İçeriğe atla

Jamalul Kiram II

Jamalul Kiram II (II. Cemalül Kiram)
Sultan Muhammed Jamalul Kiram II (oturan), çekildiği yıl belirsiz
Sulu Sultanlığı Sultanı
Hüküm süresi1894–1915
Önce gelenJamalul Kiram I
Sonra gelenÜnvan kaldırıldı
Doğum1884
Ölüm7 Haziran 1936
Maimbung, Jolo, Filipin Topluluğu
Jamalul Kiram II
Görev
1931–1934
Vali Dwight F. Davis
Yerine geldiğiManuel Camus
Yerine gelenBalabaran Sinsuat
Filipinler Senatörü
12. Bölge'den
Sultan Jamalul Kiram II, Filipin Komisyonu'ndan William Howard Taft ile Jolo, Sulu'da (27 Mart 1901)

II. Cemalül Kiram (1884-7 Haziran 1936), Sulu Sultanıydı (1894-1915 yılları arasında hüküm sürdü).[1] Uzun hükümdarlığı sırasında birçok ülkeyle anlaşmalar imzaladı. Hem İspanya hem de Amerika altında görev yaptı.

Jamalul Kiram II, Sultan Harun Ar-Raşid'in -Kiram'ın Datu destekçilerinin kendisini sultan seçmesinin ardından- 1894 yılında tahttan çekilmek zorunda kalması neticesi tahta çıktı. Takip eden on yıl boyunca, Amerikan kontrolündeki Filipinler'deki gerilimler ayaklanma ve savaşa dönüşecek ve ABD, Sultan'ın Amerikan kolonizasyonuna karşı Moro direnişini bastırabileceğine ve savaşta Sulu'nun tarafsızlığını geniş ölçüde sağlayabileceğine inanarak zaman kazanma amaçlı 1899'da Kiram-Bates Antlaşması'nı müzakere edecektir. Bu amaçla İslam halifesi sıfatıyla ABD'ye Moro ve Tausugların itaat etmesi yönünde II. Abdülhamid'den bile ABD kendi lehine fetva almıştır. ABD bu sayede Aguinaldo yönetimindeki bağımsızlık mücadelesi veren Hristiyan Filipinliler ile Müslüman Moroların ve Moroların bir kolu olan Tausugların bir araya gelmesini başarıyla engellemiştir.

Antlaşma, 2 Mart 1904'te ABD Başkanı Theodore Roosevelt'in Kuzeydeki Filipinlilerin bastırılmasının ardından Kiram-Bates Antlaşması'nı geçersiz ilan etmesiyle bozuldu. İlhak yaklaşırken Kiram, Moroların Amerikan genişlemesine karşı mücadelesine katıldı ve ABD'nin sahip olduğu üstün teçhizat ve insan gücü rezervlerine karşı Sulu Takımadaları boyunca asimetrik savaş mücadelesi vererek ABD'nin bölgeyi ele geçirmemesine çalıştı. Ancak başarısız oldu. 9 yıllık savaşın ardından Kiram, 22 Mart 1915'te Carpenter Antlaşması ile tahtından ayrıldı, böylece Sulu Sultanlığı 1915'te fiilen ve 1917'de resmen dağılmış oldu. Toprakları tam Amerikan egemenliği altına girdi. ABD bu isyan sırasında Mindanao ve Sulu Departmanı nı organize etmiş olmasına rağmen bu anlaşma ile durum resmiyet kazanmış, Sulu Sultanlığı'nın 400 yılı aşkın bağımsız egemenliğini resmen sona ermiştir.

