İçeriğe atla

János Aczél

János Aczél
1970'te Aczél
DoğumJános Dezső Aczél
26 Aralık 1924(1924-12-26)
Budapeşte, Macaristan
Ölüm1 Ocak 2020 (95 yaşında)
Waterloo, Ontario, Kanada
Defin yeriCapital Funeral Home and Cemetery[1]
45°15′23″N 75°42′40″W / 45.2564131°K 75.7111959°B / 45.2564131; -75.7111959
Milliyet Macar
Kanadalı
Diğer ad(lar)ıJohn Aczel
EğitimEötvös Loránd Üniversitesi
EvlilikZsuzsanna Kende
Çocuk(lar)Katalin (Catherine), Júlia (Julie)
ÖdüllerKampé de Fériet Award (2004), Santiago Ramón y Cajal Medal (1998), Graz Üniversitesi Onursal Doktora (1995), Fellow of Royal Society of Canada (1971), Fellow of the Hungarian Academy of Sciences (1962), Beke Manó Anma Ödülü (1961)
Kariyeri
DalıMatematik
Çalıştığı kurumWaterloo Üniversitesi
TezFinite differences and functional equations (1947)
Doktora
danışmanı		Lipót Fejér (1. danışman), Frigyes Riesz (2. danışman)
Doktora öğrencileriZoltán Daróczy, Helmut Kiesewetter, Che Tat Ng, Bruce Robertson Ebanks, Albert Balogh, László Losonczi, John Alexander Baker, Mark Adrian Taylor, George Ralph Blanton, Jr., Miklós Hosszú, Lawrence B. Etigson, Joseph P. Mokanski, Abu-Bakr Ahmad El-Sayed
Diğer önemli öğrencileriImre Makai, Endre Vincze
EtkilendikleriFrigyes Riesz

János Dezső Aczél FRSC (Macarca telaffuz: [ˈɒt͡seːl]; 26 Aralık 1924 -1 Ocak 2020),[2] aynı zamanda John Aczel[3] olarak bilinen fonksiyonel denklemler ve bilgi teorisi konusunda uzmanlaşmış Macar-Kanadalı matematikçi.[4][5][6]

Yaşamı ve kariyeri

Aczél, 26 Aralık 1924'te Budapeşte'de doğdu. Fonksiyonel denklemler ve bilgi teorisi üzerinde çalıştı.

Aczél, Budapeşte Üniversitesi'nden matematiksel analiz alanında doktora derecesi aldı ve Köln Üniversitesi, Kossuth Üniversitesi, Miskolc Üniversitesi ve Szeged Üniversitesi'nde görevlerde bulundu.[7] 1965'te Waterloo Üniversitesi fakültesine katıldı ve sonunda Saf Matematik Bölümünde Seçkin Profesör oldu.[8] Ayrıca Florida Üniversitesi, Stanford Üniversitesi ve California Teknoloji Enstitüsü'nde misafir profesör olarak görev yaptı.[9]

Kurucusu olduğu, ilk sayısı 1968'de yayınlanan "Aequationes Mathematicae" dergisinin Onursal Yazı İşleri Müdürü olarak kalmıştır.[10]

Fonksiyonel denklemler üzerine birkaç kitap ve 200'den fazla araştırma makalesi yayınladı, bunlara Fonksiyonel Denklemler ve Uygulamaları Üzerine Dersler (Lectures on Functional Equations and their Applications), 1966; Fonksiyonel Denklemlerin Uygulamaları ve Teorisi Üzerine (On Applications and Theory of Functional Equations), 1969; Fonksiyonel Denklemler: Tarihi, Uygulamalar ve Teorisi (Functional Equations: History, Applications and Theory), 1984 de dahildir. Bilimsel süreli yayınların editörü ve uluslararası konferansların düzenleyicisidir.

Ödülleri ve onurlandırılması

1961 M. Beke Ödülü, 1962 Macar Bilimler Akademisi Ödülü gibi çeşitli ödüllerin sahibidir. Aczél, Karlsruhe Üniversitesi, Graz Üniversitesi ve Katowice'deki Silezya Üniversitesi'nden onursal dereceler aldı.[7] 1971 yılında Kanada Kraliyet Cemiyeti üyeliğine seçildi.[4] 1988 yılında Santiago Ramón y Cajal Madalyası'nı kazandı.[7] 1990'da Macar Bilimler Akademisi'nin[5] harici bir üyesi oldu ve 2004'te Akademi tarafından en seçkin "beş büyük" Macar matematikçilerinden biri olarak onurlandırıldı. Diğerleri, John Horvath, Steven Gaal, Ákos Császár ve László Fuchs idi.[11] 2008 yılında, dünyanın en eski aktif matematik topluluğu olan Hamburg Matematik Derneği'nin onursal üyesi oldu.[12]

