İçeriğe atla

Józef Lipski

Józef Lipski (1934)

Józef Lipski (5 Haziran 1894 - 1 Kasım 1958) Polonyalı bir diplomat ve 1934'ten 1939'a kadar Nazi Almanyası Büyükelçisiydi. Lipski, İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin dış politikasında kilit bir rol oynadı.

Hayatı

Lipski avukatlık eğitimi aldı ve 1925'te Polonya Dışişleri Bakanlığı'na katıldı. 29 Ekim 1934'ten 1 Eylül 1939'a kadar Lipski, Polonya'nın Almanya büyükelçisi olarak görev yaptı. 1934'teki ilk görevlerinden biri, Polonya'nın izolasyonu ve hem Komünist Rusya hem de Almanya'nın doğudaki sınırı korumaya çalışmak için Almanya-Polonya saldırmazlık beyannamesi üzerinde çalışmaktı.[1]

1938'in sonlarında Alman yetkililer, İngiliz Uganda Planı ve Fransa-Polonya Madagaskar Planı'ndan[2][3] esinlenerek Avrupalı Yahudileri Afrika'ya yeniden yerleştirme önerisiyle Polonya'ya başvurdu ve Polonya'nın Almanya büyükelçisi olarak Lipski, Hitler ile bu konuyu görüştü. Yohanan Cohen, Lipski'nin 21 Ekim 1938'de Hitler'le yaptığı tartışmayı "Polonya düzenine ve kamuoyuna hakim olan türden şeylerin özelliği, Jósef Lipski'nin yorumlarıydı" olarak tanımlıyor. Hitler'in önerilerine yanıt veren Lipski, "böyle bir çözüm bulabilirse ona Varşova'da güzel bir anıt dikeceğiz" dedi.[4] Timothy Snyder şunları söylediː "Bu müzakerelerin tarihçileri, Lipski'nin, Yahudi sorununu çözmenin bir yolunu bulursa Polonya'nın Hitler için bir anıt dikeceğine dair sözlerinden sık sık alıntı yaparlar. Holokost hakkında bilgi sahibi olduğumuzda, bu sözü gerçekte olduğundan daha da iğrenç bulabiliriz. Lipski, ezici zorluklara rağmen, Almanya'nın denizaşırı bir koloniyi Polonyalı Yahudilere açmak için bir miktar deniz gücüne sahip olabileceği umudunu ifade ediyordu. Hitler'in 'çözümünün' topyekun bir toplu katliam olabileceği hiç aklına gelmemişti."[5]

Lipski, İkinci Dünya Savaşı sırasında gönüllü olarak savaştı (Fransa'daki Polonya 1. Grenadiers Tümeni) ve daha sonra Batı'daki Polonya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına katıldı. 1951'de Lipski ABD'ye taşındı ve Sürgündeki Polonya Hükümetini temsil etti.

Vladimir Putin'den açıklama

Aralık 2019'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, üst düzey Rus savunma yetkililerine verdiği bir konuşmada Lipski'yi antisemitizmle suçladı ve ona "O piç! O Yahudi karşıtı domuz" dedi.[6] Sözleri Polonya hükûmet yetkilileri tarafından kınandı ve Polonya Hahambaşısı Michael Schudrich, "Polonya'nın yüzde 10'luk Yahudi azınlığının göçünü desteklediğini unutmamak gerekir, ancak bunu kısmen gizli askeri destek verdiği Siyonist hareketle işbirliği içinde yaptı. Bununla birlikte, aynı zamanda, Üçüncü Reich 1938'de binlerce Polonyalı Yahudiyi sınır dışı ettiğinde, Büyükelçi Lipski de dahil olmak üzere Polonya diplomatik servisleri onlara kişisel olarak yardım etti. [Lipski]'yi bağlamından koparılmış bir cümleye dayanarak antisemitizmle suçlamak son derece sorumsuzluktur" dedi.[7]

Profesör Mariusz Wołos, "[Lipski'nin] kapsamlı mirasının ... antisemitik tavır izleri olmadığını ve Lipski bir antisemit değildi" dedi.[8]

