İçeriğe atla

István Deák

István Deák
Deák 2008'de
Doğum11 Mayıs 1926(1926-05-11)
Székesfehérvár, Macaristan
Ölüm9 Ocak 2023 (96 yaşında)
ABD
MilliyetMacar-ABD'li
VatandaşlıkMacaristan-ABD.
Mezun olduğu okul(lar)Columbia Üniversitesi
Budapeşte Üniversitesi
Paris-Sorbonne Üniversitesi
MeslekTarihçi, yazar ve akademisyen
İşverenSmith Koleji
Columbia Üniversitesi
Stanford Üniversitesi
OrganizasyonMacaristan Bilimler Akademisi Üyesi (1990)
EvlilikGloria Deák (e.?; ö. 2023)
Ebeveyn(ler)Istvan Deák
Anna (Timár) Deák

István Deák (11 Mayıs 1926 – 9 Ocak 2023), Macar-ABD'li tarihçi, yazar ve akademisyen. Almanya ve Macaristan'a özel ilgi göstererek modern Avrupa Tarihi konusunda uzmanlaşmıştır.

Yaşamı ve kariyeri

Deák, 11 Mayıs 1926'da Székesfehérvár, Macaristan'da Istvan ve Anna (Timár) Deák çiftinin çocuğu olarak doğdu.[1] Budapeşte'deki Katolik jimnazyum'unda (yüksek okul) başladığı ilk etap eğitimini 1945'te girdiği Budapeşte Üniversitesi'nde sürdürdü.[2] Çalışmaları savaş ve savaş sonrası kaos nedeniyle kesintiye uğramış komünistlerin iktidarı ele geçirmesinin ardından 1948'de Macaristan'ı terk etmiştir. Arkasından Paris, Fransa'daki Paris-Sorbonne Üniversitesi'nde tarih okumuş ve Fransa ile Batı Almanya'da Radyo Açık Avrupa adına gazeteci olarak görev almıştır. 1956'da Fransa'da oturma izni alamayınca New York, Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleşti ve Columbia Üniversitesi'nde Fritz Stern'in öğrencisi olarak modern Avrupa Tarihi okudu. Yüksek lisansını (1958) ve ardından doktorasını (1964) "Weimar Almanya'sının 'evsiz solu': Carl von Ossietzky'nin dünyası" konulu teziyle vererek eğitimini tamamlamış ve bunu takip eden 33 yıl boyunca Columbia Üniversitesi'nde dersler vermiştir. Aynı zamanda 1968-1979 yılları arasında Columbia Üniversitesi'ne bağlı olan Doğu Orta Avrupa Enstitüsü'nün direktörlüğünü yapmıştır. Columbia'da ders vermeden önce ise Smith Koleji'nde bir yıl (1962-63) öğretim görevlisi olarak hazır bulunmuştur.[3]

Deák, Doğu ve Orta Avrupa tarihi ile siyaseti üzerine kapsamlı yazılar kaleme almıştır. Yayınladığı bu tür çalışmaları arasında; Weimar Almanya's Left-wing Intellectuals (1968); The Lawful Revolution: Louis Kossuth and the Hungarians, 1848-1849 (1979); Beyond Nationalism: A Social and Political History of the Habsburg Officer Corps, 1848-1918 (1990); ve Essays on Hitler's Europe (2001) sayılabilir. Jan T. Gross ve Tony Judt ile birlikte The Politics of Retribution in Europe adlı kitabın editörlüğünü ve kısmen yazarlığını yapmıştır: Ayrıca Dünya Savaşı ve Sonrası (2000) adlı kitabın editörlüğünü üstlenmiştir. Son olarak Yargılanan Avrupa ,İkinci Dünya Savaşı Sırasında İşbirliği, Direniş ve İntikamın Hikayesi (2015) adlı eserini yayınladı. Ayrıca New York Review of Books ile diğer süreli yayınlar için kapsamlı yazılar hazırladı.

Deák, 1964'te ülkeden ayrılışından uzun yıllar geçtikten sonra ilk kez ülkesi Macaristan'ı ziyater etmiş ve b ilk gelişinin devamında süren gelişlerinde Macaristan'daki akademik konferanslara katılarak Amerikalı ve Macar tarihçiler arasında yeniden bağ kurmak için çalışmıştır. Komünist rejimin çöküşünün ardından 1990'da Macaristan Bilimler Akademisi'ne seçildi. 1997'de eğitimcilikten emekli oldu ve daha sonra Stanford Üniversitesi'nde misafir profesör olarak görev yaptı. Avrupa Tarihi ve özellikle Holokost Soykırımı ile ilgili konularda çalışmalarını sürdürdü.[4]

Özel yaşamı ve ölümü

Sanat tarihçisi Gloria Deak ile evli olan Deák, 10 Ocak 2023'te yaşamını sürdürdüğü ABD'de doğal nedenlerden 96 yaşında öldü.[5][6]

Çalışmaları

Yazdığı kitaplar

  • Deák, István (1968). Weimar Germany's Left-Wing Intellectuals: A Political History of the Weltbühne and Its Circle. Kaliforniya Üniversitesi Yayınları. 
  • Deák, István (1979). The Lawful Revolution: Louis Kossuth and the Hungarians, 1848-1849. Columbia Üniversitesi Yayınları. 
  • Deák, István (1990). Beyond Nationalism: A Social and Political History of the Habsburg Officer Corps, 1848-1918. Oxford Üniversitesi Yayınları. 
  • Deák, István (2001). Essays on Hitler's Europe. Nebraska Üniversitesi Yayınları. 
  • Deák, István (2015). Europe on Trial. The Story of Collaboration, Resistance, and Retribution during World War II. Westview Yayınları. 

