İçeriğe atla

János Hunyadi

Hünyadi Yanoş
Macaristan Krallığı taht naibi
Erdel Voyvodası
Doğum1406 civarı
Ölüm11 Ağustos 1456
Zemun,
Macaristan Krallığı (şimdi Sırbistan)
DefinAlba Iulia,
Macaristan Krallığı (şimdi Romanya)
Eş(ler)iErzsébet Szilágyi
Çocuk(lar)ıLadislaus Hunyadi
Matyas Corvinus
HanedanHünyadi Ailesi
BabasıVoyk
AnnesiElizabeth Morsina
İmza
Hünyadi arması

Hünyadi Yanoş ya da Yanoş Hunyadi (Macarca: Hunyadi János, 1407 civarı – 11 Ağustos 1456), Orta Çağ Macar ordu komutanıdır. Hunyadi soyadı, János adıdır, Macar geleneğine göre önce soyadı, sonra adı yazılır, Türkçeye de bu şekilde geçmiştir.

Erdel (Transilvanya) bölgesinden, büyük olasılıkla Macar-Sekel kökenli bir aile olan Hünyadi'ler (Macar-Sekel kökenli olduklarına dair pek çok kanıt olduğu gibi, Hünyadi Yanoş'un I. Kosova Savaşı'nda ölen aynı isimli yeğeni Sekel Yanoş-János Székely olarak anılır.) 1409 yılında Kutsal Roma Germen İmparatoru ve Macaristan Kralı Sigismund'dan Hünyad kalesinin derebeylik haklarını aldılar.

Hünyadi Yanoş gençliğinde Kral Sigismund'un askeri hizmetine girdi. Bulgarlara, sonra Osmanlılara karşı savaşlarda yararlılıklar gösterdi. 1440'ta II. Murad'in yaptığı Belgrad kuşatmasında şehrin komutanı olarak direniş gösterdi ve şehir Osmanlılar eline düşmedi. Macaristan Kralı olarak seçilen I. Ladislas (Lehistan kralı III. Wladyslaw) tarafından 1441'de Erdel (Transilvanya) voyvodalığına atandı. Macar Kralı I. Ladislas iki komutanını, Hünyadi Yanoş ve Nicholas Ujlaki'yi Osmanlı tehdidi altındaki sınırları korumakla görevlendirdi. Bunlardan Hünyadi Yanoş Belgrad'daki karargahından Osmanlı topraklarına karşı taarruzlar yapmaya başladı.

1441'de Erdel'i işgal eden ve Sibin'i kuşatan akıncı ordusunu bozguna uğratıp komutanı Mezid Beyi öldürdü. Kaçış yolları kapatılan Mezid Bey'in Osmanlı akıncı birlikleri tamamen imha edildi.

1442 yılının Eylül ayında Mezid Bey'in intikamını almak isteyen Şahabeddin Paşa da Vazag Muharebesi'nde aynı akıbete uğrayıp yenildi ve büyük kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kaldı.

Hünyadi Yanoş 1444'te ordusu ile Balkanlardan inip gönderilen Osmanlı eyalet askeri ordularına karşı galip gelip Balkan Dağları üzerindeki İzladi Geçidi'ne kadar geldi. Bu geçitte savunmaya geçen II. Murad komutasındaki Osmanlı ordusuna karşı yaptığı İzladi Derbendi Muharebesi'nde mağlup oldu, ama Erdel'e geri kaçmayı başardı. Bu muharebede mağlup Macar ordusu da galip Osmanlı ordusu da büyük zayiat verdiler.

II. Murad, Macarlarla 1444 yılında yeminli Segedin Barışı'nı imzaladı. İki hükümdar kutsal kitaplarına el basarak yemin ettiler. II. Murad Osmanlı tahtından çekilip yerine genç oğlu II. Mehmed padişahlığa geçti. Haçlı Seferi organize etmek isteyen Papa IV. Eugene'nin ve Macar kralına temsilcisi Kardinal Giuliano Cesarini'nin teşviki ile barış bozuldu. Macar Kralı I. Ladislas ve Hünyadi Yanoş'un komutasında bir büyük Haçlı ordusu Balkanlardan ilerledi Niş'te bir savaş kazandı. Doğu'ya ilerleyerek Sofya'yı işgal etti; Karadeniz kıyısında bulunan, Varna'yı kuşattı. Varna Muharebesinde Haçlılar müthiş bir bozguna uğradılar. Yemin bozan Macar Kralı I. Ladislas ve papalık temsilcisi Kardinal Cesarini bu muharebede öldürüldüler. Hünyadi Yanoş zor olarak küçük bir birlikte kaçtı. Savaşta ölen Kral I. Ladislas'nıın yerine Macar Kralı seçilen V. László'nun çocuk yaşta olmasından dolayı, Hünyadi Yanoş "taht naibi" sıfatı ile Macaristan'a hakim oldu. Bu görevini 1446 ve 1453 yılları arasında sürdürdü.

