İçeriğe atla

Jaan Kaplinski

Jaan Kaplinski
Jaan Kaplinski, Tallinn Edebiyat Festivali sırasında konuşma yaparken.
Doğum22 Ocak 1941(1941-01-22)
Tartu, Estonya
Ölüm8 Ağustos 2021 (80 yaşında)
Mezun olduğu okul(lar)Tartu Üniversitesi
MeslekYazar, çevirmen
EvlilikTiia Toomet
Çocuk(lar)5

Jaan Kaplinski (d. 22 Ocak 1941, Tartu[1] - ö. 8 Ağustos 2021) Estonyalı bir şair, filozof ve kültür eleştirmeni. Kaplinski, küresel meselelere odaklanan bağımsız zihniyle ve sol/liberal düşünceyi desteklemesi ile tanınır. Doğu felsefi okullarından (taoizm ve özellikle Budizmden) etkilenmiştir.[1][2]

Kaplinski, Tartu Üniversitesi'nde Roman dili ve dilbilim okudu, 1964'te Fransızca filoloğu olarak mezun oldu[2][3] ve Tallinn Botanik Bahçesi'nde çevirmen, editör ve sosyolog[4] ve ekolojist olarak çalıştı. Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterildi.[5]

Yazıları

Jaan Kaplinski çok sayıda şiir, düzyazı ve deneme türlerinden oluşan yazılarını yayınladı. Tao Te Ching dahil olmak üzere Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Çince yazılar ve Tomas Tranströmer'in çalışmalarını İsveççe'den çevirdi.

Kaplinski'nin kendi çalışmaları İngilizce, Fince, Fransızca, Norveççe, İsveççe, Hollandaca, İzlandaca, Macarca, Japonca, Letonca, Litvanca, Rusça, İbranice, Bulgarca ve Çekçe'ye çevrildi. Yazıları çevre sorunları, dil felsefesi, klasik Çin şiirleri, felsefe, budizm ve Estonya milliyetçiliği ile ilgilidir.

Kaplinski ayrıca İngilizce ve Fince şiirler yazdı. 2000'lerde Rusça yazmaya başladı ve ilk orijinal Rusça derlemesi (Estonca'dan Rusçaya çevrilmiş bazı şiirlerinden oluşan) 2014'te Gecenin Beyaz Kelebekleri (Белые бабочки ночи) adıyla çıktı ve Rusya'da ödül aldı.

Jaan Kaplinski, 40 entelektüel Mektubu (Neljakümne kiri) eyleminin yazarlarından ve başlatıcılarından biriydi. Sovyetlerin Estonya ilhakını protesto eden tanınmış Estonyalı entelektüellerin imzaladığı bir mektup, dönemin ana gazetelerine gönderildi. Açıkça muhalif olmasa da, mektup o dönemde hiçbir zaman basında yayınlanmadı ve imzalayanlar idari tedbirler kullanılarak bastırıldı.

Yarı otobiyografik romanı The Same River, Susan Wilson İngilizce çevirisiyle Peter Owen tarafından yayınlandı.

1997'de Baltık Meclisi Edebiyat, Sanat ve Bilim Ödülü'ne layık görüldü.

Siyaset

Kaplinski, 1992'den 1995'e kadar Riigikogu'nun (Estonya parlamentosu) üyesiydi.[1] Başlangıçta Merkez Parti listesinde bir adaydı, ancak kısa süre sonra bağımsız bir temsilci oldu. 2004'ten beri Estonya Sosyal Demokrat Partisi üyesidir. 2005'te, yerel yönetim seçimleri Tartu'da yarıştı ve ESDP'nin listesindeki ilk aday oldu. Jaan Kaplinski 1.045 oy toplayarak ikinci Sosyal Demokrat aday seçildi (Estonya yerel seçimlerde açık liste sistemi kullanılır).[6] Jaan Kaplinski, Toomas Hendrik Ilves'in adaylığını destekleyen entelektüellerden biriydi.