Düzenlediği kitaplar

  • Deák, István; Gross, Jan T.; Judt, Tony (2000). The Politics of Retribution in Europe: World War II and Its Aftermath. Princeton Üniversitesi Yayınları. 

Kaynakça

  1. ^ Bognár, Desi K. (ed.), Hungarians in America: A Biographical Directory of Professionals of Hungarian Origin in the Americas. Philadelphia: Afi Publication, 1971, 45-46.
  2. ^ "Columbia University bio". 2 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023. 
  3. ^ Bognár, 46.
  4. ^ "István Deák: Memories of Hell" in The New York Review of Books, June 26, 1997
  5. ^ "Dominique Kirchner Reill on Twitter:..." Twitter. 10 Ocak 2023. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023. 
  6. ^ "Meghalt Deák István". HVG. 10 Ocak 2023. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan</span> Orta Avrupada bir ülke

Macaristan, Orta Avrupa'da Karpatlarda kurulu olan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Komşuları; batıda Avusturya ve Slovenya, kuzeyde Slovakya, doğuda Romanya ve Ukrayna, güneyde Sırbistan ve Hırvatistan'dır. Başkenti Budapeşte olan Macaristan, OECD, NATO, AB, Vişegrad Grubu ve Schengen üyesidir. Ülkedeki resmî dil, Fin-Ugor dillerinden olan ve Avrupa Birliği'nin 24 resmî dilinden biri olan Macarcadır. Bu bağlamda Macarca, Avrupa Birliği'nde Fince, Estonca ve Maltaca ile beraber Hint-Avrupa dillerinden olmayan dört dilden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Budapeşte</span> Macaristanın başkenti

Budapeşte, Macaristan'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir sınırları içindeki nüfusa göre Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri ve Tuna nehri üzerindeki ikinci en büyük şehirdir; şehrin yaklaşık 525 kilometrekarelik bir alanda tahmini nüfusu 1.752.286'dır. Hem şehir hem de ilçe olan Budapeşte, 7.626 kilometrekarelik bir alana ve 3.303.786 nüfusa sahip Budapeşte metropolitan alanının merkezini oluşturur. Şehrin nüfusu, toplam Macaristan nüfusunun %33'ünü oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Sosyal Demokrat Partisi</span> Almanyada bir siyasi parti

Almanya Sosyal Demokrat Partisi, Almanya'nın en eski siyasal partisi.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">1989 Devrimleri</span>

1989 Devrimleri, Doğu Bloku ve dünyanın diğer bölgelerindeki Marksist-Leninist hükümetlerin çoğunun çökmesiyle sonuçlanan liberal demokrasi hareketlerinin devrimci bir dalgasıydı. Bazen bu devrimci dalgaya Milletlerin Düşüşü veya Milletlerin Sonbaharı da denir. Bu dalga dünyanın en büyük Marksist-Leninist devleti olan Sovyetler Birliği'nin nihai olarak dağılmasına ve dünyanın birçok yerinde bazıları şiddet yoluyla devrilen komünist rejimlerin terk edilmesine katkıda bulundu. Olaylar, özellikle de Sovyetler Birliği'nin çöküşü, dünyanın güç dengesini büyük ölçüde değiştirerek Soğuk Savaş'ın sona ermesine ve Soğuk Savaş sonrası dönemin başlangıcına işaret etti.

<span class="mw-page-title-main">Orta Avrupa</span> Avrupada bir bölge

Orta Avrupa, Doğu ile Batı Avrupa arasındaki bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">1848 Devrimleri</span>

1848 Devrimleri veya bazı ülkelerdeki kullanımıyla Halkların Baharı, 1848'den 1849'a kadar bir yıldan fazla bir süre boyunca Avrupa çapında gerçekleşen bir dizi devrimdir. Avrupa tarihinde bugüne kadarki en yaygın devrimci dalga olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Miklós Horthy</span> Macar asker ve siyasetçi (1868–1957)

Miklós Horthy de Nagybánya, Macar asker ve siyasetçi. 1 Mart 1920 - 15 Ekim 1944 tarihleri arasında Macaristan Kral Naibi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">1848 Macar Devrimi</span>

1848 Macar Devrimi, Macaristan'da 1848-1849 Macar Devrimi ve Bağımsızlık Savaşı olarak da bilinir. 1848'deki birçok Avrupa Devriminden birisi ve 1848'de Habsburg bölgelerindeki diğer devrimler ile yakından bağlantılıdır. Devrim başarısız olmasına rağmen, Macaristan'ın modern tarihindeki en önemli olaylardan biridir ve modern Macar ulusal kimliğinin temel taşını oluşturur. Devrimin patlak vermesinin yıldönümü olan 15 Mart, Macaristan'ın üç ulusal bayramından biridir.

