İçeriğe atla

Izumo no Okuni

Izumo no Okuni
出雲 阿国
Okuni'nin ilk tasvirlerinden birisi
Doğumy. 1578
Izumo Vilayeti
Ölümy. 1613
MilliyetJapon
MeslekKabuki oyuncusu
Tanınma nedeniKabuki tiyatrosunun icadı

Izumo no Okuni (Japonca: 出雲 阿国, y. 1578 - y. 1613), kabuki'nin teatral sanat formunu icat ettiğine inanılan Japon bir şovmen ve miko idi. Yeni bir sanat tarzı olan kabuki (şarkı söyleme ve dans etme sanatı olarak anılır) tiyatrosunu, Kyoto'daki Kamo Nehri'nin kuru nehir yatağında sergilemeye başladığı düşünülmektedir. Okuni'nin topluluğu kısa sürede büyük bir popülerlik kazanmış ve tamamı kadınlardan oluşan bir tiyatro grubunda rol almaları için işe aldığı genellikle alt sınıfa mensup kadınlardan oluşan oyuncu kadrosuyla tanınmıştır.

Hayatı hakkında çok az somut ayrıntı bilinmektedir; Izumo Vilayeti yakınlarında doğan Okuni, izleyicilerin kabuki adını verdiği dramatize dans gösterileriyle popülerlik kazanana kadar Izumo-taisha'da (Izumo Büyük Tapınağı) birkaç yıl miko (rahibe) olarak çalıştı. 1610 yılı civarında emekli olup ortadan kaybolana kadar topluluğuyla kabuki sanatını sergilemeye devam etti. 1613 civarında öldüğüne inanılmaktadır.[1]

Hayatı

İlk yılları

Samuray olarak giyinmiş Okuni

1578 civarında doğan[2] Okuni, babası Nakamura Sanemon'un demirci olarak çalıştığı ve diğer birkaç aile üyesinin de hizmet ettiği Izumo tapınağı civarında büyüdü. Sonrasında bir miko (rahibe) oldu[3] ve burada, dans ve oyunculuktaki becerisinin yanı sıra güzelliğiyle de tanındı. Tapınak için bağış toplamak için rahipler, mikolar ve tapınaktaki diğer insanların görev alması o zamanın bir geleneği olduğundan, kutsal danslar ve şarkılar icra etmek üzere Kyoto'ya gönderildi.[3]

Kyoto'daki performansları sırasında, Amida Buddha onuruna yaptığı nembutsu odori (veya nembutsu dansı) gösterileriyle de tanındı. Bu dansın kökeni, 10. yüzyılda yaşamış Arı Ülke Budizmi'nin müjdecisi Kūya'ya dayansa da, Okuni'nin zamanında büyük ölçüde seküler bir halk dansı haline gelmişti ve özel uyarlaması daha çok müstehcenliği ve cinsel imalarıyla biliniyordu.[4] Gösterileri için diğer popüler temalar arasında çeşitli kamu kuruluşlarında sevgililerin buluşmaları ve erkeklerle fahişelerin buluşmalarıyla ilgili mizahi skeçler yer alıyordu. Yaptığı bu dans ve gösteriler büyük ilgi topladı ve sahne aldığı her yerde büyük kalabalıklar tarafından izlenmeye başladı. Sonunda tapınağa geri dönmesi için çağrıldı, ancak tapınağa para göndermeye devam etmesine rağmen bu çağrıyı görmezden geldi.[5]

Kabuki'nin kuruluşu

Okuni Kabuki-zu Byōbu, Izumo no Okuni'nin (sahnede resmedilen, soldan üçüncü panel) yer aldığı bilinen en eski tablo, 17. yüzyıldan kalma altı panelli bir tuvaldir.

1603 civarında, Kamo Nehri'nin[6] Shijōgawara (Dördüncü Cadde Kuru Nehir Yatağı) adlı kuru nehir yatağında ve Kitano Tapınağı'nda performansını sergilemeye başladı.[7] Okuni ayrıca İmparatorluk sarayının hanımları için de sahne almıştır.[5] Bölgenin dışlanmış ve uyumsuz kadınlarını, özellikle de fuhuşla uğraşanları bir araya getiren[4] Okuni, topluluğunu oluşturmak için onlara oyunculuk, dans ve şarkı söylemeyi öğretmiştir.