Kaynakça

  1. ^ Feigue Cieplinski, "Poles and Jews: the Quest for Self-Determination, 1919-1934 18 Eylül 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Binghamton Journal of History, fall 2002, last accessed 2 June 2006.
  2. ^ Telushkin, Joseph (2001) [1991]. Jewish Literacy: The Most Important Things to Know About the Jewish Religion, Its People, and Its History. New York: Harper Collins. 978-0-688-08506-3.
  3. ^ Browning, Christopher R. (2004). The Origins of the Final Solution : The Evolution of Nazi Jewish Policy, September 1939 – March 1942. Comprehensive History of the Holocaust. Lincoln: University of Nebraska Press. 0-8032-1327-1.
  4. ^ Small Nations in Times of Crisis and Confrontation 31 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yohanan Cohen, page 70, State University of New York Press
  5. ^ Snyder, Timothy (2015). Black Earth: The Holocaust as History and Warning. Londra: The Bodley Head London. s. 362. 
  6. ^ "Putin Calls Former Polish Ambassador 'Anti-Semitic Pig'". The Moscow Times. Moskova. 25 Aralık 2019. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  7. ^ Rzeczpospolita (31 Aralık 2019). "Naczelny Rabin RP i przewodnicząca Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich: Skandaliczna manipulacja Putina". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2020. Dla nas Żydów szczególnie skandaliczne jest manipulowanie przez Putina notatką ambasadora RP w Berlinie Józefa Lipskiego z jego rozmowy z Adolfem Hitlerem w 1938 roku” - czytamy. „Polska, o czym nie wolno zapominać, popierała emigrację swej 10 % żydowskiej mniejszości. Ale czyniła to po części we współpracy ruchem syjonistycznym, któremu udzielała potajemnie wojskowego wsparcia. Zarazem jednak, gdy III Rzesza wydaliła w 1938 roku tysiące polskich Żydów, polskie służby dyplomatyczne, w tym ambasador Lipski osobiście, udzielały im wsparcia. Oskarżanie go o antysemityzm na podstawie jednego zdania wyrwanego z kontekstu jest skrajnie nieodpowiedzialne. 
  8. ^ Polish Press Agency (31 Aralık 2010). "Prof. Mariusz Wołos: "Ambasador Józef Lipski nie był antysemitą"". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2020. Trzeba dodać, że w bogatej spuściźnie tego wybitnego dyplomaty nie ma jakichkolwiek śladów postawy antysemickiej. Lipski nie był antysemitą. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Seferi</span> Avrupada II. Dünya Savaşının ilk çatışması

Polonya Seferi veya Polonya'nın İşgali, II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilir. Nazi Almanyası'nın işgal harekâtı Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın imzalanmasından bir hafta sonra, 1 Eylül 1939'da başlamış ve 6 Ekim 1939'da Almanya ve Sovyetler Birliği'nin Polonya'nın tamamını işgal etmeleriyle son bulmuştur. Alman saldırısı, savaş ilanı olmadan yapılmıştı. Bu saldırı uluslararası hukuka aykırı bir saldırı savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Joachim von Ribbentrop</span> Alman politikacı

Joachim von Ribbentrop, Nazi Almanyası Dışişleri Bakanı ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Nazilerin Polonyalılara karşı işledikleri suçlar</span>

Polonya'da Nazi uygulamaları, Nazi Almanyası'nın işgali altındaki Polonya'da Yahudi ve diğer azınlıklara uyguladığı soykırım siyasetidir.

<span class="mw-page-title-main">Kristal Gece</span> Nazi Almanyasında Yahudi boykotu

Kristal Gece veya diğer bilinen adıyla Kırık Camlar Gecesi,, 1938'de 9 Kasım'ı 10 Kasım'a bağlayan gece, Nasyonal Sosyalist Parti idaresi tarafından düzenlenen ve Yahudiler'e âit ev, iş yeri ve sinagoglara yapılmış kanlı ve ölümcül saldırıların gerçekleştiği gecenin adıdır.

