İçeriğe atla

JDAM

GBU-31: JDAM eklenmiş Mk84 bombası
GBU-31: JDAM eklenmiş Mk84 bombası
Joint Direct Attack Munition (JDAM)
Temel fonksiyonu: Genel güdümsüz bombalara eklenebilen GPS/INS akıllı kuyruk takımı
Uzunluk: 3.0 - 3.9 metre arası
Kanat genişliği (wingspan): 483 – 635 mm arası
Menzil: 24 km

JDAM (Joint Direct Attack Munition) Boeing tarafından üretilen müşterek doğrudan taarruz mühimmatıdır.[1] Kuyruk bölümünde bulunan INS/GPS sistemleri sayesinde uçaktan bırakıldıktan sonra hedefin belirlenen koordinatına doğru uçuşunu bağımsız olarak gerçekleştiren sistemdir. Pilota, yoğun bulutlu ve sisli/dumanlı ortamlarda, düşman hava savunma sistemlerinin etkili menziline girmeden, güvenli bir mesafeden taarruz edebilme kabiliyeti kazandıran müşterek doğrudan taarruz mühimmatı JDAM, halen mevcut serbest düşüşlü mühimmatıları, hedefi büyük bir doğrulukla güdümleyerek birer akıllı mühimmat haline getirmektedir.

Sistem

Bu işlem kuyruk bölümleri içine yerleştirilen Atalet Seyrüsefer Sistemi (INS) ve Küresel Mevki Tespit Sistemi (GPS) sayesinde başarılmaktadır. Kalkış öncesinde uçak bilgisayarına yüklenen hedefin koordinatları gerek görüldüğü zaman uçuş mürettebatı tarafından hedefe doğru bırakılmadan kısa bir süre önce manuel olarak değiştirilebilmektedir. Eğer uçak hedefleme podu taşıyor ise podun elde ettiği koordinat bilgileri otomatik olarak uçak bilgisayarına oradan da JDAM'a yüklenebilmektedir. Çok alçak ve çok yüksek irtifalardan bırakılabilen JDAM, pilota tek geçişte bir hedefe birden fazla mühimmatla taarruz kabiliyeti sağlar.

Mühimmatılar

  • JDAM güdüm kiti + MK-84 veya BLU-109 2.000 lb(900 kg)---->Gbu-31
  • JDAM güdüm kiti + MK-83 veya BLU-110 1.000 lb (450 kg)---->Gbu-35
  • JDAM güdüm kiti + MK-82 500 lb(225 kg)----> Gbu-38
USAF artist rendering of JDAM kits fitted to Mk 84, BLU-109, Mk 83, and Mk 82 iron bombs.

Tarih

JDAM, 1997 yılında geliştirilmiş ve test uçuşları 1981 yılında icra edilmiştir. 450'nin üzerinde JDAM'ın kullanıldığı testler sırasında 9,6m'lik dairesel sapma elde edilmiştir.

Performansı

Yaklaşik 25 km menzile sahip olan JDAM, düşük maliyetli katlanabilir kanatların (DiamondBlack kanat kiti gibi) kullanımı ile yaklaşık 65 km menzile ulaşabilmektedir.

JDAMs loaded onto a Multiple Ejector Rack under the wing of a B-52H Stratofortress

JDAM Kitlerin Başarısı

Halen ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri ile ilk ihracat müşterisi olan İsrail Hava Kuvetleri tarafından kullanılmakta olan JDAM güdüm kitleri aralarında Türkiye'nin de bulunduğu birçok ülke tarafından sipariş edilmiştir. 100.000'inci JDAM güdüm kitini Kasım 2004 tarihinde ABD Ordusu'na teslim eden Boeing halen ayda 2.800 adet kit üretimi gerçekleştirmektedir. ABD Savunma Bakanlığı 230.000 adet JDAM güdüm kiti tedarik etmeyi planlamaktadır.