Kiram, 1931'de Filipinler'in 12. bölgesinden senatör olarak atandı ve 1934'e kadar bir dönem görev yaptı.[2]

Kiram, hayatının geri kalanında Maimbung'daki evinde yaşamaya devam etti ve 7 Haziran 1936'da orada böbrek sorunlarından öldü. Ne oğlu ne de varisi vardı. Yedi kızı olmasına rağmen, İslam hukukuna göre hiçbir kadın varis veya halef olarak atanamadı.[3]

Kaynakça

  1. ^ Diary of a Colonized Native: (Years of Hidden Colonial Slavery). Singapore: Partridge Publishing. 2018. ISBN 9781543743272. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2020. 
  2. ^ "COMMENTARY: Electing a Moro Senator". MindaNews. 23 Ocak 2016. 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
  3. ^ "Why 'Sultan' is dreaming". Daily Express. 27 Mart 2013. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Filipinler</span> Güneydoğu Asya ülkesi

Filipinler, resmî adıyla Filipinler Cumhuriyeti, Pasifik Okyanusu'nun batısındaki coğrafyada konumlanan bir Güneydoğu Asya devletidir. Ülke irili ufaklı 7.641 adet ada ve adacıktan oluşur. Ancak ülkeyi oluşturan üç ana coğrafi kara parçası vardır. Bunlar Luzon, Visayas ve Mindanao'dur. Ülkenin başkenti Manila iken, en kalabalık şehri Quezon City'tir. Bu iki kent de Büyükşehir Manila yönetimsel birimine bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya-Amerika Savaşı</span> İspanyol-Amerikan savaşı

İspanya-Amerika Savaşı, ABD ile İspanya arasında 1898'de başlayan savaş. İspanya'nın Amerika kıtasındaki kolonilerini yitirmesi, ABD'nin de Büyük Okyanus'un batısında ve Latin Amerika'da yeni bölgeler elde etmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Napoli Krallığı</span> 1282-1816 yılları arasında İtalyanın güneyinde hüküm sürmüş eski bir devlet

Napoli Krallığı, İtalyan yarımadasının güneyinde, Napoli'de kurulmuş bir devletin modern ismidir. Zamanında, biraz yanıltıcı olarak Sicilya Krallığı adı ile anılmaktaydı; çünkü Napoli Krallığı Sicilya adasında 1282'de çıkan Sicilya Vesperleri adlı bir isyan sonucunda Napoli Krallığı'nin Sicilya Krallığı'ndan ayrılması ile ortaya çıkmıştı. Napoli Krallığı'nın ortada bulunduğu dönemde bu Krallık ya İspanyol veya Fransız asıllı bir kral tarafından idare edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Berkyaruk</span> Büyük Selçuklu Devleti sultanı

Berkyaruk (Temmuz 1081 - 22 Aralık 1104), Büyük Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın oğlu ve 1092-1104 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti'nin hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi</span>

Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi Filipinler'in güneyinde Mindanao Adalar grubunda yer alan, Müslümanların çoğunlukta olduğu özerk bir bölgeydi. Özerk bölge Müslümanların çoğunlukta olduğu 5 ilden oluşur. Bu iller Basilan, Lanao del Sur, Maguindanao, Sulu ve Tawi-Tawi'dir. Cotabato Şehri her ne kadar kendi yetkisinin dışında olsa bile bölgesel başkentidir. Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi 21 Ocak 2019 yapılan halkoylamasında Bangsomoro Organik Yasası'nın onaylanmasından sonra yerini Bangsamoro Özerk Bölgesine bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Emilio Aguinaldo</span>

Emilio Aguinaldo y Famy, Filipinler'in bağımsızlığı için önce İspanya'ya sonra ABD'ye karşı mücadele vermiş Filipinli önder.