Varşova pogromu Rus kontrolündeki Varşova'da 25-27 Aralık 1881 senesinde yahudilere karşıt eylemler olarak gerçekleşti. Gerçekleşen pogromun ardından iki kişi hayatını kaybederken ve 24 kişi yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">Ładoś Grubu</span> II. Dünya Savaşı sırasında, Avrupalı Yahudileri katledilmekten kurtarmak için İsviçrede sahte Güney Amerika pasaportları basmak üzere ortaklaşa bir sistem oluşturan Polonyalı diplomatlar ve Yahudi aktivistlere verilen isim

Vadoş Grubu, diğer adıyla Bern grubu – II. Dünya Savaşı sırasında, Avrupalı Yahudileri katledilmekten kurtarmak için İsviçre'de sahte Güney Amerika pasaportları basmak üzere ortaklaşa bir sistem oluşturan Polonyalı diplomatlar ve Yahudi aktivistlere verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Aleksander Ładoś</span>

Aleksander Wacław Ładoś, Polonyalı diplomat, konsolosluk memuru, gazeteci ve politikacı. 1941–1943 yıllarında işgal altında olan Polonya'daki gettolardan Yahudilere yasadışı Latin Amerika pasaportu düzenleyen, soyadıyla anılan “Ładoś Grubu” olarak adlandırılan grubun üyesi ve gayri resmi lideri.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Henryk Silberschein</span>

Adolf Henryk SilberscheinAbraham Silberschein olarak da bilinir – Polonyalı-Yahudi avukat, Dünya Yahudi Kongresi aktivisti, siyonist, Ulusal Azınlıklar Bloğu'ndan ilk dönem Sejm üyesi (1922–1927), yasadışı Latin Amerika pasaportları düzenleyip işgal altındaki Polonya'ya kaçırarak pasaport sahipleri ve ailelerini derhal imha kamplarına götürülmekten kurtaran Yahudi örgütler ve Polonyalı diplomatlar arasında gayri resmi bir işbirliği olan aynı zamanda "Bern Grubu" olarak da bilinen "Ładoś Grubu" üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Konstanty Rokicki</span> Lados Grubu üyesi

Konstanty Rokicki, Polonya konsolosluk memuru, Riga ve Bern'deki Polonya Cumhuriyeti Konsolos Yardımısı, 1941–1943 yıllarında Yahudileri imha kamplarına gönderilmekten kurtaran sahte Latin Amerika pasaportlarını düzenleyen "Bern grubu", olarak da bilinen Yahudilerin Holokost'tan kurtarılması hareketi olan "Ładoś grubu” üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Chaim Eiss</span>

Chaim Yisroel Eiss, İbranice חיים ישראל אייז, Zürih'te yaşayan Polonyalı-Yahudi tüccar, ultra-ortodoks yahudi diasporası aktivisti, Agudat Israel hareketinin kurucularından ve liderlerinden biri, II. Dünya Savaşı sırasında, "Bern grubu" olarak da bilinen "Ładoś Grubu" ile işbirliği içinde sahte Latin Amerika pasaportları üreterek Yahudileri Holokost'tan kurtarma girişimlerinde yer aldı. Pasaportların düzenlenmesinde Latin Amerika konsolosları ve Bern'deki Polonya Cumhuriyeti Elçisi ile işbirliğinden yararlandı. Eiss, işgal altındaki Polonya'ya belgeleri kaçırma işiyle uğraştı, aynı zamanda pasaportlardan yararlanacak kişilerin listelerinin tedarikçisi ve Yahudilere yönelik insani yardımın koordinatörüydü. Faaliyetlerinin birkaç bin kişiyi kurtardığı tahmin edilmektedir. Eiss'in ifadeleri, Elçi Aleksander Ładoś ve İsviçre'deki diğer Polonyalı diplomatların Holokost kurbanlarını kurtarmak adına yaptıklarıyla ilgili temel bilgi kaynaklarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Juliusz Kühl</span>