Kabuki kelimesinin etimolojisine dair çeşitli teoriler mevcuttur. Bunlardan biri, garip bir şekilde giyinmiş ve sokakta kasıla kasıla yürüyenlere kabukimono ('belli bir yöne eğilmek' anlamına gelen kabuku ve insanlar anlamına gelen mono) denmesinden türetilmiş olduğudur. Bir başka olası köken de 'eğimli' veya 'güçlü eğimli' anlamına gelen katamuki'dir.[4] Her iki durumda da, eksantriklikleri ve sosyal cesaretliliği nedeniyle Okuni'nin grup performansları "kabuki" olarak anıldı. Kabuki'nin ilk performansları, önemli bir konusu olmayan, genellikle aşırı cinsel ve kakofonik olarak küçümsenen, ancak aynı derecede renkli ve güzel olarak övülen dans ve şarkılardan oluşuyordu.[8]

Son yılları

Kabuki tiyatrosunun kurucusu Izumo no Okuni'yi sahnede gösteren Kunijo Kabuki Ekotoba'nın 12. sayfası.

Okuni'nin en popüler performanslarından biri, 1603 yılında ölmüş gerçek bir samuray olan Nagoya Sansaburō'nun romantik karakterini içeriyordu. Okuni ve Sansaburō arasındaki olası bağlantılar hakkındaki tarihi spekülasyonlara rağmen, çiftin Okuni'nin yaşamı boyunca sevgili olup olmadıkları ya da Okuni'nin Sansaburō'yu hikâye anlatımına dahil edip etmediği belirsizdir.[9]

Okuni 1610 civarında emekli oldu ve ortadan kayboldu. 1629 yılında, ahlaki reforma yönelik tepkiler ve oyuncuların dikkatini çekmeye çalışan erkekler arasında kavga çıkmasından duyulan endişe nedeniyle shōgun Tokugawa Iemitsu, kadınların kabuki yapmasını yasakladı.[5][8] Yerlerine kısa bir süre oyuncu genç erkekler geldi, ancak aynı fuhuş ve ahlaki yozlaşma sorunları sebebiyle bu da kısa süre içerisinde yasaklandı.[4]

Okuni'nin ölüm yılına dair birbiriyle çelişen birkaç teori vardır; bazıları 1610'da,[3] diğerleri 1613'te[1] veya 1640'ta[10] öldüğünü söyler.

Kültürel etkisi

Kabuki'yi kurmasının yanı sıra Okuni, Japon tiyatrosuna bir bütün olarak katkıda bulunmuştur. Hanamichi'nin ('çiçek yolu') öncüsü olan, tiyatronun arka tarafından başlayıp seyircilerin arasından sahneye uzanan bir pisti icat ettiği söylenmektedir.[11]

Ariyoshi Sawako, 1960'ların sonunda Okuni'nin kurgusal bir biyografisini kaleme aldığı Izumo no Okuni adlı romanını yayımladı. Hikâye ilk olarak 1967'den 1969'a kadar Fujin Kōron'da seri olarak basılmıştır.[12]

Izumo no Okuni'nin bir anıtı, Kyoto'da Kamo Nehri kıyısında, Minami-za kabuki tiyatrosuna yakın bir yerde bulunmaktadır.[13]