Kişisel hayatı

Jaan Kaplinski'nin annesi Estonyalıydı ve Polonyalı Yahudi babası, Tartu Üniversitesi'nde filoloji profesörü olan Jerzy Kaplinski'ydi.[2] Sovyet birlikleri tarafından 1945'te bir Sovyet çalışma kampında açlıktan öldü.[1][7] Kaplinski, Tartu Oyuncak Müzesi'nin yazarı ve yöneticisi Tiia Toomet ile evli ve üç oğulları var: Ott-Siim Toomet, Lauris Kaplinski, Lemmit Kaplinski. Küllike Kaplinski ile olan ilk evliliğinden Elo-Mall Toomet adında bir kızı vardır. Daha önce Estonyalı klasik filolog ve çevirmen Anne Lill ile uzun vadeli bir ilişkisi vardı ve bu ilişkiden bestecilik yapan Märt-Matis Lill adlı oğulları oldu.[8]

Mirası

Ana kuşak asteroidi 29528 Kaplinski, Jaan Kaplinski'nin adını almıştır.

Şiirleri

  • Doğu Batı Sınırı...
  • The Wandering Border (Copper Canyon Press, 1987) (yazar tarafından Sam Hamill ve Riina Tamm ile çevrilmiştir)
  • Akşam Her Şeyi Geri Getirir (Bloodaxe, 2004)
  • Yeni Bir Divan'a Katkıda Bulunanlar: Doğu ile Batı Arasında Lirik Diyalog (Gingko Kütüphanesi, 2019)

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Jaan Kaplinski - writer". Estonian Foreign Ministry. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2010. [][]
  2. ^ a b c "Jaan Kaplinski". Scottish Poetry Library. 27 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2010. 
  3. ^ "Jaan Kaplinski". Arc Publications. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2010. 
  4. ^ Käärik (1 Nisan 2010). "Henn Käärik: mõtisklusi sotsioloogias". Tartu Postimees (Estonca). Postimees. 2 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2010. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  7. ^ Benjamin Ivry, 'Will Bob Dylan, Jaan Kaplinski or Philip Roth Win the Nobel Prize This Year?,' 5 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Forward4 October 2016.
  8. ^ "Jaan Kaplinski seotud kõne*". Postimees (Estonca). 26 Ocak 2011. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Estonya</span> Kuzey Avrupada bir ülke

Estonya ya da resmî adıyla Estonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da bulunan bir Baltık devletidir. Kuzeyinde Finlandiya Körfezi ve Finlandiya, güneyinde Letonya, batısında Baltık Denizi ve İsveç, doğusunda Peipus Gölü ve Rusya bulunmaktadır. Başkenti ve en büyük şehri Tallinn'dir. Estonya toprakları anakara ve Baltık Denizi'ndeki 2.222 adadan oluşur. Nemli karasal iklim görülür. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu bir Fin halkı olan Estonlar oluşturmaktadır. Ülkenin resmî dili, Finceden sonra dünyanın en çok konuşulan ikinci Baltık-Fin dili olan Estoncadır. Yapılan araştırmalara göre Estonya, Avrupa'nın; komşusu Finlandiya'dan sonra en temiz ikinci ülkesi, yaşam kalitesi en yüksek dokuzuncu ülkesi, en güvenli beşinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tartu</span> Estonyada bir şehir

Tartu, Estonya'nın en büyük ikinci kentidir. 38,8 kilometre karelik yüzölçümü olan kentin nüfusu 2020 sayımına göre 92.972'dir. Tartu ile ilgili ilk yazılı belgeler 1030'a kadar dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Estonca</span> Estonyanın resmi dili

Estonca, Estonya'nın resmî dilidir. 1,1 milyon Estonya vatandaşına ek olarak on binlerce Estonyalı göçmen tarafından konuşulan dil. Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri'ne mensuptur. Dil, Finceye oldukça benzemektedir. Dili ailedeki diğer dillerden ayıran en önemli özellik, kısa, uzun ve çok uzun olmak üzere üç farklı tonlama barındırmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Boris Pasternak</span> Rus yazar (1890-1960)

Boris Leonidoviç Pasternak, Rus şair, oyun yazarı, romancı, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Estonya bayrağı</span> Ulusal bayrak

Estonya bayrağı, Estonya Cumhuriyeti tarafından kullanılan resmî bayrak.