Juliusz Kühl, Polonyalı konsolosluk memuru, ekonomist ve Yahudi diasporası aktivisti, 1941–1943 yıllarında, Yahudileri Holokost'tan kurtarmak için topluca yasadışı Latin Amerika pasaportları düzenleyen Aleksander Ładoś önderliğindeki “Bern grubu” da denilen „Ładoś Grubu"nun etkin üyesi. Yahudi ve İsrail gazeteciliğinde, sıklıkla grup lideri olarak bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Stefan Ryniewicz</span> Polonyalı diplomat ve müsteşar

Stefan Ryniewicz – Polonyalı diplomat, müsteşar ve 1938–1945 yıllarında Bern'deki Polonya Elçiliği Müsteşarı ve Misyon Şef Yardımcısı, "Bern grubu" olarak da adlandırılan, Yahudilere yasadışı Latin Amerika pasaportları düzenleyerek onları Holokost'tan kurtarma operasyonuna katılan “Ładoś Grubu” nun dört Polonyalı diplomatından biriydi. Ryniewicz, diğer ülkelerden diplomatların ikna edilmesinde önemli bir rol oynamıştır ve bu konuda Elçilik ile işbirliği yapan Yahudi örgütlerinin temsilcileriyle yazışmaları yürütmüştür. Muhtemelen, Emniyet Müdürü Heinrich Rothmund'u, tutuklanan Yahudi aktivistlere karşı harekete geçmemeye o ikna etmişti. Ayrıca, yasadışı pasaport çıkarmaktan serbest bırakılan ve daha sonra Yad Vaşem Enstitüsü tarafından Uluslararası Dürüstler Unvanı tanınan Peru Konsolosu José María Barreto'nun savunmasına başarısız bir müdahale girişiminde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">1930'lar</span> onyıl

1930'lar, 1 Ocak 1930'da başlayan ve 31 Aralık 1939'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan bir onyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Macaristan'daki Yahudilerin tarihi, Macaristan Krallığı'na kadar uzanmaktadır; hatta bazı kayıtlara göre, 895 yılında Karpat Havzası'nı Macarların fethinden 600 yıldan daha uzun bir süre öncesine kadar uzanmaktadır. Yazılı kaynaklar, Yahudi topluluklarının Orta Çağ Macaristan Krallığı'nda yaşadığını kanıtlıyor ve hatta heterojen Macar kabilelerinin birkaç klanının Yahudiliği uyguladığı varsayılıyor. Yahudi yetkililer, 13. yüzyılın başlarında II. András'ın hükümdarlığı sırasında krala hizmet etti. 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren genel dini hoşgörü azaldı ve Macaristan'ın politikaları Batı Avrupa'daki Yahudi nüfusa yönelik muameleye benzer hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Isi Leibler</span>

Isi Leibler, Belçika doğumlu Avustralyalı-İsrailli uluslararası Yahudi aktivist ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da Holokost</span>

Polonya'da Holokost, Nazi Almanyasının Avrupa çapında çoğunlukla 101.Yedek Ordnungspolizei Taburu eliyle işlediği Holokost'un o dönem Alman işgâlinde bulunan Polonya'daki tezahürlerini kapsar. Bu soykırım kapsamında üç milyon Polonya Yahudisi, yani Holokost'ta katledilmiş tüm Yahudilerin yarısı, öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Karolina Pawliczak</span>

Karolina Monika Pawliczak Polonyalı bir avukat ve politikacıdır. Ekim 2019'da Kalisz seçim bölgesini temsil ederek 9. dönem Sejm meclisine seçildi. Kasım 2019'da göreve başladı.

Konrad Zygmunt Głębocki - Polonyalı bir politikacı, ekonomist, akademisyen, kamu yöneticisi.

<span class="mw-page-title-main">Godesberg Memorandumu</span>

Godesberg Memorandumu, Adolf Hitler tarafından 24 Eylül 1938'in erken saatlerinde Sudetenland ile ilgili olarak yayınlanan ve Çekoslovakya hükûmetine yönelik bir ültimatom anlamına gelen bir belgedir.