<span class="mw-page-title-main">III. Edward</span> İngiltere kralı

III. Edward, lakabı Windsor'lı Edward - Edward of Windsor, Fransa ile Yüz Yıl Savaşları'nı (1337-1453) başlatan İngiltere kralı (1327-1377). Çocukları arasındaki taht mücadelesi kuşaklar boyunca sürmüş ve Güller Savaşı (1455-1485) ile doruğuna ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Carol</span> Romanyanın İlk Kralı

I. Carol veya I. Charles, 20 Nisan 1886'dan 15 Mart 1881'e kadar Romanya domnitoru, 1881'de Romanya Krallığı'nın kurulmasından 10 Ekim 1914'deki ölümüne kadarki Romanya kralı görevini yapmış siyasetçidir. Alexandru Ioan Cuza'nın indirilmesinin ardından 20 Nisan 1886'da Eflak ve Boğdan Birleşik Prensliği'nin Domnitoru olarak seçildi. 1877'de Romanya'nın bağımsız bir ulus olduğunu ilan etti. Osmanlı İmparatorluğu'nun 93 Harbi'nde Romanya'nın bağımsızlığını güven altına aldı. 26 Mart 1881'de prenslikleri birleştirerek 1947'deki sosyalist cumhurietin ilanına kadar ülkeyi yönetecek olan Romanya Krallığı'nı ilan etti. Romanya'daki ilk Hohenzollern-Sigmaringen hanedanı kökenli kraldır.

<span class="mw-page-title-main">San Francisco Barış Antlaşması</span> Müttefikler ve Japonya arasındaki barış antlaşması

San Francisco Barış Antlaşması, II. Dünya Savaşının ardından Müttefik Kuvvetler ile Japonya arasında 8 Eylül 1951’de San Francisco Kaliforniya’da imzalanan antlaşma. 49 ülke arasında imzalanmış ve 28 Nisan 1952 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Antlaşmayla II. Dünya Savaşı resmen sona ermiş, Japonya’nın emperyalist bir güç olarak konumu lağvedilmiştir. Ayrıca antlaşmayla Japonya’nın elindeki müttefik savaş esirlerinin maruz kaldıkları insan hakları ihlallerinden dolayı tazmin edilmeleri karara bağlanmıştır. Bu antlaşmayla beraber Japonya’nın ABD ile ikili ilişkileri yeni bir aşamaya geçmiş ve modern Japonya tarihi bu doğrultuda şekillenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Moro İslami Kurtuluş Cephesi</span>

Moro İslami Kurtuluş Cephesi Filipinler merkezi hükümetinden Mindanao bölgesinde yaşayan Moro halkı için özerk bölge isteyen teşkilat. Uzun yıllar Moro halkı için bağımsızlık isteyen Moro İslami Kurtuluş Cephesi 2010 yılında bu hedefinden vazgeçerek geniş kapsamlı özerkliği yeni hedef olarak benimsedi. Teşkilat 2016'da Filipinler Devlet Başkanı Benigno Aquino III ve MİKC lideri Hacı Murat İbrahim'in de katıldığı bir törenle silah bıraktı. Bu teşkilat Bangsamoro, Mindanao, Sulu Takımadaları, Palawan, Basilan bölgelerinde ve diğer çevre adalarda kurulmuştur.

es-Sâlih Eyyûb ya da tam adıyla Ebü'l-Fütûh el-Melikü's-Sâlih Necmüddîn Eyyûb b. Muhammed 1240-1249 döneminde Eyyubiler Mısır Sultanı olarak ve 1239 ile 1245-1224 döneminde Eyyubiler Suriye Sultanı olarak hükümdarlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hong Kong üzerindeki egemenliğin devri</span> 1 Temmuz 1997de Hong Kongun Birleşik Krallıktan Çine devredilmesi

Hong Kong üzerindeki egemenlik, 30 Haziran 1997 tarihinde Birleşik Krallık'tan Çin'e devredildi. Bu olay, Hong Kong'daki Britanya yönetiminin sonunu işaretlemesinin yanı sıra yaygın olarak Britanya İmparatorluğu'nun sonu olarak sayılır.

