Jailbreak (iOS)
Jailbreak, Apple'ın mobil cihazlarındaki iOS, iPadOS ve TvOS işletim sisteminde bulunan kısıtlamaların kaldırılması amacıyla yapılan erişim işlemidir. İsmi İngilizce kökenli olup, "hapisten kaçış, zincirleri kırma" anlamlarına gelmektedir. Apple cihaz kullanıcılarına normal şartlarda izin verilmeyen eylemleri gerçekleştirme olanağı sunar. Android işletim sistemli cihazlara yapılan kök erişim izni (root) ile karşılaştırılabilir.
Jailbreak gayriresmî bir işlemdir ve yöntemleri topluluk tarafından geliştirilmektedir. Jailbreak işlemi Amerika Birleşik Devletleri'nde yasal olmakla beraber, Apple bu işlemin bir "garanti ihlali" sebebi olduğunu duyurmuştur.[1]
Jailbreak'in kullanım amaçları
iOS işletim sistemi, Android'e kıyasla kişiselleştirme ve yönetim bakımından daha kısıtlıdır. Android işletim sisteminde arayüz modifikasyonları için (duruma göre) kök erişimi dahi gerekmezken, iOS'ta arayüzün kişiselleştirilmesi kısıtlandırılmıştır. Jailbreak işlemi ile kullanıcı Apple cihazının arayüzünde modifikasyonlar yapabilir, cihazı daha kapsamlı bir şekilde kontrol edebilir ve cihaza yazılımsal olarak normalde sağlanmayan özellikler ekleyebilir.
Jailbreak aracılığıyla kullanıcılar cihazlarına normalde iOS resmi uygulama mağazası Apple App Store'da bulunmayan ve/veya kısıtlamalar dolayısıyla bulunamayan uygulamaları, eklentileri ve temaları yükleyebilir. Bu uygulamalar dünya çapında herkes tarafından geliştirilebilmekte olup, kullanım sonucu olabilecek sorunlardan Apple sorumlu değildir.
Jailbreak işlemi yapılmış cihazlar yapılan eklemeler haricinde de iCloud, App Store, Apple Music gibi Apple servislerini kullanabilmekte ve telefon görüşmelerini yapmak gibi diğer normal faaliyetlerine devam edebilmektedir.
Jailbreak yöntemlerinin bazıları, üçüncü parti yazılımları, temaları ve eklentileri aramaya ve yüklemeye yarayan bir APT istemcisini de (genellikle Cydia) otomatik olarak yükler.[2] Cydia'da mevcut olan yazılımlar Apple uygulama standartlarına uymak zorunda değildir, dolayısıyla çoğu indirilebilir içerik arayüzde, uygulamalarda hatta işletim sisteminin kendisinde değişiklikler yapmayı sağlayan eklenti ve özelleştirmelerdir.[3] Kullanıcılar bu programları cihaz arayüzünü kişiselleştirmek,[3] cihaza istediği özellikleri eklemek ve sıkıntıları gidermek,[4] dosya sistemi erişimi ve komut satırı araçları sayesinde yazılım geliştirme işlerini kolaylaştırmak için yükleyebilmektedir.[5][6]
Jailbreak türleri[7]
Jailbreak işlemi için üçüncü partiler tarafından geliştirilen araçlar vardır. Aracına göre yöntem değişebilse de çoğu Jailbreak aracı bir bilgisayarın desteğine ihtiyaç duyar. Jailbreak araçlarına günümüzden örnekler unc0ver,[8] checkra1n[9] ve Chimera[10]'dır.
Jailbreak yöntemleri, yaptığı işlemin etkilerine göre dört farklı tipte sınıflandırılabilir. Dört işlem de temelinde aynı işi (cihaz modifikasyonlarına erişim sağlama ve kısıtlamaları kaldırmayı) yapsa da olası etkilerinden ötürü ayrılır.