JDAM'in geliştirme Programı

Boeing, ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri'nin istekleri doğrultusunda sistemin gerek vuruş hassasiyetini, gerekse hareketli kara hedeflerine karşı kullanılabilme kabiliyetini geliştirmek üzere çalışmalarını da sürdürmektedir
Gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında standart JDAM güdüm kitlerinde bulunan INS/GPS sistemlerine özellikle açık havalarda kullanılmak üzere bir lazer sensörü başlığı ilavesi yapılarak Lazer JDAM geliştirilmiş, böylelikle silahın kötü hava şartlarında sabit hedeflere, açık havalarda ise hareketli hedeflere karşı kullanılabilmesi sağlanmıştır.

Özgün Türk Güdüm Kitleri

Mk-84 güdümsüz bombalarına takılmak üzere Türkiye'de yerel ve özgün olarak TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilmiş olan Hassas Güdüm Kitleridir. Kısa isimleri HGK'dır.[2]

Kavramsal ve dış görünüş olarak JDAM'e benzese de JDAM'den çok farklı ve ileri özelliklere sahiptir.

İlk olarak 2006 yılında gerçekleştirilen Anadolu Kartalı-2006/1 eğitim tatbikatında kullanılmışlardır. Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Faruk Cömert, yapılan atışlarda elde edilen çok başarılı sonuçlar sonrasından kamuoyuna "Uzaktan atılan bu bombalardan yüzde 100 başarı elde ettik. Bu atışlar Ar-Ge faaliyetlerine önemli bir motivasyon sağladı. Ayrıca Hava Kuvvetlerimiz'in yerli mühimmatlarla uzaktan ateş etme kapasitesine de kavuştukları görüldü." açıklamasını yapmıştır.

Kaynakça

  1. ^ "Joint Direct Attack Munition" (İngilizce). boeing.com. 22 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021. 
  2. ^ "Nüfuz Edici Bomba (NEB)". sage.tubitak.gov.tr. 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">General Dynamics F-16 Fighting Falcon</span> Amerikan Üretimi Tek Motorlu 4.Nesil Savaş Jeti

F-16 Fighting Falcon, çok amaçlı, tek jet motorlu, 4. nesil savaş uçağı. General Dynamics şirketi tarafından, ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Hafif avcı uçağı olarak tasarlanmış olmasına rağmen birçok başka amaç için de kullanılmakta olan avcı uçağıdır. Geniş kullanım alanı ve yüksek manevra kabiliyeti sayesinde birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Faal olarak çeşitli ülkeler tarafından kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrası üretilen uçaklar içinde, MiG-21'den (10,000+) ve F-4 Phantom-II'den (5.195) sonra en çok üretilen 3'üncü savaş uçağıdır. Temmuz 2016 itibarıyla 4.573 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F-4 Phantom II</span> Amerikan yapımı savaş uçağı

McDonnell Douglas F-4 Phantom II, McDonnell Douglas Firması tarafından ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri Donanması için geliştirilmiş, tandem iki koltuklu, çift motorlu, tüm hava koşullarına uygun, uzun menzilli süpersonik, 3. nesil jet önleme ve avcı-bombardıman uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">North American F-100 Super Sabre</span> Amerikan yapımı savaş uçağı

F-100 Super Sabre ; ilk prototip uçuşu 25 Mayıs 1953'te gerçekleştirilen, North American firması tarafından geliştirilen ve tasarımı F-86 Sabre'a dayandırılan bir av-bombardıman uçağıdır. Rus muadili Mikoyan-Gurevich MiG-19'dur.

<span class="mw-page-title-main">Grumman F-14 Tomcat</span> Amerikan yapımı hava üstünlük uçağı

F-14 Tomcat, Northrop Grumman tarafından üretilen süpersonik, çift motorlu ve değişken geometrik kanatlı bir av önleme ve hava üstünlük uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F/A-18 Hornet</span> ABD yapımı dördüncü kuşak savaş uçağı

F/A-18 Hornet,, McDonnell Douglas ve Northrop şirketleri tarafından müşterek olarak tasarlanan ve 1982 yılında üretilmeye başlanmış olan bir muharebe uçağıdır. 1997'den beri Boeing tarafından üretilmektedir. Rus muadili SU-33 model savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing B-52 Stratofortress</span>