1447'de II. Murad'da bağlılık sunmak isteyen Eflak Voyvodası Vlad Drakul Erdel Voyvodası olan Hünyadi Yanoş tarafından öldürtüldü. Ayni yıl Hünyadi Yanoş kendi seçtirdiği yeni Eflak Voyvodası'nın ordusu ile Bohemyalı ve Almanyalı birliklerle takviyeli yeni bir Macar ordusu ile birlikte yeni bir Balkan seferine girişti. Once Sırbistan'a hücum edip Sırp Despotu Brankoviç'in desteğini sağlamaya çalıştı. Sırbistan başkenti olan Semendire kalesi önünde Kovin'de bir ay kaldı ama Sırp despotunun desteğini almakta başarısız kaldı. Sonra ordusu ile Sırbistan'ı yağma ederek Kosova'ya yöneldi. II. Murad komutasındaki Osmanlı ordusu ile yaptığı II. Kosova Muharebesi'ni tekrar büyük bir zayiatla kaybetti.

Hünyadi Yanoş'un II. Mehmed'in 1456 Belgrad Kuşatması sırasında Osmanlı kuvvetlerinin yenilmesinde oynadığı rol, daha sonraki yüzyıllarda Macar ulusal kahramanı olarak benimsenmesini sağladı. Hünyadi, 1456 kuşatması sırasında ordusunda yayılan veba salgını yüzünden öldü. Oğullarından Mátyás, I. Mátyás adıyla Macaristan kralı olarak hüküm sürdü. (Matyas Corvinus, Hunların bakiyesi olan Sekellerden geldiğini belirtmek için kendisini 2. Attila olarak adlandırmıştır.) (1458–1490).

Kaynakça

  • Xenopol, Alexandru D., Histoire des Roumains, i, Paris, 1896
  • Milton G. Lehrer and David Martin, Transylvania: History and Reality, Bartleby Press; 1986
  • Ion Grumeza, Dacia: Land of Transylvania, Cornerstone of Ancient Eastern Europe, Hamilton Books, 2009
  • Constantin C Giurescu, Transylvania in the history of Romania: An historical outline, Garnstone P; 1969
  • Stefan Pascu, A History of Transylvania, Wayne State Univ Pr, 1983

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Murad</span> 6. Osmanlı padişahı (1421–1444; 1446–1451)

II. Murad veya Koca Murat, 6. Osmanlı padişahı, I. Mehmed'in oğlu, Fatih Sultan Mehmed'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Varna Muharebesi</span> Varna Kuşatmasının bir bölümü

Varna Muharebesi veya Varna Savaşı, 10 Kasım 1444 tarihinde, Papalık önderliğinde Macar, Leh, Eflak ve çeşitli Balkan milletlerinden oluşan, Kral I. Ulászló komutasındaki Haçlı ordusu ile II. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu arasında bugünkü Bulgaristan'ın Varna şehri yakınında yapılmış bir savaştır. Osmanlı ordusu kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Edirne-Segedin Antlaşması</span> Barış antlaşması

Edirne-Segedin Antlaşması, 1444 yılında Osmanlı Devleti ve Macaristan arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Kosova Muharebesi</span>

II. Kosova Muharebesi veya İkinci Kosova Meydan Muharebesi (Macarca: Második Rigómezei csata, Sultan II. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu ile Macar kumandanı János Hunyadi önderliğindeki bir müttefik ordusu arasında yapılmış bir muharebedir. Osmanlı Devleti'nin zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Vlad</span> Eflak prensi ve voyvodası

III. Vlad, bilinen adıyla Kazıklı Voyvoda veya yaşadığı dönemde kullanımıyla Vlad Dracula, 1448'den ölümüne kadar üç kez Eflak Voyvodası olmuş Rumen komutan ve liderdi. Özellikle düşmanları olarak gördüğü, esir Osmanlı askerlerini ve Bulgar topraklarının Türk sakinlerini kazığa oturtarak öldürtmesi ile bilinir. Eflak tarihinin en önemli yöneticilerinden biri olarak görülür ve günümüzde Romanya'nın ulusal kahramanı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad'ın Fethi</span> Macaristan Krallığının sınırlarında bulunan Belgradın Temmuz 1521de Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatılması ile başlayan ve 29 Ağustos 1521de Belgradın Osmanlı sınırlarına katılması ile sona eren süreç

Belgrad'ın Fethi, Macaristan Krallığı'nın elinde bulunan Belgrad'ın Temmuz 1521'de, Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatılmasıyla başlayan ve 29 Ağustos 1521'de fethiyle sona eren süreçtir.

