütün Bose-Einstein yoğuşukları süperakışkan olmadığı gibi bütün süperakışkanlar da Bose-Einstein yoğuşuğu değildir.

Carl M. Bender, Amerikalı fizikçi. St Louis'deki Washington Üniversitesi'nde profesör olarak görev yapmaktadır.

Süperiletkenlik bazı maddelerin elektrik direncinin belli bir sıcaklığın altında sıfır olması ve manyetik akıyı dışarı itmeleri olgusudur. Süperiletkenliğin tarihi Hollandalı fizikçi Heike Kamerlingh Onnes’in 1911’de cıvada süperiletkenliği keşfetmesiyle başlamıştır. O zamandan günümüze diğer birçok süperiletken madde keşfedilerek süperiletkenlik teorisi geliştirilmiştir. Bu konular yoğun madde fiziği alanında aktif çalışma alanları olmaya devam etmektedirler.

Daniel Harry Friedan Amerikalı teorik fizikçi ve feminist yazar ve aktivist Betty Friedan'ın üç çocuğundan biridir. Rutgers Üniversitesi'nde profesördür.

Jeffrey Goldstone İngiliz teorik fizikçi ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Teorik Fizik Merkezi'nde fizik bölümünde fahri öğretim üyesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.