Józef Piłsudski kişi kültü
Józef Piłsudski kişi kültü, Polonyalı komutan ve politikacı Józef Piłsudski'nin şahsında, iki savaş arası dönemden başlayarak ve 1935'te ölümünden sonra günümüze kadar devam eden bir kişi kültüdür. İlk başta Polonya devletinin propagandasıyla yayıldı ve Piłsudski'yi usta bir stratejist ve politik vizyoner olarak nitelendirdi. Polonya'daki komünist dönem sırasında onlarca yıl süren baskılardan kurtuldu. Modern Polonya'da Piłsudski, Polonya tarihinde önemli ve büyük ölçüde olumlu bir figür olarak kabul edilmektedir.
Kökenleri
Piłsudski'nin kişi kültü olarak tanımlanan popülaritesi,[1] I. Dünya Savaşı'ndan sonra Polonya'nın bağımsızlığını kazanmasındaki rolü[2][3] ve sonraki Sovyet-Polonya Savaşı'ndaki liderliğiyle bağlantılıydı.[1] Bununla birlikte, I. Dünya Savaşı başlamadan önce bile popüler bir figürdü.[4]
Piłsudski, Mayıs Darbesi'nin ardından 1926'da tekrar Polonya'da iktidarı ele geçirdi.[5] Kendisi için bir kült yaratmakla ilgilenmedi, Piłsudski kültü özellikle onun ölümünden sonra başkaları tarafından bina edildi.[2][6][7] 1935'teki cenaze töreni büyük bir devlet töreni haline geldi ve Piłsudski'nin Piłsudskiites[3][6] ("Piłsudskiciler") olarak bilinen takipçileri, onun anısını Polonya devletindeki iktidarı meşrulaştırmak için bir temele dönüştürmeye çalıştıkça, gelecek şeylerin bir işareti haline geldi.[4][7] Piłsudski'nin ismini onurlandıran çok sayıda girişimde bulunuldu; Mareşal Józef Piłsudski'nin Hatırasını Anma Merkez Komitesi'nin daha tuhaf girişimleri dizginlemesi gerekti (O zamanlar Polonya sınırları içerisindeki Wilno'yu Piłsudski'nin çocukluğundaki takma adı Ziuk olarak yeniden adlandırmak gibi).[4] 1938'de Polonya Parlamentosu Piłsudski'nin hatırasına alenen hakareti suç sayan bir kanunu kabul etti.[8]
Piłsudski kültü Polonya Bağımsızlık Günü ile ilgilidir çünkü 11 Kasım tarihi Piłsudski'nin yeni bağımsız Polonya'da ilk kez iktidarı ele geçirme tarihidir.[2] 1937'de Polonya Parlamentosu resmi olarak 11 Kasım'ı bağımsızlığın kazanıldığı günü kutlayan ulusal bir bayram ilan etti ve "her zaman Józef Piłsudski'nin ulu adıyla ilişkili olması gerektiğini" belirtti.[9] Başlangıçta Polonya'nın bağımsız bir devlet olması sebebiyle kutlanan bu bayram Piłsudski ve Polonya ordusuyla ilişkiliydi, zamanın ilerlemesiyle gücünü yitirdi.[3][10]
Kültün gücü 1937 gibi erken bir tarihte azalmaya başladı.[9] Piłsudski kültü evrensel değildi ve ortaya çıkışının ilk günlerinden itibaren birkaç kesim tarafından karşı çıkıldı; ilk muhalifleri arasında en dikkat çekici olanı, Piłsudski yanlısı Sanacja'nın rakibi olan Endecja siyasi hizbiydi. Piłsudski'yi eleştirenler devletten ve destekçilerinden zulüm gördü.[11]
Piłsudski'ye olan özel sempatisine rağmen Hitler, Piłsudski'nin cenaze törenine katılmak yerine Ribbentrop'u Reich'ı temsil etmesi için gönderdi. Hitler, Kraków'u aldıktan sonra Piłsudski'nin mezarına Wehrmacht personeli bir onur bekçisi koydurdu. Bilahare, Polonya'ya saldırdıktan sonra, yaşlı Piłsudski'nin hâlâ hayatta olması durumunda bunların yaşanmayacağını söyleyecekti. Daha önce, 1933 seçimlerini kazandığı için Piłsudski tarafından tebrik edildi.[12]
Kült özellikle Polonya ordusunda güçlüydü. Sürgündeki Polonya Hükûmeti'nin Władysław Sikorski gibi liderlerinin karşı çıkmasına rağmen,[13] II. Dünya Savaşı sırasında, Batı'daki Polonya Silahlı Kuvvetleri bu geleneği sürdürdü, Piłsudski'nin hatırası büyük bir şekilde kutlandı.[14]
Józef Piłsudski'nin adı Polonya Donanması'nın gambotu ORP "Komendant Piłsudski"ye ve İtalya'da yapılıp Aralık 1934'te denize indirilen ve Eylül 1935'te hizmete giren, Polonya tarihinin ilk modern transatlantik gemisi "Piłsudski"ye verildi.
