İçeriğe atla

Jan Długosz

Jan Długosz
Jan Długosz, Walery Eljasz, 1889
Doğum1 Aralık 1415(1415-12-01)
Stara Brzeźnica, Polonya Krallığı
Ölüm19 Mayıs 1480 (64 yaşında)
Kraków, Polonya Krallığı
Diğer ad(lar)ı
  • Joannes
  • Ioannes
  • Johannes Longinus
  • Dlugossius
Meslek
Önemli eser(ler)Latince: Annales seu cronici incliti regni Poloniae

Jan Długosz (Lehçe telaffuz: [ˈjan ˈdwuɡɔʂ]; 1 Aralık 1415 - 19 Mayıs 1480), Latince'de Johannes Longinus olarak da bilinir, Polonyalı bir rahip, tarihçi, diplomat, asker ve Kraków Piskoposu Zbigniew Oleśnicki'nin sekreteridir. Polonya'nın ilk tarihçisi olarak kabul edilir..[1][2]

Hayatı

Jan Długosz, Antoni Gramatyka

Jan Długosz, 12 cilt halinde ve Latince yazılmış Annales seu cronici incliti regni Poloniae (Ünlü Polonya Krallığının Annal veya Kronikleri) eseri ile en çok tanınır, Güneydoğu Avrupa'daki kadar Batı Avrupa'daki 965'ten aynı zamanda öldüğü yıl olan 1480'e olayları kapsamaktadır.[2][3] Długosz, Orta Çağ kroniklerinin özelliklerini hümanist tarih yazımının unsurlarıyla birleştirmiştir.[2] Długosz, Polonya Krallığı'nın tarihini yazarken, günümüze kadar ulaşamamış olanlar da dahil olmak üzere Ruthenian (Rus) kroniklerini de kullanmıştır (bunların arasında Przemysl'in 1100 civarındaki baskısındaki 11. yüzyıla ait Kiev kronik koleksiyonu da kullanılmış olabilir ve 1225-40 Przemysl piskoposluk koleksiyonları).[2]

Eserleri ilk kez 1701-1703'te basılmıştır. İlk olarak Jan Szczęsny Herburt tarafından finanse edilen Dobromyl'deki Jan Szeliga matbaasında basılmıştır.[2] Jan Długosz kitapta kendisinden bahsetme zahmetine girdiğinde kendisinden üçüncü şahıs olarak bahsetmektedir.

Długosz, Kraków'da bir kanondu,[1] Krakow Üniversitesi'nde eğitim görmüştür. Polonya Kralı IV. Kazimierz Jagiellon tarafından Papalık] ve İmparatorluk saraylarına diplomatik görevlerle gönderilmiş ve On Üç Yıl Savaşları (1454-66) sırasında Kral'ın Töton Şövalyeleri ile yaptığı görüşmelerde ve barış görüşmelerinde yer almıştır.

1434'te, Długosz'un Kłobuck'taki ilk papaz olan amcası, onu oradaki St. Martin kilisesinin kanonu olarak görevini devralması için atanmıştır. Kasaba, Silezya'nın Opole bölgesindeydi ancak yakın zamanda II. Władysław Jagiełło tarafından fethedilmişti. Długosz 1452'ye kadar kalmış ve oradayken kanonik manastırı kurmuştur.

1450'de Długosz, Halshany Kraliçesi Sophia ve Kral Casimir tarafından János Hunyadi ile Bohemyalı soylu Brandýs'li Jan Jiskra arasında barış görüşmelerini yürütmek üzere gönderilmiş ve altı gün süren görüşmelerin ardından onları ateşkes imzalamaya ikna etmiştir.

1455'te Kraków'da, şehrin ve kalenin çoğunu yok eden, ancak Długosz Hanedanı [pl] koruyan bir yangın yayılmıştır.