<span class="mw-page-title-main">István Tisza</span> Macar siyasetçi (1861-1918)

Kont István Tisza de Borosjenő et Szeged Macar siyasetçi, siyaset bilimci, başbakan ve Macar Bilimler Akademisi üyesi. Yaşamının en öne çıkan dönemi ikinci defa başbakan olduğu sırada Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na girmesidir. Daha sonra Krizantem Devrimi sırasında aynı zamanda Macaristan'ın Avusturya ile olan siyasi birliğini bitirdiği gün olan 31 Ekim 1918'de suikaste uğrayarak öldürülmüştür. Tisza Avusturya Macaristan imparatorluğu'nun çifte monarşi rejimini desteklemiştir ve o zamanların liberal-muhafazakâr ittifakı içinde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Károly Khuen-Héderváry</span> Macar siyasetçi (1849-1918)

Kont Károly Khuen-Héderváry de Hédervár, Macar siyasetçi. Khuen-Héderváry, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1903 yılında kısa bir süre ve 1910 ile 1912 yılları arasında olmak üzere iki dönem başbakanlık makamında bulunmuştur. Khuen-Héderváry 1883 ile 1903 yılları arasında Hırvat Banı olarak görev yapmıştır.

Tony Judt, Avrupa tarihi konusunda uzmanlaşmış İngiliz tarihçi, deneme yazarı ve üniversite profesörüdür. New York'a yerleşip eğitimini orada almıştır. 6 Ağustos 2010'da Amyotrofik lateral skleroz hastalığından dolayı 62 yaşında ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1526-1867)</span>

Macaristan Krallığı, 1526 ve 1867 yılları arasında Kutsal Roma İmparatorluğu'nun dışında bir devlet olarak mevcuttu; ancak 1804'te Avusturya İmparatorluğu haline gelen Habsburg Monarşisi'nin topraklarının bir parçasıydı. 1526'daki Mohaç Muharebesi sonrası ülke iki taçlı kral tarafından yönetilmiştir. Başlangıçta, Habsburg yönetimi altındaki toprakların kesinliği tartışmalıdır çünkü her iki yönetici de tüm krallığı talep ediyorlardı. Bu istikrarsız dönem, János Sigismund Zápolya'nın İmparator II. Maximilian'ın lehine Macaristan Kralı olarak tahttan feragat ettiği 1570 yılına kadar sürmüştür.

Macar karşıtlığı, Macarlara karşı yöneltilen hoşnutsuzluk, güvensizlik, ırkçılık veya yabancı düşmanlığıdır. Macar halkına, diline ve kültürüne karşı nefret, keder, güvensizlik, gözdağı verme, korku ve düşmanlığı içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1920-1946)</span> Orta Avrupada Miklós Horthy tarafından yönetilen devlet (1920-1946)

Macaristan Krallığı, Bazen Naiplik veya Horthy dönemi olarak anılan, 1920'den 1946'ya kadar Naib Miklós Horthy'nin yönetimi altında bir ülkeydi. Horthy, nominal olarak Macar monarşisini temsil ediyordu. Ancak tahtta oturan bir kral yoktu. IV. Karl'ın tahta geri dönme girişimleri Horthy tarafından engellendi.

Macaristan'daki Rumenler küçük bir azınlık oluşturur. 2011 yılının en son Macar nüfus sayımına göre, Rumen nüfusu 35.641 kişiden oluşan %0.3'lük bir orandı. Topluluk, Romanya sınırına yakın Battonya, Elek, Kétegyháza, Pusztaottlaka ve Méhkerék gibi kasaba ve köylerde ve Gyula kentinde yoğunlaşmıştır. Rumenler ayrıca Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de yaşıyor.

<span class="mw-page-title-main">György Schöpflin</span>

György Schöpflin, Macar siyasetçi.

Macaristan'da Doğu Ortodoksluğu, Macaristan'daki Doğu Ortodoks Hristiyanlığının topluluklarını, kurumlarını ve kuruluşlarını ifade eder. Tarihsel olarak Doğu Ortodoksluğu, Orta Çağ ve erken modern Macaristan Krallığı'nda önemli bir mezhepti. Modern zamanlarda, Doğu Ortodoksluğu esas olarak bazı etnik azınlıkların dinidir. 2001 ulusal nüfus sayımında, yalnızca 15.928 kişi kendilerini Ortodoks Hristiyan olarak tanımladı.

<span class="mw-page-title-main">Artúr Görgei</span> Macar siyasetçi

Artúr Görgei de Görgő et Toporc, Macar Devrim Ordusu'nun en büyük generallerinden biri olarak tanınan Macar askeri lideridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.