İçeriğe atla

Iva Despić-Simonović

Iva Despić-Simonović
1926 yılında atölyesinde Despić-Simonović
Genel bilgiler
Doğum adıIvana "Iva" Despić
Doğum15 Ağustos 1891(1891-08-15)
Petrijna, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm12 Temmuz 1961 (69 yaşında)
Bosna Hersek
UyrukYugoslav (Bosna Hersek),(Sırp)
AlanıHeykel

Ivana "Iva" Despić (Sırp Kirilce; Ивана "Ива" Деспић), (15 Ağustos 1891 - 12 Temmuz 1961), Yugoslav heykeltıraş. Hırvatistan'da doğan Despić-Simonović, Zagreb, Paris ve Münih'te eğitim gördü. 1920'den ölümüne kadar çoğunlukla Saraybosna'da yaşadı ama aynı zamanda Belgrad'da saray heykeltıraşlığı yaptı. Günümüzde Bosna-Hersek'in ilk heykeltıraşı ve iki savaş arası dönemdeki tek heykeltıraş kabul ediliyor. Ancak II. Dünya Savaşı'ndan sonraki durumu belirsizdir.

Eğitim ve aile

Iva Simonović Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Hırvatistan-Slavonya bölgesinde Petrinja yakınlarındaki Hrastovicada 15 Ağustos 1891'de doğdu.[1] Simonović ailesi zengindi. Avusturya-Macaristan Ordusundir general olan babaı, onun yeteneğini farkderekir sanat eğitimalmasını sağladıd.[2] Heykeltıraşlar Robert Frangeš-Mihanović ve Rudolf Valdec tarafından eğitildi.[1] Akranı Ljubo Babić'in kişisel sergisiniiçindesyer alanan ilk serginisi henüz öğrenciyken gerçekleşrdit.[2] Babić nlduygusaldolarak bağlıydı veve bir portresini çizd.[3] Eğitimine Paris ve Münih'te devam eden Iva Simonović, plaket ve madalyon sanatçısı olarak eğitim gördü ve 1914'te Paris'te bir sergi açt.[1][2]

Iva Despić-Simonović iki kez evlendi. Aleksandar Zarevski ile olan ilk evliliği geçersiz sayıldı.[3] Yugoslavya'nın kurulmasını takip eden Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Zagreb'de Aleksandar "Aco" Despić ile tanıştı. Çift 1920'de evlendi ve Despić-Simonović kocasının memleketi Saraybosna'ya taşındı. Bir kızı Gospava "Cica" ve bir oğlu Bato oldu. Despić ailesi, önde gelen ve varlıklı tüccarlardı. Ancak ataerkil tutumları nedeniyle bastırıldığını hissetti. Bu durum halen Bosna Hersek Ulusal Galerisi'nde sergilenen Constrained adlı bir otoportre büstünde yansıtılmaktadır. Despić-Simonović kendine ait ayrı bir yer arayışına girişti. 1931'e gelindiğinde yapıtlarına olan talep o kadar arttı ki Saraybosna yakınlarındaki Vasin Han'da kendisi için bir yazlık inşa ettirebilecek durumdaydı. Ancak taşındığında nemli olan bina nedeniyle onu yıllarca rahatsız eden kronik bir hastalığa yakalandı.[2]

Kariyer

Despić-Simonović, 1927'de Londra ve Belgrad'da iki kişisel sergi açtı ve olumlu eleştiriler aldı. Londra, Belgrad, Barselona, Zagreb, Ljubljana, Prag, Brno ve Bratislava'da karma sergilere katıldı. Uluslararası başarısı sayesinde Kral Alexander ile temasa geçebilecek duruma geldi. Belgrad'daki kraliyet sarayında yüksek rütbeli insanları resmettiği kişisel bir atölyesi vardı. Despić-Simonović o zamanlar küçük bir çocuk olan Veliaht Prens Peter atölyesine gelip üzerinde çalıştığı büstün General Stevan Hadžić'i tasvir ettiğini anlamasıyla yeteneğinin herkesçe bilinir hale gelmesi sağlandı. Saray heykeltıraşlığının yanı sıra özellikle yakınlaştığı Kraliçe Maria'nın heykeltıraş eğitmeni oldu.[2]

Belgrad'da kaldığı süre boyunca Despić-Simonović, Kral, Kraliçe, generaller ve Romanya Kralı Ferdinand ve Bulgaristan Prensi Kiril de dahil olmak üzere diğer üst düzey kişilerin heykelini yaptı.[2][4] Diğer iyi bilinen eserler arasında Kardaki Çocuklar (1923), İyi Arkadaşlar (1923) ve Bato Oynuyor (1925) heykellerinin yanı sıra Teselli (1927) plaketi yer alır. Despić-Simonović, kariyerinin ilk yıllarında erken Rönesans ideallerinden etkilendi, ancak daha sonra izlenimci bir yaklaşım benimsedi.[1]

