Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.
Boji, Demiryolu taşıtlarının bir bileşenidir. Görevi tekerleklerin hareketini sağlamak ve taşıtın geri kalan kısmını taşımaktır.
Lokomotif, raylar üstünde bir vagon dizisini çekmede kullanılan buharla ya da bir motorla çalışan makinedir. Fransızcadaki locomotive sözünden alınmıştır.
Yarı paletli araç, ön kısmında yönlendirme için tekerlek veya kızak çifti, arka kısmında ise tahrik ve yükünün büyük kısmını taşımak için palet bulunduran, sivil veya askeri amaçlı olarak kullanılan taşıttır. Yarı paletli taşıtlarda tank ve benzeri paletli araçlardaki yol dışı seyir ve yük taşıma faydaları ile tekerlekli bir taşıttaki sürüş karakteristikleri bir arada bulunmaktadır.
Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi (TÜDEMSAŞ), 1939 yılında Sivas'ta kurulmuş, esas işi yük vagonu üretimi ve tamiri olan TCDD'ye bağlı bir şirkettir. Sivas şehir merkezinde bulunan TÜDEMSAŞ, içerisinde 4 fabrikasının bulunduğu büyük bir kampüsü vardır; vagon üretim, vagon onarım, talaşlı imalat ve dökümhane.
Buharlı lokomotif, buhar gücü ile çalışan lokomotiflerdir. Buharlı lokomotifler 19. yüzyıl ortalarından 20. yüzyıl ortalarına kadar kullanılmışlardır.
TCDD HT 65000, İspanyol demiryolu aracı üreticisi CAF tarafından üretilmiş olup azami ve operasyonel hızı 250 km/saat olan bir hızlı tren setidir. TCDD Taşımacılık tarafından Yüksek Hızlı Tren hatlarında, özellikle de Ankara – İstanbul YHT ve İstanbul – Konya YHT hatlarında kullanılmaktadır.
Demiryolu hat açıklığı, bir demiryolu hattını oluşturan yük taşıyan iki tren rayı arasındaki mesafeyi tanımlar. Dünyadaki demiryolu hatlarının %60'ı standart hat açıklığı olarak 1.435 mm mesafeyi kullanır. Farklı mesafelerdeki hat açıklıkları geniş veya dar olarak adlandırılır. İki farklı hat açıklığına sahip hatların buluştuğu yerlerde hat kesintiye uğrar. Bu yüzden bazı geçiş bölgelerinde farklı hat genişlikleri arasında kolayca geçiş yapılabilmesi için çok sayıda hat içeren kısımlar inşa edilmiştir. Hat açıklığı olmayan tek demiryolu türü monoray olarak adlandırılan hat yapısıdır. Bazı hafif yük taşıyan elektrikli demiryolu hatlarında üçüncü veya dördüncü hat bulunabilmektedir. Esas hattın dışında yer alan bu hat elektrik şebekesinin beslenmesi amacıyla kullanılır.
Türkiye Vagon Sanayisi A.Ş. ya da kısaltmasıyla TÜVASAŞ, Adapazarı merkezli, TCDD'nin bağlı ortaklığında KİT vagon üreticisi eski anonim şirket. TCDD'nin raylı araçların ve parçalarının imalâtı, onarımı ve bakımından sorumluydu.
Palet veya yürüyüş takımı, birden fazla sıralı tekerlek ya da çarklar ile bunların çevresine gerili bir kayıştan oluşan taşıt hareket düzeneğidir. Kayışın yere temas eden yüzeyinin tek bir tekerlekten çok daha büyük olması çok düşük yüzey basıncıyla birlikte yere daha iyi ağırlık aktarımı sağlar, bu sayede paletli bir taşıtın yumuşak yüzeylere saplanıp batma riski tekerlekli taşıta göre çok daha azdır.
UDB veya Uluslararası Demiryolları Birliği bir uluslararası demiryolu taşımacılığı sanayi kurumudur.
TCDD Taşımacılık A.Ş., Türkiye'de demiryolu taşımacılığı hizmeti veren bir kamu şirketidir.