Tethered (bağımlı)
Bağımlı Jailbreak yöntemi ve araçları, cihazın kısıtlamalarını sadece bir başlatımlık (boot) kaldırır. Cihazın kapatılması, çökmesi veya şarjının bitmesi durumunda cihazı başlatabilmek ve kısıtlamaları kaldırabilmek için yöntem yeniden uygulanmalıdır. Cihazın açılması için bile bilgisayara bağımlı olması bu yöntemi kimisi için sıkıntılı kılmaktadır.
Semi-tethered (yarı bağımlı)
Yarı bağımlı Jailbreak yöntemi ve araçları da bağımlı Jailbreak yöntemi gibi cihaz kısıtlamalarını sadece bir başlatımlık kaldırır. Bağımlı Jailbreak yönteminden farkı ise yeniden başlatılması durumunda sadece cihazın yeniden kısıtlanmasıdır. Cihaz bir bilgisayara ihtiyaç duymadan açılabilir, fakat kısıtlamaların yeniden kaldırılması için bilgisayar ile yeniden Jailbreak yapılması gerekmektedir. "checkra1n[9]" aracı bu Jailbreak yöntemini uygulayan araçlara örnektir.
Untethered (bağımsız)
Bağımsız Jailbreak yöntemi cihazın kısıtlamalarının tamamen kaldırılmasını sağlar. Cihaz yeniden başladığında da herhangi bir işlem yapmaya gerek duymadan, kısıtlamalar kaldırılmış bir şekilde kullanılabilir. Yöntemin ilk uygulanması için bir bilgisayar gerekse de cihaz her yeniden başladığında tekrar uygulanması gerekmez. Bazı yöntemler bilgisayara dahi ihtiyaç duymadan, tüm işlemi cihaz üzerinden halledebilir. []
Semi-untethered (yarı bağımsız)
Yarı bağımsız Jailbreak yöntemi ve araçları, cihazın kısıtlamalarını bağımlı ve yarı bağımlı Jailbreak yöntemleri gibi yalnızca bir başlatımlık kaldırır. Bağımlı ve yarı bağımlı yöntemlerden farkı ise cihaza yeniden yetkilerin sağlanması bir bilgisayar olmadan, cihazın üzerinden yapılabilmesidir. Cihaz bir bilgisayara ihtiyaç duymadan açılabilir ve kısıtlamaların yeniden kaldırılması cihaz üzerinden yapılabilir. "unc0ver[8]" ve "Chimera[10]" araçları bu Jailbreak yöntemini uygulayan araçlara örnektir.
Jailbreak tarihçesi
İlk Jailbreak araçları
| Aygıt/İşletim Sistemi | Yayım tarihi | İlk jailbreak | Araç | Geliştirici |
|---|---|---|---|---|
| iPhone (orijinal)/iOS 1.0 | 29 Haziran 2007 | 10 Temmuz 2007[11] | (isimsiz) | iPhone Dev Team[12] |
| iPhone 3G/iOS 2.0 | 11 Temmuz 2008 | 20 Temmuz 2008[13] | PwnageTool | iPhone Dev Team |
| iOS 3.0 | 17 Mart 2009 | 19 Temmuz 2009[14] | PwnageTool | iPhone Dev Team |
| iPhone 3GS | 19 Haziran 2009 | 3 Temmuz 2009[15] | purplera1n | George Hotz |
| iPad | 30 Nisan 2010 | 3 Mayıs 2010[16] | Spirit | comex |
| iOS 4.0 | 21 Haziran 2010 | 21-23 Haziran 2010[17][18] | PwnageTool | iPhone Dev Team |
| iPhone 4 | 24 Haziran 2010 | 1 Ağustos 2010[19] | JailbreakMe 2.0 | comex |
| iPad 2 | 11 Mart 2011 | 5 Temmuz 2011[20] | JailbreakMe 3.0 | comex |
