İçeriğe atla

János Arany

János Arany
Doğum2 Mart 1817
Nagyszalonta, Macaristan Krallığı
Ölüm22 Ekim 1882 (65 yaşında)
Budapeşte, Macaristan Krallığı
EğitimDebrecen Üniversitesi
MeslekGazeteci, yazar, şair, çevirmen
EvlilikJulianna Ercsey
İmza

Janos Arany (2 Mart 1817 - 22 Ekim 1882), Macar gazeteci, şair. Sandor Petöfi'yle birlikte Macar halk geleneklerine dayalı gerçekçi şiirin yaratıcısı olan Janos Arany türlü konulardaki baladların yanı sıra, kuramsal yapıtlar yazmış; Shakespeare ve Aristophanes'ten çeviriler yapmış ve onlardan esinlenmiştir. Kendisine ait yapay destanlardan Buda Halala'da, Hun kralı Buda'nın yaşlılığı döneminde kardeşi Attila ile olan ilişki ve mücadelelerini konu edinmiştir.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Murad</span> 6. Osmanlı padişahı (1421–1444; 1446–1451)

II. Murad veya Koca Murat, 6. Osmanlı padişahı, I. Mehmed'in oğlu, Fatih Sultan Mehmed'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Edirne-Segedin Antlaşması</span> Barış antlaşması

Edirne-Segedin Antlaşması, 1444 yılında Osmanlı Devleti ve Macaristan arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">János Hunyadi</span> Orta çağ Macar ordu komutanı

Hünyadi Yanoş ya da Yanoş Hunyadi, Orta Çağ Macar ordu komutanıdır. Hunyadi soyadı, János adıdır, Macar geleneğine göre önce soyadı, sonra adı yazılır, Türkçeye de bu şekilde geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Kosova Muharebesi</span>

II. Kosova Muharebesi veya İkinci Kosova Meydan Muharebesi (Macarca: Második Rigómezei csata, Sultan II. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu ile Macar kumandanı János Hunyadi önderliğindeki bir müttefik ordusu arasında yapılmış bir muharebedir. Osmanlı Devleti'nin zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. János</span> Macaristan Kralı

János Szapolyai, János Zápolya olarak da bilinir., 1511'den itibaren Erdel voyvodası, 1526'dan ölümüne değin Macaristan Kralı.

<span class="mw-page-title-main">Güns Kuşatması</span>

Güns Kuşatması veya Kőszeg Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya Arşidüklüğü arasında yapılmıştır.

Nemzeti Bajnokság I, 1901'deki başlangıcından beri Macaristan'daki en üst düzey futbol ligidir. Lig, UEFA sıralamasında 34. sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">II. János</span> Transilvanya ve Macaristan Kralı

János Zsigmond Zápolya, 1540-1571 arası Transilvanya ve Macaristan Kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kőszeg</span> Macaristanın Vas ilinde yer alan bir kasaba

Kőszeg, Macaristan'ın Vas ilinde yer alan bir kasaba. Toplam yüzölçümü 54,66 km² olup, 2012 sayımına göre nüfusu 12.055 kişidir.

Budin Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Macaristan Krallığı'nın elindeki Budin'in Avusturya Arşidüklüğü tarafından, 4 Mayıs ile 21 Ağustos 1541 tarihleri arasında gerçekleştirilen kuşatılması. Kuşatma devam ettiği sırada Osmanlı Padişahı I. Süleyman'ın bölgeye hareket ettiğinin Avusturya kuvvetleri tarafından duyulmasının ardından üç aydan fazla süren kuşatma kaldırıldı. Süleyman'ın bu seferi sonrasında Budin Eyaleti kuruldu ve şehir direkt olarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı.

<span class="mw-page-title-main">25. Waffen-SS Grenadiye Tümeni Hunyadi</span> Askeri birlik

25. SS Grenadier Tümeni "Hunyadi", Macaristan işgal edildikten sonra Almanların buradaki Macarları eğiterek oluşturduğu Waffen-SS tümenlerinden biridir. Eğitilenler Kraliyet Macar Ordusu'ndaki 3. Honved Tümeni askerlerdi. Daha sonra tümen 15. yüzyıldaki önemli Macar komutanlardan biri olan János Hunyadi'nin soyadını aldı. Kızıl Ordu'ya karşı savaşan bu tümen başarılı olamayınca Avusturya'ya çekildi. Berlin Muharebesi ile birlikte tümen Avusturya'daki Amerikan kuvvetlerine teslim oldu.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyılda Macaristan İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılan savaşlar

16. yüzyıla gelindiğinde Osmanlılar'ın Balkanlar'daki gücü giderek artarken, Macaristan Krallığı köylü isyanlarıyla giderek zayıflıyordu. II. Ulászló'nun ölümünden (1516) sonra dokuz yaşında tahta geçen II. Lajos döneminde Macaristan'a yönelik Osmanlı tehdidi yeniden yükseldi. Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 1521'de Belgrad'ı almasından sonra, 23 Nisan 1526 tarihinde başlayarak, 5 Ekim 1526 tarihinde sona eren ve "Engürüs Seferi" adı verilen 3. sefer-i hümayununda, Macar kuvvetlerinin son direnişi gösterdiği ve Macar kralı Lajos'un da yaşamını yitirdiği Mohaç Savaşı'nın ardından başkent Budin'e girerek bağımsız Macaristan Krallığı'na son verdi.