Pamukkale Ekspresi, TCDD Taşımacılık tarafından Denizli-Eskişehir arasında karşılıklı olarak işletilen ekspres tren hattı. Dinar, Sandıklı, Afyonkarahisar ve Kütahya'dan geçmektedir. Önceden Haydarpaşa - Burdur - Isparta - Denizli arası çalışmakta, Karakuyu'da Burdur ve Isparta'ya giden vagonlarla Denizli yönüne giden vagonlar ayrılmakta daha sonra Burdur ve Isparta yönlü vagonlar da Gümüşgün'de birbirinden ayrılıyordu. Ters istikamette ise önce Gümüşgün'de Isparta ve Burdur'dan gelen vagonlar; daha sonra Karakuyu'da da bu vagonlarla Denizli'den gelen vagonlar birleşmekte ve tren İstanbul'a tek parça olarak gitmekteydi. Her gün karşılıklı olarak Haydarpaşa'dan saat 17:35'te, Denizli'den 17:00'de, Isparta'dan 18:52'de, Burdur'dan 19:00'da hareket etmekte ve Eskişehir'de gece vakti gara uğramadan Enveriye istasyonunda durmaktaydı. Haydarpaşa garının geçici olarak kapatılması ve Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı demiryolu'nun inşaatı nedeniyle güzergâhı Eskişehir'e dek kısaltıldı, 2008 yılında Isparta ve Burdur bağlantıları kaldırıldı.
TCDD TVS 2000, TÜVASAŞ tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları için üretilen şehirlerarası yolcu vagonlarıdır. 1990'ların başlarında eskiyen vagonların yerini almak ve TCDD'nin zayıf imajını düzeltmek amacıyla Başkent Ekspresi'nde kullanılmak üzere üretilmiş olup günümüzde Türkiye'de en yaygın kullanılan vagonlardır.
TCDD Taşımacılık Yük Taşımacılığı, TCDD'ye ait demiryolu hatları üzerinde TCDD Taşımacılık tarafından yürütülen Yük Taşımacılığı Hizmetidir.
Raybüs veya demiryolu otobüsü, yapısının birçok yönünü bir otobüsle paylaşan, tipik olarak bir otobüs gövdesi ve bojiler yerine sabit bir taban üzerinde dört tekerleği olan hafif bir yolcu raylı taşıttır. Başlangıçta 1930'larda tasarlanan ve geliştirilen raybüsler, görünüş olarak hafif vagonlara benzer özelliklere sahip daha büyük boyutlara dönüştü ve genellikle vagon ve vagon terimleri birbirinin yerine kullanılır. Özellikle az kullanılan demiryolu hatlarında kullanılmak üzere tasarlanan raybüsler, Almanya, İtalya, Fransa, Birleşik Krallık ve İsveç gibi Avrupa ülkelerinde yaygın olarak kullanıldı.
Waggonfabrik van der Zypen & Charlier,, 1845'te Köln'ün Deutz bölgesinde kurulan vagon üretim şirketiydi. Kurucuları Albert Charlier ve Ferdinand van der Zypen adında iki girişimciydi.
TCDD Şehirlerarası Filosu, TÜVASAŞ tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları için üretilen şehirlerarası yolcu vagonlarıdır. 1970'lerden 2000'lerin başlarına kadar çoğu ekspres ve bölgesel trenlerde çalıştı. Bu vagonlar, Türk vagonlarını uluslararası standartlarda standart hale getirmek için TÜVASAŞ tarafından Adapazarı'ndaki fabrikasında Uluslararası Demiryolları Birliği (UIC) ile işbirliği içinde üretildiler.
Değişken demiryolu hat açıklığı, vagonun farklı hat açıklığına sahip iki demiryolu arasında seyahat etmesini sağlar. Vagonlar, değişken hat açıklığı aksları (VGA) içermektedir. Hat açıklığı, trenin göstergesine yerleştirilen ve tekerlekleri istenen hat açıklığı bariye hareket ettiren hat açıklığının değiştiriciden geçirilmesiyle değiştirilir.
Tekerlek seti, çift vagon tekerleğine ve her iki tekerleğin birlikte dönmesine izin veren bir aks üzerine sabit bir şekilde monte edilmiştir. Tekerlek takımları genellikle bir boji aracın her iki ucunda en az iki tekerlek takımını tutan döner bir çerçeve düzeneği içine monte edilir. Çoğu modern yük vagonları ve yolcu vagonları her biri iki tekerlek setine sahip bojilere sahiptir, ancak ağır yük taşıyan yük vagonlarının bojilerinde üç tekerlek seti kullanılır ve bazı yolcu vagonlarının altında üç tekerlek setli bojiler bulunur. Önceden Avrupa ve İngiliz kolonilerinde genellikle evrensel olan dört tekerlekli yük vagonları sadece iki tekerlek setine sahiptir; son yıllarda tren yükleri ağırlaştıkça bu tür araçlar daha az kullanılır hâle gelmiştir.