Despić-Simonović günümüz Bosna-Hersek'inde ilk heykeltıraştı ve iki savaş arası dönem boyunca tek heykeltıraş olarak kaldı.[1][3] O zamanlar Bosnalı kadınlar çoğunlukla okuma yazma bilmiyordu ve kamusal yaşamda yer almıyorlardı. Ancak Despić-Simonović'in kariyeri ilerledi ve toplumda iyi tanındı. 1937'de verdiği bir röportajda, kadın sanatçılara yönelik muameleden şikayet ederek şunları söyledi:

"Erkek sanatçıların kadınların sanatsal çalışmalarına değer vermediği izlenimine kapılıyorum. Onlar kolay. . . Erkek sanatçının çocuğu hasta olduğunda işini yapmaya devam eder. Kızım tifüs olduğunda heykeltıraşlık umurumda değildi."[2]

Despić-Simonović annelikten ilham aldı ve sık sık çocuklarını canlandırdı. Dünya çapında yaygınlaşan Meçhul Asker Mezarı'na benzer bir anneler anıtı yapmaya özellikle hevesliydi.[3] Fikri desteklenmedi ancak bunun kopyalandığını ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'nde gerçekleştirildiğini iddia etti.[2]

Sonraki yaşamı

İkinci Dünya Savaşı sırasında Despić-Simonović Saraybosna yakınlarındaki malikanesinde kaldı. Savaş zamanı kıtlığı, ona ailesini beslemek için bir inek almaya zorladı. Kızına göre aile ineği atölyesinde askerlerden saklamak zorunda kaldı ve sıkıntılı hayvan çok sayıda heykele zarar verdi.[3]

Savaştan sonra Komünist Parti iktidara geldi ve monarşi kaldırıldı. Sürgündeki kraliyet ailesinin bir destekçisi olarak, Despić-Simonović Haziran 1945'te tutuklandı ve bir süre Saraybosna'da hapsedildi. O sırada yaptığı başka bir mahkûm olan aktör Ante Franjković "Dalmata"nın portresi korunmuştur. Kısa süre sonra serbest bırakıldı, ancak hayatı değişti. Kendisinden uzak duruldu ve çok az iş buldu. Resim ve çizime giderek daha fazla, heykeltraşlığa daha az zaman ayırdı.[3] İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra en dikkat çekici eserleri, Mostar yetkilileri tarafından sipariş edilen şairler Aleksa Šantić, Svetozar Ćorović ve Osman Đikić'in büstleridir.[2]

Despić-Simonović, 12 Temmuz 1961'de Vasin Han'daki atölyesinde öldü.[1][2] Evini koruma ve onu bir sanatçı mekanına dönüştürme planları ölümünden birkaç yıl sonra ortaya çıktı ancak hiçbir zaman gerçekleşmedi. Ev 2005 yılında yeni sahibi tarafından restore edildi ve gizli bodrum kapılarının arkasında daha önce bilinmeyen bir dizi alçı büst bulundu.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Allgemeines Künstlerlexikon: Die bildenden Künstler aller Zeiten und Völker (Almanca), 2009, s. 413, ISBN 978-3598227660 
  2. ^ a b c d e f g h i j "Priče o bosanskim ženama: Ivana (Iva) Despić-Simonović". stav.ba (Sırp-Hırvatça). 17 Eylül 2016. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b c d e f g Kuća na osami (Sırp-Hırvatça), Slobodna Bosna, 17 Eylül 2009  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Bašić" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  4. ^ Skulptura. Umjetnost Bosne i Hercegovine 1924–1945 (Sırp-Hırvatça). Umjetnička galerija BiH. 1985. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Heykel</span> taş, tunç, bakır, kil, alçı vb. maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen eser, yontu

Heykel ya da yontu, sanatsal bakış açısıyla meydana getirilmiş üç boyutlu formlara denir. Heykel temelde mekânın kapsanması, kavranması ve mekân ile ilişki kurulması ile ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna</span> Bosna-Hersekin başkenti

Saraybosna, Bosna-Hersek’in başkenti ve 2007 yılı sayımlarına göre 619.030 kişilik nüfusuyla en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca Bosna-Hersek Federasyonu'nun ve fiilî başkenti Banyaluka olan Sırp Cumhuriyeti'nin de hukukî başkentidir. Saraybosna Kantonu'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, Avrupa'nın Kudüs'ü olarak kabul edilir. Saraybosna Balkanlar'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Ivo Andrić</span> Yugoslav ruhbilimci yazar ve diplomat (1892-1975)

Ivo Andrić, Nobel Edebiyat Ödüllü Yugoslav yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Pietro Canonica</span> İtalyan heykeltıraş (1869-1959)

Pietro Canonica, İtalyan heykeltıraş, ressam ve besteci.