Osmanlı İmparatorluğu–Amerika Birleşik Devletleri ilişkileri 1780'te başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moro İsyanı (1899-1913)</span>

Moro İsyanı (1899-1913) Filipin-Amerikan Savaşı sırasında Moro halkı ile ABD ordusu arasında yaşanan silahlı bir çatışmadır. Özerk fiilen bağımsız konumdaki Moroların Filippinlerle birlikte, kendi bölgelerinde ABD işgaline uğraması neticesi başlayan bu ayaklanma, ABD ordusunca güç kullanılarak bastırılmış, bölgenin tümden ABD işgaline uğraması ve sonuçta Moroların özerkliklerini ve fiili bağımsızlıklarını tamamen kaybetmesi ile son bulmuştur. "Moro" kelimesi - İspanyolca "Moor" - Mindanao, Jolo ve komşu Sulu Takımadalarını içeren bir bölge olan Güney Filipinler'de yaşayan Müslüman halk için kullanılan bir terimdir. Sulu müslümanları olarak da bilinmektedir. II. Abdülhamid'in halife sıfatıyla Morolara yönelik olarak ABD Büyükelçisinin İstanbul'daki diplomatik faaliyetleri neticesinde, ABD lehine hazırlamış olduğu, sözde dini özgürlüklerine izin verilmiş olmak kayıtlı Abd'ye karşı gelmemelerini belirten fetva da Moroların o sırada ABD'ye karşı mücadele veren Hristiyan Filipinliler ve diğer yerli halk ile birleşmesini de engelleyerek bu isyanın başarısız olmasında önemli rol oynamıştır.

Bates Antlaşması olarak da bilinen Kiram-Bates Antlaşması, Filipin-Amerikan Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri ve Sulu Sultanlığı tarafından imzalanan bir antlaşmadır. Antlaşma, Amerika Birleşik Devletleri kuvvetlerini kuzey Luzon'da yoğunlaştırırken Sulu Sultanlığı'nın Filipin-Amerikan Savaşı'na girmesini önleme işlevi gördü.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Bud Dajo Muharebesi</span>

Moro Krateri Katliamı olarak da bilinen Birinci Bud Dajo Muharebesi, Mart 1906'da Filipinler'in güneybatısındaki Moro İsyanı sırasında Birleşik Devletler Ordusu tarafından Morolara karşı yapılan bir kontrgerilla eylemiydi. Bud Dajo sakinlerinin ABD kuvvetlerine düşman olup olmadıkları tartışmalıdır, zira Jolo Adası sakinleri daha önce kutsal saydıkları bu krateri İspanyol saldırıları sırasında sığınak olarak kullanmışlardır. Olayın meydana geldiği Sulu Eyaleti Yöneticisi Binbaşı Hugh Scott, kratere kaçanların "savaşmak gibi bir niyetleri olmadığını beyan ettiklerini, oraya sadece korkudan kaçtıklarını, [ve] bazı ekinler ektiklerini ve onları yetiştirmek istediklerini " anlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bayang Muharebesi</span>

Bayang Muharebesi ,Pandapatan Muharebesi, Moro İsyanı'nın fiili anlamda ilk büyük çatışmasıydı. Bu ABD iddialarına göre Moroların Malabang'da ve Parang'ın Mindanao adasında işlediği cinayetlere misilleme olarak Albay Frank D. Baldwin liderliğindeki ABDlilerce düzenlenen bir cezalandırma harekâtıydı. Albay Baldwin, özellikle Bayang köyü olan Lanao Gölü'nün güney kıyısında Morolara karşı 27. Piyade Taburu ve 25. Hafif Topçu Bataryası 'nın yedi bölüğüne liderlik etti. Amerikalılar, Fort Pandapatan'ı ve Datu Binadayan'ın cottasını (kalesini) alarak bu süreçte Bayang Sultanını öldürdüler.

Carpenter antlaşması 22 Mart 1915'te bir Muhtıra (memorandum) şeklinde Sulu Sultanı Jamamul Kiram II ile ABD Filipin Adaları Genel Valisi Frank Watson Carpenter arasında imzalanan antlaşmadır. Kiram- Bates Antlaşması'nın imzalanması sonrası ABD, 1902'de saldırıları vs. gerekçe göstererek kendisine bağlı ama özerk gözüken Sulu ve Moro topraklarını işgal etti ve çıkan Moro İsyanı 'nı 1913'te bastırdıktan sonra bölgede hakimiyetini iyice pekiştirdi. Sulu sultanını bu anlaşmayı imzalamaya zorladı. Anlaşma hükümleri şu şekildedir.