2004 yılında, yıllık Bilgi İşleme ve Belirsizlik Yönetimi (Information Processing and Management of Uncertainty) konferansının Kampé de Fériet Ödülü'nü, "fonksiyonel denklemler teorisi üzerine yaptığı öncü çalışmalardan dolayı, bilgi ölçüleri, indeks sayıları, grup karar verme, birleştirme, üretim fonksiyonları, bilim kanunları, ölçü teorisi ve fayda teorisi gibi birçok alanda uygulamalarla kazandı."[13]

Aequationes Mathematicae dergisinin sayıları 1999, 2005 ve 2010 yıllarında 75., 80. ve 85. doğum günlerinin onuruna Aczél'e ithaf edildi. Macar-Kanadalı matematikçi János Aczél, 1 Ocak 2020'de 95. doğum gününden altı gün sonra öldü.[14][15][16]

Kitapları

Aczél, aşağıdaki eserlerin yazarı veya ortak yazarıydı:

  • Aczél, J.; Gołąb, S. (1960), Funktionalgleichungen der Theorie der geometrischen Objekte, Polska Akademia Nauk. Monografie Matematyczne, Tom 39, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw, MR 0133763 .[17]
  • Aczél, J. (1966), Lectures on functional equations and their applications, Mathematics in Science and Engineering, 19, New York: Academic Press, MR 0208210 . Previously published in German as Vorlesungen über Funktionalgleichungen und ihre Anwendungen (Birkhäuser, 1961).[18][19][20]
  • Aczél, J.; Daróczy, Z. (1975), On measures of information and their characterizations, Mathematics in Science and Engineering, 115, New York: Academic Press [Harcourt Brace Jovanovich Publishers], MR 0689178 .[21]
  • Aczél, J. (1987), A short course on functional equations, Theory and Decision Library. Series B: Mathematical and Statistical Methods, Dordrecht: D. Reidel Publishing Co., doi:10.1007/978-94-009-3749-9, ISBN 90-277-2376-1 .[22]
  • Aczél, J.; Dhombres, J. (1989), Functional equations in several variables, Encyclopedia of Mathematics and its Applications, 31, Cambridge: Cambridge University Press, doi:10.1017/CBO9781139086578, ISBN 0-521-35276-2 .[23]

Kaynakça

  1. ^ "In Loving Memory". 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  2. ^ We remember Distinguished Professor Emeritus János Aczel 12 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., University of Waterloo
  3. ^ "John ACZEL". 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  4. ^ a b RSC Fellow listing 4 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed 25 January 2013.
  5. ^ a b Member listing, Macar Bilimler Akademisi, accessed 25 January 2013.
  6. ^ János Aczél's Latest Honour 24 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Macar Bilimler Akademisi, accessed 25 January 2013.
  7. ^ a b c "Biography as a speaker at the Marschak Colloquium at UCLA". 1999. 23 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013. .
  8. ^ "Emeritus/Adjunct". faculty Pure Mathematics, Waterloo. 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013. 
  9. ^ "Hungarian Studies Review, 1998 - Biography". 15 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  10. ^ "Editorial board of Aequationes Mathematicae". 14 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013. 
  11. ^ Tribute to the achievements of five outstanding Hungarian mathematicians[] Department of Mathematical Sciences of the Hungarian Academy of Sciences
  12. ^ János Aczél's Latest Honour 24 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Macar Bilimler Akademisi, Erişim tarihi; 25 Ocak 2013.
  13. ^ "Kampé de Fériet Award". IPMU. 14 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013. 
  14. ^ Luce, R. Duncan (1999), "Personal reflections on an unintentional behavioral scientist", Aequationes Mathematicae, 58 (1-2), ss. 3-15, doi:10.1007/s000100050088 .
  15. ^ Ebanks, Bruce; Ng, Che Tat (2005), "Tribute to a distinguished Professor: János Aczél at 80", Aequationes Mathematicae, 69 (1-2), ss. 1-5, doi:10.1007/s00010-004-2769-z, MR 2126180 .
  16. ^ Ng, Che Tat (2010), "Tribute to a distinguished Professor János Aczél at 85", Aequationes Mathematicae, 80 (1-2), ss. 1-4, doi:10.1007/s00010-010-0052-z, MR 2736935 .
  17. ^ Review of Funktionalgleichungen der Theorie der geometrischen Objekte by Albert Nijenhuis, MR0133763.
  18. ^ Review of Vorlesungen über Funktionalgleichungen und ihre Anwendungen by Marek Kuczma, MR0124647.
  19. ^ Review of Lectures on functional equations and their applications by M. Hosszú, MR0208210.
  20. ^ Review of Lectures on Functional Equations and their Applications by Frank Hahn (1968), American Mathematical Monthly 75 (3): 314, DOI:10.2307/2314998.
  21. ^ Review of On measures of information and their characterizations by J. Kampé de Fériet (1977), Bulletin of the American Mathematical Society 83 (2): 192–196, DOI:10.1090/S0002-9904-1977-14257-2.
  22. ^ Review of A short course on functional equations by Dale K. Osborne, MR0875412.
  23. ^ Review of Functional equations in several variables by K. Lajkó, MR1004465.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Leopold Kronecker</span> Sayılar teorisi ve cebir üzerine çalışan Alman matematikçi (1823-1891)