Kaynakça

  1. ^ a b Průšek, Jaroslav; Słupski, Zbigniew; Zbavitel, Dušan; Bečka, Jiří (2006). Dictionary of Oriental Literatures 2 (İngilizce). Routledge. ISBN 978-0-415-39353-9. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  2. ^ Mezur, Katherine MezurKatherine (1 Ocak 2005), Okuni (İngilizce), Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780198601746.001.0001/acref-9780198601746-e-2913, erişim tarihi: 1 Eylül 2024 
  3. ^ a b c Scott, A. C. (1999). The kabuki theatre of Japan. Mineola, N.Y: Dover Publications. s. 55. ISBN 978-0-486-40645-9. 
  4. ^ a b c d Varley, H. Paul (2000). Japanese culture. 4th ed. updated and expanded. Honolulu: University of Hawaiʻi Press. ISBN 978-0-8248-2292-7. 
  5. ^ a b c National Guitar Workshop, (Ed.) (2008). Guitar atlas: guitar styles from around the world. Van Nuys, CA: Alfred Pub. Co. s. 270. ISBN 978-0-7390-6344-6. 
  6. ^ "Okuni | Legendary Japanese Kabuki Dancer | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  7. ^ Japan: An Illustrated Encyclopedia (İngilizce). Kodansha. 1993. ISBN 978-0-02-897203-9. 
  8. ^ a b Hays, Jeffrey. "KABUKI: HISTORY, THEMES, FAMOUS PLAYS AND COSTUMES | Facts and Details". factsanddetails.com (İngilizce). 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  9. ^ Leiter, Samuel L. (1998), Okuni (İngilizce), Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780195173697.001.0001/acref-9780195173697-e-1288, erişim tarihi: 1 Eylül 2024 
  10. ^ Louis-Frédéric (2002). Japan Encyclopedia (İngilizce). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01753-5. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  11. ^ "Hanamichi | Traditional, Japanese Theatre, Kabuki | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 19 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  12. ^ Mulhern, Chieko Irie (12 Şubat 2015). Heroic with Grace: Legendary Women of Japan (İngilizce). Routledge. s. 312. ISBN 978-1-317-46868-4. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  13. ^ Hartley, Barbara (8 Haziran 2018), 4. Izumo no Okuni Queers the Stage (İngilizce), University of California Press, s. 93, doi:10.1515/9780520969971-008/html, 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Eylül 2024 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Japonya</span> Doğu Asyada bir ada ülkesi

Japonya, Doğu Asya'da yer alan bir ada ülkesidir. Büyük Okyanus'un kuzeybatısında konumlanan ülke; Japon Denizi'nden Çin, Kuzey Kore, Güney Kore ve Rusya'nın doğusuna; kuzeyde Ohotsk Denizi'nden güneyde Doğu Çin Denizi ve Tayvan'a kadar uzanır. De facto başkenti ve en büyük şehri Tokyo'dur. Adını oluşturan kanji karakterler, "güneş" ve "köken" anlamına geldiğinden "Doğan Güneşin Ülkesi" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Tokyo</span> Japonyanın başkenti

Tokyo, resmî adıyla Tokyo Metropolü, Japonya'nın başkenti ve prefektörlüklerinden biridir. 13,453 km2 olup, 38.505.000 milyon nüfuslu megapol bir bölge olan Tokyo dünyanın en büyük kentidir. Son yapılan araştırmalara göre yaşamın en pahalı olduğu kentlerinden birisi olarak gösterilen Tokyo, 2022 yılında dünyanın en pahalı 9. kentiydi. Honşu'nun orta kesiminde, Büyük Okyanus'un bir girintisi olan Tokyo Körfezi'nin kıyısında, Sumida Nehri'nin ağzında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Efes</span> Anadoluda bir antik kent

Efes, Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devri'ne yani MÖ 6000 yıllarına dayanır. MÖ 10. yüzyılda eski Arzava başkentinin yerine Attik ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lev Troçki</span> Marksist devrimci, teorisyen

Lev Davidoviç Bronştayn ya da yaygın bilinen adıyla Lev Troçki, Bolşevik siyasetçi, devrimci ve Marksist teorisyen.

