İçeriğe atla

James Strang

James Jesse Strang (21 Mart 1813 - 9 Temmuz 1856) Mormon lider ve kral. Joseph Smith, Jr.'ın linç edilmesinin ardından yaşanan liderlik krizinde Mormon liderliğine aday olsa da başarısız olmuştur. Mormonların çoğunluğunun Brigham Young önderliğini tanıma kararını tanımamış, kendi cemaatiyle beraber ayrı bir mezhep olarak devam etmiştir.

Hayatı

Strang, 1813 yılında New York eyaleti Cayuga County Scipio'da doğmuştur. Erken yaşta Thomas Paine ve Constantin François de Chassebœuf tarafından yazılan eserleri okur. Hukuk öğrenimi görmüş ve 23 yaşında New York Barosuna kabul edilmiştir. Çeşitli kamu görevlerinde bulunmuş ve Randolph Herald adlı gazetede yazılar yazmıştır. 1844 yılında Mormonlara katılır ve kısa zamanda Joseph Smith, Jr.'ın dikkatini çeker. Bizzat Smith tarafından 25 Şubat 1844'te vaftiz edilir. Mormonların İhtiyar Heyeti üyesi ilan edilir. Dini yaymak üzere Wisconsin'deki Voree'ye gittiğinde ise Smith linç edilecektir.

Taht kavgası

Ana madde: Mormonlarda taht kavgası

Smith öldürüldüğünde Rigdon ve Young başta olmak üzere tüm liderler Nauvoo dışındaki eyaletlerde Mormonluğu yayma girişimlerindeydiler. Rigdon 3 Ağustos günü kente ilk dönen kişi oldu. İlahi bir mesaj aldığını ve kendisinin Kilisenin koruyucusu seçildiğini ilan etti. 6 Ağustos günü Young ve diğer 12 Havari Konseyi üyeleri kente döndü, Rigdon ile ertesi gün toplantı yapıldı. Rigdon kendisinin tek lider olması konusunda ısrar ediyordu. 8 Ağustos günü Mormon önde gelenleriyle bir konferans yapıldı. Burada Rigdon oldukça uzun bir söylev vererek kendisinin lider olması gerektiğini izah etmeye çalıştı. Ancak kendisinden sonra söz alan Young, Smith'in yerinin hiçbir şekilde doldurulamayacağını söyleyerek ancak 12 Havari heyetinin kiliseyi güvence altına alabileceğini katılımcılara anlattı. Yapılan oylama sonucunda Young'ın önerisi kabul edildi, azınlıkta kalan muhalifler sonraki süreçte aforoz edilecekti. 6-7 Ekim 1844 tarihinde yapılan genel konferansta Young her inananın ilahi mesaj alma hakkının bulunduğunu belirtmiştir. Nauvoo'da bunlar yaşanırken görece yeni bir Mormon olan James Strang, Michigan, Indiana ve Wisconsin bölgesinde önemli ağırlığa sahipti. Strang, artık peygamber gelmeyeceğini belirten Young'ın aksine kendisinin yeni peygamber olduğunu iddia etmiş hatta Smith'inkine benzer bir şekilde ilahi yazı içeren metal tabletler bulduğunu (Voree levhaları) öne sürmüştür.

Sonraki dönem

Nauvoo'daki Mormonların büyük çoğunluğu 12 Havari Konseyi liderliğini kabul eder. Brigham Young önderliğindeki heyet batıya göç kararı alır ve uzun bir yolculuğun ardından Utah bölgesine yerleşilir. Günümüzde 16 milyonun üzerinde inananı bulunan bu mezheptir.