<span class="mw-page-title-main">Buda Halala</span>

Buda Halala, Macar şair János Arany'nin Hun İmparatorluğu hakkındaki 1864 tarihli yapay destanıdır. Hun kralı Buda'nın yaşlılığı döneminde kardeşi olan Etele ile olan ilişki ve mücadelelerini konu edinir. Buda'nın diğer bilinen ismi Bleda'dır. Etele ise Attila olarak bilinir. Destanda Bleda ile Attila arasındaki mücadeleler Attila'nın Hun İmparatorluğu tahtının başına geçmesiyle sonuçlanır. Destanda Hunlar ile Macarlar'ın kardeş olduğunu yazan Mucizeli Geyik destanı ile ilgili motifler de vardır. Destanda sihirli kılıç Attila'nın eline geçer. Attila sihirli kılıcı kardeşi Buda'ya karşı verdiği mücadelelerde kullanmıştır fakat sihirli kılıç Buda ile olan mücadelede özelliğini yitirmiştir. Destanın ilerleyen bölümlerinde Buda, sihirli kılıçla öldürülmüştür. Buda'nın bu sihirli kılıçla öldürülmesinden sonra Hun hanlığı da inkıraz sürecine girecektir. Destan Arany'nin Hunlar hakkında yazmayı tasarladığı üçlemenin ilki olarak dikkat çekmektedir. Attila'nın savaşları ve mücadeleleri konu olacak diğer iki eser ise yazarın ölümü yüzünden yazılamamıştır. Günümüzde Hun İmparatoru Attila "tanrının kılıcı" olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ferenc Münnich</span> Macar politikacı

Ferenc Münnich, Macar komünist siyasetçi. 1958-1961 yılları arası Macaristan Halk Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Gulaş Komünizmi</span>

Gulaş Komünizmi veya Macar siyasetçi János Kádár'dan esinlenerek konulan ismiyle Kadarizm, Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde, 1960'lı yıllardan, Orta Avrupa'da komünist rejimlerin çöktüğü 1980'lerin sonuna kadar uygulanmaya devam eden rejime verilen ad. Ekonomisinde barındırdığı serbest piyasa unsurları ve diğer Doğu Bloku ülkelerine nısbeten insan hakları karnesinin müspet görünümüyle, Macaristan'daki sosyalist uygulama, Sovyet Bloku ülkelerinden oldukça farklı tezahür ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Macar Krallığı</span>

Doğu Macar Krallığı, Macaristan Krallığı'nın 1526-1570 yılları arasında ülkenin doğu topraklarını yöneten I. János ve oğlu II. János'un hükümdarlığı için kullanılan bir tanımdır.

Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatılmış şehirlerin listesi aşağıda çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Macar İşçi Partisi</span>

Macar İşçi Partisi, 1948-1956 yılları arasında Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde iktidarda bulunan komünist parti.

<span class="mw-page-title-main">János Esterházy</span>

János Esterházy Çekoslovakya'da ve daha sonra Birinci Slovak Cumhuriyeti'nde önde gelen bir etnik Macar politikacı. Çekoslovak Parlamentosu ve Slovak Meclisi üyesiydi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, yasa dışı bir şekilde Sovyetler Birliği'ne sürüldü, bir göstermelik duruşmada mahkûm edildi ve hapse atıldı. Bratislava Ulusal Mahkemesi tarafından Devlete Yüksek Muamele suçlamaları, düşmanla işbirliği, Çekoslovakya'nın dağılması ve anti-demokratik bir rejime katılımı nedeniyle ölüm cezasına çarptırıldı. Bu ceza, Sovyetler Birliği'nden Çekoslovakya'ya dönüşünün ardından Cumhurbaşkanlığının affının bir sonucu olarak öldürülmedi. Fakat 1957'de hapishanede öldü.

<span class="mw-page-title-main">János Bolyai</span> Macar matematikçi

János Bolyai veya Johann Bolyai, hem Öklid geometrisini hem de hiperbolik geometriyi içeren bir geometri olan mutlak geometriyi geliştiren bir Macar matematikçiydi. Evrenin yapısına tekabül edebilecek tutarlı bir alternatif geometrinin keşfi, matematikçilerin fiziksel dünyayla olası herhangi bir bağlantıdan bağımsız olarak soyut kavramları incelemelerine yardımcı oldu.