Leopold Kronecker sayı teorisi, cebir ve mantık üzerine çalışan bir Alman matematikçiydi. Georg Cantor'un küme teorisi üzerine çalışmalarını eleştirdi ve Weber (1893) tarafından "Almanca: Die ganzen Zahlen hat der liebe Gott gemacht, alles andere ist Menschenwerk " söylemiyle alıntılandı. Kronecker, Ernst Kummer'in öğrencisi ve ömür boyu arkadaşıydı.

Matematiğin vektör uzaylarıyla ve bu uzayların üzerinde tanımlı operatörlerle uğraşan bir alt dalı. Kökleri fonksiyon uzayları kuramının geliştirilmesine; hatta diferansiyel ve integral denklemlerinin çalışılmasına kadar gitmektedir. Özelde mesela Fourier dönüşümü gibi fonksiyon dönüşümlerinin çalışılmasında da kullanılmıştır. Fonksiyonel kelimesinin ilk kullanımı varyasyonlar hesabına kadar takip edilebilir. Ancak, genel anlamda kullanımı İtalyan matematikçi ve fizikçi Vito Volterra'ya atfedilmektedir. Yine de temeli büyük ölçüde Stefan Banach ve çevresindeki Polonyalı matematikçiler tarafından atılmış ve geliştirilmiştir. Çağdaş anlamda, fonksiyonel analiz bir topolojiye sahip vektör uzaylarının çalışılmasında, özellikle sonsuz boyutlu uzaylarda, gözükmektedir. Tanımdan yola çıkılarak fonksiyon analizinin sonlu boyutlu uzaylar kuramını da içerdiği düşünülebilir; ancak bu uzayları bir topolojisi olmadan inceleyen alan doğrusal cebirdir. Fonksiyonel analizin önemli bir işlevlerinden biri de ölçü, integral ve olasılık kuramı gibi genel kuramları sonsuz boyutlu uzaylara yaymaktır ki bu işlevin özelde adı sonsuz boyutlu analizdir.

Metin Gürses, Türk fizikçi.

Fundamenta Mathematicae hakemli bir dergidir. Özellikle matematiğin temelleri üzerine odaklanan bilimsel dergi, küme teorisi, matematiksel mantık, topoloji, cebir ve dinamik sistemler ile etkileşimleri üzerine yoğunlaşmaktadır.

Frederick Joseph Ernst, Einstein alan denklemlerinin analitik çözümlerini kendi adıyla anılan Ernst denklemi aracılığı ile bulan görelilik kuramı fizikçisi.

<span class="mw-page-title-main">Julia Robinson</span> Amerikalı matematikçi (1919 – 1985)

Julia Hall Bowman Robinson, hesaplanabilirlik teorisi ve hesaplama karmaşıklığı teorisi alanlarına -özellikle karar problemlerine olan katkılarından ötürü tanınan Amerikalı bir matematikçiydi. Hilbert'in 10. problemi üzerine çalışması nihai çözümünde çok önemli bir rol oynadı. Robinson bir 1983 MacArthur Üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Arnold</span> Sovyet-Rus matematikçi

Vladimir İgoreviç Arnold Sovyet-Rus matematikçi. En iyi entegre sistemlerin stabilitesi ile ilgili Kolmogorov-Arnold-Moser teoremi ile tanınmasına rağmen, dinamik sistem teorisi, cebir, felaket teorisi, topoloji, cebirsel geometri, sezgisel geometri, diferansiyel denklemler, klasik mekanik dahil olmak üzere birçok alanda önemli katkılarda bulunmuştur., Hidrodinamik ve tekillik teorisi, ADE sınıflandırma problemini ortaya çıkarmak da dahil olmak üzere, ilk ana sonucundan bu yana - 19 yaşında 1957'de Hilbert'in on üçüncü probleminin çözdü. İki yeni matematik dalı kurdu: KAM teorisi ve topolojik Galois teorisi öğrencisi Askold Hovanskiy ile).