Strang ve onu lider olarak benimseyerek Strangite olarak anılan yaklaşık 12 bin civarındaki takipçisi bölgeden ayrılarak Michigan Gölü'ndeki Beaver Adası'na yerleşirler. Strang tek eşlilik yönündeki kararını 1849 yılında çok eşlilik lehine çevirince cemaatinde kopmalar yaşanır. Strang, 8 Temmuz 1850 tarihinde Tanrı'nın Krallığı'nın kralı olduğunu iddia ederek taç giyer. ABD toprakları içindeki yaptıkları çeşitli suçlamalarla mahkemeye intikal etse de sunduğu kanıtlarla davanın düşmesini sağlayan Strang, başarılı savunmasıyla kendisine kamuoyu yaratır ve 1853 yılında Demokrat Parti listesinden Michigan temsilcisi seçilir.

Cemaati içinde aforoz edilen kişilerin kişisel düşmanlığı kazanmış olan Strang 16 Haziran 1856 günü akşam saatlerinde kendi adıyla anılan St.James kasabası limanında vurulur, ağır yaralı şekilde kurtarılsa da 9 Temmuz günü ölür. Strang'in kendisinden sonra gelecek kişiyi belirtmemesi ve bölge halkının suikast sonrasında Mormonlara yönelik saldırılarını artırmasıyla dağılır. Bugün Strang tarafından kurulan kilisenin çeşitli kolları aktif olsa da etkisi sınırlıdır.

İddia sahibi Kilisedeki önceki konumu Yıllar †Mormon mezhebi Cemaat büyüklüğü
Sidney RigdonBaşkanlık Kurulunun hayattaki en kıdemli üyesi 1844–1847 Church of Jesus Christ (Bickertonite) 15.000
Brigham Young12 Havari Konseyi Başkanı 1844–1877 The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints. 16.805.400[1]
James Strang İhtiyar heyeti üyesi 1844–1856 Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (Strangite) <1.000
Granville Hedrick Belge yok 1850'ler–1881 Church of Christ (Temple Lot) 12.000
Church of Christ with the Elijah Message 10.000
Alpheus Cutler Yüksek Konsey üyesi 1853 ve 1864 Church of Jesus Christ (Cutlerite) <100
Joseph Smith III (1860) Doğrudan varis ‡1860–1914 Community of Christ, eski adı The Reorganized Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (RLDS)250.000
† İddia sahibinin mezhebe liderlik ettiği dönem
‡ Smith'in kardeşi William Smith'in 1894 yılında ölmesiyle aile seceresindeki tek varis konumuna geldi.

Kaynakça

  1. ^ 15 Kasım 2022 itibarıyla Kilise resmî verisi 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 15 Kasım 2022 tarihinde erişilmiştir


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

Ekümeniklik, günümüzde genellikle, daha büyük bir dinî birliği ya da dinlerarası iş birliğini sağlama amacını güden girişimleri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Mormonluk</span> Joseph Smith tarafından kurulan dinî gelenek ve teoloji

Mormonluk kavramı, Joseph Smith, Jr. tarafından 1830'da ortaya çıkan İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi ve Brigham Young ile günümüze kadar da devam eden bir dini yorumun, geleneksel ve kültürel unsurlarını içermektedir. Özellikle, Mormonluk, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi ile ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi</span> Mormonluğun en büyük mezhebi

İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi, yaygın bilinen adıyla Mormonluk, 6 Nisan 1830 tarihinde Joseph Smith, Jr. aracılığıyla ABD'nin New York eyaletinde kurulmuştur. Sonrasında kilise üyeleri gördükleri baskılardan dolayı Batı'ya göç etmişler ve Utah eyaletine gelmişlerdir. 24 Temmuz 1847 tarihinden itibaren ise Brigham Young öncülüğünde, günümüzde halen eyaletin başkenti konumundaki Salt Lake City kurulmaya başlanır. Günümüzde de Kilise'nin merkezi bu şehirde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bear Nehri Katliamı</span>