1461'de Długosz'un da aralarında bulunduğu Polonyalı bir delegasyon, Silezya'nın Bytom şehrinde Podebrady'li George'un temsilcileriyle görüştü. Altı gün süren görüşmelerin ardından iki grup arasında ittifak sağlandı. 1466'da Długosz, temsilcinin Töton Şövalyeleri lehine önyargılı olmadığına dair güvence elde etmek için Wrocław temsilcisi olarak gönderildi. Başarılı olmuş ve 1467'de kralın oğluna ders vermekle görevlendirilmiştir.

Długosz, Prag Başpiskoposluğunun teklifini reddetmiş, ancak ölümünden kısa bir süre önce Lwów Başpiskoposluğuna aday gösterilmiştir. Bu adaylık ancak Papa IV. Sixtus tarafından 2 Haziran 1480'de,[4] ölümünden iki hafta sonra onaylanmıştır.

1448 tarihli Banderia Prutenorum adlı eseri, Grunwald ve Stębark köyleri arasında gerçekleşen 1410 Grunwald Muharebesi'ni anlatır.

Hayatının bir noktasında Długosz, Marburg'lu Wigand'ın Chronica nova Prutenica eserini Orta Yüksek Almanca'dan Latince'ye gevşek bir şekilde tercüme etmiş, ancak birçok hata ve isim ve yerlerin karıştırmıştır.[5]

Çalışmaları

Wikimedia Commons'ta Jan Długosz ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis
  • Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Annals or Chronicles of the Famous Kingdom of Poland)
Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego (new Polish translation of the Annals, 1961–2006)
The Annals of Jan Dlugosz (English translation of key sections of the work, 1-901019-00-4)
  • Historiae Polonicae libri xii (Polish Histories, in Twelve Books; written 1455–80; first published 1711–12, in 2 volumes)
  • Banderia Prutenorum, flag book, completed in or shortly after 1448, when Stanisław Durink [pl] painted the illuminations.

Kaynakça

  1. ^ a b Davies, Norman (1982). God's Playground: A History of Poland. I. Columbia University Press. s. 5. 
  2. ^ a b c d e Isayevych, Ya. Jan Długosz (ДЛУГОШ ЯН) 28 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Encyclopedia of History of Ukraine. 2004
  3. ^ "Jan Dlugosz". Catholic Encyclopedia. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023. 
  4. ^ Konrad Eubel (1914). Hierarchia catholica medii aevi, Münster: Librariae Regensbergianae, vol. 2, p. 176.
  5. ^ Samples of Jan Dlugosz mistakes and mixups on Pages 431–434 in Scriptorum Rerum Prussicarum

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Polonya</span> Orta Avrupada bir ülke

Polonya, resmî adıyla Polonya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bulunan bir ülkedir. Komşuları, batıda Almanya, güneybatıda Çekya, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Belarus, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi'dir. Ülke 312.696 km²'lik yüzölçümüyle Avrupa'nın dokuzuncu, dünyanın altmış dokuzuncu büyük ülkesidir. Yaklaşık 38,4 milyonluk nüfusuyla dünya sıralamasında en kalabalık 36. ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Töton Şövalyeleri</span> Hristiyan tarikatı

Töton Şövalyeleri ya da Teutonik Şövalyeler, yahut tam adıyla Kudüs Azize Meryem Hastanesi ve Töton Şövalyeleri Tarikatı, bir Cermen-Roma dini tarikatıdır. Tarikat, Katolik hacılara, hac yolunda yardım etmek, hasta ve yaralı Katoliklerin bakımlarını sağlamak üzere hastane kurmak amacıyla kurulmuştur. Adlarını özellikle Orta Çağ’da Haçlı Seferleri'ne katılarak duyurdular. Normalde asıl üyelerin sayısı her zaman sınırlıydı ancak ihtiyaç durumunda gerek gönüllülerin gerekse paralı askerlerin katılımıyla sayıları hayli artmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Nicolaus Copernicus</span> Polonyalı matematikçi ve astronom (1473–1543)