B-52 Stratofortress, Amerikalı Boeing şirketi tarafından üretilmiş uzun menzilli stratejik bombardıman uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Northrop F-5</span> Gelişmiş eğitim uçağı

F-5A/B Freedom Fighter ve F-5E/F Tiger II düşük maliyeti olan ve kolay bakım yapılabilen bir gelişmiş eğitim uçağıdır. SSCB ve Doğu Blokundaki karşılığı Mig-21dir. Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerinde Top Gun tarzı savaş eğitim okullarında eğitim uçağı olarak kullanılmaktadır. Ucuz maliyeti olması sebebiyle daha çok zayıf ekonomili ülkelerin tercihi olmuştur. F-5 çok amaçlı bir uçaktır ve çok yüksek manevra kabiliyeti vardır. Hava Savaşları için Sidewinder füzeleri taşıyabilir. Kara saldırıları için de bomba ve roket taşımaktadır. F-5B adında iki kişilik eğitim sürümü ayrıca RF-5 adında bir fotokeşif sürümü vardır. F-5 pek çok ülkede lisans altında üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fairchild Republic A-10 Thunderbolt II</span> Amerikan yapımı ilk yakın hava desteği sağlayan hava platformu

A-10 Thunderbolt II, Amerikan Fairchild Republic şirketi tarafından üretilen; kara birliklerine yakın hava desteği sağlama görevi için ABD Hava Kuvvetleri için özel olarak geliştirilmiş bir saldırı uçağıdır. Orijinal takma adı "Warthog" olmasına rağmen II. Dünya Savaşı'nda kara birliklerine yakın hava desteği sağlamış olan P-47 Thunderbolt'a izafeten aynı isimle anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saab JAS 39 Gripen</span> hafif tek motorlu çok maksatlı savaş uçağı

Saab JAS 39 "Gripen" İsveç uzay ve havacılık şirketi Saab tarafından üretilen hafif tek motorlu çok maksatlı savaş uçağıdır. İsveç hava kuvvetlerindeki Saab 35 Draken ve 37 Viggen uçaklarının yerini alması için tasarlanmıştır. Uçak şu anda İsveç, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Güney Afrika ve Brezilya hava kuvvetlerinin hizmetindedir.

<span class="mw-page-title-main">Rockwell B-1 Lancer</span> Bombardıman Uçağı

B-1 Lancer, ABD Hava Kuvvetleri'nde serviste bulunan uzun menzilli stratejik bombardıman uçağı. B-52 Stratofortress ve B-2 Spirit ile beraber ABD uzun menzilli bombardıman kuvvetinin belkemiğini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Northrop Grumman B-2 Spirit</span>

Northrop Grumman B-2 Spirit veya bilinen adıyla Gizli Bombardıman Uçağı, yoğun uçaksavar savunmalarını delmek için tasarlanan, düşük gözlemlenebilir gizlilik teknolojisine sahip bir Amerikan ağır stratejik bombardıman uçağıdır. İki kişilik mürettebatı olan, süpersonik olmayan ve uçan kanat tasarımına sahip bu uçak, Northrop Grumman tarafından tasarlandı ve Boeing, Hughes ve Vought ana alt yüklenicileri olarak 1987'den 2000'e kadar üretildi. Bombardıman uçağı, seksen adet 500-pound class (230 kg) MK-82 JDAM GPS güdümlü bomba ya da on altı adet 2.400-pound (1.100 kg) B83 nükleer bomba gibi konvansiyonel ve termonükleer silahlar atabilir. B-2, gizlilik konfigürasyonunda büyük havadan karaya stand-off silahları taşıyabilen ve hizmette olduğu kabul edilen tek uçaktır.