<span class="mw-page-title-main">Muhittin Sebati</span>

Muhittin Sebati Türk ressam ve heykeltıraştır.

Gustav Vigeland Norveçli heykeltıraş.

Sabiha Ziya Hanım, Türk ressam ve heykeltıraş. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin heykel bölümünden mezun olan ilk kadın sanatçıdır.

Turgut Pura, Türk heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">Biyelina</span> Bosna-Hersekte şehir

Biyelina veya Belene Kuzeydoğu Bosna-Hersek'te bulunan bir şehir ve belediyedir. Şehir Banja Luka'dan sonra Sırp Cumhuriyeti'nin ikinci ve Bosna-Hersek'in ise beşinci en büyük şehridir. Semberija'nın zengin toprakları üzerindedir. Bijeljina, 140,000-150,000 civarında nüfus ile Sırp Cumhuriyeti'nin Doğu bölümünün gayri-resmi merkezi halindedir. Bijeljina konum olarak Sırbistan'dan 6 km (4 mi) ve Hırvatistan'dan ise 40 km (25 mi) uzaklıktadır. Üretken toprakları ile bölgenin gıda üretimi ve ticaretinde önemli yer almaktadır. Bijeljina geniş şehir merkezi ile dikkat çekmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’ni oluşturmuş olan anayasal-federal cumhuriyettir. Sosyalist cumhuriyetin adı 1963 yılına kadar “Bosna-Hersek Halk Cumhuriyeti” olmuştur. Bugünkü bağımsız Bosna-Hersek devletinin öncülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tomislav</span> Hırvatistan kralı

Tomislav, Orta Çağ'da Hırvatistan hükümdarı. 910-925 yılları arası dük olan Tomislav, 925-928 yılları arası kral unvanı almış ve Hırvatistan'ın ilk kralı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kenan Yontunç</span> Türk heykeltıraş

Prof. Ahmet Kenan Yontunç, Türk heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri</span> Bosna Hersek ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki siyasi ilişkiler

Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri, Bosna-Hersek ile Türkiye arasındaki karşılıklı ilişkileri ifade eder. Bosna-Hersek bir güneydoğu Avrupa ülkesi iken, Türkiye İstanbul çevresindeki Balkan yarımadasında küçük bir Avrupa kesimi olan bir Küçük Asya ülkesidir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 29 Ağustos 1992'de başladı. Bosna-Hersek'in Ankara ve İzmir'de iki elçilik misyonu ve İstanbul'da bir konsolosluk misyonu varken, Türkiye'nin Saraybosna’da bir elçilik ve Mostar’da bir konsolosluk misyonu var.

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna Kuşatması</span>

Saraybosna Kuşatması, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'nın önce Yugoslav Halk Ordusu sonra Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından 5 Nisan 1992'den 29 Şubat 1996'ya kadar 1.425 gün boyunca kuşatma altında tutulması olayıdır. Modern savaş tarihinin en uzun kuşatmasıdır. Kuşatma, Stalingrad Muharebesi'nden üç kat, Leningrad Kuşatması'ndan ise bir buçuk yıl fazla sürmüştür.

Nesim Tahirović, Bosnalı ressam ve sanatçı.

<span class="mw-page-title-main">Jovan Divjak</span> Boşnak general

Jovan Divjak (Sırpça ;Јован Дивјак, Bosna Savaşı sırasında 1994 yılına kadar Bosna ordusunun ana kurmay Komutan Yardımcısı olarak görev yapan bir Bosnalı ordu generaliydi.

Nela Hasanbegoviç Bosnalı bir heykeltıraştır. 2002 yılında Saraybosna Lisesi Heykel Bölümü'nden mezun oldu. 2007 yılında Saraybosna Güzel Sanatlar Akademisi'nden mezun oldu. 2007 yılında Bosna Hersek Görsel Sanatçılar Derneği üyesidir. 2011 yılından beri Kültür ve Kırmızı Sanatlar Derneği üyesidir. Birçok kişisel ve karma sergiye katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek-Sırbistan ilişkileri</span>

Bosna-Hersek-Sırbistan ilişkileri, Bosna-Hersek ile Sırbistan arasındaki dış ilişkilerdir. Günümüz ülkelerinin her ikisi de Yugoslavya'nın kurucu ülkeleriydi. Her iki ülkedeki nüfusun çoğunluğu standart Sırp-Hırvatça'nın çeşitlerinden birini konuşuyor ve Sırbistan, Bosna-Hersek'teki en büyük yatırımcılardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Mica Todorović</span>

Mica Todorović, Bosna Hersek Güzel Sanatçılar Derneği'nin kurucu üyesi olan Bosnalı bir ressamdır.

Senahid Halilović, Bosnalı bir dilbilimci ve akademisyen. Bosna-Hersek Bilim ve Sanat Akademisi üyesiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.