<span class="mw-page-title-main">Afrodisias</span> Aydındaki antik kent

Afrodisias veya Afrodisyas, Tanrıça Afrodit'e adanmış birçok eski çağ kentinin ortak adı. Afrodisyas adlı kentlerin en ünlüsü, Anadolu'nun güneybatısında, eski Karia bölgesinde, günümüzde Aydın ilinin Karacasu ilçesine bağlı Geyre mahallesinin bulunduğu yerde bulunan Antik Yunan kentidir. Arkeolojik kazılar başladıktan sonra Geyre taşınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Metin And</span>

Metin And, Türk bilim insanı, akademisyen, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman</span> Yahudi kral

Süleyman, Tanah ve Eski Ahit'e göre eski İsrail hükümdarı ve Kral Davut'un oğlu ve halefidir. Birleştirilmiş İsrail ve Yahuda'nın sondan bir önceki hükümdarı olarak tanımlanır. Süleyman'ın hükümdarlığının varsayılan tarihleri MÖ 970-931 arasındadır. Ölümünden sonra oğlu ve halefi Rehav'am kuzey kabilelerine karşı sert bir politika benimseyecek ve sonunda İsrailoğullarının kuzeydeki İsrail Krallığı ile güneydeki Yehuda Krallığı arasında bölünmesine yol açacaktır. Bölünmenin ardından onun soyundan gelenler Yahuda'yı tek başlarına yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Eğlence</span> Zevk veren aktivite

Eğlence, insanların boş vakitlerini keyifli şekilde geçirmek için yaptığı çeşitli faaliyetler. Eğlenceli yapımları üreten ekonomik sektöre ise eğlence sektörü denir. Bir komedi filmi, spor karşılaşması veya pornografi eğlence sektörü ürünlerine örnek olabilir. Bir filmin veya görselin eğlenceli yapım olabilmesi için ön koşul yapımın bireyler tarafından eğlendirici olarak görülebilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Revvâdîler</span> Azerbaycanda kurulmuş Müslüman bir hanedanlık

Revvadiler, 1071-955 yılları arasında Azerbaycan'ın kuzeybatı bölgesinde bulunmuş Sünni Müslüman bir Kürtleşmiş Arap hanedanıydı. Revvadiler 8. yüzyılın sonlarında ve 9. yüzyılın başlarında Tebriz ve güneydoğu Azerbaycan'ı yönetti. Aile, 10. yüzyılın başlarında Kürtleşerek Tebriz ve Meraga merkezli hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">IV. Philippe</span> Fransa kralı (1268-1314; hd. 1285-1314) et roi de Navarre (1284-1305)

IV. Philippe, lakabı Yakışıklı Philippe, 1285-1314 Fransa Kralı'dır. 1284-1305 arasında I. Philippe adıyla karısı I. Jeanne ile birlikte Navarra Krallığı'nı yönetmiştir. Philippe yakışıklı olarak bilinirdi, le Bel lakabı buradan gelmektedir. Katı, otokratik, heybetli ve esnek olmayan kişiliği ona Demir Kral gibi başka lakaplar da kazandırmıştır. Azılı rakibi Pamiers piskoposu Bernard Saisset onun hakkında şöyle demiştir: "O ne insan ne de canavar. O bir heykel."

<i>Serhildan</i>

Serhildan, Kürt siyasi hareketi kapsamında 1990'dan beri Türkiye'de meydana gelen Kürt siyasi isyanlarını tanımlayan politik terim.

<span class="mw-page-title-main">Magnesia (Aydın)</span>

Magnesia veya Menderes Magnesia'sı, tarihi İyonya bölgesinde yer almış bir Antik Yunan kenti. Kent kalıntıları günümüzde Aydın ilinin Germencik ilçesinde yer alan Ortaklar-Söke kara yolu üzerinde, Ortaklar'a 4 km mesafede bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Günü</span>

Birleşmiş Milletler Günü, 24 Ekim 1945 gününün Birleşmiş Milletler'in resmi olarak başlangıç olarak kabul ettiği anma ve kutlama günüdür.

<i>Oiran</i>

Oiran, Japonya tarihinde yüksek rütbeli bir fahişe kategorisiydi. Bu kategori içinde bir dizi kademeye bölünmüş olan oiran, hem sosyal açıdan hem de sundukları eğlence açısından, yūjo olarak bilinen sıradan fahişelerden üstün olarak kabul edildi. Oiran, tanımı gereği fuhuşla da uğraşsa da, geleneksel sanatlardaki becerileriyle ayırt edilirlerdi, en yüksek rütbeli oiran, müşterilerin seçtiği bir dereceye sahipti. Terim, 1750'lerde Edo'nun kırmızı fener mahallesi olan Yoshiwara'da ortaya çıktı ve tarihi Japonya'daki tüm üst düzey fahişeler için uygulandı.