<span class="mw-page-title-main">AGM-154</span>

AGM-154 Joint Standoff Weapon (JSOW) Raytheon tarafından ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri için geliştirilen Müşterek Menzil-Dışı Mühimmatı (JSOW) ailesi, düşük maliyetli ancak oldukça etkili bir menzil-dışı (stand-off) silah sistemidir. Tepki motoru bulunmayan JSOW hedefe havada süzülerek ulaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dassault Mirage 2000</span> Fransız yapımı dördüncü nesil çok görevli savaş uçağı

Mirage 2000 bir Fransız firması olan Dassault yapımı tek motorlu, dördüncü nesil bir savaş uçağıdır. Hafif bir savaş uçağı olması düşüncesiyle, 1970'lerin sonunda başarılı olan Mirage III'ten tasarlanmıştır. Daha sonra başarılı bir model haline gelmiş ve birçok ülke tarafından kullanılmıştır. Toplamda 600 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">AGM-65 Maverick</span> ABD yapımı, güdümlü bir havadan karaya taktik taarruz füzesi

AGM-65 Maverick, Amerikalı Hughes firması tarafından geliştirilen yakın hava desteği, düşman hava savunmasının bastırılması, kritik düşman birimlerinin imhası gibi görevlerde kullanılan güdümlü bir havadan karaya taktik taarruz füzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Mini Akıllı Mühimmat</span>

Mini Akıllı Mühimmat veya Mikro Akıllı Mühimmat (MAM), Türk savunma sanayii üreticisi ROKETSAN tarafından üretilen lazer güdümlü bir akıllı mühimmat ailesidir. MAM, insansız hava araçları (İHA), hafif saldırı uçakları ve düşük taşıma kapasiteli hava platformları için hava-kara görevlerinde kullanılmak üzere geliştirilmiştir. MAM serisi akıllı bombalar hem sabit hem de hareketli hedeflere yüksek hassasiyetle angaje olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Minyatür Bomba</span>

Minyatür Bomba, Türk Hava Kuvvetleri'nin çoklu taşıma salanından atılabilen GBU-39 muadili bomba gereksinimini yerli ve milli olanaklarla karşılamak için ASELSAN ana yükleniciliğinde ve TÜBİTAK SAGE işbirliğinde; TUSAŞ MMU, F-16, TUSAŞ Hürjet, Bayraktar Akıncı ve TUSAŞ Aksungur platformlarında kullanılmak üzere Aralık 2012'de geliştirilmeye başlanan ve 2021 yılında Türk Hava Kuvvetleri envanterine girecek olan bir hava - yer mühimmatıdır.

TEBER; MK-81 ve MK-82 tipi serbest düşüşlü güdümsüz genel maksat bombalarını yarı aktif lazer arayıcı başlık, KKS(GPS) ve AÖB(IMU) kullanarak akıllı bir mühimmat haline getirmek üzere ROKETSAN tarafından tasarlanmış ve 2018 yılında Türk Hava Kuvvetleri envanterine teslim edilmiş bir güdüm kiti serisidir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing EA-18G Growler</span> elektronik savaş uçağı

Boeing EA-18G Growler, iki kişilik Boeing F/A-18F Süper Hornet'in özel bir versiyonu olan Amerikan uçak gemisi tabanlı elektronik savaş uçağıdır. EA-18G, Birleşik Devletler Donanması ile hizmet veren Northrop Grumman EA-6B Prowler'ın yerini aldı. Growler'ın elektronik savaş kabiliyeti öncelikle Northrop Grumman tarafından sağlanmaktadır. EA-18G, 2007'de üretime başladı ve 2009'un sonlarında ABD Donanması ile operasyonel hizmete girdi. Ayrıca Avustralya, 2017'de Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri ile hizmete giren on iki EA-18G satın aldı.

<span class="mw-page-title-main">UMPK (bomba kiti)</span>

UMPK, Rus Bazalt Tasarım Bürosu tarafından, güdümsüz Sovyet bombalarını hassas güdümlü mühimmatlara dönüştürmek için geliştirilen bir güdüm kitidir. JDAM'e benzer şekilde, bu kit havadan atılan bombaların menzilini uzatan ve onlara süzülme özelliği kazandıran bir tür bombadır. UMPK'nin güdüm sistemi ve süzülme işlevi sayesinde sıradan bombalar daha uzun menzilli ve isabetli hale getirilebilmektedir. Bu bombalar, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Rus Hava Kuvvetleri tarafından yoğun şekilde kullanılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.