| iOS 5.0 | 12 Ekim 2011 | 13 Ekim 2011[21] | redsn0w | iPhone Dev Team |
| iPhone 4S | 14 Ekim 2011 | 20 Ocak 2012[22][23] | Absinthe | pod2g, Chronic Dev Team, iPhone Dev Team |
Jailbreak araçlarının Son sürümleri
| İsim | Yayım Tarihi | Donanım | Yazılım | Untethered? | Geliştirici(ler) | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| iPad | iPhone | iPod Touch | |||||
| JailbreakMe 3.0[24] | 5, Temmuz 2011[24] | [24] | 1[24] | 4.2.6 – 4.2.8 4.3 – 4.3.3[24][a] | Evet[24] | comex[24] | |
| Seas0npass[25] | 18 Ekim 2011[25] | 2nd generation Apple TV[25] | 4.3 – 5.3 6.1.2 (tethered)[25] | 4.3 – 5.3[25] | |||
| redsn0w 0.9.15 beta 3[26][27] | 1 Kasım 2012 | 1[26][28][29] | 1 | 4.1 – 6.1.6 | Şablon:Depends Depends Untethered: Tethered:
| iPhone Dev Team[28] | |
| Absinthe 2.0.4 | 30 Mayıs 2012 |
| 1 | 5.1.1 | Evet | pod2g, Chronic Dev Team, iPhone Dev Team | |
| evasi0n | 4 Şubat 2013 |
|
| 6.0 – 6.1.2[32] | Evet | pod2g, MuscleNerd, pimskeks, and planetbeing (evad3rs) | |
| evasi0n7 | 22 Aralık 2013 | 5 | 7.0 – 7.0.6[32] | Evet | pod2g, MuscleNerd, pimskeks, and planetbeing (evad3rs) | ||
| p0sixspwn | 30 Aralık 2014 |
|
| 6.1.3 – 6.1.6 | Evet | winocm, iH8sn0w, and SquiffyPwn | |
| Pangu | 23 Haziran 2014 | 5[33] | 7.1 – 7.1.2 | Evet | dm557, windknown, ogc557, and Daniel_K4 (@PanguTeam) | ||
| Pangu8 | 22 Ekim 2014 | 5 | 8.0 – 8.1 | Evet | windknown, ogc557, Daniel_K4, zengbanxian, INT80 (@PanguTeam) | ||
| TaiG 1 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | 29 Kasım 2014 |
| 8.0 – 8.4 | Evet | TaiG | ||
| PPJailbreak | 18 Ocak 2015 |
| 8.0 – 8.4 | Evet | PanguTeam and PPJailbreak | ||
| Pangu9 | 14 Ekim 2015 |
| 9.0 – 9.1 | Evet | PanguTeam | ||
| Pangu9 | 23 Mart 2016 | 4th generation Apple TV | 9.0 – 9.0.1 | Evet | PanguTeam | ||
| PPJailbreak | 24 Temmuz 2016 |
| 9.2 – 9.3.3 | Hayır | PanguTeam and PPJailbreak | ||
Not listesi
- ^ The Verizon CDMA iPhone 4 ran on iOS 4.2.5 to 4.2.10, with incremental updates being bugfixes that were simultaneously applied from 4.3.1 to 4.3.5.
Kaynakça
- ^ Leander Kahney (26 Temmuz 2010). "Apple's Official Response To DMCA Jailbreak Exemption: It Voids Your Warranty". Cult Of Mac. 23 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Chris Foresman (13 Aralık 2010). "iPhone jailbreaker set to bring Cydia to Mac OS X". Infinite Loop. Ars Technica. 8 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.
- ^ a b Adam Dachis (14 Mart 2011). "How to Get the Most Out of Your Jailbroken iOS Device". Lifehacker. 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.
- ^ Jenna Wortham (12 Mayıs 2009). "Unofficial Software Incurs Apple's Wrath". The New York Times. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.