<span class="mw-page-title-main">Võro dili</span>

Võro dili, Fin-Ugor dillerinin Baltık-Fin koluna mensup bir dildir. Geçmişte Estoncanın Güney Estonca lehçelerinden biri olarak tanımlansa da günümüzde başlı başına bir dil olarak kabul görmektedir. Dili konuşan halk, günümüzde Estonya'nın azınlık dilleri arasında yer alma girişimlerinde bulunmaktadır. Dilin 70,000 kadar konuşanı olup konuşanlara da Võro adı verilmektedir. Bu dili konuşanların büyük çoğunluğu, Güney Estonya'daki Võru bölgesindeki sekiz bucakta bulunmaktadır. Bu bucaklar, Karula, Harglõ, Urvastõ, Rõugõ, Kanepi, Põlva, Räpinä ve Vahtsõliina şeklindedir. Ancak bunun dışında başkent Tallinn ve Tartu gibi kentlerde de dilin konuşanlarına rastlamak mümkündür.

Larisa Ilinichna Volpert ,Rus-Sovyet satranç ustası ve Eston dili üzerine çalışmalar yapan filologtur. Sovyet Bayanlar Satranç Şampiyonası'nı üç defa kazanmıştır.

Ivo Lill, Estonyalı cam sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Endel Taniloo</span>

Endel Eduard Taniloo,, Eston heykeltıraş.

Sovyetler Birliği'nde Estonlar, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Eston kişi veya grupları betimler.

Tiit Lilleorg Estonyalı bir film ve televizyon oyuncusu ve Ida Dans Okulu'nun kurucu ortağı ve yönetmeniydi.

<span class="mw-page-title-main">Marie Under</span> Eston yazar (1883-1980)

Marie Under en büyük Estonyalı şairlerden biriydi. Nobel Edebiyat Ödülü'ne en az sekiz kez aday gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Viivi Luik</span> Estonyalı şair ve nesir yazarı

Viivi Luik Estonyalı şair ve nesir yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Miina Härma</span>

Miina Härma veya Miina Hermann Estonyalı besteci. Yüksek öğrenim görmüş ikinci Estonyalı müzisyendi.

<span class="mw-page-title-main">Anna Haava</span>

Anna Haava, , 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılda yaşamış Estonyalı şair, yazar ve çevirmendir. 1922'de Estonya Yazarlar Birliği'nin kurucu üyelerinden biriydi. 1930 yılında Kartal Haç Nişanı'nın 3. Sınıfı ile onurlandırıldı. Kendisine Estonya Kızıl Haçı'nın 2. Sınıf Nişanı 1935'te, Estonya SSR Halk Yazarı nişanı ve Şeref Rozeti Nişanı 1954'te verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Merle Jääger</span>

Merle Jääger sıklıkla Merca mahlasını kullanan Estonyalı televizyon, tiyatro ve sinema oyuncusu, şair ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Reinhold Kreutzwald</span> Kalevipoegi yazması ve derlemesiyle tanınan Eston yazar (1803-1882)

Friedrich Reinhold Kreutzwald, ülke için ulusal edebiyatın babası olarak kabul edilen Estonyalı bir yazardı. Estonya ulusal destanı Kalevipoeg'in yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Madis Kõiv</span>

Madis Kõiv Estonyalı bir yazar, filozof ve fizikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Estonya'da Holokost</span>

Estonya'da Holokost, 1941 ile 1944 yılları arasında Nazi Almanyası'nın Estonya'yı işgali boyunca Holokost'un Estonya'daki tezahürlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Lydia Koidula</span> Eston şair (1843-1886)

Lydia Emilie Florentine Jannsen,, mahlası Lydia Koidula olarak bilinen Estonyalı bir şairdir. Lakabı, Estonca'da 'Şafağın Lydia'sı' anlamına geliyor. Bu lakap ona yazar Carl Robert Jakobson tarafından verildi. Ayrıca sık sık Koidulaulik - 'Şafağın Şarkıcısı' olarak anılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.