Sonraki yıllar
Piłsudski kültü, yetkililerin onu bir sahtekâr, egoist ve hatta Polonya'nın sorunlarının çoğundan sorumlu bir faşist olarak göstermeye çalıştıkları Komünist Polonya döneminde bastırıldı.[13][15] Piłsudski'nin kötülenmiş hatırası yine de Polonya halkı arasında sürdü ve Lech Wałęsa da dahil olmak üzere birçok Solidarność aktivisti için önemli bir figür oldu.[16] Piłsudski'ye yurt dışında da saygı duyuldu.[13] 1980'lerin sonunda Polonyalı komünistler siyasalarını değiştirdiler ve Piłsudski'nin popülaritesini kendi propagandalarına dahil etmeye çalıştılar ancak çok az etkiye sahip oldular.[13]
1989'da Polonya'da komünizmin çöküşü sırasında, o yıl şubat ayında Polonya Parlamentosu 11 Kasım'ı Polonya bayramı olarak restore etti (komünist dönemde kaldırılmıştı).[13] Modern Polonya'da Piłsudski, Polonya tarihindeki önemli ve büyük ölçüde olumlu bir figür olarak kabul edilmektedir, çok sayıda sokak ve kurumun hamisidir.[17] 1980'lerden bu yana Polonya kamuoyu tarafından ulusal anketlerde sıklıkla en etkili Polonya tarihi figürlerinden biri olarak kabul edildi (komünist dönemden önceki veriler temsili değildir), 1990'ların sonlarından bu yana Papa II. Ioannes Paulus tarafından gölgede bırakıldı.[18] Paweł Kusiak, 1990'ların Piłsudski'nin popülerliğinin altın çağı olduğunu savunuyor.[19] Piłsudski'nin kült ve hatırası hâlâ Polonya siyasi ve kültürel söyleminde var; örneğin Piłsudski, 2005 Polonya cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Donald Tusk ve Lech Kaczyński tarafından en etkili politikacı olarak ilan edildi[20][21] ve 2010'daki seçim kampanyasında eski Polonya cumhurbaşkanı Bronisław Komorowski tarafından olumlu bir şekilde atıfta bulunuldu.[22] Buna rağmen, modern Polonya toplumunda Piłsudski'yi ve mirasını sertçe eleştiren gruplar var.[23]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Lee 2012, s. 313.
- ^ a b c Wróbel 2010, s. 118.
- ^ a b c Biskupski 2012, ss. 33–34.
- ^ a b c Kusiak 2010, s. 243.
- ^ Hahn 2002, s. 64.
- ^ a b Plach 2006, ss. 73–74.
- ^ a b Kusiak 2010, s. 254.
- ^ Kusiak 2010, s. 244.
- ^ a b Biskupski 2012, s. 93.
- ^ Biskupski 2012, s. 40.
- ^ Kusiak 2010, ss. 244–246.
- ^ "Adolf Hitler attending memorial service of the Polish First Marshall Jozef Pilsudski in Berlin, 1935". 1 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
- ^ a b c d e Kusiak 2010, s. 247.
- ^ Biskupski 2012, ss. 114, 117.
- ^ Biskupski 2012, s. 123.
- ^ Biskupski 2012, s. 141.
- ^ Kusiak 2010, s. 241.
- ^ Kusiak 2010, ss. 252–253.
- ^ Kusiak 2010, s. 255.
- ^ Kusiak 2010, s. 249.
- ^ Pankowski 2010, s. 20.
- ^ Kusiak 2010, s. 250.
- ^ Kusiak 2010, ss. 251–252.
Bibliyografya
- Biskupski, M. B. B. (2012). Independence Day: Myth, Symbol, and the Creation of Modern Poland. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-965881-7.
- Hahn, Paul N. (2002). A Low, Dishonest Decade: The Great Powers, Eastern Europe, and the Economic Origins of World War II, 1930–1941. Continuum. ISBN 978-0-8264-1449-6.
- Kusiak, Paweł (2010). "Legenda i kult J. Piłsudskiego. Jak w Polsce doby integracji europejskiej interpretować postać Marszałka?" [The legend and cult of J. Piłsudski: How to interpret the figure of Marshal in the day of European integration] (PDF). Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW (Lehçe). 2: 241-258. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
- Lee, Stephen J. (2012). European Dictatorships, 1918–1945. Routledge. ISBN 978-1-135-69011-3.
- Pankowski, Rafal (2010). The Populist Radical Right in Poland: The Patriots. Abingdon and New York, NY: Routledge. ISBN 978-0-415-47353-8.
- Plach, Eva (2006). The Clash of Moral Nations: Cultural Politics in Piłsudski's Poland, 1926–1935. Ohio University Press. ISBN 978-0-8214-1695-2.
- Wróbel, Piotr J. (2010). "The Rise and Fall of Partliamentary Democracy in Interwar Poland". In M. B. B. Biskupski, James S. Pula and Piotr J. Wróbel, eds., The Origins of Modern Polish Democracy, pp. 110–164. Ohio University Press. ISBN 978-0-8214-4309-5.