- ^ Zdziarski, Jonathan (2008). iPhone Open Application Development: Write Native Applications Using the Open Source Tool Chain. ss. 3-4. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2012.
- ^ Landau, Ted (2009). Take control of your iPhone. s. 107. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2012.
- ^ Anthony Bouchard (21 Kasım 2019). "Understanding untethered, semi-untethered, semi-tethered, and tethered jailbreaks". iDownloadBlog. 22 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "unc0ver aracı resmi web sitesi". 27 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "checkra1n aracı resmi web sitesi". 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Chimera aracı resmi web sitesi". 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ricker, Thomas (10 Temmuz 2007). "iPhone Hackers: "we have owned the filesystem"". Engadget. 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2009.
- ^ iPhone Dev Team. "How to Escape Jail". 15 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2012.
- ^ Philip Elmer-DeWitt (20 Temmuz 2008). "Dubious achievement: Hackers 'jailbreak' the iPhone 3G". Apple 2.0. CNN Money. 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Ross Miller (20 Temmuz 2009). "Pwnage Tool for iPhone OS 3.0 now live, ultrasn0w still on standby". Engadget. 9 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Daniel Brusilovsky (3 Temmuz 2009). "First iPhone 3GS Jailbreak Hits The Web". TechCrunch. The Washington Post. 22 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Dan Goodin (3 Mayıs 2010). "Hackers release jailbreak for iPad and newer iPhones". The Register. 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Mike Keller (23 Haziran 2010). "Does Jailbreaking Still Make Sense with iOS 4.0?". Geek Tech. PCWorld. 11 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ John Herrman (8 Haziran 2010). "iOS 4 Jailbroken Within a Day of First Release". Gizmodo. 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.
- ^ John D. Sutter (2 Ağustos 2010). "First iPhone 4 'jailbreak' posted online". CNN Tech. CNN. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Eric Mack (6 Temmuz 2011). "App enables iPad 2 jailbreak from your browser". Crave. CNET. 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Elizabeth Fish (13 Ekim 2011). "iOS 5 Jailbreak Is Already Here; Geeks Not Surprised". Geek Tech. PCWorld. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Joseph Volpe (20 Ocak 2012). "Absinthe A5 jailbreak released for iPhone 4S, Hacker Dream Team makes untethered dreams come true". Engadget. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ John Paul Titlow (20 Ocak 2012). "Now You Can Jailbreak Your iPhone 4S and iPad 2". ReadWriteWeb. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ a b c d e f g h Mathew J. Schwartz (7 Temmuz 2011). "Apple iOS Zero-Day PDF Vulnerability Exposed". InformationWeek. 10 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2011.
- ^ a b c d e Mike Keller (23 Ağustos 2011). "Jailbreaking 101: Which Tool to Use to Hack Your iDevice". PCWorld. IDG. 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2011.
- ^ a b c Sarah Jacobsson Purewal (18 Ekim 2011). "How to Jailbreak Your iOS 5 Device". PCWorld. IDG. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2011.
- ^ a b iPhone Dev Team (7 Mart 2012). "March Mayhem". Dev Team Blog. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2012.
- ^ a b c iPhone Dev Team (27 Aralık 2011). "Untethered holidays". Dev Team Blog. 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2011.
- ^ a b Edgar Alvarez (21 Nisan 2012). "RedSn0w updated for Mac and Windows: adds Corona A5 jailbreak, other tools". Engadget. 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2012.
- ^ "Dev-Team Blog – Pre-DC". Dev-Team Blog. 4 Temmuz 2012. 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2013.
- ^ "Jailbreak iOS 6.1.3 On Pre-A5 iPhone And iPod touch Using Redsn0w [How-To Tutorial]". Redmond Pie. 20 Mart 2013. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2013.
- ^ a b "evasi0n iOS 7.0.x Jailbreak – official website of the evad3rs". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016.
- ^ a b c d "Pangu Untethered Jailbreak of iOS 7.1.1 Has Been Released". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016.