Bear Nehri Katliamı ya da Bear Nehri Muharebesi veya Boa Ogoi Katliamı, 19. yüzyılın sonlarında Kızılderili savaşları sırasında 29 Ocak 1863 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Ordusundan albay Patrick Edward Connor komutasındaki Kaliforniya gönüllüleri tarafından günümüzdeki Idaho'ya denk gelen Washington Territory'nin güneydoğusunda Bear Nehri ile Beaver Creek dereleri civarında toplanan Bear Hunter (Wirasuap) önderliğindeki Kuzeybatı Şoşonilerine karşı yapılan katliam Katliam sit alanı günümüzde Franklin County'deki Preston'da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lorenzo Snow</span>

Lorenzo Snow İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin 1898 yılından ölümüne kadar başkanlık yapmış 5. başkanıdır. Snow Mormonların 19. yüzyıldaki son lideridir.

Millerciler olarak da bilinen Yedinci Gün Adventist Kilisesi öncüleri, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Büyük Hayal Kırıklığı’ndan sonra bir araya gelerek Yedinci Gün Adventist Kilisesini kuran kurucu üyelerdir. 1860 yılında yeni gelişmekte olan hareketin öncüleri kilisenin ayırt edici inançlarını temsil eden Yedinci Gün Adventist adında karar kıldılar. Üç yıl sonra, 21 Mayıs 1863 tarihinde Yedinci Gün Adventistleri Genel Konferansı kuruldu ve hareket resmi bir teşkilat halini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Jonatana Napela</span>

Jonatana Napela veya Jonathan Hawaii Napela en erken Hawaiili İsa Mesih'in Son Zaman Azizleri Kilisesi'ne Hawaii'de, 1851'de katıldı. Misyoner George Q. Cannon ile birlikte çalışarak Mormon Kitabı'nın "Ka Buke a Moramona" olarak Hawaii diline çevrilmesine yardım etti. Napela, Moloka fori'deki Kalaupapa'daki koloninin birkaç yıl boyunca yaptığı bir şef olarak hizmet etmek üzere atandı. Karısına cüzzam teşhisi konulduktan sonra orada eşlik etmişti. Yerleşimdeyken, LDS Kilisesi üyelerine liderlik etti ve çoğu Protestan olan yerleşim birimindeki tüm insanlara hizmet etmek için Roma Katolik rahip-misyoneri Peder Damien ile işbirliği yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Almon W. Babbitt</span> Amerikalı Politikacı

Almon Whiting Babbitt Son Gün Aziz hareketinin erken bir lideri, Mormon öncüsü ve Utah Bölgesi'nin ilk sekreteri ve saymanıydı. Utah ve Washington, DC arasında hükûmet işi için seyahat ederken Nebraska Bölgesi'nde Cheyenne Kızılderilileri tarafından düzenlenen bir baskında öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">John R. Park</span>

John Rockey Park, 19. yüzyılın sonlarında Utah Bölgesinde ve Eyaletinde önde gelen bir eğitimciydi ve birçok yönden Utah Üniversitesi'nin entelektüel babasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Francis W. Kirkham</span>

Francis Washington Kirkham Tanınmış bir eğitimci ve New Witness For Christ in America kitabının yazarıydı: Mormon Kitabı'nın 'Gelecek' kitabında İlahi Gücün Kanıtı, Mormon Kitabı'nın gerçekliğinin kitap uzunluğundaki en eski savunmalarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Emma Smith</span>

Emma Hale Smith Bidamon Amerikalı çiftçi, Mormonların ilk peygamberi olarak tanınan Joseph Smith, Jr.'ın ilk eşi ve onun ölümünün ardından İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nden ayrılan Mesih'in Topluluğu adlı kilisenin üyesi.

Nauvoo ABD'nin Illinois eyaleti Hancock County içinde yeralan küçük bir yerleşim yeridir.

Utah Savaşı (1857-1858) Utah bölgesindeki Mormonlar ile ABD Silahlı Kuvvetleri arasındaki silahlı çatışmaları anlatır. Çatışmaların Mayıs 1857'den Temmuz 1858'e kadar sürmesine rağmen büyük çaplı bir askerî harekât yapılmadan uzlaşma sağlanmıştır. Anlaşmaya göre Utah bölgesinin yönetiminde olan Mormon lideri Brigham Young görevi bırakmış, buna karşılık ABD başkanı James Buchanan ise vatana ihanet suçlamasını geri çekerek genel af ilan etmiştir.