Vazag Savaşı, II. Murad devrinde, Osmanlı ile Macaristan arasında 1442 tarihinde yapılan savaş.

<span class="mw-page-title-main">Mohaç Muharebesi (1526)</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında 1526 yılında yapılan savaş

Mohaç Muharebesi veya Mohaç Meydan Muharebesi, 29 Ağustos 1526'da, Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı orduları arasında meydana gelen ve Macaristan'ın büyük bölümünün Osmanlı hakimiyetine girmesiyle sonuçlanan muharebedir. Muharebe, sayıca üstün Osmanlı ordusunun hafif süvari birlikleri ve o zamana kadar Avrupalıların karşılaşmadıkları 300 seyyar top ve etkin tüfek kullanımı sayesinde, Macar ordusunun esas gücü olan ağır süvarilerini kısa sürede kaybetmesini takiben ağır bir Macar yenilgisi ile sonuçlanmış ve Osmanlı Ordusu, Macar Ordusu'nu hezimete uğratmıştır. Saat 13:00 ile 14:00 arasında başlayan savaşın bitiş noktasıyla ilgili birkaç güvenilir kaynak, Macar Kralı II. Lajos'un alacakaranlıkta alanı terk ettiğini ve karanlığın örtüsü altında kaçtığını söyler. Güneş 29 Ağustos 1526'da saat 18:27'ye kadar batmayacağından, savaşın iki ila üç saatten daha uzun sürdüğünü gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Matyas Corvinus</span> Macaristan ve Bohemya kralı, Avusturya Dükü (1440-1490)

Matyas Korvinus, 1458'de 15 yaşından ölümüne kadar Macaristan'ın ve Hırvatistan'ın kralı olmuştur. Matthias'ın annesi Macar soylu ailesinden gelen Erzsébet Szilagyi idi. Askeri eğitimini babasının gözetiminde alan Matthias seferler düzenlenmeye başladığında yaşı sadece on iki idi. 1456 yılında Belgrad Kuşatmasında şövalye unvanını almıştır. Çok sayıda askeri sefere çıktıktan sonra Bohemya Kralı (1469) ve Avusturya Dükü (1487) oldu.

Niş Muharebesi Kasım 1443'ün başlarında János Hunyadi komutasındaki Haçlılar ile Osmanlı kuvvetleri arasında yapılmıştır. Sonuçta Niş kalesi ele geçirilip bölgedeki 3 farklı Osmanlı birliği yenilgiye uğratılmıştır. Niş Muharebesi Hunyadi'nin Uzun Sefer'inin bir parçasıdır. öncü birliklerin başında Trajan Geçidine dayanan Hunyadi, 3 farklı paşanın komutasındaki 3 Osmanlı ordusunu yenilgiye uğratmıştır. Ardından öncü haçlı kuvvetleri Macar Kralının Ordusu ile birleşip Sofya'yı ele geçirmiştir. Bu arada Macar Kralı ile birlikte sonucu tartışmalı çeşitli kaynaklara göre Osmanlı zaferi ile biten ama Osmanlıları Edirne-Segedin Antlaşmasına zorlayacak kadar ağır Osmanlı kayıpları ile sonuçlanan; diğer bir kaynağa göre ise Macar zaferi ile biten ama bastıran kış koşulları, kralın sabırsızlığı neticesinde Haçlı ordusunun bu muharebeden bir süre geri dönmek zorunda kaldığı, sonrasında Osmanlıların yeniden barış antlaşmasına zorlandığı İzladi Derbendi (Kustinitza) Muharebesi'ni sultan II. Murad'la yapmıştır. Bir başka görüşe göre ise Osmanlıların ağır kaybına karşı kendileri de ağır kayıplar verip İzladi'de bozguna uğrayan Macarlar kış şartları altında geri çekilmeye zorlandılar ancak beklenmedik bir olay savaşın gidişini değiştirdi, Dragoman'da bu orduyu takip eden Osmanlı kuvvetleri, pusuya düşürülüp yenilgiye uğratıldı ve sultan II. Murad'ın damadı ve veziriazam Çandarlı 2. Halil Paşa'nın kardeşi Mahmud Bey esir alındı. Bu da Osmanlılar üstünde moral bozukluğuna neden oldu; Haçlılarınsa bu seferi başarılı bir sefermiş gibi göstermelerini sağladı. İzladi Muharebesi'nin sonucu ne olursa olsun, Haçlılarla yapılan bu muharebeler ve Niş muharebesi Bosna, Hersek, Sırbistan ve Arnavutluk'ta geçici süreliğine Osmanlı egemenliğinin zayıflamasına ve sarsılmasına neden olmuştur.