Nikolas Kopernik, Kraliyet Prusyası'na bağlı Ermland Derebeyliği'nde Katolik piskopos danışmanı, boş zamanlarında matematik, astronomi ve harita bilimi ile meşgul olan bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Grunwald Muharebesi</span>

Grunwald Muharebesi, Leh-Litvan-Töton Savaşı sırasında Leh-Litvan ittifakı ile Töton Şövalyeleri ve müttefikleri arasında 15 Temmuz 1410'da Grunwald, Tannenberg (Stębark) ve Ludwigsdorf (Łodwigowo) köyleri arasında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Polonya</span>

Küçük Polonya, Polonya'nın güneydoğusunda bulunan bir tarihî bölgedir. Bölge, güneyde Karpat Dağları ile Yukarı Vistül havzasında yer almaktadır. Bölgenin ana kenti Kraków'tur.

<span class="mw-page-title-main">Anna Jagiellon</span>

Anna Jagiellon 1575'ten 1586'ya Polonya kraliçesi ve Litvanya Büyük Düşesi. Polonya Kralı I. Zygmunt ve İtalyan eşi Bona Sforza'nın kızıdır. Birden fazla evlilik teklifine rağmen 52 yaşına kadar evli kalmadı. Kral II. Zygmunt August, Jagiellonian hanedanının son erkek üyesinin ölümünden sonra, Anna'nın hanedanın soyunu sürdürmek için Stephen Báthory ile evlendirildi. Eşi ile krallığı ortak yönetti. Báthory, Livonya Savaşı ile meşgulken, Anna zamanını yerel idari konularda ve çeşitli inşaat işlerinde Varşova'da geçirdi. Báthory'nin Aralık 1586'da ölümünden sonra, tahtı kendisi için talep etme hakkı doğdu, ancak istemedi. Onun yerine yeğeni III. Zygmunt Waza'yı prens ilan etti. 1587'de tahttan çekildi ve Vasa Hanedanı iktidara geldi.

<span class="mw-page-title-main">I. John Albert</span>

I. John Albert 1492–1501 yılları arasında Polonya kralı ve 1491–1498 yılları arasında Głogów Dükü.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Krallığı (1385-1569)</span>

Polonya Krallığı 1385 yılında, iki devlet arasında özel birlik kuran Krewo Birliği aracılığıyla Litvanya Büyük Dükalığı ile ilişkisini güçlendiren ırsî monarşiye dayalı bir devlet. Birlik, iki ayrı devletli birlikten 1569 yılında Lublin Birliği aracılığıyla tek bir devlete dönüştürüldü, bunu kısa süre sonra Polonya'yı iki yüzyıl boyunca yöneten Jagiellon Hanedanı'nın sonu izledi.

<span class="mw-page-title-main">Leh-Litvan-Töton Savaşı</span> Töton Şövalyeleri ile Polonya ve Litvanya ittifakı arasındaki savaş (1409–1411)

Leh-Litvan-Töton Savaşı, Büyük Savaş olarak da bilinen, 1409-1411 yılları arasında Töton Şövalyeleri ile müttefik Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı arasında meydana geldi. Yerel Samogit ayaklanmasından tetiklenen savaş, Ağustos 1409'da Polonya'nın Töton işgali ile başladı. Her iki taraf da tam ölçekli bir savaşa hazır olmadığından, Bohemyalı IV. Wenceslaus dokuz aylık bir ateşkes sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Marienburg Kuşatması (1410)</span> Malbork Kalesi Muharebesi

Marienburg Kuşatması, Töton Şövalyeleri'nin manastır devletinin başkenti Marienburg'daki (Malbork) kalenin iki aylık başarısız bir kuşatmasıdır. Kral II. Władysław Jagiełło ve Büyük Dük Vytautas komutasındaki ortak Leh-Litvan kuvvetleri, Grunwald Muharebesi'ndeki (Tannenberg) büyük zaferin ardından Prusya'nın tamamen fethi amacıyla 26 Temmuz ve 19 Eylül 1410 tarihleri arasında kaleyi kuşattı, fakat kale Heinrich von Plauen komutasında kuşatmaya dayandı ve Şövalyeler, 1411'de yapılan Birinci Toruń Barışı'nda yalnızca küçük toprak kayıplarını kabul ettiler. Marienburg'un savunucusu Heinrich von Plauen, Şövalyelerin tamamen yok olmaktan kurtarıcısı olarak kabul edilir.