Mormonların yoğunlukla bulunduğu Utah bölgesi Amerikan İç Savaşı dönemi boyunca asıl cephelerden birisi olmamasına rağmen bölgenin denetim altında tutulması için Birlik Ordusu saflarından askerî personel ayrılması gerekmiş ve Başkan Abraham Lincoln yönetimini zora sokmuştur. Bölgede askerî muharebe yaşanmamış olsa da savaş nedeniyle ABD Silahlı Birliklerinin cepheye çekilmesiyle Amerikan yerlisi kabileler topraklarını işgal eden göçmen kervanlarına saldırmaya başlamıştır. Bunun üzerine Utah Savaşı sonrasında bölgeden ayrılan birliklerin yerine sınırlı da olsa bir askerî birlik gönderilmiştir. Ayrıca Utah bölgesinde bulunan maden haberleri üzerine Mormon olmayan göçmenlerin bölgeye gelişi hızlanmıştır.

Nauvoo Lejyonu, ABD'nin Illionis eyaletindeki Nauvoo kentinde Mormonlar tarafından örgütlenen milis kuvvetidir. Mormonlara karşı çevredeki yerleşimlerden gelen tepkiler üzerine kenti ve Mormonluk inancını korumak temel görevi haline gelmiştir. Mormon lider ve aynı zamanda Nauvoo valisi olan Joseph Smith, Jr. komutasında önemli bir askerî birlik haline gelmiştir. Smith'in linç edilmesinin ardından Mormonların Brigham Young liderliğinde Utah'a göç etmesiyle beraber askerî birlik çeşitli isimler altında varlığını devam ettirmiş, Utah Savaşı'nda görev yapmıştır. 1887 yılında resmî olarak lağvedilmiş, 1894 yılında Utah Ulusal Muhafızları kurulmuştur.

Mormonlarda taht kavgası 27 Haziran 1844 günü öldürülen Joseph Smith, Jr.'ın ardından Mormon liderliği içinde patlak veren krizi anlatır. Smith'in linç edilmesinin ardından başta Sidney Rigdon, Brigham Young ve James Strang olmak üzere önde gelen Mormon liderler kendilerinin yeni önder olduğunu iddia etmiştir. Mormonların çoğu Young'ın önderliğini kabul etse de hareket içindeki bölünme kalıcı olmuş ve günümüze kadar gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mormon Göçü</span>

Mormon Göçü Mormonların Joseph Smith, Jr.'ın linç edilmesinin ardından Brigham Young önderliğinde Illinois, Nauvoo'dan Utah bölgesine toplu şekilde göçmelerini anlatır. Mormon savaşları kapsamında bölgeden kovulan Mormonlar Temmuz 1847'de binlerce kilometre yolculuğun ardından bugün Salt Lake City olan yere ulaşmışlardır.

Sidney Rigdon Mormon liderdir. Joseph Smith, Jr.'ın linç edilmesinin ardından yaşanan liderlik krizinde Mormon liderliğine aday olsa da başarısız olmuştur. Mormonların çoğunluğunun Brigham Young önderliğini tanıma kararını tanımamış, kendi cemaatiyle beraber ayrı bir mezhep olarak devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Smith III</span>

Joseph Smith III Mormonların ilk peygamberi Joseph Smith, Jr. ve eşi Emma Smith'in hayatta kalan en büyük oğludur. Smith tarafından 1830 yılında kurulan kilisenin onun 1844 yılındaki ölümüyle bölünmesi sonrasında bugün Mesih'in Topluluğu adı verilen mezhebin peygamberi ve lideri olmuştur. 1914 yılındaki ölümüne kadar 44 yıl boyunca bu görevini sürdürmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.