Hermanştad Muharebesi 1442 tarihinde Mezid Bey komutasındaki Osmanlı akıncı güçleri ile Hunyadi Yanoş komutasındaki Macar ordusu arasında günümüz Romanya topraklarındaki Sibiu şehri civarlarında gerçekleşen ve Macaristan Krallığı kuvvetlerinin zaferiyle sonuçlanan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Vlad</span> Eflakın 14. hükümdarı ve voyvodası

II. Vlad veya Vlad Dracul ya da Vlad Dragon, I. Mircea'nın oğlu ve 1436-1447 tarihleri arasında Eflak'ın 14. voyvodasıdır. II. Vlad, I. Mircea'nın meşru olmayan oğullarından biri olarak tahta çıkmıştır ve tarihte daha çok III. Vlad'ın babası olarak bilinir. Kardeşleri ile olan taht kavgasının ardından Macar desteği ile 1436 senesinde Eflak tahtına oturan II. Vlad, 1442 senesinde Osmanlı padişahı II. Murad tarafından esir alınmış ve 1443 senesinde serbest bırakılması üzerine tekrar Eflak tahtına geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Macar Savaşı (1437-1444)</span>

1437-1444 Osmanlı-Macar Savaşı, 1437 ve 1444 arasında Osmanlı Devleti ile Macar Krallığı arasında süren ve 12 Haziran 1444 tarihinde Edirne-Segedin Antlaşması'nın imzalanmasıyla biten savaş.

<span class="mw-page-title-main">Varna Haçlı Seferi</span>

Varna Haçlı Seferi (1443-44) çok sayıda Avrupa hükümdarı tarafından Osmanlı İmparatorluğu'nun Orta Avrupa'daki, özellikle Balkanlar'daki ilerleyişini durdurmak için başlattığı başarısız bir seferdir. Sefer çağrısını 1 Ocak 1443'te Papa IV. Eugenius yapmış, seferi Lehistan Kralı III. Władysław, János Hunyadi, Erdel Voyvodası ve Burgundiya Dükü İyi Philip komuta etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İzladi Derbendi Muharebesi</span>

İzladi Derbendi Muharebesi, 1437-1444 Osmanlı-Macar Savaşı'nda bir evre. 1443 kışındaki uzun mesafeli seferiyle Niş ve Sofya'yı işgal ederek Osmanlı başkenti Edirne'yi ele geçirmeye çalışan Macar-Haçlı ordusu, Osmanlı padişahı II. Murad komutasındaki Türk ordusu tarafından Bulgaristan'ın batısındaki İzladi geçidinde durduruldu. Macar-Haçlı ordusu ağırlıklarını terkederek geri çekilmeye başladı.

<span class="mw-page-title-main">Meştiçe Muharebesi</span>

Meştiçe Muharebesi, 1437-1444 Osmanlı-Macar Savaşı'nda bir evre. 12-16 Aralık 1443'teki İzladi Derbendi Muharebesi'nde Osmanlı ordusuna yenildikten sonra tüm ağırlıklarını bırakarak Belgrad'a doğru geri çekilmeye başlayan Macar-Haçlı ordusuna Meştiçe'de baskın yapan Osmanlı birlikleri hasımlarına kaydadeğer kayıplar verdirseler de imha etmeyi başaramadılar.

<span class="mw-page-title-main">1444-1449 Osmanlı-Macar Savaşı</span>

1444-1449 Osmanlı-Macar Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında 1444 yılında Macarların Edirne-Segedin Antlaşması'nı bozmalarıyla başlayan ve 1449 yılında yapılan mütareke ile sona eren büyük çaplı askerî mücadele.

<span class="mw-page-title-main">Pozazin Muharebesi</span>

Pozazin Muharebesi, 1454-1483 Osmanlı-Macar Savaşı'nda evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.