Açlık Savaşı veya Kıtlık Savaşı, toprak anlaşmazlıklarını çözmek amacıyla 1414 yazında müttefikler Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ile Töton Şövalyeleri'ni karşı kısa bir çatışmadır. Savaş, adını her iki tarafın da izlediği yıkıcı yakıp yıkma taktiği sonucu hasat alınamamasından aldı. Çatışma önemli bir siyasi sonuç alamadan sona ererken, Prusya'yı kıtlık ve veba sardı. Johann von Posilge'e göre, Töton Tarikatı'nın 86 keşişi savaştan sonra vebadan öldü. Buna karşılık, Orta Çağ Avrupa'sının en büyük savaşlarından biri olan 1410 Grunwald Muharebesi'nde yaklaşık 200 keşiş öldü.

<span class="mw-page-title-main">II. Przemysł</span>

II. Przemysł (Lehçe: [ˈpʂɛmɨsw] 1257–1279 yılları arasında Poznań dükü, 1279'dan 1296'ya kadar Büyük Polonya kralı, 1290'dan 1291'e kadar Kraków, ve 1294'ten 1296'ya kadar Gdańsk Pomeranya ve 1295'ten ölümüne kadar Polonya kralı. Uzun süren Polonya büyük dükleri döneminden sonra, kral unvanını alan ve böylece Polonya'yı krallık derecesine geri döndüren ilk kişidir. Dük I. Przemysł ve Silezya prensesi Elisabeth'in tek oğlu olarak doğdu. Amcası Bolesław'ın sarayında büyüdü ve 1273'te kendi bölgesi olan Poznań Dükalığı'nı yöneterek göreve başladı. Altı yıl sonra amcasının ölümünden sonra Kalisz Dükalığı'nı da himayesi altına aldı.

<span class="mw-page-title-main">Vilnius ve Radom Paktı</span>

Vilnius ve Radom Paktı, Litvanya Büyük Dükalığı Vilnius'ta kabul edilen ve 1401 yılında Polonya Krallığı Radom'daki Kraliyet Konseyi tarafından onaylanan üç yasadan oluşan bir setti. Birlik, daha önceki Krewo Birliği Yasasını (1385) değiştirmiş ve Ostrów Anlaşmasını (1392) onaylamıştır. Litvanya Büyük Dükü Vytautas, Litvanya işlerinden tamamen sorumlu olurken, Polonya Kralı Władysław II Jagiełło bir derebeyi haklarını saklı tuttu. Vytautas'ın ölümünden sonra Litvanya, Władysław II Jagiełło veya onun yasal varisi tarafından yönetilecekti. Bu birlik genel olarak Polonya-Litvanya birliğinin güçlendirilmesi olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ulrich von Jungingen</span>

Ulrich von Jungingen, 1407'den 1410'a kadar hüküm süren Töton Şövalyeleri'nin 26. Büyük Üstadıydı.. Litvanya Büyük Dükalığı ve Polonya Krallığı'na karşı uyguladığı politikası Leh-Litvan-Töton Savaşını ateşleyecek, Tarikatı ve kendisi için büyük felaketlere yol açacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Grunwald, Varmiya-Mazurya Voyvodalığı</span> Polonyanın Varmiya-Mazurya voyvodalığında köy

Grunwald (Almanca: Grünfelde; Litvanca: Žalgiris, Griunvaldas, Polonya'nın kuzeyindeki Varmiya-Mazurya Voyvodalığı'ndaki Ostróda İlçesi içindeki Gmina Grunwald idari bölgesinde bulunan köydür. Köy, esas olarak o civarda gerçekleşen tarihi bir muharebe ile, yani Leh-Litvan ve Töton Tarikatı güçleri arasındaki 15 Temmuz 1410 Grunwald Muharebesi ile tanınır.