"Ekselansları Genel Vali ve Sulu Sultanı Hacı Muhammed Cemalül Kiram tarafından usulüne uygun olarak yetkilendirilen Mindanao ve Sulu Departmanı Valisi Frank W. Carpenter, Hükümetin diğer memurları ve Sultanın çeşitli danışmanları ile birlikte, Genel Vali ve Filipin Komisyonu Başkanı Luke E. Wright ve adı geçen Sulu Sultanı ve ilgili ortakları, Bates Antlaşması'nın 21 Mart 1904 tarihinde Birleşik Devletler Başkanı tarafından feshedilmesini takiben 19, 20 ve 26 Temmuz 1904 tarihlerinde Manila'da yapılan belirli görüşmelerde, söz konusu görüşmenin sonucuna ilişkin aşağıdaki karşılıklı mutabakata varmışlardır:

MADEM Kİ, Sulu Sultanı, Amerika Birleşik Devletleri hükümeti altında böyle bir dini otorite tarafından kullanılabilen ve aynı sınırlamalara tabi olan tüm Muhammedan (Müslüman) hakları ve ayrıcalıkları ile Sulu Takımadaları'ndaki Muhammedan Cemaatinin'nin ünvansal ruhani başkanıdır; bu haklar, din adamlarının ayinlerini ve dini nitelikteki diğer gerekli yasal harcamaları desteklemek için gönüllü halk katkılarını isteme ve alma hakkı da dahil olmak üzere, Amerikan topraklarında mevcut diğer tüm dinlerin en yüksek ruhani başkanları için geçerli olan sınırlamalar onun içinde geçerlidir.

Sulu Sultanı, kendi adına ve Sulu Takımadaları'ndaki ve Amerikan topraklarının başka yerlerindeki taraftarları adına, herhangi bir çekince veya sınırlama olmaksızın, Ekselansları Genel Vali ve bu hükümetin Mindanao ve Sulu'daki temsilcisi tarafından, Hükümetin kanun ve emirlerine giren tüm medeni ve cezai konularda hükümet mahkemeleri veya usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş diğer memurları tarafından karar verilmesi de dahil olmak üzere, Amerikan toprakları ve bağımlılıklarında başka yerlerde uygulanan egemen hükümetin tüm niteliklerinin kullanılması yönünde Amerika Birleşik Devletleri'nin egemenliğini tanıdığını onaylar ve teyit eder,

Sulu Sultanı ve taraftarları ile Müslüman inancına mensup kişiler, Amerika Birleşik Devletleri yasalarının temel ilkelerini ihlal etmeyen dini özgürlüklere ve inançlara sahip olacaklardır..."

<span class="mw-page-title-main">Datu Ali</span>

Datu Ali,, 1899'dan 1905'e kadar Buayan Sultanı olarak kuzeni Datu Uto'nun yerini almadan önce, büyük ayrıcalıklara sahip önde gelen bir Moro Reisi ve Tinukop'un Rajahmuda'sıydı. O, Datu Djimbangan ve Kudarangan Sultanı Tambilawan'ın kardeşiydi ve yükselen bir lider olarak Datu Ali, Kudarangan'ı yönetmek için kardeşlerini yenip liderliğe yükseldi.

<span class="mw-page-title-main">Jolo</span>

Jolo güneybatı Filipinler'de volkanik bir adadır ve aynı adı taşıyan başkentin bulunduğu Sulu eyaletinin birincil adasıdır. Sulu Takımadalarında, Borneo ve Mindanao arasında yer alır ve yaklaşık 500.000 kişilik bir nüfusa sahiptir.