<i>Katsudō Shashin</i>

Katsudō Shashin, bilinen en eski Japon animasyon çalışmasına ait bir film şerididir. Yaratıcısı bilinmemekle birlikte 1907 ile 1912 yılları arasında, Meiji Dönemi'nde yapıldığını gösteren kanıtlar bulunmaktadır. Dolayısıyla yapımının, Batılı animasyon filmlerinin Japonya'daki ilk gösterimlerinden önceki bir tarihte olabileceği düşünülür. Film, 2005 yılında Kyoto'da bulunan bir film ve projektör koleksiyonunda keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Myrna Loy</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1905 – 1993)

Myrna Loy veya Myrna Adele Williams, Amerikalı film, televizyon ve tiyatro oyuncusudur. Dans eğitimi alan Myrna Loy, sessiz filmlerde birkaç küçük rolün ardından kendini tamamen oyunculuk kariyerine adadı. Başlangıçta, genellikle bir vampir veya Asya kökenli bir kadın olarak egzotik roller alıyordu, ancak kariyer beklentileri, The Thin Man filminde (1934) Nora Charles karakterini canlandırmasının ardından büyük ölçüde gelişti.

<span class="mw-page-title-main">Betsy Blair</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1923 – 2009)

Betsy Blair – 13 Mart 2009), uzun süre Londra'da yaşayan Amerikalı bir sinema ve tiyatro oyuncusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Drag king</span>

"Drag king"ler çoğunlukla erkeksi drag giysileri giyen ve bireysel veya grup rutininin bir parçası olarak erkek cinsiyet klişelerini kişileştiren kadın performans sanatçılarıdır. Tipik bir drag gösterisi, dans, oyunculuk, stand-up komedi ve şarkı söylemeyi, canlı veya önceden kaydedilmiş parçalarla dudak senkronizasyonunu içerebilir. Drag kralları genellikle abartılı bir şekilde maço erkek karakterler olarak oynarlar, inşaat işçileri ve rapçiler gibi marjinalleştirilmiş erkeklikleri tasvir ederler ya da Elvis Presley, Michael Jackson ve Tim McGraw gibi erkek ünlüleri taklit ederler.

İran tiyatrosu antik döneme kadar uzanır. Oyunculuk ve tiyatro gösterilerinin ilk başlangıcı, ulusal kahramanları ve efsaneleri yüceltmek ve düşmanı aşağılamak için düzenlenen törensel tiyatrolara kadar izlenebilir. Antik İran tiyatrosu ve dansı, Yunanistan'da Pers hakimiyeti sırasında yaşamış olan Halikarnassoslu Yunan tarihçi Herodot tarafından önemli ölçüde araştırılmıştır. Herodot, "Herodotos Tarihi"nin dokuzuncu kitabı olan "Calliope"de MÖ 478'e kadar Asya imparatorluklarının tarihini ve Pers savaşlarını anlatır.

Navaratri baş tanrıça Adi Parashakti'nin bir parçası olan tanrıça Durga'nın onuruna her yıl kutlanan bir Hindu festivalidir. İlki Chaitra ayında ve bir de Ashvin ayında (Eylül-Ekim) on gün dokuz gece devam eder. Hint kültürel alanının çeşitli yerlerinde farklı şekillerde gözlemlenir ve farklı şekilde kutlanır. Teorik olarak dört mevsimin de Navaratrisi vardır. Ancak Navaratri pratikte Sharada Navaratri adı verilen muson sonrası sonbahar festivalidir. Ayrıca 2 Gupta Navaratri vardır; biri Magha Ayının Shukla Paksha Pratipada zamanında başlar ve diğeri Jyestha Ayının Shukla Paksha Pratipada döneminde başlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.