Nicholas von Renys (1360–1411), Töton Şövalyeleri'nin laik bir üyesidir. Leh-Litvan-Töton Savaşı'na (1409–1411) katılmıştır. Şövalyeler Grunwald Muharebesi'ndeki yenilgileri için Nicholas'ı suçlamışlar ve Nicholas, 1411'de Graudenz'de (Grudziądz) yargılanmadan idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">On Üç Yıl Savaşı (1454-1466)</span> On Üç Yıl Savaşı,Şehirler Savaşı olarak da adlandırılır.Savaş,1454 ile 1466 yıllarının arasında gerçekleşmiştir.Savaş,Polonya Krallığı ile Töton Şövalyeleri arasında gerçekleşmiştir

On Üç Yıl Savaşı, Şehirler Savaşı olarak da adlandırılan, 1454 ile 1466 yılları arasında Polonya Krallığı ile Töton Şövalyeleri arasında yapılan bir çatışmadır.

<span class="mw-page-title-main">Prusya Konfederasyonu</span>

Prusya Konfederasyonu 21 Şubat 1440'ta Kwidzyn'de 53 soylu ve din adamından oluşan bir grup ve Prusya'daki 19 şehir tarafından Töton Şövalyeleri'nin keyfiliğine karşı çıkmak için kurulan bir organizasyondur. Daha önce 1397'de Chełmno Arazisi soyluları tarafından kurulan Kertenkele Birliği'ne benzer bir organizasyona dayanmaktadır.

Bernhart von Zinnenberg Moravya şövalyesi ve paralı askerdir. Szumborski, On Üç Yıl Savaşlarının bir parçası olan Chojnice Muharebesi sırasında Töton Şövalyeleri tarafından işe alındı ve kuşatma altındaki Chojnice şehrini kurtarmak için 15.000 adamla birlikte gönderilmiştir. Polonya Kralı IV. Kazimierz Jagiellon, Töton hatlarının arkasına süvari saldırıları göndermiş ve Szumborski yakalanmıştır. Ancak Töton şövalyeleri toplandı ve paniğe neden olmuştur. Szumborski kaçmayı başarmış ve kaçan Polonya ordusunun takibini organize etmiştir. 24 Ekim 1457'de Szumborski, 2000 paralı askerle birlikte Chełmno'yu (Kulm) ele geçirdi ve hain olduğunu iddia ederek belediye başkanı Michal Segemund'u öldürmüştür. Kuvvetleri Pomerelia ve Chełmno Arazisi'nin diğer kasabalarını ele geçirmiş ve 21 Mart 1458'de Szumborski, ordusuyla birlikte Toruń'a (Thorn) yaklaşarak banliyölerini yakmış, ancak ağır tahkim edilmiş şehri ele geçirmeyi başaramamıştır. 19 Eylül 1460'ta Szumborski, Golub-Dobrzyń kasabasını ele geçirmiş, ancak kalesindeki Andrzej Puszkarz komutasındaki Polonyalı garnizon onu engellemeyi başarmıştır. Ağustos 1466'da, Töton Şövalyelerinin elçisi olarak Szymborski, Kral IV. Kazimierz ve onun elçileri Jan Długosz ve Jan Sapienski ile görüşmek üzere Bydgoszcz'a gönderilmiştir. Müzakereler 19 Ekim 1466'da İkinci Toruń Barışı'nın imzalanmasıyla sona ermiştir. Çok zalim bir adam olarak kabul edilen Szymborski, 7 Ocak 1470'te ölmüştür. Jan Długosz'un kaydettiği üzere, Chełmno'da yaşayan bir kadın tarafından zehirlenmiştir.

Jan Zygmunt Waza, Leh kralı II. Jan Kazimierz Waza ve Marie Louise Gonzaga'nın oğlu olan Leh prensiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.