Asuman Güven Aksoy, Türk-Amerikan matematikçidir. Fizikçi-matematikçi Prof. Dr. Rahmi Güven ve uygulamalı matematikçi Prof. Dr. Bilgehan Güven'in kardeşidir. Ekonomist Ercüment Aksoy ile evlidir.

<span class="mw-page-title-main">Jacques Hadamard</span> Fransız matematikçi (1865 – 1963)

Jacques Salomon Hadamard ForMemRS sayı teorisi, karmaşık analiz, diferansiyel geometri ve Kısmi diferansiyel denklemlere önemli katkılarda bulunan Fransız matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Israel Gelfand</span> Sovyet matematikçi (1913 – 2009)

Israel Moyseyovich Gelfand, Yahudi asıllı ünlü bir Sovyet matematikçisiydi. Grup teorisi, temsil teorisi ve fonksiyonel analiz dahil olmak üzere matematiğin birçok dalına önemli katkılarda bulundu. Lenin Nişanı ve ilk Kurt Ödülü de dahil olmak üzere birçok ödülün sahibi, Kraliyet Cemiyeti'nin Yabancı Üyesi ve Moskova Devlet Üniversitesi'nde profesördü ve 76. doğum gününden kısa bir süre önce Rutgers Üniversitesi'nde Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti ve yaşamının sonuna dek orada kaldı.

Leonard Eugene Dickson, Amerikalı bir matematikçiydi. Soyut cebir, özellikle sonlu alanlar ve klasik gruplar teorisi alanındaki ilk Amerikalı araştırmacılardan biriydi ve aynı zamanda üç ciltlik bir sayılar teorisi tarihi kitabı ile hatırlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maxime Bôcher</span> Amerikalı matematikçi (1867 – 1918)

Maxime Bôcher diferansiyel denklemler, seriler ve cebir üzerine yaklaşık 100 makale yayınlayan bir Amerikalı matematikçi. Ayrıca Trigonometri ve Analitik Geometri gibi temel metinler yazdı. Bôcher teoremi, Bôcher denklemi ve Bôcher Anma Ödülü onun adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amir Aczel</span> İsrail doğumlu Amerikalı matematik, matematik ve bilim tarihi eğitmeni ve yazarı

Amir Dan Aczél, İsrail doğumlu Amerikalı bir matematik ve matematik-bilim tarihi okutmanı, ayrıca matematik ve bilim üzerine popüler kitapların yazarıydı.

<span class="mw-page-title-main">János Bolyai</span> Macar matematikçi

János Bolyai veya Johann Bolyai, hem Öklid geometrisini hem de hiperbolik geometriyi içeren bir geometri olan mutlak geometriyi geliştiren bir Macar matematikçiydi. Evrenin yapısına tekabül edebilecek tutarlı bir alternatif geometrinin keşfi, matematikçilerin fiziksel dünyayla olası herhangi bir bağlantıdan bağımsız olarak soyut kavramları incelemelerine yardımcı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Lothar Collatz</span> Alman matematikçi (1910-1990)

Lothar Collatz, Arnsberg, Vestfalya doğumlu Alman matematikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Yuri Manin</span> Rus matematikçi (1937–2023)

Yuri İvanoviç Manin, cebirsel geometri ve diyofant geometri alanındaki çalışmaları ve matematiksel mantıktan teorik fiziğe kadar birçok açıklayıcı çalışmasıyla tanınmış bir Rus matematikçidir. Ayrıca Manin, 1980 yılında Computable and Uncomputable adlı kitabıyla kuantum bilgisayar fikrini ilk önerenlerden birisidir.

Elizabeth Adam McHarg, 1965 yılında Edinburgh Matematik Derneği'nin ilk kadın başkanı olan İskoç matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Olga Ladıjenskaya</span>

Olga Aleksandrovna Ladyzhenskaya, kısmi diferansiyel denklemler, akışkanlar dinamiği ve Navier-Stokes denklemleri için sonlu farklar yöntemi üzerinde çalışan bir Rus matematikçiydi. 2002'de Lomonosov Altın Madalyası almıştır. Altı monografi de dahil olmak üzere iki yüzden fazla bilimsel yayının yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Salomon Bochner</span> Amerikalı matematikçi (1899 – 1982)

Salomon Bochner, matematiksel analiz, olasılık teorisi ve diferansiyel geometri alanındaki çalışmalarıyla tanınan Galiçya doğumlu Amerikalı bir matematikçidir.

Mohammed Salah Baouendi (Ar. محمد صالح باوندي, d. 12 Ekim 1937 – ö. 24 Aralık 2011 kısmî diferansiyel denklemler ve çok değişkenli karmaşık analiz üzerine araştırmalar yapmış Tunuslu ve Amerikalı matematikçidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.